Бэлчээрийн мал аж ахуй эрхэлдэг манай орны хувьд улс орны эдийн засаг малчдын хөдөлмөр, малын бэлчээр дээр тоггдог. Тэр тусмаа дотоодын нийт бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийнхээ 70 шахам хувийг хөдөө аж ахуйн салбараас бүрдүүлдэг. Булган аймгийн хувьд бэлчээр, хадлан, тариалангийн талбайг хамгаална гэдэг хамгийн чухал юм. Гэтэл сүүлийн үед үлийн цагаан огтоно ихсэж бэлчээрийн доройтлыг улам нэмэгдүүлжээ. Ялангуяа урд зүгийн сумын малчид энэ бэрхшээлийн горыг илэрхий амсаж эхлээд байна. Хөдөөгийн малчид үлийн цагаан огтоно гэж үглэсээр бэлчээрээ алдсаар байна.
Цөлжилт жил бүр жил ирэх бүр илэрхий нэмэгдэж байна. Үлийн цагаан огтоно гэдэг бэлчээрийг их сүйтгэж байна даа. Сайхан ургамалтай байсан газар элс, шороогоороо эргэлээ. Малын цагаан буян дээр тогтдог малчдын амьдрал хэүүдэх нь гэж Могод сумын малчин . Ж.Баттцэнгэл ярьсан юм.
Үнэхээр үлийн цагаан огтонод идэгджээ. Явган салхи гарвал хөлчүү зэрэглээ, хөндийн тоос хоёрын аль нь ч мэдэгдэхгүй сааралтан бүүдийнэ. Газрын хөрс малчдын хэлдгээр шал болсны шинж биз ээ. Манай аймгийн хувьд үлийн цагаан огтоны тархалтын судалгаа хийжээ. Энэ талаар байгаль орчны газрын дарга Алтангэрэлийн Гантөмөртэй уулзаж ярилцлаа.
-Булган аймгийн урд бүсийн 7 суманд үлийн цагаан оггоны хэт олшролын үе нь эхэлчихсэн. Маш ихээр тархсан судалгаа бий. Бид нар өөрсдөө хийж үзсэн. Дээр нь ургамал хамгааллын эрдэм шинжилгээний хүрээлэн 2013 онд манай
урд талын сумаар явж судалгааны ажил хийсэн байгаа. Баяннуур, Бүрэгхангай, Дашинчилэн, Орхон, Рашаант, Гурванбулаг, Могод зэрэг сумын үлийн цагаан оггоны судалгааны дүн гарчихсан байгаа. Энэ 7 сумын 420 мянган га талбайд үлийн цагаан огтоно тархсан байна гэдэг судалгаа гарч ирсэн. Үүнээсээ 205 мянган га талбайн үлийн цагаан огтоныг зайлшгүй устгах шаардлагатай байна. Ийм арга хэмжээг хэрэгжүүлэхгүй бол цаашдаа бэлчээрийн талхагдал маш ихээр гарах малчдын бэлчээрийн асуудал хүндрэх, хөрсний элэгдэлд орж аюул нүүрлэнэ.
2014 онд байгаль хамгаалах сангийн хөрөнгөөр бэлчээрийн талхагдлын судалгааг гаргуулж байгаа. 2006 онд нийт бэлчээрийн газар нутгийн 47 хувь буюу бараг тал нь талхлагдсан байна гэсэн судалгаа гарч байсан. Гэтэл өнөөдөр бэлчээрийн 62.0 хувь талхдагдалд орсон байна гэдэг. Энэ богино хугацаанд ийм өндөр хувиар өснө гэдэг цаашдаа бэлчээрийн асуудлыг хуваарьтай ашиглах, хамгаалах, мэрэгчидтэй тэмцэхгүй бол малын нуггийн бэлчээр ашиглалт үнэхээр боломжгүй болох нь ээ. Цаашид бэлчээрийн даац хэтрэх нь ээ. Үүнээс болоод мал аж ахуйд сөрөг үр дагавар гарна гэдэг нь ойлгомжтой болоод байна гэж ярьсан юм.
Баяннуур, Бүрэгхангай, Дашинчилэн, Орхон, Рашаант. Гурванбулаг, Могод зэрэг 7 сумын 420 мянган га талбайд үлийн цагаан огтоно тархсан байна гэдэг судалгаа гарчээ.
Энэ судалгааны дүн бас нэгэн ноцтой анхааруулга өгсөн гэхэд болно. Бэлчээрийн талхдалын хэмжээ сүүлийн 7 жилд бараг 15 хувиар өссөн байна. Үүнийг бэлчээрийн ашиглах арга ухаанаас гадна бодит дайсан үлийн цагаан
огтонотой холбож байна.
-Манай сумын бэлчээр үлийн цагаан огтонод нэлээд идэгдсэн байгаа. Байгаль орчны газар аймгийн удирдлага анхаарч урд бүсийн сумдад 400 гаруй сая төгрөгийн хөрөнгө тавиад байна. Үр ашигтайгаар зарцуулах шаардлагатай
байгаа. Малчдаар өөрсдөөр нь огтоно устгуулах ажил хийлгэнэ гэж Дашинчилэн сумын Засаг дарга Луттөмөр ярив.
Манай аймгийн тал хээрийн бүсийн сумаас гадна, хангайн бүсийн сумын бэлчээрийн талбай үлийн цагаан огтононд нэрвэгдэж эхэлж байгаа аж. Үүний нэг нь Сайхан сум. Малын тоо нь бэлчээрийн даацдаа нөлөөлж байгааг олон
жил ярьж байгаа ч дээр нь бэлчээрийн хортон мэрэгч нэрмээс болж эхэлжээ.
Булган аймгийн Сайхан сумын Засаг дарга Ням-Осорын Мэнд-Амар:
-Сайхан сум 260 гаруй мянган га бэлчээртэй. Манай сум 350 гаруй мянган толгой малтай. Бэлчээрийн даац судалгаагаар хэтэрсэн байдаг. Ялангуяа сүүлийн жилүүдэд Архангай аймгийн Өгийнуур, Өлзийт сумаас дамжиж үлийн
цагаан огтоны нүүдэл ихэсч байна. Малчдын маань амьдралын эх үүсвэр болсон малын бэлчээрт их хортой нөлөө үзүүлж байгаа. Бид судалгаагаар нийт нутаг дэвсгэрийн бэлчээрийн 25 хувьд үлийн цагаан огтоно нутагшсан
тархсан байна гэсэн судалгаа гаргасан байгаа.2015 онд аймгийн байгаль хамгаалах сангаас тодорхой хэмжээний хөрөнгө тусгуулж энэ үйл ажиллагааг нутгийн иргэдийн хүчээр бас тодорхой хэмжээнд устгал хийнэ гэсэн бодолтой
байна гэв.
Жил бүр л байгаль хамгаалах нөхөн сэргээх гэж нэлээдгүй хөрөнгө мөнгө зарцуулдаг. Үүний үр дүн ямар байна. Тухайлбал үлийн цагаан огтонотой яаж тэмцэж байгаа юм бол?
-2013 онд байгаль хамгаалах сангийн хөрөнгөөс урд бүсийн долоон суманд бага хэмжээний хөрөнгө тавиад устгалт хийгдсэн. Нутгийн иргэдийн оролцоон дээр түшиглээд зохион байгуулсан. Хийсэн үедээ үр дүнтэй болсон. Огтоно
үзэгдэхгүй байна гэдгийг нутгийн иргэд болон сумын удирдлага мэдээлж байсан.
2014 онд энэ арга хэмжээг хэрэгжүүлээгүй. 2014 онд устгасан талбайд эргээд нүүгээд хүрээд ирдэг. Ийм учраас энэ оггонотой томоохон хэмжээний хөрөнгө гаргаж жил бүр дорвитой тэмцэж шийдэхгүй бол нэг жил хийгээд хаях юм бол
эргээд үр дүн байхгүй болж байна. Тиймээс сумдаас санал авсан.
Гурванбулаг сумын газар нутаг үлийн цагаан огтонод нэрвэгдсэн байгаа. 149 мянган га талбайд огтоно устгах шаардлагатай байна. Рашаант сум 60 мянган га, Дашинчилэн сум 10 мянган га, Могод сум 15 мянган га, Сайхан сум 48
мянган га-д үлийн цагаан огтоно устгаж өгөөч гэсэн хүсэлт тавьсан. Энэ хүсэлтийг харгалзаж үзээд байгаль хамгаалах нөхөн сэргээх арга хэмжээний зардлаас 455.0 сая төгрөгийг төлөвлөөд батлуулаад авлаа. Энэ хөрөнгийг дээрх
сумын үлийн цагаан огтоно устгахад зарцуулна гэж аймгийн байгаль орчны газрын дарга Гантөмөр хэллээ.
Хөдөөгийхөн бас гар хумхиад суулгүй үлийн цагаан огтонотой тэмцэж байна. Рашаант сум цөлжилт, бэлчээрийн хортон нэлээд тархсан нутгийн нэгэнд тооцогдож байна. Сумын Засаг дарга Жаранжаваагийн Ганчимэгтэй уулзахад:
-Манай нутагт үлийн цагаан огтоны тархалт маш их байгаа. Бэлчээрийн талхдал нэлээд хэмжээгээр ихэсч байна. Өнгөрсөн жил микробиологийн аргаар 20 мянган га-д устгал хийж тэмцсэн. Мөн энгийн механик аргаар 10 мянган га-д
устгал хийсэн. Гэсэн хэдий боловч цаанаасаа зэргэлдээ сумаас орж ирж байгаа огтоны нүүдэлд манай сумын бэлчээр нэлээд талхлагдаж байна. Бэлчээрийн тархацын судалгаагаар бол манай сум бэлчээрийн нэлээд талхдал
цөлжилттэй гэж гарсан байгаа. Бид малчдын хүчээр үлийн цагаан огтонотой тэмцэх 14 хоногийн ажил зохион байгуулаад байна.
Малчид маань бортого тавих, ус цутгах, хөеө ухаж авах гэсэн гэнгийн аргаар өөрсдийнхөө чадал чинээний хэрээр тэмцэж байгаа. Ер нь малчдад бэлчээр хамгаалах талаар сургалт зохион байгуулж нэгдсэн нэг зорилгоор, нэг
бодлоготойгоор тэмцэхгүй бол бэлчээрийн талхдал хүч хүрэшгүй хэмжээнд хүрч магадгүй аюул нүүрлээд байна. Ирэх жилээс Орон нутгийн хөгжлийн сангаас нэлээд хөрөнгө тусгаж өгч байгаа. Малчдынхаа хүчээр нэлээд тэмцэнэ гэж
бодож байгаа гэж ярьсан юм.
2015 онд аймгийн хэмжээнд байгаль хамгаалах нөхөн сэргээх арга хэмжээний зардлаас 455.0 сая төгрөгийг үлийн цагаан оггонод хамгийн ихээр нэрвэгдээд байгаа өмнө бүсийн суманд зарцуулахаар төлөвлөж байна.
Төр Дөрөнгө мөнгө зарж ажиллах биш малчид идэвхтэй оролцож бэлчээрээ хамгаалах бэлчээрээ нөхөн сэргээх тал дээр санаачлага гаргаж ажиллахгүй бол болохгүй болчихжээ. Бэлчээрийн хортон мэрэгчтэй тэмцдэг монгол
уламжлалт ухааныг дэлгэрүүлэх ч шаардлагатай байна.
Малчид бэлчээрээ сэлгэж ашиглахад анхаарахгүй бол нэг буурин дээрээ эргэлдэн нутагласаар дөрвөн улирлыг үдэж, угтсаар байтал энэ нуггийн бэлчээр нь талхлагдаад байгааг анхаарах бол болохгүй нь ээ. Үлийн цагаан огтоны “хар” мөр хөдөөд нүүрлэж мал бэлчээргүй, малчид гараа өргөх байдалд хүрч байгаа юм биш үү.
Эх сурвалж: "Булганы мэдээ"
Сэтгэгдэл0
Үлийн цагаан огтонотой гар аргаар тэмцэж болно. Энд төсөлвөсөн 455 сая төгрөгийг хэмнэж өөр зүйлд арцуулья. ииймэрхүү сул зардлууд их байгаа шүү.
Mongolchuud MUUR ASHIGTAIG oilgoh bolson.
Harin tiim ee bi beg tsagaan muurtai ter zuslan deer ochihooroo hulgana zuram baridag huduu ochison chin uliin ogotnuud halshraad daijtsan
Үнэг хярсаа хядаад дуусгаа юу? Яахлаараа үлийн цагаан оготнод гар өргөх гэж байгаа тухай ийм арчаагүй юм яриад, түүнд хөрөнгө мөнгө зарна гэж яриад сууцгааж байдаг байна аа
Үнэг, хярсаа өснөөд, гхэр, туглын бэлчэээрт өөрсдөө алаад, ус цутгээд, үржлийн нь биологийн аргаар зогсоогоод ийм их мөнгө зарахгүйгээр банаснаж болно. Бүрэн устгаж бас болохгүй. Биологийн зохицол алдагдана. ЦАРцаа ч адил. Дээрхи мөнгийг, ийм төрлийн зардлыг танах хэрэгтэй.
Хохь чинь. Чаддаг юм бол намайг алалдаа. Тэгээд өөрсдөө огтоно доо мэрүүлж үх. Хэ хэ
Эргүү гичий вээ
He he
Үлийн цагаан огтоно хорон санаатан авчраад үржүүлчихсэн юм шиг арай дэндэж гамшиг болсон байлээ.Сэрэглэн сумаас жаахан ургаш яваад үзээрээ газрын хөрс хөдөлж байгаа юм шиг болно.Төрийн суудалд бөгсөө өмхийртөл суухдаа эх орон газар шороо ард түмнийхээ төлөө юм хийгээгүй оронцогнуудыг жил жилд нь татан буулагдаг баймаар.Энэ арчаагүй салан хувиа хичээсэн ардчилсан урвагчуудын балгаар муу болгон яаж үрждэгийн жишээ энэ үлийн цагаан огтоно!.Хулгайчууд алт нүүрс байгаа гэвэл бие биенээсээ өрсөөд аль хэдийн мэдчихсэн өндөр үнэтэй техник агсчихсан зогсож байгаашдээ!!
Усны машинуудыг гаргаж нүхэнд нь шаланкаар ус цутгахгүй юу.
Uguiee hyrsaar l iduulchih
авилгач хүн танд ч хэрэгтэй... аюилга үгүйгээр та амьдрах арга байгаа гэдэг гэгээн наранд итгэхгүй л юу
Ардчилсан Намын Лү Гань Сү хятад хамаг шонхрыг арабуудад зарснаас болж байгаа юм.
үлийн цагаан огтонотой ямар2 аргаар тэмцэж болох вэ? хүмүүсээ туслаач бие даалтанд хэрэг болоод....
ус цутгаж тэмцэхэд дээр төсөвлөсөн мөнгө нь хүрэхгүйэ.холоос ус зөөнө тэр том тэрэг хэд идэх үү гээд л ... Малчдыг дайчлаж хийх нь зөв гэхдээ тэр болгон хамрагдахгүй хойш суугаад байх бол уу. томчууд энийг ойлгож олиштой туслахгүй, орон нутгийн удирдлагууд өөрсдөө зохион байгуулбал бас дундуур нь урсаад дуусах байлгүй дэ. ер нь хамгийн зөв гарц бол үнэхээр хийж чадна гэсэн хүн байгууллагатай маш тодорхой хариуцлага өндөртэй гэрээ (оюутолгой шиг панаал биш) байгуулаад орон нутаг өөрсдөө маш сайн хяналт тавиад хийлгүүлбэл буух эзэнтэй буцаж төлөх хувилбартай алдаагүй л үйл ажиллагаа болох бол уу. яг устгаад тоо толгойг нь хэвийн түвшинд нь хүргээд өгөе гэхээр өөрсдөө зувчуулах гэсэн зарим хүмүүс дэмжихгүй юм. ашиг багатай ч хожим хэрэгтэйг бодож хийе бүтээе гэсэн залуучууд байсан ч одоо бүгд л халширч байга шүү дээ.
үнхээр тийм болгож чадахаар бол орон нутгийн удирдлагуудтай уулзаад үз л дэ. алийн болгон албан тушаалтангууд идэж ууж үр дүнгүй болгохыг хараад суух юм бэ. энэ мөнгийг хүргээд тэр том талбайд устгал хийнэ гэхээр хүрэн юм уу. хүргэж чадаад устгаж чадна гэвэл тэр хийж чаддаг хүн, компанидаа хэлээд энэ хэцүүдэж байгаа орон нутагт тус болох талаас нь дэмжээд өгөөч.
iim tob talbaid yaj hurdegiin zugeer l anjis chireed gazar hagalahad iim hemjeenii talbaid heden terbum ordog shdee. hiine geed hiij chadahgui bol yamar arga hemjee avahaa gereen deeree tusgah heregtei. er nu bol 60 orchim huviig turuulj ogood uldseniig ni ajil duusanii daraa gereend zaasan hugatsaand ni olgovol zugeer. medeej ur dung zohih jurmiinh ni daguu uneleed.gehdee uil ajillagaaniihaa zardliig ch olj chadahaargui iim zuil ustgal hiih baiguullaga oldoh iumu da. uneheer oldvol oron nutag ni demjeed ogoh ium bol boloh bha da
oron nutag oorsdoo hiine gevel hudlaa. suuld ni ur dungui bolmogts l zasag darga ni oroltsson oroltsoogui malchid nar luugaa buhaad duusah bh.za er ni zasag noyod ni hiij chadahgui de idej uugaad l, nuuj haagaad l duusah ni UNEN. harin ter gereegeer hiilguuleed ur dungni uneleed hiilguulsen ni zov. hiij chadaagui bol yah ni gereegeeree l yavag. harin oron nutgiinh ni oorsddoo uldeh ium gesen setgehuigeer hahuuld avtalgui hiiye chadaya gesend ni tusalj demjeed hamtran ajillaad ogoh heregtei de. manai zasag noyod ch de dundaas huvi avah humsalah adaglaad hool und enee teree geed ih l shantaachilana da ugaasaa l hun shig hun bh ni baga.
олон сэтгэгдэл бичжээ. үлийн цагаан оготныг 1 га-д 40 тоо толгой байхад хэвийн гэж үздэг. би байгаль хүнд хоргүй шинэ аргаар хурдан хугацаанд үхүүлэх тэмцэх талаар нилээн судалсан, яаж хэрхэн хийхээ бодож олсон. гэхдээ патент, тусгай зөвшөөрөл, зөвшөөрөгдсөн арга энээ тэрээ судалгаа гэх мэт дарамт их юм байна лэ. тэгээд ч өртөгийн хувьд хортой будаа тавихаас өндөр болсон. тийм болохоор дэмий юманд хэрэггүй цаг заваа гаргаж дээ гэж бодоод л суужын да. Уг нь дээрх талбайд хийгээд үзвэл оготны тоо толгойг нь хэвийн түвшинд аваачих боломжтой л юм байна. даанч дэмжихгүй байлгүй дэ. дээр үнэн төрхийг бичсэн comment байна.
таны арга ямар арга вэ? хуваалцаж туслаач
Х
Хийчих хүн байхгүй юм уу орон нутгийн удирдлага идээд юу ч гүй болох нь үнэн. Наад шинэ аргаараа хийгэд үр дүнг нь харуулах хэрэгтэй
махчин амьтадын тоо толгойг тэнцвэртэй өсгөх хэрэгтэй
Tiim ee yag zuv shuu hyrs zaraa idleg shonhor heree zergiig urjuuleh heregtei bas muur
Yg zou zaraanuud shonhoruuud muurnuud hyrsuud unegnuudiig sain urjuuleh heregtei
Яаанаа
http://www.touristinfocenter.mn/news_more.aspx?CateID=0&NewsID=1919
Үлийн цагаан оготнотой тэмцэхдээ байгаль орчинд халгүй энгийн механик,биологийн болон микробиологийн аргаар тэмцэж байна гэнэ.Энэ ажил амжилтанд хүрэхгүй шууд хэлэхэд,бид олон жил онгоцоор тусгай зориулалтын будаа цацаж үндсээр нь устгаж блаа,танай мэргэжилтэнгүүд санах бх,сүүл-н 20жил энэ ажил бүрэн зогсож бизнес-н хэлбэрт шилжиж үүний үр дүнд МУ-н нийт газар нутгийн 77.8% цөлжиж аймшг-н бдалд хүрээд бхад арга технологио өөрчлөхгүй ажилласан нэр зүж бгаа нь харамсалтай.Бид 5жилийн өмнө Хөдөө аж ахуйн яаман дээр Туваан гэдэг товариштай уулзахад бид малчдад мөнгө тарааж өгөөд бүрэн устгал хийлгэчихдэг гэж цэнэггүй авч бж билээ.Бидний зорилого өөрсд-н хөрөнгөөр онгоц оруулж ирээд нийт газар нутгийн тархсан оготныг хавар,зун,намар бүрэн устгал хийх төлөвлөгөөтэй явж билээ.Малчид будаа гурилаа яая гэж бгаа нөхөд ОГОТОНО гуайд илүүчллээ гэж үү?энэ бол үлгэр.Өнөөдөр дээрхи аргаар устгал хийж бна гэж тоо,мэдээний аргаар хөөцөлдөж бхаар бодит бдалтай нь нүүр тулж ажиллаач дунд шатны түшээд.Бид
Бидэнд хандахад оноцоор бүрэн тусгай зориулалтын будаа цацаж устгал хийх бүрэн боломжтой хэрэв хүсвэл утсаар холбогдоорой 99299888
Uliin ogotniig hyrsaar l iduulchih
He he