ОХУ-ын ерөнхийлөгч Путин тийм өндөг шиг өөгүй хүчирхэг удирдагч биш юм. Одоо Путины хийсэн хамгийн том таван алдааг танилцуулья. Нэгдүгээрт гэвэл Путин ардчилалд шилжиж байсан орос орныг ардчилсан шилжилтийг зогсоосон буруутан. Тэрээр хэвлэлийн эрх чөлөөг хязгаарлаж, томоохон телевизүүд мэдээллийн агентлагуудыг хүчээр төрийн мэдэлд оруулсан юм. Мөн сөрөг хүчний улс төрчдөө шахан хавчиж байсан бөгөөд хамгийн сүүлд гэхэд Алексей Навальнийг шоронд хорьж, улмаар Навальний тэндээ амиа алдахад хүрсэн. Түүнчлэн Путин сонгуулийг санал хураалтыг хянадаг гэх бөгөөд оросын бүх хуулиудыг өөрт ашигтайгаар хүссэнээрээ өөрчилдөг системийг орос улсад бий болгосон юм. Үр дүнд нь Путин орос улсад хязгааргүй эрх мэдэлтэй болж орос улс нэг хүний төвтэй аватор дэглэм рүү шилжсэн гэж олон улсын байгууллагууд үздэг байна. Зарим жишээнүүдээс дурьдахад 2008 онд түүний ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн хугацааг дөрвөн жилээс зургаан жил болгож өөрчилж үндсэн хуулиндаа хэрцгийгээр гар дүрэв.

Мөн тэрээр оросын шүүх засаглалыг хараат болгосон гэж ойлгож болно. Шүүхийн томилгоо шүүхийн шийдвэрүүд нь Кремльийн хяналтад бүхэлдээ оров. Улс төрийн хэрэгт сэжигтнүүдийг яллах тэднийг системтэйгээр хорих шүүхийн шийдвэрүүдийг өөрт ашигтайгаар тийм тогтолцоог Путин бий болгосон юм. Мөн тэрээр иргэний нийгэм байгууллагуудыг дарамталсан бөгөөд төрийн бус байгууллагуудыг гадаадуудын төлөө ажиллаж байна хэмээн харлуулж, хуулийн дарамтанд оруулав. Мөн хүний эрх ардчилал сонгуулийн хяналттай холбоотойгоор төрийн бус байгууллагуудыг албадан хаах шийдвэрүүдийг гаргав. Үнэхээр барууны санхүүжилттайгаар оросын улс төрд нөлөөлөх гэсэн маш олон төрийн бус байгууллагууд USAID гэх мэт байгууллагуудын санхүүжилттайгаар үйл ажиллагаагаа явуулдаг байсан үнэн. Гэхдээ тэр шуурганаар далимдуулан бор зүрхээрээ үнэнчээр явж байсан байгууллагуудыг хүртэл бүгдийг нь нэгэн зэрэг хаасан юм. Тэгвэл түүний дараагийн нэг том алдааг Украинд халдан довтолсон явдал гэж үзэж байна.

Тэрээр 2022 оны хоёрдугаар сарын 24-ны өдөр Украин улс руу дайрсан бөгөөд Путин Киевийн дэглэмийг богино хугацаанд буулган авснаар Украин дахь барууны нөлөөг үгүй хийж, Украиныг төвийг сахих статустай улс болгож, НАТО-д элсэхээс сэргийлнэ гэж үзсэн. Гэвч, энэ нь түүний хүслээр болоогүй бөгөөд маш олон сөрөг үр дагаваруудыг ар араасаа дагуулсан гэж үзнэ. Тухайлбал Путин дайныг гурваас долоо хоногийн дотор дуусгана гэж тооцсон нь хамгийн буруу тооцоолол байв. Мөн Украины ард түмнийг Путин ингэтлээ эсэргүүцэн тэмцэлдэнэ гэж огтоосоо төсөөлөөгүй. Үүний дараагаар Путин барууны улс орнуудын нэгдмэл хариу үйлдэл буюу ихээхэн хэмжээний зэвсэгийн нийлүүлэлт болон оросын эсрэг маш их хориг арга хэмжээнүүдийг авна гэдгийг дутуу тооцоолсон байгаа юм. Гэхдээ, энэ бүхнийг Путин өөрт ирсэн мэдээллүүдээр үндэслэн тооцоолсон бөгөөд харин гол буруутан нь ОХУ-ын гадаад тагнуулын байгууллага буруу мэдээлэл цуглуулж, дээшээгээ илтгэсэн гэх дүгнэлт гараад байна.

Украины дайнд түүний төсөөлнөөр яваагүй улмаас ОХУ нь нийт арван гурван мянга гаруй төрлийн хоригт орсон бөгөөд энэ нь Иран Хойд Солонгосоос ч илүү олон тооны хоригтой байгаа гэсэн үг. Мөн олон улсын санхүүгийн SWIFT гүйлгээнээс хасагдсан явдал барууны мянга гаруй компаниуд оросод үйл ажиллагаагаа зогсоосон хэрэг гадны хөрөнгө оруулалт зогссоноор эдийн засгийн савалгаанаас гадна технологийн хомсдол бий болсон явдал мөн батлан хамгаалах зардал маш өндөр байгаа ч харамсалтай нь дайнд хангалттай үр дүн үзүүлж чадахгүй байгаа явдал зэрэг нь өнөөдөр орос орны хамгийн хүнд асуудал болон хувираад байна. Украины дайн Путины санаснаар өрнөөгүйгээс болоод мөн олон улсын тавцанд ОХУ-ын нэр хүнд асар хурдтайгаар унасан бөгөөд орос нь албан ёсоор БНХАУ Хойд Солонгос Иран Беларусь зэрэг улсуудтай адилаар аваторат улс гэж үзэгдэх болов. Мөн тус улсын дотоодод хүртэл сөрөг үр дагаварууд гарав. Тухайлбал, хамгийн түрүүнд өдөр бүр мянга мянган орос залуус дайнд амиа алдацгааж байна.

Мянга мянган орос эхнэрүүд бэлэвсэрч, тэр хэмжээний олон орос ээжүүд өөрсдийн хайрлаж өсгөсөн үр хүүхдүүдээсээ үүрд хагацаж байна. Үүний улмаас иргэдийн дунд дайныг эсэргүүцэх үзэл гарах болсон бөгөөд эсэргүүцэл үзүүлсэн иргэдийг мөн мянга мянгаар нь шоронд хорьж байгаа юм. Нэг ёсондоо бол оросын ард иргэдийн дотор ирээдүйдээ итгэх итгэл маш хуртайгаар унаж байгаа. Энэ бол үнэн. Учир нь дайн дэндүү удаан үргэлжилж байна. Тэгвэл Путины дараагийн нэгэн том алдаа бол оросыг хятадын хараат болгох эхлэлийг тавьж байна гэж үзэж байгаа юм. Барууны хориг арга хэмжээнүүдээс зугтах эдийн засгийн хүндрэлийг даван туулахын тулд Путин хятадын тал руу асар хүчтэй хазайсан нь Трамп болон монголчуудын оюун санааг асар ихээр зовоож байна. Хэдийгээр орос орон хятадын хөнжилд шургаж байгаа нь өнөө маргаашдаа гарц мэт харагдаж байгаа ч урт хугацаандаа оросыг геополитикийн хувьд хятадын хараат болгох ноцтой үр дагавартай алхам гэж харагдаж байна.

Гэхдээ, Путин энэ эрсдэл энэ үр дагаварыг мэдэж байгаа юу гэвэл мэдэж байгаа. Харамсалтай нь нэгэнт тэрээр Украины дайнд гараа хэтэрхий гүн дүрж бүх бооцоогоо тавьчихсан учраас ухрах зам гэж байхгүй болсон. ОХУ-ын хувьд барууны зах зээл хаагдсан тул тэд нефть болон хийн гол худалдан авагчаа хятад улс болгов. Үр дүнд нь өөр худалдан авагч байхгүй учраас хятадууд давуу талаа ашиглаж, оросын байгалийн хийг олон улсын зах зээлийн үнээс гучаас дөчин хувиар хямд үнээр худалдан авч байгаа. Харин тэрхүү худалдаалсан мөнгөөрөө орос улс өнөөдөр дайнаа санхүүжүүлж, улсынхаа ард иргэдийн цалин тэтгэвэрийг тавьж байна. Мөн барууны бүх хөрөнгө оруулагчид гарсан тул өнөөдөр оросын хамгийн том хөрөнгө оруулагч гадаад худалдааны түнш нь БНХАУ болон хувирав. Гэхдээ, үнэндээ энэ хоёр улсын худалдаа нь дэндүү тэгш биш бус нөхцөлтэй байгаа буюу БНХАУ-д маш ашигтай байна. ОХУ-д Хятадаас өөр том худалдан авагч байхгүй болсон тул оросын эдийн засаг бүхэлдээ нэг улсаас хараат болон хувирч эхлэв.

Мөн барууны технологи, программ хангамж, тоног төхөөрөмжийн импорт зогссон учраас орос хятадын технологийг авахаас өөр сонголтгүй болж байна. Үүнд ухаалаг гар утас чип интернет төхөөрөмж камер хиймэл оюун ухаан автомашин гээд бүх зүйлс орно. Маш найдваргүй, чагнаж тагнадаг ч байж мэднэ. Гэвч оросуудад өөр сонголт алга. Оросод тоёота болон бенз автомашинууд айфон самсунг гар утаснуудыг огтоосоо чөлөөтэй худалдаалагдахгүй байна. Мөн орос улс дайны өмнө хятад болон барууны голд тэнцвэрийг барьдаг геополитикийн тэнцвэржүүлэгч байсан бол өнөөдөр орос улс нь бээжингийн ард зогсдог угжны хүүхэд болон хувираад байна. Ер нь орос хятад хоёр улсын түүхэнд тэдний харилцаа үеийн үед энэ хоёр улс хоорондоо өрсөлдөгчид байсаар ирсэн бол өнөөдөр анх удаагаа орос улс нь хятадад итгэхээс өөр аргагүй болж, өрсөлдөөн бүс итгэлцэл дээр тогтсон харилцаа бий болгож байна.

Мөн хамгийн ноцтой зүйл гэвэл Сибирийн газар нутаг гээд шууд хэлчихэд буруудахгүй. Сүүлийн жилүүдэд хятадын хөрөнгө оруулалт худалдаа цагаачид Сибирьт эрчимтэй бүр маш эрчимтэй нэмэгдэж байна. Сибирь бол байгалийн баялагийн асар том эх үүсвэр. Хэрэв энэ эрчээрээ орос эдийн засгийн хувьд улам хүнд байдалд орсоор байвал Сибирь хятадын мэдэлд нэг л өдөр шилжиж магадгүй. Үүнийг олон улсад барууны эрдэмтэд экономика анексейшнэ буюу эдийн засгийн түрэмгийлэл гэж тодорхойлох болов. Тэгээд эцэст нь орос улс хятадад маш хямд үнээр түүхий эд нийлүүлж дайны санхүүжилтай босгодог болов. Мөн орос хятадын харилцаа ийм байх нь манай улсын хувьд аймшигтай аюултай гэдгийг дунд нь орших монголчууд бид хэлүүлэлтгүйгээр ойлгож байгаа. Тэгвэл Путины өөр нэгэн том алдаа нь тэрээр залуу үеийн итгэлийг алдаж сэхээтэнүүдээ гадагшаа алдаж эхэлсэн явдал юм.

ОХУ-д интернет сошиал медиа сургууль соёлын бодлогод маш хүчтэй төрийн хяналт бий болов. Их дээд сургуулиудад эх оронч үзэл гэх нэрээр суртал ухуулга хийдэг болсон. Багш болон оюутнууд оруулсан пост хэлсэн үгнийхээ хариуд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэдэг болов. Нэн ялангуяа дайныг эсэргүүцсэн агуулгатай зүйлс нийтэлж ярьсан бол мөн оросод цэргийн дайчилгаа эрчимтэй явагдсан учраас залуус гадагшаа зугтах болсон бөгөөд 2022 онд Путин хэсэгчилсэн дайчилгаа зарласнаас хойш найман зуун мянга гаруй орос залуус гадагшаа дүрвэн гарцгаасан гэх аймшигтай тоо нийтлэгдээд байна. Тэдгээр залуусын ихэнх нь дээд боловсролтой аяти инженер хуульч шинжлэх ухааны салбарт ажилладаг залуус байв. Нэг ёсондоо бол орос улсын ирээдүйг бүтээх залуу үеийн сэхээтнүүд дайнд үхэхгүйн тулд эх орноо зуун мянгаараа орхиж гадагшаа гарсан нь төр засагтаа итгэх итгэл бүрэн үгүй болсны хамгийн тод илрэл юм. Оросууд хэр олноороо дайнаас зугтаж байгааг нүдээрээ харсан байх гэж итгэж байна.

Мөн ОХУ-д сүүлд хийсэн судалгаагаар аяти салбарын арван хүн тутмын зургаан нь улсаасаа цагаачлах хүсэлтэй байгаа нь нотлогдсон. Нэг ёсондоо бол оросод старт таб шинжлэх ухаан шинэ санаа бүтээлч сэтгэлгээний гол хүн хүч нь үндсэндээ гадагшаа гараад дуусах дөхөж байна гэсэн үг. Мөн залуу үе сонгуульд итгэхээ болив. Ухаан ороход нь нэг нам нэг хүн байдаг байсан нь одоо эрийн цээнд хүрсэн ч яг л өмнөх шигээ хэвээрээ. Ийм нийгэмд амьдрах нь утгагүй байгаа учраас залуусын дунд оросод юу ч өөрчлөгдөхгүй гэх үзэл санаа асар ихээр давамгайлж байна. Судалгаагаар оросын арван наймаас гучин таван насны дийлэнх залуус гадаадад амьдрахыг хүсэж байгаа нь тодорхой болов. Энэ мэтээр ирээдүйд төр засагтаа итгэл алдарсан явдал нь улс орны хөгжлийг хөдөлгөгч хүч болсон залуу үеийг дотроос нь мөхөөж байна. Энэ бол Путины хамгийн том алдаануудын нэг болж байгаа нь маш харамсалтай. Эцэст нь Путин хөрш орнуудынхаа итгэлийг алдаж, өөрийн геополитикийн нөлөөг мөн устгаж байна.

Путин уг нь хуучин ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байсан мөн варшавын гэрээнд байсан улс орнуудыг өөрсдийн хяналт өөрсдийн нөлөөнд байлгахыг хүссэн. Их гүрний амбицлаг удирдагчийн хувьд энэ нь мэдээж байж болох амбиц юм. Гэвч тэрээр энэ амбицаа хэрэгжүүлэхийн тулд дарамт шахалт дайн эдийн засгийн нөлөөлийг ашигласан нь түүний гол алдаа юм. Үр дүнд нь тэдгээр орнуудад оросын зүгээс айх айдас үл итгэлцэл бий болгож, хөрш орнуудаа оросоос зай барих баруунтай улам бүр ойртоход түлхэв. Нэг ёсондоо бол түүний үйлдэл түүний зорилгийн эсрэг чиглэсэн гэсэн үг. Ер нь яаж ч бодсон айдас дээр суурилсан хүндлэл хэр бат бөх байх бол. Тухайлбал 2018 онд Гүржид халдсан явдал. Энэ нь тус улсыг НАТО-д элсэх хүсэл эрмэлзэлтэй болгож өгсөн юм. Мөн 2014 онд кремлийг нэгтгэсэн явдал. 2022 онд Украины дайныг эхлүүлсэн зэрэг нь Украиныг улам бүр барууны хөнжилд хийж өгсөн алхам болов. Түүнчлэн уг дайнаас болоод Швед Финланд зэрэг улсууд хүртэл далимаар нь НАТО-д элсчихэв.

Улмаар 2022 онд Казакстан улсад томоохон эсэргүүцэл үймээн болсон бөгөөд үүний дараа оросын цэргүүд тэнд нэвтрэн орсон боловч нэг удалгүй Казакстан нь орос гэхээс илүүтэйгээр хятадтай харилцаагаа огцом сайжруулж эхлэв. Мөн Мольдов Армень зэрэг стратегийн чухал улс орнууд оросоос сэтгэл зүйн хувьд улам бүр холдож барууны орнууд руу түншлэх сонирхол давамгайлж эхлэв. Уг нь их гүрний удирдагчид байж болох ёстой зүй ёсны амбиц боловч түүнийгээ хэрэгжүүлэх арга зам нь өөрөө хүчирхийллийн арга хэлбэр байсан учраас орос улс өнөөдөр хөрш орнууддаа айдас төрүүлдэг том мангасын дүртэй болчихоод байгаа нь Путины нэгэн том алдаа юм. Мөн манай улсад ч гэсэн ард иргэд хоёр хоёр хуваагдаад байна. Ерөнхийдөө ахимаг насны иргэдийн дийлэнх нь оросын талыг баримталж байгаа бол харин залуу үе нь барууны талыг түлхүү баримталж байх шиг харагдаад байна. Гэхдээ хамгийн гол нь бид аль нэг талыг барих бус харин өөрсдөд ашигтайгаар тоглох нь чухал.

Учир нь бид тэр Армен Мольдов Украин Гүрж гэх мэт улсуудтай адилаар олон хөрштэй далайд гарцтай улс биш бөгөөд бидэнд тийм ч их сонголт үнэндээ байхгүй. Бид харин тэсч үлдэхийн тулд ухаанаа уралдуулж, хийж чадах бүхнээ хийх нь өөрөө бидний хамгийн чухал үзэл баримтлал гэж бодогдож байна.

Үнэгүй юм гэж байхгүй. Оросыг зах зээлийн зарчмаас нь ухрааж

Оросууд хийж чаддаг юмаа хийж чадахаа байсан. Гадныханд алдсан болвуу

Шаа Бадмаа. Путин чинь Трампын бухан тэнгэр байхгүй юу. Юун Орос туйлдах. Ид гангарч бгааг харалган хүн ч харахаар бшдээ. Украйнд НАТО г булшилчаад АНУ ялагдан гарч хэлэлцээр хийх гд байгааг ер нь ойлгож бна уу үгүй юу.

Цөмийн зэвсэгтэй бол түүнийгээ мөн цөмийн станцаа сайн хямгадахгүй бол дайтагч тал тухайн объектуудад цохилт өгөхөд л сүйрчих юм бишүү ямарваа юм сайн муу талтай гэж укрианчууд үүнийг мэдэж л бөйгаа

Путин Газар нутгаа зараагүй АРД Иргэдээ өмгөөлөн дайнд орсон Украйны нутагт амьдардаг Орос Үндэстэнг ямар чүндэслэлгүй алж дарамталсаар Путин ард иргэдийнхээ амар амгалан амьдруулах талаар зөндөө сануулга өгч олон доромжлсан асуудлыг өнгөрөөж .Аргагүй Ардуудынхаа төлөө дайнд орсон шүү.Оросууд тэвчээртэй хүмүүс үндэслэлгүй зүйлд хөдлөхгүй.Бүх зүйлээ өөрсдөө хийдэг хэнийг ч гуйхгүй хүчтэй Улс шүү. Украйн яажч бусдыг уриалж өр тавьж дайтаад нэмэргүй.....