sonin.mn

Монголын сүүлийн 30 жилийн оюуны түүхийг сөхөхөд Баабар (Бат-Эрдэнийн Батбаяр) гэх нэрийг тойрох аргагүй. Түүнийг зарим нь улс төрч, пиарчин-нийтлэлч, зарим нь либерал үзэл суртал түгээгч гэж хардаг. Гэвч түүний олон нийтийн анхаарлыг хамгийн их татсан, хамгийн үнэ цэнтэй ажил бол түүх бичих үйлс нь юм. Баабар албан ёсны түүхчийн дипломгүй байж магадгүй, гэхдээ тэр Монголын орчин үеийн шилдэг түүхчдийн нэг мөн.


Судалгааны гүнзгий байдал ба эх сурвалж


Баабарын бүтээлүүд академик стандартын түвшинд хүрдэг. Тэрээр олон улсын архив, англи, орос хэл дээрх нэн ховор баримт бичиг, шинжлэх ухааны эх сурвалжуудыг ашиглаж, Монголын XX зууны түүхийг шинээр ангилж, олон талт хандлагаар бичсэн. Ялангуяа түүний “Нүүдэл суудал" бүтээл нь Монголын түүхийн сэдвийг ганц намын үзэл суртлын агуулгаар биш, өрнө–дорны сэтгэлгээний нэгдэл, геополитик, үзэл суртлын зөрчил гэх мэт олон шугамаар тайлбарладаг.


Хэл найруулга ба хүртээмж


Түүний бичлэгийн хэв маяг Монголын шинжлэх ухааны орчинд үгүйлэгдэж байсан “нийтэд хүртээмжтэй түүх бичлэг” гэдэг соёлыг төлөвшүүлсэн. Баабар академик нэр томъёог хялбаршуулж, түүхийн баримтыг уран зохиол ба сонирхолтой яриа мэт ойлгомжтой бичсэнээрээ олон нийтийг түүх сонирхох, унших, шүүмжлэх соёлд татан оролцуулж чадсан. Энэ нь түүхийг зөвхөн цөөн судлаачдын өмч биш, нийт иргэдийн танин мэдэхүйн хэрэгцээ хэмээн харсан сэтгэлгээний үр дүн юм.


Түүхийн шинэчлэлд оруулсан хувь нэмэр


Монголын түүх судлалд сүүлийн 30 жилд гарсан шинэ хандлага, түүхийг үнэн бодитоор эргэж харах эрмэлзэлтэй зэрэгцэн Баабарын оролцоо маш том байр суурь эзэлдэг. Тэр “намын чиг баримжаатай түүх” хэмээх нэгдмэл үзэл суртлыг эвдэж, эргэлзэж болох, асууж болох, харьцуулж болох орон зайг нээж өгсөн. Энэ нь зөвхөн бичигч төдийгүй уншигчдыг ч цээжилдэг түүхээс судалгааны түүх рүү татаж оруулсан билээ.


Төгсгөлд нь:


Түүхч гэдэг зөвхөн дипломтой хүнийг хэлдэггүй, түүхийн гүн ухаанд нэвтэрч, баримтад суурилсан бүтээл туурвиж, шинэ сэтгэлгээг төлөвшүүлдэг хүнийг хэлдэг. Баабар албан ёсны дипломгүй байж болно, гэхдээ Монголын түүхийн шинэ дуу хоолой, шинэ хэлбэрийг бий болгосон, уншигчидтайгаа амьд харилцаа тогтоосон, шинийг санаачлагч түүхч мөн.


Н.Отгончимэг