Курсийн багш бэлтгэх асуудлаас болж нийгэмд ихээхэн маргаан дэгдэв. Судлаач хүн бусдын адил сүлжээгээр загначихаад зүгээр сууж чаддаггүй. Иймээс багш бэлтгэдэг дэлхийн туршлага хайж нет баахан ухав. Ингээд олсон мэдээллээ нэгтгэн системчилж, өгүүлэл бичив. Бүх нийтэд, ялангуяа боловсролын дарга нар, багш нарт тун хэрэгтэй мэдээлэл гэж бодож байна.
Сүүлийн 30-аад жилд дэлхийн нэлээд олон орон сургуулийнхаа системийг амжилттай шинэчилж, боловсролын салбартаа үсрэлт гаргаж, дэлхийд тэргүүлэх болжээ.
Олон улсын харьцуулсан судалгаагаар: Финлянд, Нидерланд, Унгар, Швеци, Хятадын Шанхайн бүс, Гонконг, Сингапур, Өмнөд Солонгос, Япон, Тайван, Шинэ Зеландия зэрэг орнууд боловсролынхоо чанараар дэлхийд тэргүүлэх болжээ. Дашрамд тэргүүний орны жагсаалтад АНУ, Кембриж гэсэн ганц ч үг байхгүй… Чикагогийн ИС-ийн Олон Улсын Боловсролын консалтинг кампани “Дэлхийн шилдэг сургуулийн системийг юу нэгтгэдэг вэ ?” сэдэвт судалгаа эхэлж, дэлхийн 25 орны боловсролын шилдэг системийг судалжээ. 2007 онд энэ судалгааны үр дүнгээр “Сургуулиуд тогтвортой өндөр чанартай сургалтад хэрхэн хүрэх вэ ?”, “Дэлхийн сургуулийн боловсролын шилдэг системүүдэд хийсэн анализын сургамж” хэмээх хоёр ном хэвлэн гаргажээ. Энэ судалгааг Казахстаны эрдэмтэд тэр дор нь шүүрэн авч “Дэлхийн болон Казакстаны боловсролын чанар” хэмээх маш сайн бүтээл гаргажээ. Эдгээр ном бүтээлийг манай Боловсролын Яамны түшмэдүүд унших ч байтугай сонсоо ч үгүй яваа гэдэгт мөрийцсөн ч болно.
Эдгээр судалгаанууд: “дурдсан орнууд сургуулийн боловсролдоо гайхам амжилт гаргасан үндсэн хүчин зүйл нь багш нарыг сонгох, бэлтгэх, ажиллуулах чанарыг ихээхэн дээшлүүлсэн явдал” гэж дүгнэжээ. Чингэхдээ “багш нарын чанар бол сургалтын чанар болон суралцагчдын боловсролын түвшинд шууд нөлөө үзүүлдгээрээ бусад бүх үзүүлэлтээс хавьгүй илүү” гэдгийг онцлон дурджээ.
Эцэст нь тэд: “Боловсролын системийн чанар нь түүнд ажиллаж буй багш нарын чанараас дээш гарч чаддаггүй” гэсэн гайхалтай зарчмын дүгнэлт хийжээ.
Тухайн орны боловсролын чанар сайн байвал нийгэмд бүхэлд нь, тухайлбал үйлдвэрлэл, шинжлэх ухаан, урлаг, залуусын үзэл санаа-хүмүүжил, оюун санааны амьдралд шууд нөлөө үзүүлдэг. Харин боловсролын чанар муу байвал гэмт хэрэг, ёс суртахуунгүй явдал, мухар сүсэг, үл итгэлцэл, нийгмийн хэрүүл маргаан, мөргөлдөөнд хүргэдэг нь бас л тодорхой. Боловсролдоо амжилт олж дэлхийн лидер болсон бүх орнууд дараах зарчмуудыг хатуу баримталж иржээ. Энэ нь:
- Багшлах ажилд тохирох мэргэжлийн хүмүүсийг, түүний дотор сурган хүмүүжүүлэх ажлын туршлагагүй хүмүүст боломж олгох замаар сургуулийн багш болгон татаж авах.
- Эдгээр хүмүүст онолын бэлтгэл, сурган хүмүүжүүлэх практик суулгах явдлыг сургалтын өндөр чанарыг хангаж чадахуйц үр бүтээлтэй сурган хүмүүжүүлэгч болгон хувиргах.
- Суралцагч болгон өндөр мэргэшсэн сургалтад хамрагдахуйцаар суралцагчдад дэмждэг үзүүлэх хаягчилсан систем бий болгох зэрэг болно.
Ер нь бол зарчим ярих хамгийн амархан, харин зарчмаа хэрэгжүүлэх нь хамгийн хүнд. Манай Боловсролын яам байнга тасралтгүй зарчим ярих боловч хэрэгжүүлдэггүй учраас монголын боловсрол сөнөж байгаа юм. Эдгээр зарчмыг хэрэгжүүлэх гэж дурдсан орнууд үйлээ үзжээ. Учир нь боловсролыг санхүүжүүлэх бүтэц,удирдлагын бүтэц, урамшууллын систем зэрэг бусад бүх зүйлийг өөрчлөх, боловсронгуй болгох их ажилтай тулгарчээ. Үнэн хэрэг дээрээ боловсролын системээ бүхэлд нь шинэчилжээ.
Бараг 100 жилийн өмнө Оросын эрдэмтэн С.Т.Шацкийн дэвшүүлсэн “Сургуулийн реформыг багшаас эхэлнэ” гэсэн суут үгийг гол лоозонгоо болгожээ.
Хэрэв багш нарыг бэлтгэх, багш мэргэжлийн нэр хүндийг дээшлүүлэх, багш нарын сэдлийг өдөөх зэрэг гол асуудалд зохих ёсны анхаарал тавихгүй бол боловсролын системийг шинэчлэх аливаа оролдлого заавал нуран унадаг жамтай аж.
Боловсролын лидер орнууд багшийн ажилд чанартай хүмүүсийг дараах байдлаар олж авдаг байна:
● Багш бэлтгэх хөтөлбөрт элсэн орж буй хүмүүсийг маш нарийн чанд шалгуураар сонгон авах;
● Багшлах боловсон хүчнийг ажлыг үнэлэх үр ашигтай дэг журам (процедур) бий болгох;
● Багш нарын анхдагч цалин хөлсийг хэт өндөр биш боловч боломжийн байхуйцаар тогтоох;
● Сургууль дээр сурган хүмүүжүүлэх ажилд авъяас, чадвараа харуулсан суралцагчдыг илрүүлэхэд чиглэсэн мэргэжлиийн баримжааны ажлыг хэрэгжүүлэх;
● Багшийн мэргэжлийн өндөр нэр хүндийг ХМХ, төрийн урамшуулал шагнал гэх мэтээр нийгмээрээ дэмжих.
Багшийг маш эртнээс бэлтгэж, сургууль төгсөгчдөөс сурлагын амжилтаараа шилдэг тэргүүний сурагчдыг багш болгохоор сонгон авдаг систем хамгийн гол үүрэг гүйцэтгэжээ. Өмнөд Солонгост сургууль төгсөгчөөс шилдэг 5%-ийг, Финляндад 10%-ийг, Сингапур, Гонконгод 30%-ийг багш болгохоор сонгон авдаг байна.
АНУ хэдийгээр боловсролоороо шилдэгт ордоггүй ч гэсэн нэр хүнд бүхий дээд сургууль төгсөгчдөөс багш сонгон авах “Teacher Residency”, “Teaching Fellows”, “Teach for America” зэрэг олон хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг.
Багшийг хүнд байх ёстой олон шинж байдаг, тухайлбал: хувь хүний хүмүүнлэг (гуманитар) чиглэмж, хэл болон математикийн өндөр түвшин, хөгжингүй харилцах дадал (коммуникатив), хувь хүмүүстэй харилцах дадал, хүүхдийг сургах сэдэл болон чадвар, өөрөө суралцахад бэлэн байх зэрэг олон үзүүлэлт бий. Боловсролын лидер орнуудад дээр дурдсан дадал, шинжүүдээр авах тестийн маш сайн процедур бэлэн байдаг ба энэ тестээр сайн багш болох хүмүүсээ сонгон авдаг байна. Багшийг сонгоход гаргасан нэг л алдаа хэдэн арван жилийн чанаргүй сургалт болдог, багшийн мэргэжлийг сонгоход гаргасан алдаа хүнийг насаар нь хорлож, олон мянган сурагчдад гай тарьдаг гэдгийг тест боловсруулахад маш их анхаардаг байна.
Эдгээр лидер орнууд дундаасаа ирээдүйн багш бэлтгэх хамгийн үр ашигтай процедуртай гэж Финлянд, Сингапур хоёрыг үздэг юм байна. Финляндад багш сонгох ажил 2 үе шаттай. Эхний шат нь нийт үндэсний хэмжээнд болох бөгөөд үүнд заавал оролцох ёстой. Энд 300 асуулт бүхий тест бөглүүлнэ. Эндээс өндөр үнэлгээ авсан хүмүүс тусгайлсан дээд сургуулиудын авдаг 2-р шатны шалгалтад орно.
Энд багшлах ажлын сэдэл, харилцах дадал, сэтгэл хөдөлтийн байдал зэргийг илрүүлэх ярилцлага хийнэ. Мөн жинхэнэ сургалтад дөхүүлсэн бүлгийн ярилцлага хийнэ. Энэхүү 2-р шатанд амжилт үзүүлсэн хүмүүсийг багшийн курсуудийн сургалтад хамруулна. Багшийн курсээ төгсөөд ажиллахыг хүссэн сургуулийнхаа бас нэг шалгалтад орно. Ингэж байж багш болно. Сингапурт ирээдүйн багш нарыг Боловсролын Яам, Боловсролын Үндэсний Институт хамтран нийт үндэсний хэмжээнд төвлөрсөн журмаар сонгон авдаг. Дунд сургууль төгсөгчдөөс амжилтаараа эхний 30%-д багтсан хүмүүс шалгалтад орно. Чингэхдээ тэд: 1.Хүүхэд болон боловсролд сонирхолтой гэдгээ үзүүлэх, 2. Бичиг үсгийн өндөр чадвартай гэдгээ нотлох ёстой. Сонголтыг ихээхэн туршлагатай 3 сурган хүмүүжүүлэгчээс бүрдсэн Зөвлөл хийдэг. Багш болохыг горилсон 6 хүнээс зөвхөн 1 нь тэмцдэг гэхээр энэ Зөвлөлийн шаардлага хэр хатуу нь мэдэгдэнэ. Багшийн сургуульд элсэгчдийн түвшин муудах нь боловсролын чанар муудахад гарцаагүй хүргэдэг. Өмнөл Солонгост бага ангийн багш болох хүн дээд сургууль төгсөөд Боловролын ИС-иас сурган хүмүүжүүлэгчийн эрх олж авдаг. Боловсролоор тэргүүлэгч орнуудад бага ангийн багш бусдаасаа илүү нэр хүндтэй, илүү цалинтай байдаг. Өмнөд Солонгост багшийн нэг орон тоон дээр 11 хүн өрсөлдөг нь багш мэргэжлтийн өндөр нэр хүндийг илтгэнэ.
Сүүлийн үед багш мэргэжлийн эрэлт, нийлүүлэлтийн тэнцвэрийг хангах арга зам хайж, зарим бүтцийг туршиж эхлээд байна. Англид багш нарыг сонгох үедээ баримтлах стандартыг боловсруулжээ.
Аливаа сонголт их бага хэмжээгээр алдаа гаргадаг учраас шаардлага хангахгүй муу багшаас салах дүрэм журам боловсруулах нь багш сонгохоос дутахгүй ажил байдаг аж. Шинэ багш 1-2 жил ажиллаж, сургуулийн захиргаанаас сайн тодорхойлолт авсны дараа л багшлах лиценз олж авдаг. Сургуулийн захиргааны тодорхойлолт үнэн эсэхийг шалгахын тулд Сурган Хүмүүжүүлэх Зөвлөл бүх шинэ багш нарын 10%-ыг шалгаж, бие даасан үнэлгээ өгдөг нэмэлт даваа Сингапурт байдаг. Багш бэлтгэх гэж янз бүрээр үзсэн боловч дунд сургуулиас эхлэн сонголт хийх нь илүү үр дүнтэй байгааг олж харжээ. Тухайлбал: Белорусст дунд сургуулийн ахлах ангийн мэргэжил сонголтод багш (сурган хүмүүжүүлэх) мэргэжлийг оруулсан бөгөөд ийм сонголт хийсэн хүүхдүүд багшийн дээдэд орвол төлбөрийн хөнгөлөлт өгдөг болжээ. Энэ мэтээр тэргүүлэх ихэнхи орнууд дунд сургуулиас нь эхлэн багшийг сонгодог болсон байна. Багшлах мэргэжилд тохирох хүмүүст хүрэлцээтэй, ялангуяа анхны цалинг хангалттай олгох нь ихээхэн ач холбогдолтой байдаг. Боловсролоор тэргүүлэх ихэнхи орнууд багшийн анхдагч цалинг 1 хүнд ногдох ДНБ-ний 90-95% байхаар тогтоодог.
Туршлагаас үзэхэд багшийн гарааны цалин бусад салбараас дор байвал багш болох хүн олдохгүй болдог. Гэхдээ багшийн цалин зах зээлийн дунджаас илүү гарвал багш болохыг хүсэгчдийн чанар эргээд мууддаг байна.
Англид багшийн цалин дээд сургууль төгссөгч бусад мэргэжилтнүүдээс бага зэрэг доогуур байдаг. Гэхдээ багшийн цалинг бага зэрэг (жи:10 %) нэмэхэд багшлахыг хүсэгчид 30%-иар нэмэгддэгийг судалж олжээ.
Харин Швейцарт багшийн цалин 1 хүнд ногдох ДНБ-ний 116% буюу маш өндөр байдаг. Багшийн цалинг нэмэхэд багш болохыг хүсэгчдийн чанарт бараг нөлөөлөөгүй байна. Багшийн анхдагч цалин маш өндөр Испани, Герман, Швейцарт сургалтын чанар ахиж онцгой их дээшлээгүй аж. Багш нарын цалингийн зөрүү нэлээд их ач холбогдолтой гэнэ. Жи: Финляндад багшийн анхдагч болон дээд цалингийн зөрүү 18% байдаг. Харин бусад тэргүүлэх орнуудад уг зөрүү 64% байдаг. Өмнөд Солонгос, Сингапурт анги дүүргэлтийг ихэсгэж, багшийн тоог бууруулах замаар багшийн цалинг нэмэх замаар явжээ. Гэхдээ л Өмнөд Солонгост 1 багшид ногдох сурагчдын тоо 30 байдаг. Харин бусад тэргүүлэх орнуудад 1 багшид 17 сурагч ногддог байна. Манайд бол анги дүүргэлтийг нэмэх ямар ч боломж байхгүй. Тэр тэргүй анги пиг дүүрэн байгаа. Тэгэхлээр багш нарын цалинг л нэмэх үлдэж байна.
Багш мэргэжлийн нэр хүнд их чухал ач холбогдолтой. Манайд багшийг хүндэтгэж, ардын багш гэж хүндэтгэдэг байсан сайхан заншлыг буцаан сэргээвэл зохино. Барууны элдэв “онол” ярьж багшийг дорд үзэх тэнэг системдээ засвар оруулбал таарна.
Багшийн нэр хүнд, зэрэг зиндаа өндөр байгаа оронд авъяас, чадвартай олон хүн багш болохоор тэмүүлдэг. Багшийн нэр хүнд унасан газар багш болохоос зугтаадаг.
Англид ХХ зууны сүүл, XXI зууны эхээр мэргэжлийн багшийн дутагдалд оржээ. Ингээд дээд сургууль төгссөн хүмүүсийг багш болгох янз бүрийн арга зам бий болгож, уг асуудлыг амжилттай шийдвэрлэжээ. Сургалтын үр дүнг сайжруулах хамгийн үр дүнтэй арга бол багшлах чадварыг дээшлүүлэх явдал юм. Үүний тулд: туршлагатай сайн багш нар залуу багшид мэргэжлийн дадал олгох халамжлах хөдөлгөөн зохион байгуулах, багш нараа хөгжүүлж, багш нарын эвсэг, гар нийлсэн хамт олон болгож чадахуйц хүчтэй хүмүүсийг сургуулийн захирал болон бусад албан тушаалд дэвшүүлэх, багш нар бие биенээсээ суралцах боломжийг өргөтгөх зэрэг олон арга хэмжээ авдаг байна. Багшийн сургуулийн оюутнуудын сургалтын цагийн ихэнхийг шууд сургууль дээр дадлага хийдэг болгож байна. АНУ-ын “Teacher Residency” багшийн хөтөлбөрт хамрагдсан оюутнууд 7 хоногийн 4 өдрийг сургууль дээрээ ажилладаг. Англид багшийн боловсролын цагийн дөрөвний гурвыг сургууль дээр өнгөрөөдөг. Японд багшийн сургуулийн 1-р курсээс эхлэн 7 хоногийн 2 өдрийг сургууль дээр сургагч багшийн хяналт дор ажилладаг. Финляндад багшийн сургуулиудад хамтран ажиллах дунд сургуулиуд оноож өгдөг ба багш бэлтгэх хамтарсан хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг. Багш нарыг бэлтгэх ажил болон явцад байнга мониторинг явуулж, судалгааны ажил хийж, энэ үндсэн дээр багш бэлтгэх хөтөлбөртөө засвар оруулдаг.
Дээр дурдсан орнууд боловсролын салбартаа үсрэлт гаргахын тулд 15-25 жил тасралтгүй хөдөлмөрлөснийг цохон дурдах хэрэгтэй.
Туршлагыг шууд хуулбарлах аюултай
Боловсролоор тэргүүлэгч орнуудын эдгээр туршлага хэнд ч гэсэн сайхан санагдаж, улмаар энэ туршлагыг бушуухан авчихмаар санагдах нь мэдээж. Гэвч шууд хуулбарлаж яагаад ч болохгүй. Манайд хэрэгжүүлсэн олон гадаад туршлага үр дүн өгөхгүй нурсан олон түүх бэлхнээ байгаа. Монголын онцлогийг харгалзах гэсэн хамгийн том хүчин зүйлийг бид голдуу мартаж ирсэн. Монголын онцлог бол геополитикийн болон газар зүйн өвөрмөц байдал, соёл, хийгээд иргэншлийн ялгаа, хувь хүний сэтгэл зүй болон ментатитет зэрэг маш өвөрмөц шинжүүдтэй бөгөөд үүнийг үл тооцсон, үл харгалзсан, шууд хуулбарласан туршлага болгон бүтэлгүйтэх жамтай. Сайн багш бэлтгэхийн тулд багшийн багшийг сайн бэлтгэх ёстой. Миний ойлгож байгаагаар багшийн багш, монгол ойлголтоор Багшийн Дээдийн багш бэлтгэх ажил ихэд хоцрогдсон.
Манай багшийн боловсролд тулгамдсан зовлонтой асуудал бол багшийн ном, сурах бичиг гарын авлага өрөвдөлтэй байдалд орсон явдал юм. Өөрөөр хэлбэл “сурагчид нь номтой, багш нар нь номгүй” байна.
Багш нарын ном, сухар бичиг, гарын авлага байгаа боловч дур дураараа, голдуу бизнесийн зорилгоор хийдэг учраас үр өгөөж багатай, нэгдсэн арга зүйд зангидагдахгүй байна. Ер нь дунд сургуулийн сурах бичгийг хувьчилж хувийн өмчөө болгодог сүлжээг таслан зогсоож, сурах бичгийг жил бүр өөрчилдөг тэнэг зангаа татахгүй бол манай боловсрол хэзээ ч өөдлөхгүй. Нэг сурах бичгийг ядвал 5 жил, чадвал 10 жил ашигладаг болох ёстой.
Дор хаяж л “Оны багш” конкурс үнэн хэрэг дээрээ шоу болон хувирчээ. Уг нь энэ конкурс багш нарын сонирхлыг татаж, өрсөлддөг шударга тэмцээн байх ёстой.
Монголд “Ардын багш ” нар олноороо төрөх болтугай..
Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Эх сурвалж: https://gankhuyag.com/
Эрхэм та судлаач Х.Д.Ганхуягийн бусад нийтлэлийг түүний албан ёсны блог https://gankhuyag.com/-ээс уншина уу
Сэтгэгдэл80
Судлаач гэл үү, үхснн баас. Украины дайны үед орос мэдээ бодит гэж хуцсан. Хаа байна, удахгүй Курскээ буцааж авна гээд байсан чинь
Энд чамд огт байхгүй боловсролын тухай ярьж байна. Олон улсын туршлага учраас энд шүүмжлээд байх юу ч байхгүй. Чи ядахдаа хуцах газраа олж хуц л даа... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Энэ өвгөн юу мэдэхэвээ МУИС аас хөөгдсөн. Оюутнаа оролддог байсан гэдэг нь үнэн байх.
Sudlaach ahdaa bayarlalaa, tanaas oor bidniig geh hun algadaa
судалгаа бол хөгжлийн түлхүүр хөгжилтэй орнууд бүгдийг судалдаг суурилж хөгжлөө ярьдаг гадаадад хэдэн жил амьдарч харсаан тэгдгийн байна лээ монгол ларга сайд нар нам ба нэх төрөө дээгүүр тавьдаг энэ л хөгжлийн саад тушаа болоод байдаг
Монголд боловсрол унасан шалтгаан МАН-ын албан тушаалын наймаатай шууд холбоотой.МАН боловсролын салбарыг авлигажуулж ,дээд болосролын диплом худалдаалах явдлыг чөлөөтэй болгоод албан тушаал худалдаж зарснаас болж Монголоор дүүрэн боловсролгүй дарга нар дүүрсэн.МАН-ын одоогийн дарга нарыг харцгаа.Цэргийн бага дарга,гачигаар, бөх барилддаг мангуучууд гарч ирээд яаж самарч байна? МАН 4-р ангийн тоо бодож сураагүй хаалт нээж хаахаа мэдэхгүй Сумьяабазарыг сайд хүртэл болгож шившиг болсон.Хүрэлсүлх Данх нараас 4-р ангийн тоогоор шалгалт авбал эд нар шууд унана.Одоогийн бүх дарга нараас мэргэжлээр нь шалгалт авч атестачлал явуулбал тэнцэх хүн бараг гарахгүй.Бүгд МАН-д мөнгөө төлж албан тушаал худалдаж авсан хуурамч диоломтой улс байгаа..
МАН-ын албан тушаал худалдаж авсан шахааны дарга нар нь намынхаа чиг даалгаврын дагуу байгууллагаасаа мэргэжлийн жинхэнэ дипломтой боловсролтой улсыг шахаж зайлуулаад оронд нь МАН-д мөнгөө төлсөн хуурамч дипломтой цүнх баригчдаа томилж тэжээх тэднийг ашиглан улсын өмч хулгай хийх бодлогоо олон жил тасралтгүй явуулж байна.
Төөрчихсөн хүний сүг наадахаа цэрэг дайны групддээ хуц энд Монголын больсоролын тухай ярилцаж байна малаа !
Энэ зочин бол жинхэнэ барууны төлөө урвагч хамгийн мунхаг гахайн торой байх. Мэдээж АН, ХҮН хоёрын гишүүн болов уу.
Энэ тэнэг зочин.
Маш зөв дүгнэлт хийсэн байна. Манайх ухаантайхан байвал ийм багшийн хөтөлбөрийг 20-25 жилд хэрэгжүүлэхэд бэлэн болох байх даа.
Дээр үёд тавиад оны үёд 7 р ангиа сайн төгсөөд л шууд багш болж л байсан юм даг ! Одоо бүгд л гавьяат багш цолоо авсан да хөөрхий ! Тэрэн шиг одоогийн орчин үёд 12 жил тасралтгүй сурсан хүүхдийг шууд багш болгоход буруудахгүй бараг ихдэнэ ! Энэ хавар гудамжны цэвэрлэгч нар сард 3 сая 500 г аваад эхэлсэн тэгсэн чинь МУИС ын зарим багш нар амралтаараа ч болов энэ мэргэжлээр ажиллая гээд хөөцөлдөөд гүйгээд байсан гэсэн ! Нямбаатрын тэнэг шийдвэр олон салбарт гай болсон до ! Монголд одоо үнэ цалин нэмэх биш бууруулах хэрэгтэй байна ! Инфляц чинь галзуураад төгрөг гэдэг мөнгө чинь хошного арчих цааснаас хямдхан болоод байна ! Ингэхэд Ганаа баагий Сү туучийг балбахаа яагаад больчих ва зоос авчихсан юмуу
Чи энэ тэнэглэлээ бичихийн тулд ердөө 3 минут зарцуулна.Харин би 7 хоног нет ухаж хөдөлмөрлөнө.Чи бид хоёрын ялгаа энэ л дээ. Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Нёт ухсаар байгаад хараагүй болов да ! Багаасаа бүгдийг уншсан мэдсэн угийн потёнциал сайтай надад нёт ухах шаардлага нэг их гардаггүй юм !
Нэг хүний нийгэмд тарих гай гэгч нь энэ дээ.НЯН гэгч нэг намчин тэнэг ирээдүйд ямар гай гамшиг тарих бол доо
Бээжингийн тавиул ,маоист Нямборжуур боловсрол муутайгаас болж ингэж ард түмэнд ад үзэгдэж байгаа юм..
Энднэг хэдэн эргүү мал сэтгэгдэл гэх үүшар хадны өвчин хөдөлсөн тэнэгүүд yм бичжээ украйны дайныталаар болГанхуяг маш зөв бичдэг.
Украйны дайнд 100 хувь зөрдөг худалч Ганхуяг Курск мужийг чөлөөлөх оросын давшилт эхэлсэн бичээд 1 сар өнгөрлөө Өнөөдрөөс оросын давшилт бүтэлгүйтэж 3000 орчим орос цэрэг Курскийн тогоонд орж бүслэгдэж эхэллээ Оросын военкор сэтгүүлчид өөрсдөө ч оросын давшилт бүтэлгүйтсэнийг зөвшөөрсөн пост бичиж байна
ЭНЭ НЭГ ЗӨНӨЧИХСӨН ШИЗОТОЙ АРХИЧИН ӨВГӨНД ХОШУУ ДҮРЭХГҮЙ ЮМ ГЭЖ АЛГА!
ба овогтоо хол очиж хуц
Бао овогт Баатархуяг гэгч луухаан хятад мөн үү?
ЭНЭ НЭГ ЗӨНӨЧИХСӨН ШИЗОТОЙ АРХИЧИН ӨВГӨНД ХОШУУ ДҮРЭХГҮЙ ЮМ ГЭЖ АЛГА!
ЭНЭ НЭГ ЗӨНӨЧИХСӨН ШИЗОТОЙ АРХИЧИН ӨВГӨНД ХОШУУ ДҮРЭХГҮЙ ЮМ ГЭЖ АЛГА!
Цалинг боломжийн нэмбэл багш нар эргэж ирэх байх даа. Идэр насандаа тэгэвэрт гарсан багш нараа эргүүлж дуудах, чадалтай мэргэжилтнүүдэд багшлах арга зүйг эзэмшүүлэх ЗГ-ын бодлого зөв шиг байна. Энэ гурван аргыг нэгтгэн хэрэглэвэл зөв шиг байна.
Монгол латин үсэгт шилжих хэрэгтэй.Бүх хэл галигласан латин үсэгтэй байхад манайд байхгүй. Худлаа түүхээ засах хэрэгтэй.Орос үсгээр зөв буруу нь тодорхойгүй бас тэгээд сайхан бичихийг зааж, худал түүх цээжлүүлэх сургалт биш.Сургалтын хөтөлбөрийг эхлээд үндсээр нь өөрчилж амьдралд ойртуулахгүй бол багш бэлтгэх нь дараагийн асуудал.
кирилл үсэг уншихад хурдан. латинаа хэрэглэмээр байгаа нь хувиараа хэрэглэж болно. монгол бичиг тансаг 😘
Цалинг боломжийн нэмбэл багш нар эргэж ирэх байх даа. Идэр насандаа тэгэвэрт гарсан багш нараа эргүүлж дуудах, чадалтай мэргэжилтнүүдэд багшлах арга зүйг эзэмшүүлэх ЗГ-ын бодлого зөв шиг байна. Энэ гурван аргыг нэгтгэн хэрэглэвэл зөв болов уу.
Бүх багш нарыг ардын багш гэж хүндэтгэдэг байсан. Сүүлийн жилүүдэд Гавьяат багш дахин нэг шат ахиж Ардын цолтон болсон. Боловсролын Яамаар гүйдэг, Увс, Говь-Алтайн хүн Боловсролын Яамны сайд байхад гуйж гувшиж, арын хаалгадаж Ардын багш цолтон болсон. Бусад тэр олон бага дунд, их сургуулийн багш ардын багш гэж хүндэтгэн хэлдэг явдал үгүй болсон
Сайхан хэлжэээ...манайд дундаж баагийнууд багш болдог бол яаахуу
Хуучны орос систем амьдралын үнэнд гүйцэгдэж нурсан. Бид энэ нурангиас хурдан гарах хэрэгтэй! Бүх салбарт!
Үнэн. Гэхдээ 30 жилийн өмнө. Одоо орос систем байхгүй. Иймээс 30 жилийн өмнө нурсан орос системийг хараах бол тэнэг хүний ажил... Судлаач Х.Д.Ганхуяг...
Өөртөө судлаач гэж хоч өгсөн оросын угаадас долоодогч чинь одоо Монголын боловсролыг хорлох даалгавар авсан уу? Ардын багш ч гэх шиг хүмүүсийг ард болон даргаар нь комунист сэтгэлгээ чинь тархинд чинь бүр кодлогджээ. Чи ер нь Сү.гээ бичээч эсвэл мөнгө авсан байналдаа бас шуналтай.
Энд дандаа капиталист орнуудын туршлагыг бичсэн. Чи коммунист гэж буруу уншсан байна. Эхлээд зөв уншиж сур... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Монголд боловсролын чанар унасан шалтгаан МАН-ын албан тушаалын наймаатай шууд холбоотой.МАН боловсролын салбарыг авлигажуулж ,дээд боловсролын диплом худалдаалах явдлыг чөлөөтэй болгоод албан тушаал худалдаж зарснаас болж Монголоор дүүрэн боловсролгүй голдуу хужаа цустай дарга нар дүүрсэн.МАН-ын одоогийн дарга нарыг харцгаа.Цэргийн бага дарга,гачигаар, бөх барилддаг мангуучууд гарч ирээд яаж самарч байна? МАН 4-р ангийн тоо бодож сураагүй хаалт нээж хаахаа мэдэхгүй Сумьяабазарыг сайд хүртэл болгож шившиг болсон.Хүрэлсүх Данх нараас 4-р ангийн тоогоор шалгалт авбал эд нар шууд унана.Одоогийн бүх дарга нараас мэргэжлээр нь шалгалт авч атестачлал явуулбал тэнцэх хүн бараг гарахгүй.Бүгд МАН-д мөнгөө төлж албан тушаал худалдаж авсан хуурамч диоломтой улс байгаа.
Одоогийн бүх албан газрын дарга нараас мэргэжлээр шалгалт авч хатуу хяналтан дор аттестачлая явуулья..Тэнцэх хүн гарах уу..
Garahgui. Batalgaatai
Ганхуяг судлаач шиг өгөөжтэй юм бичиж чадахгүй хүмүүс яасан их муу хэлдэг юм бэ. Боловсролын салбарыг удирдаж байгаа улсууд уншиж санаа авмаар зөв юм л бичсэн байна шүү дээ.өөрсдөө тархиндаа салхи оруулж юм уншихгүй байж яасан их хүн муу хэлдэг юм бэ.
энэ баасыг юуны судлаач гэдэг юм үхсэн нохойн оцгор
ганаа бичээч сурч байхдаа онц сурлагтан байсан шүү. бас багшилж байсан.
So toigoo 2 uul bolhi.Bi olon ulsad huchee uzmeer bna..I dont like dealing bolhi mgl
Нэг зүйлийг нэмэхэд багшлах хүмүүс эх орончид байх ёстой, өөрөөр хэлбэл ирээдүй хойч үеийг эх орноо хайрладаг болгож төлөвшүүлэх ёстой.
Эх оронч байх гэхээр гуйлгачин болчих гээд байдаг байх оо. .Хэцүү хэцүү...
How about world talkent is interest of my worls and want piece of rhem
Маш ходолморч хун байнаа Залуучууд улгэр авмаар Энд судлаачийг доромжилсон цатгалан биеэ тоосон туух уухээ мэддэггуй Барууныг сохроор шутсэн хумуусийг жигшиж байна Хуухдуудээ эд нар шиг Монголоо монголчуудаа дорд уздэг хун болгохгуйн толоо хичээр юм байна шуу
Ganaa Naiz ingeed l aguu aguu aguu, shildegiin shildeg shileever Sudlaach gedgee tuvuggui batlaad bdg um. Orosuud "Izuminka"-g ni olood bichchihlee gdg um. Mundag bichjee. Ganaa naiz saihan amarch bn uu. Hotod nartai bn uu. Bi beer udiin hooloo idchiheed Banana-tai Ulaan Wine halaagaad shimeed suuj b. Davaa garigt dahiaad l De-Dollarizationii Asuudlaarh Tulaand (arga hemjee) orj but avah beltgelee hangan um unshij suuna. 2 jiliin umnuus baidal bas l nileed uurchlugdsun b.
ANU-iin bodlogiin Huu uurchlugduud 7ch honoogui baina. Huleej baisan um l daa. Tomchuud Duugaraad ehelseniig sudallaa. JP Morganii Boss ih nuhatstai gun gunzgii bnaa. Suuri saitai GREENBACK hooson sullhan shahuu BRICKS- tei uzeltseh ni Ert bas Bolomjgui baigaag Bi ontsolj yarih um l daa. Olon tuilt delhiin deg juram-iin onoltoi bas holboj yarina sh dee.
Дажгүй л дүгнэлт гаргаж жаахан ухаж ухаарч, харьцуулж чадвал, даан ч facebook хэрэглэгч гэхээсээ илүү сэтгэхүйн хоцрогдолд нам унасан зомви маягийн сүргийн бичсэн .сэтгэгдэл хэрэг алга, монголчуудын чадах ганц юм энэ л үлдээ шив дээ
Харин тиймээ. Өөдтэй ухаантай нэгнээ гутааж, доромжилж таашаал авч дур нь ханадаг, явдаг жорлонгууд ыг яая даа байз
судлаач танд талархаж байна
Яахавээээээ бичиж л байгдааа,,,юу бичих нь шүүмжилж байгаа нөхдөд хамааа байхгүй!!!
Монголд боловсрол унасан шалтгаан МАН-ын албан тушаалын наймаатай шууд холбоотой.МАН боловсролын салбарыг авлигажуулж ,дээд болосролын диплом худалдаалах явдлыг чөлөөтэй болгоод албан тушаал худалдаж зарснаас болж Монголоор дүүрэн боловсролгүй дарга нар дүүрсэн.МАН-ын одоогийн дарга нарыг харцгаа.Цэргийн бага дарга,гачигаар, бөх барилддаг мангуучууд гарч ирээд яаж самарч байна? МАН 4-р ангийн тоо бодож сураагүй хаалт нээж хаахаа мэдэхгүй Сумьяабазарыг сайд хүртэл болгож шившиг болсон.Хүрэлсүлх Данх нараас 4-р ангийн тоогоор шалгалт авбал эд нар шууд унана.Одоогийн бүх дарга нараас мэргэжлээр нь шалгалт авч атестачлал явуулбал тэнцэх хүн бараг гарахгүй.Бүгд МАН-д мөнгөө төлж албан тушаал худалдаж авсан хуурамч диоломтой улс байгаа.
МАН-ын албан тушаал худалдаж авсан шахааны дарга нар нь намынхаа чиг даалгаврын дагуу байгууллагаасаа мэргэжлийн жинхэнэ дипломтой боловсролтой улсыг шахаж зайлуулаад оронд нь МАН-д мөнгөө төлсөн хуурамч дипломтой цүнх баригчдаа томилж тэжээх тэднийг ашиглан улсын өмч хулгай хийх бодлогоо олон жил тасралтгүй явуулж байна.
Ганхуягийн өгүүлүүдийг уншиж байхад огт илүүдэхгүй. Юм уншдаг судлаач. Зөв зүйлийг хөндөж бичжээ. Боловсролын дүнхүү сайдууд,дарганцрууд уншаасай билээ. МБИС буюу Багшийн дээд л гэхэд мөнгөний сургууль,хужаа нарт үйлчилдэг сургуулинцар болж хувирч буйг олон хүн хэлж байгаа. Энэ мэтээс багшийн нэр хүнд шалан дээр унасан. Үүнийг ойлгох мэдлэг чадвар Яаманд нь байгаа юм болов уу даа чаавайс.
Үнэхээр багш хир чадвартай, мэдлэгтэй байна шавь тэр хэмжээгээр суралцаж хөгжинө. Боловсрол бүхэлдээ уналтанд байгааг хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй. Тиймээс бүх шатны боловсролын сургууль өндөр мэдлэг, чадвартай иргэдэд багшлах арга барилыг зааж сургаад судалж шалгаруулаад багшлуулах л хэрэгтэй.
Үхсэн баасны судлаач орос хэлээр уншсанаа баахан хуулаад шаацан байндаа. Англиар юм унш .Орос боловсрол гээд шаагаад байсан германийг оросууд хуулцан юм байнлээ.Хуцваа
Хүмүүс ямар сонин юм бичдэг юм бэ.Багшийн тухай багш нарыг бэлтгэдэг гадаад орны системийн тухай яавал багш нарыг чанаржуулж боловсролын системийг доройтлоос гаргах тухай бичсэн байхад өмнө нь бичсэн Украйн энэ тэр юу вэ.Бүтэн уншиж ч чадахгүй утгы нь ухаж ойлгохгүй юмнууд саналаа бичихийн оронд салтаа саам ч бичиж байх шиг.Ер нь багш бэлтгэх систем тэдний цалин нийгмийн асуудал төрөлхийн сургах чадвар хүмүүжлийн байдлаар сонгож авах явдал бол зүгээр урсгалаараа л явагддаг болсон шүү дээ.Хүмүүс маш их эвдэрсэн учраас эвдэрхий багш эвдэрхий хүүхдүүдтэй ажиллана гэдэг хэцүү болсон үе шүү.Судлаачид асуудал дэвшүүлсэн өгүүллэг бичсэнд талархая
Англи орон Оросын боловсролын болон Эрүүл мэндийн системийг авсан байдаг.Оросууд Германаас авсан гэдэг.Дэлхийн хаана дэвшилтэт зүйл байна түүнийг өөрийн орны онцлогтой уялдуулан сайжруулж явах учиртай
Ккк.Орос Буриадуудын жүжиг,үлгэр, тархи угаалтанд хэмжээ байхгүй үнэн хямдхан.Англи Оросоос сурсан юм байна л даа.Монгол Оросын хөгжлийг 300 жил саатуулсан шиг.
Ямарч дээд сургууль төгсөөгүй.дээд диплом худалдаж авсан хүн дунд сургууль төгссөн мэдлэгээрээ дээд сургуульд багшилж бгаа нь монголын эмгэнэл юм..
Багш нарыг дээд сургуульд орох шиг шалгалт авч зэрэглэл бас бх юум шиг санагдаж бгаа маш сайн багш ч би муу багш ч бий бүгдийн шалгалт авч цалингаа тогтоох ёстой бх тэгвэл хувь хүн ямар цалин авахаа өөрөө л шийдэн гэсэн үг багш хүн өөрөө өөрийгөө хөгжүүлж суралцаж багшлах чадвар дээшлэх бх нэг алдаа би шалгалт авах биш хахвал авч тэнцүүлэн улс их бий болох бх тэрийг л сайд дарга нар сайн хянаж ажиллах хэрэгтэй бх мөнгө авч шалгалт хуурамч болох магдал 90% би монголд маш хэцүү 33 жил явлаа даа засах хүн гарах болов уу??? Даа
Мөнгө гээд үхчихмээр чарлаад байгаа юмнууд өөрсдөө зайгаа үлдээгээд бизнесээ хийгээд явах хэрэгтэй. Үлдсэн мэргэжилдээ дуртай шуналгүй багш нар дээр сэлбээд тэтгэвэр болон бусад багшлах дуртай боловсролтой хүмүүс орж ирэхэд болно
Зүйтэй
дампуурсан Бэрс дээд сургууль гэгч диплом худалддаг хэсэг хүмүүсийн заваан бүлгийн сургууь гэгчийг төгссөн Данх толгойт Оюун-эрдэнэ, цэргийн сургуулийн бага даргын курсэд сурч байсан хөгийн боловсролгүй дүнхүү мал Хүрэлсүх мэтийн хог шаарууд төрийн толгойд баЙХАД МОНГОЛЫН БОЛОВСРОЛ ӨӨД ГАРАХГҮЙДЭЭ.ХҮРЭДСҮХЭЭ ЧИ НАЦАГДОРЖИЙН ДАШДОРЖ ГЭЭД УДЛАА ТУУХ, 8 ЖИЛИЙН ӨМНӨ ӨӨД БОЛСОН кОФИ АНАН ТАЙ УУЛЗААД ИРСЭН ГЭЖ ТЭНЭГ ЭРГҮҮТЭХ ЗЭРГЭЭР ХОГ ШААР ГЭДГЭЭ АЛЬ ХЭДИЙН ХАРУУЛСАН, ИЧЭЭЧ
Зөвхөн өндөр цалин хүнийг ухаантай болгочихгүй нь харамсалтай
Ганаа судлаач маш зөв өнцгөөс нь харж, асуудал хөндөн, гарц хайж буйг Монголоо гэсэн сэтгэлтэй нийгмийн түүчээ нар олж хараасай билээ. Боловсрол өндийвөл Монгол босно.
Ганаа судлаач маш зөв өнцгөөс нь харж, асуудал хөндөн, гарц хайж буйг Монголоо гэсэн сэтгэлтэй нийгмийн түүчээ нар олж хараасай билээ. Боловсрол өндийвөл Монгол босно.
Ганаа судлаач маш зөв өнцгөөс нь харж, асуудал хөндөн, гарц хайж буйг Монголоо гэсэн сэтгэлтэй нийгмийн түүчээ нар олж хараасай билээ. Боловсрол өндийвөл Монгол босно.
Үнэхээр сайхан зүйл бичжээ.үүнийг эх орноо хайрласан зөв шударга хүн таны эрхэм сэтгэлд илэрхий байна.Сэтгэл маш их хайраар дүүрлээ. Энэ л байхгүй юү дэ. Алсын хараатай сайн шийдэл,төрийн бодлого нь мэргэн байхад таны энэ судалгаа хамгийн чухал байна. Ойлгохгүйгээс эхлээд ойлгох хүртэл нь тууштай бүхий олонд хүрээсэй. Амжилт...
Үнэхээр сайхан зүйл бичжээ.үүнийг эх орноо хайрласан зөв шударга хүн таны эрхэм сэтгэлд илэрхий байна.Сэтгэл маш их хайраар дүүрлээ. Энэ л байхгүй юү дэ. Алсын хараатай сайн шийдэл,төрийн бодлого нь мэргэн байхад таны энэ судалгаа хамгийн чухал байна. Ойлгохгүйгээс эхлээд ойлгох хүртэл нь тууштай бүхий олонд хүрээсэй. Амжилт...
Харин зөв зүйл бичжээ. Багш нар бүр их ойлгох болов уу. Нэгнээ бүү элдвээр хараа их л сайн нийтлэл байна шүү
Цэцэрлэгийн багш. Бага ангийн багш хоёр хамгийн их ачааллыг үүрдэг. Уучлаарай та цэцэрлэгийг дурдаагүй бна. Энэ мэтээр хамгийн чухал гол үүрэг гүйцэтгэдэг цэцэрлэгийн багш, СӨБ өө хаяад мартаад ойлгохгүй байгаа нь л Монголын боловсрол унах гол шалтгаан. Боловсролын сууриа дэмжиж өөрчилж байж л Боловсрол өөрчлөгдөх байхдаа.
3-хан хуудас бичвэрт багш нарын бүх категорийг багтаах боломжгүй. Чи өөрөө хэдэн хуудас юм бичээд үзүүлчих, тэгвэл би дутуу юмыг чинь хэлээд өгье... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Танд маш их баярлалаа.
Монголын боловсролын шинэчлэлийн төлөө санаа тавьж, олон улсын туршлага, өөрийн бодол дүгнэлтээ илгээсэн судлаач танд сайн сайхныг ерөөе.
мэргэжлийн багш бэлтгэхэд тун хэгэгтэй санаа, сонголтыг судалж гаргасан байна ,,,
Монголын багш нар хөдөөгийн уул талаар соёлын үрийг таригчид байв шүү. Тэд цалин мөнгө,ашиг хонжоо хардаггүй. Ардын үр хүүхдүүдийн боловсрол, хүмүүжилд нэгэн насаа зориулагсад. Цэдэнбал дарга бүх ард түмнээ бичиг үсэгтэй болгосны төлөө Дэлхийн энх тайвны шагналыг хүртэж байсан бахархалт түүх манайх. Одоо 3 багшийн нэг нь мэргэжлээрээ ажиллахгүй бна гэдэг чинь багш нар өөрсдөдөө дүгнэлт хийхийг шаардаад байгаа бус уу? Биднийг сургасан багш нар жинхэнэ доктор, профессорууд байсан бна. Тэдэнд доктор цолыг нь нэхэн олгох цаг болсон бна.
"Эх орон"-оо гэж сэтгэж бодож хөдөлмөрлөж байж л судлаач Ганаа бичиж байхад "Монгол улс"-аа Мөхөөх хүсэлтэй "урвагчид" даанч олон болжээ. Ганаа судлаачид баяр баяр хүргэе. Эх оронч хүн гэж энэ хүнийг хэлнэ. Бичээрэй...
Судалгааг уншлаа. Судалгаанд суурилан бодит байдлыг өгүүлэн, гарц гаргалгааг санал болгосон эрдэмлэг өгүүлэлд баярлалаа. Саналаа хуваалцанаа.
Овоо доо. Монголд судлаач байгаа нь сайхан байна. Бүх мэргэжлээр, бүх салбарт судлаачид их шаардлагатай санагддаг. Болдог бол хүн бүр л судалгаа хийгээд байдаг бол нилээн хэдэн жилийн дараа монгол хөгжлийн зөв чиг тогтоно байх даа
Овоо доо. Монголд судлаач байгаа нь сайхан байна. Бүх мэргэжлээр, бүх салбарт судлаачид их шаардлагатай санагддаг. Болдог бол хүн бүр л судалгаа хийгээд байдаг бол нилээн хэдэн жилийн дараа монгол хөгжлийн зөв чиг тогтоно байх даа