Богд хаант Монгол улсын Бүгд Ерөнхийлөн Захирах яамнаас шар өнгийг хамаа бус хэрэглэж буй зохисгүй явдлыг зогсоохыг түшмэл Балданцэрэнд тушаасан тухай 1916 оны нэгэн албан бичигт сүүлийн үед эмс охид шар өнгийн хувцас өмсөж, мөн өнгийн эдээр толгойгоо боох зэргээр зарлиг зөрчих нь их боллоо, ял хөнгөн учир нэгэнт тогтоосон зарлигийг ийнхүү зөрчиж “хэрээс хэтэрч учир утгагүй садрах явдал гарч”, харьяат түшмэд журамлаж чадахгүй байна гэж анхааруулаад эл хэргийг дахин нягталж шийтгэл хүлээлгэхийг үүрэг болгожээ.

Үүнийг Баруун хязгаарын сайдууд, 4 аймгийн чуулган дарга, жанжид, Нийслэл Хүрээний Эрдэнэ Шанздуба, Хүрээн дэх баруун 2 аймгийн суурин жанжны гүн түшмэд, Нийслэл Хүрээ, Маймаа хот, Улиастайн харъяатын түшмэд нарт нэгэн адил тушааж байгааг бас мэдэгдсэн байна.

Шар өнгийн хувцас нийтээр хэрэглэхийг ингэж зарлигаар хориглосон нь ямар учиртай байв? Богд хааны төрийн ёслолын хувцас нь алтан шар өнгөтэй байна гэж тогтсон учраас хангууд таван хумстай луу харгам хатгасан магнаг шараас бусад дуртай өнгийг өөрийн үзэмжээр ёст дээлэндээ хэрэглэж болно, Чин ван хүрэн харавтар өнгийг, жүн ван дөрвөн хумстай хөх магнаг торго хэрэглэнэ гэхчлэн төрийн ёслолд өмсөх дээлийн өнгийг “Зарлигаар тогтоосон Монгол улсын хууль зүйлийн бичиг”-ийн 18 дугаарт хуульчлан заасан учраас энгийн иргэд шар өнгийг дураар хэрэглэхийг ийнхүү цаазлан хориглосон байна. Хаад ихсийн хувцасны өнгийг ингэж хуульчлах явдал монголчуудын түүхнээ өмнө нь ч байсан үзэгдэл юм.

Жишээ нь, Юань улсын үед энгийн иргэд улаан хүрэн өнгийн дээл, алтаар чимэглэсэн эмээл, гутал зэргийг хэрэглэхийг хааны зарлигаар цаазлан хориглож байсан, хятангуудад ч бас ийм өнгөний хориг байсан баримт бий. 

Үүнийг өнөө цагийн хэлбэр хөөгч дарга нар мэдчихвэл шар өнгийн дээл өмсөж Богд хаантай, улаан хүрэн дээл өмсөж Их Монгол улсын ихэстэй садансах гэж үзээд, сүүлдээ хоорондоо муудалцаж бөөн юм болох учраас дарга нарт битгий дуулгаарай гэж та нартаа сануулаад байгаа ухаантай.  

Урианхан Б.ГАЛААРИД