sonin.mn
Сэтгэгдэл (33)

Украинд 747 хоног үргэлжилсэн Оросын цэргийн тусгай ажиллагаа гурав дахь жилдээ шилжсэнтэй холбогдуулан мэдээллийн тэнцвэртэй байдал хангах үүднээс “Time” сэтгүүлийн “The Top 10 Global Risks for 2024”), “Financial Times”, “Bloomberg”-ийн “Хэрэв Путин ялбал” гэх таамаглалаас түүвэрлэн орчуулж сонирхуулъя. Энд sonin.mn сайтын байр суурь тусгагдаагүй болно.

 

Хаага дахь Олон улсын шүүх ОХУ-ын талаар түүхэн шийдвэрүүдээ гаргасаар байна. Оросын Хар тэнгисийн флотын командлагч, алсын зайн нисэх хүчний командлагч нарыг цэргийн гэмт хэрэгтнээр Олон улсын эрүүгийн шүүх зарлан шүүхэд дууджээ. Хамгийн чухал шийдвэр–Оросы армийг гэмт хэргийн байгууллага хэмээн бүртгэжээ.


Дэлхийн II дайны үеийн Нацистын Германы Вермахтыг гэмт хэргийн байгууллага гэж Нюрнбергийн шүүх тогтоогоогүй, зөвхөн SS ба Гестапог гэмт хэргийн байгууллага гэж үзсэн бол Оросын арми бүхэлдээ энэ ял дээр буух болжээ. Орос цэрэг болгон цэргийн гэмт хэрэгтэн. Гадаадын хэвлэлүүд бараг нэгэн дуугаар тэмдэглэж байна. Украины эсрэг Оросын халдан түрэмгийлэл юу харуулав гэвэл Москвагийн түүхэн ялагдлыг илтгэн харууллаа. НАТО Оросоос эмээлгүй өргөжин тэллээ, Украиныг Европын Холбоонд элсүүлэх хэлэлцээ нээлттэй явагдаж байна. Оросын эсрэг санкцууд тавигдсаар, Украины сэргээн босголтод зориулж оросын активыг илээр царцаалаа. Дайн эхэлснээс хойш анх удаа Украины дорнод тэнгэрт оросын онгоц үзэгдэхээ багаслаа, онгоцуудаа хядуулсаар зүрхэнд нь орчих шиг боллоо. Лав А-50 онгоцоо аюулгүй байдлын баталгаагүйгээр хөөргөхгүй боллоо. Оросын Хар тэнгисийн флот, нисэх хүчин найдваргүй боллоо, газрын байлдаанд агаарын дэмжлэг (халхлалт) болж чадахгүй. Оросын зэвсэг техник, түүний технологи барууны дэргэд илт хоцорсон хуучирсан нь харагдлаа хэмээн олон улсын сэтгүүлчид шаагин бичнэ.


Америкийн Time сэтгүүлд 2024 оны глобал эрсдэл бүхий топ-10 мөргөлдөөн гэдгийн гуравт “хуваагдсан Украин” гэж бичигджээ. 2023 оны гол үйл явдалд хоёр дайн нэрлэгдэнэ. Европ дахь нэг дайн (Украины эсрэг Орос), Ойрхи Дорнодын бас нэг дайн (ХАМАС-ын эсрэг Израиль). 2024 онд эдгээр мөргөлдөөн өргөжин тэлнэ, гэхдээ глобал эрсдэл дагуулах нь АНУ өөрөө өөрийнхөө эсрэг дэгдээх “дайн” байх болно. 2024 онд Украин де-факто хуваагдсан хэвээрээ байна. Орос нь одоо тулалдааны талбарт санаачилга давуутай байна, учир нь материалын хувьд илт давуу. 2024 онд, бүр ойрын үед Украин нь боловсон хүчний бодлогоо шийдэхгүй бол, зэвсэглэл үйлдвэрлэлээ нэмэхгүй бол, цэргийн стратегиа бодитой боловсруулж мөрдөхгүй бол нутаг дэвсгэрийн алдагдал нь эргэлтгүй болж, харин ч нэмж алдаж магадгүй юм. АНУ-ын зүгээс улс төр, материалын дэмжлэг багасах нь Украинд том цохилт болно. Европын дэмжлэг бага зэрэг нэмэр болно. Харин тус улс цэргээ нэмэх хэрэгтэй. Ийм ийм шалтгаануудаар энэ онд Киевийнхэн цэрэг дайны эрсдэл улам амсаж магадгүй. Одоо тэд Оросын нутаг дэвсгэрт цохилт өгдөг байныхаа тоог өсгөж байна, энэ нь Оросыг урьд өмнө байгаагүйгээр хилэгнүүлж, улмаар НАТО-г мөргөлдөөндөө татан оруулж болох юм гэж “Time” үзжээ.

 

2024 онд учрах глобал бусад эрсдэлд гэдэгт АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгууль, түүнээс учрах улс төрийн хуваагдал, америкийн ардчиллын бат бэхийг сорих эрсдэл байж болно гэжээ. Газын секторт явагдаж буй зэвсэгт мөргөлдөөнд АНУ, Ираныг татан оруулах магадлалтай. 2024 онд Орос, Хойд Солонгос, Иран нь дэлхийн тавцанд харилцан ажиллагаагаа бэхжүүлж, улам бүр үгсэн хуйвалдана. “Исламын Улс” гэж удирдлагагүй хяналтгүй бүлэглэл асуудал үүсгэнэ. Цаашлаад байгалийн баялаг, ашигт малтмалын төлөөх өрсөлдөөн, инфляцын глобал шок болон байгаль цаг агаарын гамшиг сүйрлийн хор уршиг гээд эрсдэлүүдийг жагсаажээ.

 

Bloomberg: ОХУ-ын төлөвлөсөн, илээр заналхийлж буй, Кремлийн суртал нэвтрүүлгийн итгэлтэй ярьж уриалдагаар бол Орос нь Европт НАТО-гийн эсрэг 4 үе шаттай дайн хийх ажээ. Эхний 1-р үе шат эхэлчихсэн, одоо яг явагдаж байна. Хэвлэл мэдээллийг фейк, сөрөг буруу мэдээллээр дүүргэж, нийгмийн сүлжээнүүдэд гүтгэлэг тарааж, тэгснээрээ Европын нийгмийг хагалж, Евро-Атлантын түншлэлд нь хор хүргэж, Европыг АНУ-ын эсрэг цэнэглэж, хажуугаар кибер-цахим халдлагуудыг хийнэ. Тэр процесс нэгэнтээ эхэлчихсэн хэмээн цэргийн шинжээчид үздэг. Дараагийн 2-р үе шатанд Орос нь цэргээ Европын хил рүү бөөгнөрүүлнэ. Украин, Белорусст Оросын цэрэг нэгэнтээ байна. Калининградыг цэрэгжүүлнэ. Кибер-цахим халдлага нь хорлон сүйтгэх ажиллагаа болж хувирна. Сансрын хиймэл дагуулуудыг нь жагсаалаас гаргаж эхэлнэ. Тэгснээ Европын атомын реактор, химийн үйлдвэрүүд рүү гэнэт халдана. Дараагийн 3-р үе шатанд НАТО-гийн орнуудын нутаг дэвсгэр рүү онилсон цохилтууд өгнө. Төгсгөлийн 4-р үе шат. Оросын цэрэг Германы хил рүү дөхнө. Замдаа Дорнод Европыг арчаад өнгөрнө. Дайн агаар, тэнгис, хуурай газарт нэгэн зэрэг өрнөнө. Сансарт байлдаж эхэлнэ гэжээ.


Financial Times: “Хэрэв Орос ялбал” гэсэн сценар. Юу болж өрнөх вэ гэвэл:

 

1.Орос нь ялагчийн хувьд украинчуудад аймшигтай цээрлэл үзүүлнэ: бөөнөөр нь цаазлана, гянданд хорино, хүчирхийлнэ, эрүүдэн шүүнэ, хүүхдүүдийг хулгайлна, идэвхтэнүүдийг устгана, партизануудыг яргалан хэлмэгдүүлнэ. Сая сая украинчууд Баруун руу дүрвэнэ, энэ нь Европт хэт барууныхныг дэвэргэнэ.


2.Баруун Украинд эрх чөлөөт улс тэсэн үлдэж болохыг британийн ахмад дипломатч Питер Рикеттс төсөөлсөн. Тэр Украин нь тэр ч бүү хэл Европын Холбоонд нэгдэж болно. Харин ингэхийг зөвшөөрсөн ямар нэгэн хэлэлцээрт Кремль гарын үсэг зураагүй бол Орос нутаг дэвсгэрийг нь булаан эзэлж л таарна. 


3.Путин дэлхийн улаан буудайн экспортын 4-ний нэгийг хянах болно. Байгалийн хийг гол зэвсгээ болгож байсан бол одоо хүнсийг зэвсгээ болгоно.


4.Путины энэ амжилт хөрш орнууд руугаа халдан түрэмгийлэх санаархалтай Хятад, Венесуэл, Азербайжан, мөн Оросыг өөрийг нь өөгшүүлэн дэвэргэнэ. Хилийн чанадад украины хөөгдмөл арми байгуулагдаж болох юм. Европын орнуудаас украины арми халдлага хийж магадгүй, тэгвэл оросуудад тийшээ халдан түрэмгийлэх аятайхан далим болно.


5.Нэр хүндээ унагасан НАТО хамгийн том эрсдэлтэйгээ тулгарах болно. НАТО ба Европын Холбоо тэсэхгүй гэдгийн Путин нотлохыг хичээнэ. Хэрэв Путин Балтийн орнууд руу халдан түрэмгийлбэл НАТО цэргээ илгээх биз, харин хэдэн зуун барууны цэрэг үхдэл болон буцан ирж, хэт барууныхан “энх тайван”-ыг шаардаж, хариуд нь “цөмийн дайн руу шатлан өргөжүүлэхийг хэн ч хүсэхгүй тул” Барууны орнууд ухарч буулт хийнэ гэжээ.


Орос, англи хэлнээс түүвэрлэн хөрвүүлсэн Дүгэржавын Номиндарь