sonin.mn
Сэтгэгдэл (21)

Би Лондонд амьдардаг зураач хүн. Украины эсрэг өдүүлсэн Оросын түрэмгийллийг анхнаас нь эсэргүүцсэн жирийн монгол, ардчилсан үзэлтэй уран бүтээлч. Миний бичсэн бол ердөө л цөлх хар ухааны ажиглалт, зураглал. Хүлээн авах эсэх нь Таны дур. Хараал зүхэл, доромжлол, заналхийлэл, ална шулна гэснийг Таны үг хэлэх эрх чөлөө, Таны уур уцаараа гадагшлуулах суваг (эм тариатай адил) гэж би үздэг тул Та санаа зоволтгүйгээр хараалаа урсгаарай, надад хотойх юм алга. Одоо үндсэн сэдвээ үргэлжлүүлье. 


Америкийн хүчирхэг нисэх хүчин Ираны цөмийн байгууламжуудыг ганц далайлтаар устгалаа. Цэрэг дайны урлаг, зэвсэг технологийн гайхамшгийг ёстой нэг үзүүллээ. Нөгөө Америк, Израиль, Европыг “Алаад өгнө, сүйрүүлээд өгнө” гэж сүржигнэдэг Иран бууж өгөхөөр болж байх шиг байна. Ираны байнга хийдэг байсан дээрхи суртал нэвтрүүлэгт автсан даган баясагчид байтугай түүнд авталгүй анализ хийх чадвартай экспертүүд ч Ираныг ийм амархан сөгдөөд унах юм бодоогүй байх аа! Иранчууд арми, эрдэмтдийнхээ соруудаар “сор” заллаа. Ираны шашин, төр-засаг болон армийн дээд удирдлагын хүрээнд итгэл алдах, гутрал давамгайлж байх шиг байгаа нь доорхи фотонуудаас харагдаж байна.



Америкийн бөмбөгдөлтөнд амь үрэгдсэн генерал, эрдэмтдээ Тегеранд бөөнөөр нь оршуулж буй үйл явцын фотонууд сайтаар дүүрлээ. Гэхдээ нөгөө аймаар аятолла нь “Америкийн бөмбөгдөлт бол шоу байсан” гэх маягтай хоосон даналзаж хөөрүү фанатуудаа галзууруулж популизм хийхээ мэдэлгүй дээ. Хариуд нь “Дутлаа гээд байгаа юм бол гүйцээгээд өгч болно шүү. Олон юм ярилгүй хэлэлцээний ширээнд суу!” гэж Трамп зандарлаа. 


Хэн нь амласнаа биелүүлдэг, хэн нь хоосон хийрхдэгийг дэлхий мэддэг болсон доо. За энэ ч яахав, үүнийг бүгд мэдэж, хорвоо дэлхийгээрээ нэг шуугиж байгаа учир алгасая. Үйл явдал дэндүү хурдтай өрнөж нөхцөл байдал гэнэт өөрчлөгдсөн тул урд нь тооцоход бэрх байсан нэг том асуудал одоо босч ирж байна. Энэ бол одоо Иран аль талдаа гарах вэ гэдэг нь асуулт, тийм үү? Одоо тэд 1979 оноос өмнөх цэцэглэн хөгжиж байсан “Гоё Хаан” Шахын үе рүүгээ эргэж, Барууны соёлт ертөнцтөй хөл нийлүүлэх үү? Эсхүл нөгөө “аймаар аятолла”-гаа шүтээд Лалын лалар улс хэвээрээ үлдэх юм уу? 





Ираны эмэгтэйчүүд 1979 оноос өмнө ба хойно. Ийм л байсан аз жаргалтай бүсгүйчүүлийг хар нөмрөгөөр хучаад 46 жил болж байна.


Одоо Иранд болж байгаа үйл явдал Орос-Украины дайнд хэрхэн нөлөөлөх вэ? Тэд одоо "шахед" дроноо Орост өгөх үү? Өгөхгүй бол тэр нь Орос-Украины дайнд хэрхэн нөлөөлөх вэ? “Чухамхүү манай дронуудын тусламжтайгаар Орос Украинд ялагдчихгүй тэссэн. Гэтэл тэд бидэнд хульхи зэвсэг үнэтэй өгч дэлхийн шившиг болголоо. Одоо бүр хаячихлаа” гэх маягийн гомдлын үг аятоллагийн амнаас уналаа гэсэн мэдээ явж байсан. Ираны Гадаад хэргийн сайд Аббас Арагчи нь яаран Москва орж Путинтэй уулзсан. Өнөөх нь “Анд минь бидэнд ямар ч арга алга даа” гээд “мөрөө хавчсан” юм шиг байна. Путин үнэнээ л хэлж, хөөрхий. Нээрээн ч украинчууд түүний хоолойн дээрээ хутга тавьчихаад тэр хаашаа ч хөдөлж чадахаа байчихаад амь тэмцэж байхад юун тэр Иран миран бэ, цаашаа цаашаа гээ биз. Араас нь Лавров “манж үг” дайгаад буцаасан юм болов уу даа. Хөөрхий иран сайд “нүдэндээ нулимстай” нутаг буцжээ. Түүнийг сонссон Ерөнхийлөгч Пезешкян нь одоо ерөөсөө “байлдаж тоглох”-оо больё. Улс орноо өөд нь татая гэж гэнээ. Ер нь тэгэх байх. Яг дээрхи асуудалтай уялдаад одоо нэг ноцтой асуудал Пу “жанжин”-д тулаад ирлээ гэж би бодож байна. Шашин нэгтэй Ираныг гомдоосон Путины дэглэмд одоо дотоодод нь нэг том “дэлбэрэлт” болох байх шүү, сануулчихъя. Би энд Оросын исламын шашинт ертөнцийн тухай ярьж сэрэмжлүүлж байна. Тэд хоорондоо Суннит-Шиитээрээ тэрсэлддэг ч Оросын эсрэг бол Лалынхаа ногоон туган дор нэгдэж таарна даа. Учир нь угаасаа оросууд тэдний энэ ялгааг үл харгалзан үргэлж дээрэлхэж эзэрхийлсэн их гүрний дээрэнгүй үзэлд тэд дургүй. Бараан түүх - Үйлийн үр. Тэр тухай бичвэл ёстой “дуусашгүй яриа” гээч нь болно. 


Бид л тодорхой мэддэггүй болохоос биш Орост “ИСЛАМ” бол бодитой болчихсон аюул юм байна билээ. Тэд зөвхөн цагийг нь л хүлээж байсан. “Үйлийн үр нь боловсорч үр жимсээ хураах” цаг нь ирж байх шиг байна, одоо. 


За одоо энэ олон асуултуудаа эргээд нэгтгээд нэг үзье. Иран ялагдсан. Орост гомдсон. Орос ч бас гомдсон. Украинд халдан түрэмгийлж орсноосоо хойш Орос тал тал тийшээ, бүр дэлхий ертөнцөд гомдож байгаа даа. Иран Орост “шахед”-аа өгөхгүй л болов уу. Өгөх шахедгүй болох цаг ч ирэх юм бил үү?


Фронтын байдал Путины армид хэзээнээсээ ээлгүй байгаа. Одоо ч мөн адил. Цэргийн амьд хүчний хохирол нь муу ёрыг дуудах мэт 6 дугаар сарын 12-ны ОХУ-ын Тусгаар тогтнолын өдөртөй нь давхцаж 1.000.000 даваад явчихлаа. Зэвсгийн нөөц нь барагдлаа. Армийнх нь сэтгэл гутрал дээд цэгтээ хүрч байх шиг. Бууж өглөө. Оргож зугтлаа. Хоорондоо алалцлаа байлдлаа л гэнэ. Алиа алдаж байх шиг ээ. Бүр дотроосоо Украины талд мэдээлэл өгөөд эхэллээ. Батлан хамгаалах аж үйлдвэрүүдээ ч санхүүжүүлж чадахгүйд хүрээд байна. Ард түмнийх нь амьдрал өдрөөс өдөрт доройтож байна. Тэгээд дээр нь Оросын Лалын ертөнцийн далд “дэлбэрэлт”-ийг (хүн амын төрөлт нь явж өгсөн!) нэмчих. Оросын Лалын ертөнц Кремлийнхээ эсрэг энд тэндгүй босоод ирдэг, байлдах цэрэггүй, зэвсэг техникгүй (хамгийг нь Украинд устгуулсан?) болсон байвал ёстой хувь заяаны шоглоом болно, Путин ба путинчуудын хувьд!


Оросын ирээдүй ийм баргар харагдаж байгаа бол нөгөө талдаа, Украиныг Америк, Европ, соёлт ертөнц дэмжиж байна. Саяхан НАТО-гийн Чуулган Нидерландын Хаага хотноо болж Украиныг цаашид ч дэмжихээ илэрхийлж түүнийгээ албан ёсоор батлaж нотоллоо. Их Британи-Украин, Герман-Украин гэх мэтчилэн хоёр талуудын олон гэрээ байгууллаа, бас байгуулахаар хэлэлцэж ярилцаж байна. “Европын Холбоонд Украиныг элсүүлэх хэлэлцээ эхлүүлэхийг Европын Комисс бүрэн дэмжиж байна. Украин даалгавраа биелүүлсэн. Одоо бид ажиллах ёстой” хэмээн хатагтай Урсула фон дер Ляен мэдэгдчихлээ. Европын Холбоо Украинд хаалгаа нээж өгөх нь ирээдүй цаг дээр гэгээтэй үзэгдэл болно. Ингээд бод доо, эрхэм уншигч Та.


      Тодын Отгонбаяр (Лондон зураач)