МОСКВА, 2025 оны дөрөвдүгээр сарын 2 /TASS/. Америкийн мэдрэлийн физиологичид саажилттай хүмүүсийн бодлыг уншиж, бодит цагийн горимоор компьютерийн дэлгэц дээр харуулах эсвэл мэдрэлийн эсийн сүлжээнүүд ба чанга яригчийг ашиглан хамгийн бага сааталтайгаар дуу авиагаар илэрхийлдэг мэдрэлийн интерфэйсийг зохион бүтээжээ. Эрдэмтдийн бүтээлийн талаарх өгүүлэл "Nature Neuroscience" сэтгүүлд нийтлэгдсэн байна. 

“Хэл ярианы дуу авиаг үүсгэх үүрэгтэй тархины хальсны бүсүүдээс (motor cortex) ирсэн дохиог тайлах чадвартай системийг бид бүтээлээ. Энэ систем нь мянга гаруй үгийг хамгийн бага сааталтайгаар таньж, дэлгэц дээр харуулахын зэрэгцээ чанга яригчаар дуугаргах чадвартай” гэж физиологичид бичжээ. 

Саа өвчтэй хүмүүстэй харилцах энэхүү мэдрэлийн интерфэйсийг АНУ-ын Сан-Франциско хот дахь Калифорнийн их сургуулийн профессор Эдвард Чангаар ахлуулсан мэдрэлийн физиологичид зохион бүтээжээ. Судлаачдын онцолж байгаагаар, тэдний бүтээл нь бусад ижил төстэй төхөөрөмжүүдийн сул талуудыг арилгасан байна. Тэдгээр төхөөрөмжүүд нь өвчтөний хэлэх гэсэн үг, илэрхийлэх гэсэн санаа бодлыг ихээхэн хоцорч таньдаг тул "амьд" харилцан яриа өрнүүлэх боломжгүй байдаг аж.  

Харин Чангийн багийнхан өвчтөний хэлэх гэсэн үгийг уншихын тулд motor cortex-оос ирж буй дохионуудыг хэдэн зуун электродын тусламжтайгаар бичиж авах замаар мэдрэлийн интерфейсийн ажиллах хурдыг нэмэгдүүлжээ.

Эрдэмтдийн туршилтад 18 жилийн өмнө цус харвасны улмаас бүрэн саажилттай болсон, 47 настай нэгэн америк эмэгтэй сайн дурын үндсэн дээр оролцсон байна. Мэдрэлийн физиологчид түүний тархинд 253 электродыг багцалсан төхөөрөмжийг суулгаж, хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг 1024 үгийг чангаар хэлж байна гэж төсөөлнө үү хэмээн эмэгтэйгээс хүссэн байна.

Ингэж төсөөлөх үед нь судлаачид түүний тархины motor cortex-ын идэвхжил хэрхэн өөрчлөгдөж буйг ажиглаж, бичигдсэн өгөгдлүүдийг тэмдэглэн авч, тэдгээрийг RNN-T гэдэг мэдрэлийн сүлжээнд суурилан бүтээсэн, онлайн орчуулгад ашигладаг хиймэл оюуны системийг сургахад зориулсан мэдээллийн сан болгон ашиглажээ.

Энэхүү хиймэл оюуны систем нь туршилтад оролцогчийн бодлыг тасралтгүй уншиж, тэдгээрийг саатал, завсарлагагүйгээр дамжуулж байсныг дараа дараагийн туршилтууд харуулсан байна. Уг алгоритм минутад ойролцоогоор 48 үгийг тайлж унших чадвартай бөгөөд энэ нь өмнөхөөс хэд дахин олон гэсэн үг юм. Энэхүү ололт нь бүрэн саажилттай хүмүүс эргэн тойрныхонтойгоо чөлөөтэй харилцах боломжийг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн мэдрэлийн интерфейсийн хөгжүүлэлтийг хурдасгана хэмээн эрдэмтэд найдаж байна.

Д.Жаргал

Эх сурвалж: "Монцамэ" агентлаг