sonin.mn
Сэтгэгдэл (53)

Украин дахь Оросын цэргийн тусгай ажиллагаа (СВО) 908 дахь хоног дээрээ ирж байгаатай холбогдуулан мэдээллийн тэнцвэртэй байдал хангах үүднээс украины Freeдом ТВ, Чеченийн армийн командлагч А.Алаудиновын ярилцлага, Оросын үндэсний-эрх чөлөөний хөдөлгөөний мэдээлэл, оросын социологч Игорь Эйдман нарын ярьснаас орчуулж сонирхуулъя. Энд sonin.mn сайтын байр суурь тусгагдаагүй болно.


Фронтын байдал хуучнаараа, Орос давшина, Украин няцаана, Орос цэргээ гамнахгүй, Украин цэрэг нэг бүрээ гамнана. Иймд Оросын цэргийн үхэл хорогдол 600 мянгыг давж байна. Орчин үеийн цэргийн түүхэнд огт үзэгдээгүй гаж үзэгдэл.


Хоёр жил хагасын дотор хагас сая цэргээ бууны сумны бай болгож галын шугам руу хаядаг, зүгээр л хаядаг. Улаан армийн сонгодог арга барил. Орост ялалт чухал, хүмүүн чухал биш. Оросын нийгэм бол тэр чигээрээ хүмүүний эсрэг, харин эрх баригч төрийн төлөө харьшгүй нийгэм.


ОХУ-ын нутаг дэвсгэр рүү Украины арми халдсан нь ойрын өдрүүдийн, магадгүй ирэх өдрүүдийн халуун мэдээ байх бололтой. Энэхүү ажиллагааны товыг Украин санаандгүй сонгож аваагүй, фронтын байдлаас үл шалтгаалсан, бэлгэдэлийн “25” гэсэн тоог сонгосон. Учир нь Путин ОХУ-ыг захираад 25 дахь жилийнхээ нүүрийг үзэж байна. Баренцын тэнгист атомын шумбагч “Курск” хөлөг “2000.08.12” гэсэн өдөр живж сөнөсөн, 118 усан цэрэг живж үхсэн, өнгөрөгч 7 хоногт хөлөг живсний 24 жилийн ой тохиосон. Сөнөж живж буй “Курск” хөлгийг татаж гаргаж өгье, ядаж багийн гишүүд усан цэргийг нь аварч өгье гэсэн Норвегийн хүсэлтийг Путин цуцлуулсан, учир нь тэр хөлөгт Оросын цэргийн асар их нууц агуулагдсан, бас Норвег нь НАТО-гийн гишүүн тул усан цэргийн амь чухал бус гэж үзсэн.


Путины цэвдэг сэтгэл түүнийг Оросын төрийн эрхэнд 25 жил зайдагнахад тусласан бол “Курск” хөлөг живсэн өдрийн ойгоор Украины цэрэг Оросын Курск муж руу чөлөөлөх дайнаа хил давуулж, одоо ч давшиж байна. Энэ давшилт Путины хувьд финал байх болно хэмээн Украины албан хүмүүс хэлж амлаж байна.


Оросын социологч Игорь Эйдман “Курск” хөлөг онгоц живсэний 24 жилийн энэ ой Кремлийн дарангуйлагчийг төгсгөл болгох бэлгэдэлийн ой гэдгийг дэмжсэн ярилцлага өгчээ. Хөлөг живж байх мөчид Путин Сочид амарч таарсан, хөлгийг аврах талаар ямар нэг арга хэмжээ аваагүйгээс гадна аврахыг бүр хориглосон. Тиймдээ ч Баренцын тэнгист живж үхсэн 118 усан цэргийн сүнс өнөөдөр Курск мужид өрнөж буй үйл явдлыг цаанаас нь хатгаж дуудлаа. Украины зэвсэгт хүчин Оросын хилийг нэвтэрч давшсанаар Оросын диктатор сүйрэлтэйгээ тулгарах болно гэж ярьжээ. Ийнхүү Украин дахь дайны үйл явц, фронт ОХУ-ын Курск муж руу гэнэт шилжлээ. Украины зэвсэгт хүчин тэнд операц явуулаад хоёр 7 хоног өнгөрөхөд оросууд цэргээ дахин бүлэглэж, давшилтад оруулж чадсангүй, украины давшилтыг няцаах ямар ч боломжгүй нь харагдлаа.


Кремлийнхэн бүх Орос даяар цэрэг цуглуулахаар шийджээ. Украин дахь нэн идэвхтэй фронотоосоо ч анги салбаруудыг тийшээ татаж, дээрээс нь цэрэг татлага явуулж, хөлсний цэргийн ханшийг нэмэхээ зарлаад байна. 


Курскийг хамгаалуулахаар Москвагаас арга хэмжээ аваагүй биш авсан. Эхний ээлжинд ФСБ-гийн хилийн цэрэг, Кадыровын “Ахмат” батальон, Москвагийн ба Ленинградын цэргийн тойргоос татаж бүрдүүлсэн хуурай замын цэргээ оруулж байлдуулжээ. Цаадуул нь ялагдсан, зугтсан, бууж өгсөн дүнтэй. Тэгэхлээр нь хугацаат цэргийн ангиудыг илгээжээ. Ихэнхи нь байлдахгүйгээр олздлогджээ. Хүч нэмэгдүүлэхээр Харьков, Луганск, Запорожоос Курск руу цэрэг шилжүүлж байна. Мөн Калининград мужаас цэрэг илгээж буй тухай мэдээлж байна. Харин Донецк мужаас цэргээ хөдөлгөөгүй, болж өгвөл давшаад ганц нэг метр ч атугай урагшлаад байх санаатай. Курск руу цуглуулсан оросын эрээвэр хураавар цэрэг сургалт дадлага, байлдах дуршил гэж үгүй, агаараас сайн дэмжээд өгвөл украины давшилтын зогсоож магад гээд КАБ бөмбөгөөр агаараас довтлоод нэмэргүй. Одоо Кремлийн нөөцөнд саяхан татагдсан 300 мянган хугацаат цэргийн албан хаагч байна. Путин өөрөө шинэ цэргүүдийг байлдааны талбарт илгээхгүй гэдэг. ОХУ-ын хууль тогтоомжоор цэрэгт татагдаад 4 сар болсны дараа, тодорхой хэлбэл 4 сарын карантинд дадлага сургууль хийсний дараа байлдаанд оруулна гэсэн заалттай боловч Орост хууль дүрмийг зөрчиж болдог. Татагдаж ирсэн залуусыг уриална ятгана, тэгснээ контракт байгуулна, олон сар алба хаасан болгож бичиг баримтыг хуурамчаар үйлдээд Украины фронт руу илгээнэ. Ленинград мужаас Курск руу 250 шинэ цэрэг илгээсэн нь бүгд олзлогдоод, энэ баримтыг дэлгэжээ. Цэргийн 10 ангиас дор хаяж 1000 шинэ цэрэг татаж чадна гэсэн тохироотой. 


Украин дахь Чеченийн дайчдын командлагч бөгөөд ОХУ-ын Зэвсэгт хүчний цэргийн улс төрийн газрын дэд дарга хошууч генерал Апти Аронович Алаудиновын ярилцлага сенсаац дэгдээжээ. ОХУ-ын Курск муж тэхий голоороо хуваагдан Оросын арми бүтэлгүйтэн ухарч, цэргийн албан хаагчид олон зуугаараа бууж өгч байгаад Кремлиэсээ түрүүлээд дүгнэлт хийсэнд түүний ярилцлагын үнэ цэн оршино. “БХЯ-ны удирдах нөхдөөс болсон. Биднийг хуураад байдаг, хуураад байдаг, хуураад байдаг, адаг сүүлд нь өөрийгөө хуураад дууслаа даа”-чечень жанжны цогтой үгс. Бүр ТВ-ээр ярьж байв.


Оросын цэргийн командлал эхлээд нөхцөл байдлыг задлан шинжилж, плюс ба минусыг нь тооцож, бэлтгэж чаддаг байлаа. Гэтэл сүүлдээ БХЯ-ны зарим удирдагчид миний ойлгосноор хуурч мэхлээд байлаа, мэхлээд байлаа, мэхлээд байлаа, эцэст нь өөрийгөө ч хуурч мэхэллээ. Ийм л юм боллоо гэжээ.


Чухам хэн рүү онилон ингэж хэлсэн нь бүү мэд? Яагаад ингэж зоригтой хэлсэн нь бас сонин. Путинээс С.Шойгу ба түүний багийн эсрэг томхон залхаан цээрүүлэлт, хуулийн цээрлэл үзүүлэхийг тэр чечень нөхөр урьдчилан мэдээд тэгж зоригтой ярив уу?Курскт Оросын арми ялагдаж зугтаж байх хойгуур Магадан мужийн төвд Оросын “Үндэсний-эрх чөлөөний хөдөлгөөн”-өөс (“НОД” хөдөлгөөн) лут марш зохион байгуулав. Оросын цөмийн пуужингуудаар АНУ-ын нийслэл Вашингтон руу цохилт өгөхийг орилолдон уриалах орос эрчүүд гар зангидан “Белгород ба Донбассын төлөө!”, “Крым ба Севастополийн төлөө!”, “Курск ба Херсоны төлөө!”, “АНУ-ыг бай болгон онилон цохьё” гэж хашгирав.


Москва ба Оросын бусад хотуудад тус хөдөлгөөнөөс ийм марш цуглаан зохиосон гэх боловч тэр тухай мэдээ алга. “НОД” гэж оросоороо товчилсон энэхүү хөдөлгөөнийг Төрийн Думд эдүгээ 5 дахь удаагаа сонгогдон сууж буй депутат Евгений Фёдоров үндэслэсэн, дээрээсээ үлэмж дэмжлэгтэй гэх нь бий.


Евгений Фёдоровын үздэгээр 1991 онд Зөвлөлт Холбоот Улс нурж унасны дараа ОХУ-ын засгийн бодит эрх АНУ-д шилжсэн, тийм учраас Орос нь эзлэгдсэн орон, колони орны статустай болсон, тийм эзэрхийлэлтэй тэмцэхийн тулд НОД байгуулагдсан, НОД-ын лидер нь Владимир Путин гэжээ. Оросын рок-дуучин Виктор Цой бол АНУ-ын ТТГ-т элсэгдсэн, түүний дуунуудыг америкийн агентууд зохиож өгсөн гэж Фёдоров хадуурч ярьдаг.  


НОД-ын идэвхтнүүдийн уриа дуудлага хэт экстрим, ерөөсөө тив хоорондын баллистик пуужин хөөргөх замаар хүн ардыг массаар нь алж устгахыг уриалах ба “Вашингтон руу пуужин харваад!” гэсэн дуу хүртэл зохион дуулж явдаг байна. 


Баттай эх сурвалжаас үзвэл, Курск мужийг хамгаалж чадаагүй генералуудын эсрэг эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж байгаа ба С.Шойгуг огцруулсны дараа эхлүүлсэн БХЯ, ЗХЖШ-ын цэвэрлэгээ ойрын ирээдүйд бүр эрчтэй өрнөж, шинэ шатандаа гарч магадгүй байна. ЗХЖШ-ын дарга Валерий Герасимов нь эрүүгийн хэрэг хүлээлгэх эхний, хамгийн том хүн байж магадгүй хэмээн Bloomberg үзэж байна. Курскийг эзлэн авах Киевийн төлөвлөгөөг Жанжин штабын дарга мэдэж байсан ч Путинд хэлж сэрэмжлүүлээгүй нь ял болж түүнийг цээрлүүлэхэд хүргэнэ. Герасимов ч тэр, БХЯ ч тэр, ЗХЖШ ч тэр Путинд үнэн бодит мэдээ өгч чадахгүй болсон. Бүх юмны орой дээр тусгай битүү ваакумд залран буй Путин зөвхөн өөрт таалагддаг мэдээ сонсохыг хүсдэг ба мэдээ мэдээллийг түүнд зориулж, тун өчүүхэн амжилтыг том ялалт болгон дэвэргэдэг, эсвэл ялагдлаа таг дардаг уламжлал Украины эсрэг дайнтай бараг хамт эхэлжээ.


Курскт явуулж буй украины цэргийн ажиллагааг барууныхан цаанаас нь зохицуулж байна гэсэн оросын албаны хүмүүсийн мэдэгдэл сенсаац дэгдээсэнгүй. Энэ бол Путины тархи угаалт, суртал ухуулгаас цаашгүй. Түүнд нь оросын жирийн иргэд итгэхээ байсан, хөвгүүдээ цэрэгт явуулж Курскээ хамгаалъя гэх орос хүн бараг гарч ирэхгүй байгаа нь Кремлийн зууралдсаар ирсэн суртал нэвтрүүлэгт нь хэн ч итгэхээ больсон, бас аюул занал гэж үзэхгүй байгаагийн илэрхийлэл юм. “Энэ бол Путины эсрэг Украины хийж байгаа дайн. Хэрэв Путинд ямар нэгэн зүйл таалагдахгүй, хүслийг нь биелүүлэхгүй байгаа бол хамгийн энгийн нэг шийдэл бий. Тэр там руугаа Украинаас цэргээ аваад өөрөө зайлбал дайн дуусна” хэмээн Цагаан ордны үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн стратегийн харилцаа холбооны зохицуулагч Жон Кирби нэгэнтээ мэдэгджээ. 


Англи, орос хэлнээс хөрвүүлсэн Дүгэржавын Номиндарь