Монголын бурханы шашинтны шинэ төвийн тэргүүн, Монголын их хүрээ хийдийн хамба номун хан З.Санждоржтой ярилцлаа.
Та хэд хоногийн өмнө Гандантэгчэнлин хийдтэй холбоотой баримтуудыг дэлгэж, хэвлэлийн хурал хийсэн. Үүнтэй холбоотойгоор асуухад Гандантэгчэнлин хийд өөрсдийгөө Монголын бурханы шашинтны төв гэж ярьдаг. Хууль эрхзүйн хувьд үнэхээр Монголын бурханы шашинтны төв мөн үү? Нийт сүм хийдүүд хуралдаж, үүнийг нь хүлээн зөвшөөрсөн зүйл байдаг уу?
Гандантэгчэнлин хийдийг Монголын ард түмэн надаар хэлүүлэлтгүй мэдэж байгаа. Бүтэн нэр нь Монголын бурханы шашинтны төв Гандантэгчэнлин хийд гээд албан ёсны бичиг баримт дээр энэ нэрээрээ явж байгаа. Тэгэхээр үүний талаар нэгдсэн ойлголттой болох хэрэгтэй байна. Манай Монголчууд сүсэг бишрэл ихтэй хүмүүс учраас төв Гандантэгчэнлин хийдийнхээ бичиг баримтыг шалгаад явалтай биш. Бүгд уламжлалт аргаараа өдийг хүртэл итгээд, сүсэглээд ирсэн. Ялангуяа Улсын Ерөнхийлөгчөөсөө эхлээд УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайд, Соёлын сайд гэх мэт хүмүүст энэ талын нарийн ойлголт байхгүй юм байна гэж би ойлгосон. Нуух юу байхав, би ч гэсэн мэдэхгүй, бусдын жишгээр Монголын бурханы шашинтны төв Гандантэгчэнлин хийд гэж ойлгож байсан.
Шашны эрхзүйн асуудал, акт, бичиг баримтыг хуулиараа Захиргааны шүүх авч хэлэлцдэг дүрэм, журамтай юм байна. Би яагаад үүнийг мэдэх болсон юм бэ? захиргааны хэрэг дээр би нэхэмжлэгчээр, Монголын бурханы шашинтны төв Гандантэгчэнлин хийд маань хариуцагчаар оролцсон. Учир нь Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчийн хурлын бүрэн эрхэд шинээр сүм, хийд байгуулах асуудал хамаардаг. Холбогдох хуулийн 3.3-р заалтад шинээр сүм, хийд байгуулагдахад заавал Монголын бурханы шашинтны төв Гандантэгчэнлин хийдээс албан ёсны тодорхойлолт авна гэсэн байдаг. 4,5 жилийн өмнө Монголын бурхан шашинтны сүм, хийдүүдийн хамба, лам нар нийлээд чуулган, хурал хуралдуулсны үндсэн дээр нэг шинэ шашны байгууллага бүртгүүлэх гээд Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчийн хуралд холбогдох материалуудаа бүрдүүлж өгсөн. Тэгсэн Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчийн хурлын ажлын албаны дарга нь “-Таны материал бараг бүрэн байна. Одоо ганцхан журмаараа Монголын бурханы шашинтны төв Гандантэгчэнлин хийдээс албан ёсны тодорхойлолт аваад ир” гэж хэлсэн байдаг. Гэтэл Гандантэгчэнлин хийд нь тодорхойлолт өгдөггүй. Ийм байдлаар олон хийдүүд хохирсон байх юм. Энэ шашны тухай буруу заалтаас болоод сүм хийдүүдийг хэлмэгдүүлээд байдаг. Бид нар энэ журмын асуудлыг шийдүүлэхээр Захиргааны хэргийн шүүхэд хандсан юм.
Тэгээд хоёр, гурван жилийн туршид судалсны эцэст энэ журам хууль бус гэдгийг нь нотолсон. Одоо Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газраар албажаад НИТХ болон Гандантэгчинлэн хийд гуравдагч этгээдээр оролцоод миний хүсэлтийг бүрэн хангаж шийдвэрлэсэн. Энэ нь юу гэсэн үг вэ? гэхээр 3,3-т заасан шинээр бүртгүүлэх сүм хийдүүд Гандантэгчинлэн хийдээс албан ёсны тодорхойлолт авна гэдэг заалт хууль бус болохыг тогтоогоод, хүчингүй болгосон. Уг хэргийг шийдүүлэх явцад Захиргааны хэргийн шүүх Гандантэгчинлэн хийдийн бүх материалыг татаж авсан байдаг. Үүн дээр маш олон ноцтой асуудлууд гарч ирсэн. 2005 онд Ц.Нямдорж сайдын 60-р тогтоолоор гарсан тушаалын хавсралт дээр Гандантэгчинлэн хийдийн нэр байгаагүй. Ингээд бүртгэгч алдаа гаргасан юм уу? гээд олон удаа шүүлгэсэн. Бүртгэл дээр ямар ч алдаагүй байсан. Шүүхээр албадан гаргуулсан материалууд дотор Гандантэгчинлэн хийдийн гэрчилгээ нь байгаа атлаа хавсралт нь огт байхгүй. Гэхдээ 2 байгууллагаа нэгтгээд Монголын бурхан шашинтны төв Гандантэгчинлэн хийд гээд 1 гэрчилгээ авчихсан. Ийм учраас өнөөдөр Гандантэгчинлэн хийд хууль эрх зүйн хувьд ажиллах чадамжгүй гэсэн үг. Энэ бол маш том асуудал. Гандантэгчинлэн хийдээс гарсан бүх тушаал, шийдвэр, соёлын өвтэй холбоотой асуудал, гадна дотны байгууллагуудтай харьцах, банк санхүүгийн гүйлгээ гээд бүгд эрхзүйн чадамж байхгүй.
Та өөрийгөө номун хан гэж танилцуулсан. Хэдэн сарын өмнө Гандан хийдийн хамба лам Д.Чойжамц номун хан цол хүртсэн гэж шашины ёслол хийж байсан. Энэ ямар учиртай цол юм бэ? Д.Чойжамц хамба та хоёр адилхан номун хан гэсэн үг үү?
Хамба номун хан гэж цол юм. Монголын шашны хамгийн эрхэм цол буюу шашнаа удирддаг хүнээ Богд гэгээн гэдэг.Түүний дараагаар Хамба номун хан гэж бий. Энэ бол томилогддог албан тушаал. Тамгатай. Товчхондоо Хамба номун хан гэдэг нь хүрээ хийдүүдийн өдөр тутмын дэглэмийг сахиулах үүрэгтэй, Богдын дараа орох албан тушаал юм.
1921 онд Ардын хувьсгал гарснаар энэ үйл ажиллагаа зогссон байдаг. Богд шашны үйл ажиллагаа чиглүүлэн, удирддаг, Хамба номун хан нь өдөр тутмын бүх үйл хэргийг зохицуулдаг ийм л үүрэгтэй юм. 1990 оноос шашин эргэн сэргэсэн.Миний хувьд 1990 онд Монголын их хүрээ хийдийг дахин сэргээсэн, хүчин зүтгэсэн гэдэг утгаар тэргүүлэгч 9 хүний гарын үсэг, шийдвэрээр “Их хүрээ хамба номун хан” гэдэг цол хэргэмийг одоогоос 10 жилийн өмнө хүртэж, энэ нь оюуны өмчөөр баталгаажсан байдаг юм.
Гэтэл саяхан Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар “Хичээнгүй зүтгэлт хамба номун хан” гэдэг цолыг Д.Чойжамц гуайд олгож батламжилсан. Нэг сонирхолтой зүйл нь энэ бүхнийг Ерөнхийлөгч батламжилсан явдал юм. Цаана нь том бодлого явагдсан юм болов уу? Хуулиараа бол төр нь шашны хэрэгт оролцож болохгүй шүү дээ. Ингэхээр хуулиас давсан шийдвэр гараад байгаа юм байна. Мөн энэ цолыг хоёр Ерөнхийлөгч солигдохын яг урд өдөр нь авсан байгаа юм. Цаанаа ямар учир, агуулгатай гэдгийг та бүхэн судлана биз. Гэхдээ бид 2 хоёулаа “Хамба номун хан” мөн. Би “Их хүрээ хамба номун хан” цолтой, Д.Чойжамц гуай “Хичээнгүй зүтгэлт хамба номун хан” юм. Үүгээрээ л ялгаатай. Ер нь “Хамба номун хан” ямар ач холбогдолтой юм бэ? гээд үзтэл Богдыг тодруулахад их үүрэг хүлээдэг уламжлалтай юм байна. Тэр утгаараа “Хамба номун хан” цолны ач холбогдол их өндөрт гарсан юм болов уу. Намайг энэ цолыг хүртэж байхад буюу 10 жилийн өмнө бол энэ тухай Богдын тухай яригдаж эхлээгүй байсан.
Монголын шашины тэргүүн 10-р Богдыг тодруулах тухай яриа шашины төдийгүй нийгмийн хүрээнд ид яригдаж байна. Ер нь 10-р Богдыг тодруулахын ач холбогдол нь юу вэ? Мөн хэн ямар шалгуураар 10-р Богдыг тодруулах ёстой юм бэ?
10-р Богд уу? 11-р Богд уу? гэдэг нь эргэлзээтэй асуудал. Гэхдээ Богдыг тодруулах нь маш их ач холбогдолтой. Бурханы шашнаа Монголчууд маань өнөөдрийг хүртэл шүтэж ирсэн. Тийм учраас хуучны ёсоо сэргээж, Монголын уламжлалт шашны тэргүүнээ сонгох нь зүй ёсны хэрэг. Ер нь өөр ямар ч улс гүрнээс хараат бус, хэн нэгэн алдартай хүнээс хамааралгүй, цэвэр биеэ даасан шашны тэргүүнтэй болно гэдэг нь маш их ач холбогдолтой үйл явдал. Гэхдээ шашины тэргүүнээ сонгохдоо бүх сүсэгтэн олонд хүлээн зөвшөөрөгдсөн, хууль ёсны, гадны ямар нэг байгууллага, хувь хүнээс хараат бус хүнийг маш зөв шалгуураар тодруулж, эрдэм мэдлэгтэй Монгол хүнийг Монголын бурхан шашинтаны тэргүүнээр залах нь зүйтэй гэж үзэж байна. Ер нь Богдуудын асуудал нилээд ээдрээтэй байсан л даа. 8-р Богдыг хүртэл маргаангүй байсан. Одоо бид 10-р Богд гээд яриад байна. Яагаад 10-р Богд юм бэ? 8-р Богд таалал төгсөж 9-р Богдын талаар ярьж эхлэх үед тухайн үеийн МАН хуулиар хутагт хувилгаадыг томилох асуудлыг хориглосон. Гэвч сүсэгтэн олны хүсэл их байсан учраас 1924 онд 9-р Богд тодруулах хөдөлгөөн гарч, Цэнджавын хүү Лувсандорж гэж хүнийг тодруулсан байдаг. Ийм баримт архивт байна.
Түүхээ гуйвуулж болохгүй. Сэлэнгэ аймгийн хүн байсан юм билээ. Хараагийн Дарь эхийн шавь Цэнджавын хүү Лувсандорж гэж хүнийг Монголчууд 9-р Богдоороо тодруулж байжээ. Гэвч сүүлд нь хэлмэгдүүлсэн бодит түүхтэй.
Гэтэл 1990 оноос хойш бодлогоор ч юм уу, гэнэт нэгэн нас өндөр, бие чилээрхүү ламыг Энэтхэг улсаас Монголын 9-р Богд гэж Далай ламын баталснаар залсан. Үндсэн түүхээ орхиод, ээдрээ будлиантай, бусдын хараат маягаар тодруулсан. Энэ нь хүчин төгөлдөр болж чадах уу? үгүй юу? Тийм учраас 10-р Богдын асуудал дээр болгоомжтой хандах ёстой. Сүүлдээ Богдын асуудал улстөртэй холбогдож эхэлсэн. Гэхдээ нэг гавъяатай зүйл нь дараагийн Богд гарах үүд хаалгыг нээж өгсөн нь ач холбогдолтой юм. Түүнээс нэг алдартай хүний батламжаар, эсвэл хөрөнгө чинээтэй баян хүний зээг Богдоор тодруулна гэдэг нь алдаатай, эргэлзээ мадагтай шийдвэр болох болов уу? Саяхан тэргүүн лам нарын зөвлөл 10-р Богдын асуудлыг хэлэлцлээ гэж байсан. Хуучин ёсоор Богдыг Банчин Богд тодруулдаг байсан. Тэгэхээр энэ нь одоо улстөрийн асуудал руу орж байгаа учраас аль алийг нь болиод, хэнээр нь ч батлуулах хэрэггүй. Алдаагаа ухамсарлаж, Монголчууд өөрсдөө маш нямбай, ард иргэдийн сэтгэлд сэвгүй, зөв хүнийг улс дотроосоо сонгож тавиасай. Одоо бидэнд алдах эрх байхгүй.
Богдыг ер нь яг ямар шалгуураар тодруулдаг юм бэ? Гэнэт л нэг өдөр энэ хүн Богд гээд хэн нэгэн том лам зарлачихдаг юм уу? Сүсэгтэн олны өмнө ил тодоор ийм хүмүүсийг Богдод тодруулахаар сорьж байна гээд ил тод зарлаж болдоггүй юм болов уу?
Монголчууд бид хутагт хувилгаадаа тодруулж байсан арвин туршлагатай, сайхан уламжлалтай ард түмэн. Яаж шалгаруулж байсан нь маш тодорхой. Албажуулж тамга дарж, хэн нэгэн хүн тодруулдаггүй. Өөрийнхөө авъяасаар ард түмэн дотроос ялгараад гараад ирдэг. Жишээлбэл Ялгасан хутагт гэхэд л гэнэт сүү ус хоёрыг ялгаад өөрөө гараад ирсэн. Тэр нь олонд хүлээн зөвшөөрөгддөг. Мөн Богд нарыг Азийн зарим оронд хэрэглэдэг шиг олон лам нар дундаас шалгаруулалт хийдэг. 250 лам нараас явсаар байгаад сүүлд нь 5 ламаас ч юм уу алтан бумбанд нэрийг нь хийж байгаад олны нүдэнд дээр сугалдаг. Алтан бумба ч бий. Хаш бумба ч бий. Энэ бол их бодитой юм. Одоо ч ингэж шалгаруулдаг. Мөн урьд дүрийнх нь хэрэглэж байсан зүйлсийг таниулах гэх зэрэг олон шалгуур байдаг.
Монгол уламжлалаар хан вангуудаас, орон нутгаас тус бүр тодруулаад, эцэст нь 3 хүн үлдээгээд хаш бумбанд нэрийг нь хийж байгаад олны нүдэнд дээр сунтагаар шүүж гаргаад ирдэг байсан. Ардчилсан нийгэмд ч энэ нь шударга. Хэн нэгэн даргын хүүхэд гараад ирчих вий гэсэн будлиангүй. Ийм сонгон шалгаруулалтаар сонгох нь зөв юм. Түүнээс биш эрхзүйн чадамжгүй хэсэг бүлэг хүн шашны тэргүүнийг сонгодог байж болохгүй. Дараа нь маргаан дагуулна.
Монголын бурханы шашин, лам нар, сүм хийдүүдийн явуулж байгаа үйл ажиллагаа, өнөөгийн нөхцөл байдлыг та хэрхэн дүгнэж байгаа вэ?
Энэ бол маш чухал асуудал. Дээд удирдлага нь зөв байж зөв явна. Гэтэл өнөөдөр дээд удирдлага гээд байгаа тэргүүн лам нарын зөвлөл нь чадамжгүй. Уг нь бид өөрсдөө нэгдсэн бодлоготой, нэгнээ муу хэлдэггүй, зөв үлгэр дуурайлал үзүүлж байх ёстой юм. Соён гэгээрүүлж, ухуулж, бусдыгаа дагуулж гэгээрүүлэх үүрэгтэй хүмүүс бол лам нар. Гэтэл лам нар өөрсдөө дээлтэйгээ архи дарс хэрэглэчихсэн, тасраад унасан зураг нийгмийн сүлжээгээр цацагдаж байна. Нэг лам нөгөө ламаа зодоод алчихсан хэрэг гарлаа. Удирдлагууд нь хоорондоо эв түнжингүй байна. Энэ бол бид нарын л алдаа.
1990 оноос хойш бүх байгууллагууд шинэчлэгдсэн шүү дээ. Гэтэл огт салхи оруулаагүй байгууллага бол шашны байгууллагууд. Ялангуяа төв Гандан.Буяны, оюун санааныхаа номыг үнэлээд, худалдаа арилжаа шиг болгочихсон төлбөр аваад байдаг нь том алдаа. Тэр их мөнгийг авчихаад хурал номоо уншсан үгүйг нь батлах арга байхгүй. Бид ном уншаад, лхамын тахилга хийгээд “Ковид” өвчин нам болно. Эсвэл хар үрэл зүүгээд хамгаалагдана ч гэдэг юм уу, өвчнөөр далимдуулж мөнгө төгрөг олох гэж буруу сэтгэж байна шүү дээ. Ард түмнээ ядарсан дээр нь өвчнөөр далимдуулж мухар сүсэг рүү аваачиж байна. Гэтэл нөгөө өвчин нь улам ихэсчихсэн. Лам нар нь өөрсдөө хэдэн зуугаараа “Ковид” тусчихаад түүнийгээ нуучихсан. Хүнд ном уншиж, өөрсдөө ковид-19 тараагаад байдаг. Үүнийгээ нуугаад байдаг. Хөөрхий хэдэн лам нараа харж үздэггүй. Удирдлага байдаггүй. Лам нарын ном уншиж олсон мөнгийг нөгөө эрхзүйн чадамжгүй удирдлага нь зарцуулаад, онгоцоор зугаалаад, гадаад дотоод руу явчихдаг. Ийм замбараагүй болчихсон. Тийм учраас шашин тунгалаг биш буртаглагдсан байна. Сахил санваараа сахихгүй байна. Буяны сайхан сэтгэл гарган, хүнд туслаж, дандаа өглөг өгч байх ёстой байтал авлага авдаг байгууллага болчихсон. Тийм ч хоол, ийм ч цав, зэд бариач гэдэг. Доод тал нь 20,000 төгрөг гар дээр нь тавина шүү гэдэг ч юм уу. Бүр зохион байгуулалттай. Буруу замаар яваад байгаа биз? Хамгийн том завхрал нь удирдлага байхгүй, эрхзүйн чадамжгүй, дур дураараа юм ярьж, хуульд захирагддаггүй. Хүмүүсийн итгэл сэтгэлээр тоглодог болчихлоо. Том том машин унаад, бүгд 9911-тэй дугаар барьчихсан. Энэ яаж байна? Таяг тулсан эмээ өвөө нарт мөнгө өгдөггүй юм гэхэд хүлээж авч, зовлонг нь сонсоод, адис өгөөд гаргаж болно доо. Гандангийн том удирдлагууд тэгдэггүй. УИХ-ын гишүүн, сайд дарга нар ирэхээр таваг дүүрэн хоол унд зөөгөөд бялдуучлаад байдаг. Өөрсдийн эрх ашиг, ямар нэгэн зүйлийг шийдүүлэх гээд хөл алдаад байдаг.Уг нь нэг таягтай эмгэн хамба гуай би адис авах гэсэн юм гээд ирэхэд нь ганц адис өгчихөд тэр хүний сэтгэл ханана шүү дээ. Бид уг нь тийм л ажил хийх ёстой юм.
Манай хаалга нээлттэй, би өглөөнөөс орой болтол 30 жил сууж байна. Тийм учраас энэ хүмүүс маш хурдан шинэчлэгдэх ёстой. Төв удирдлага бүрэлдэхүүнээрээ огцорч, сүсэгтэн олноос уучлалт гуйх ёстой. Мөн Монголын бурхан шашны хоёрдугаар чуулганыг даруй хуралдуулж асуудлаа шийдэж, ил тодоор тэргүүнээ сонгож салхи оруулж хөдөлгөөн хийх хэрэгтэй байна.
Шинэ залуу лам нар нь шашнаа тунгалаг болгож авч явах хэрэгтэй байна. Хамгийн чухал нь нэн даруй лам нарын дунд сонгон шалгаруулалт явуулж, лам хүн ямар байх ёстой юм гэдгээ шийдэх хэрэгтэй. Дээл өмссөн болгон лам байж болохгүй. Хамба ч бай, жирийн лам ч бай бүгдийнх нь ном уншлагыг шалга. Тэгээд сонгон шалгаруулалт явуулсныхаа дараа энэ бол зурхайч хүн мөн байна, энэ биш байна гээд нийтэд зарлах ёстой. Тэгэхгүй бол өөрөө юу ч мэдэхгүй би зурхайч гээд хүн хуураад яваад байж болохгүй ээ. Маш том сонгон шалгаруулалт хийгдэж байж лам хүн эрхээ хамгаалах ёстой. Сүсэгтнүүдэд үйлчлэх ёстой. Тэгэхгүй бол лам хувцас өмсчихөөд рекет хийж хүн дарамтлах зэргээр хамгийн муу үйлийг хийдэг болоод байна. Үнэхээр шалгараад үлдсэн нь лам байг. Тэднийг нь бүртгээд, энэ хүн бол ийм шалгуурыг давж зөвшөөрөгдсөн, энэ хүн бол лам биш гээд цахим орчинд байршуулж болно шүү дээ. Энэ хүн уншлагаа мэдэхгүй, Төвд хэл мэдэхгүй, зурхай үзээгүй учраас ном уншуулж болохгүй шүү гээд зарлах хэрэгтэй. Ингэж байж л цэвэршинэ.
Тэгэхээр нэгдүгээрт, чуулганаа хуралдуулж дээд удирдлагаа сонгож Гандан шинэчлэгдэх хэрэгтэй. Учир зүйгээ олж цэгцрэх хэрэгтэй. Хоёрдугаарт, сонгон шалгаруулалт явуулж лам хүн гэдэг шалгалт авч, бүртгэлжүүлж зарлах хэрэгтэй. Итгэлтэй, баталгаатай ламаар сүсэгтнүүд үйлчүүлэх ёстой. Гуравдугаарт, үйлчилгээн дээрээ анхаарах ёстой. Бүх хурал номыг үнэ төлбөргүй болгох шаардлагатай. Хүний оюун санааны зүйлийг үнэлж болохгүй. Тэр хүнд үйлчилж чадсан бол тухайн хүн өөрийн сэтгэлээрээ төлбөрөө өгдөг байх ёстой. Үүднээсээ, хашаа хорооноосоо эхлээд хамгийн цэвэр байгууллага бол шашны байгууллага байх ёстой. Тийм байлгах шинэчлэлийг хийх ёстой. “Хутагт хувилгаад жинхэнэ мөн бол хэдэн зуу байсан ч багадна. Худал, хуурмаг бол нэг байсан ч илүүднэ” гэсэн Далай ламын хэлсэн үгээр яриагаа төгсгөе. Энэ айлдварыг хэрэгжүүлж, винайн ёсны жаяг дэгийг лам хүн бүр сахих ёстой. Шашин нэн даруй шинэчлэгдэж, нэн даруй ариусч, хир буртгаасаа салж, сүсэгтнүүддээ хүндлэгдэж, уламжлалаа дагаж, бурхны шашин улам өргөжин дэлгэрэхийн өлзийтэй сайхан ерөөлийг өргөе.
Ярилцсан М.Чойжал
Сэтгэгдэл0
Ичихгүй худлаа шаах юмаа. Лам нар олон зуун худлаа шаасаар ирсэн.
богд зонхов гэж ламын үхэж далд орсон зулын 25ны өдөр өнөөдөр юм байна тангад ламын үхсэн өдөр тэмдэглэж доройтож байдаг бузар новшуудаа тэр тангадууд тэмдэглэдэг юм байна.
Зайлаад өгөөчээ, лам нар бол ард түмнийг хуурч мунхруулж байгаа, ичдэггүй юм байх даа
Мухаг сүсрэлийг дэмжиж явсаны тод илрэл яасан ысэн номун сда хаан ч гэх шиг. Ичиж үхмээр юм. Манай хадам худлаа хэлж, хуурч мэхэлж, хүн муулж залхуурч атаархаж 10 нүгэл гэж бдаг бол бүр 100 болтол нь давуулдаг, гэхдээ мөргөл, ном уншлага даган баясахаас эхсүүлээд бүтэн нэг өрөөгөө баргийн жас хийдээс илүү шүтээнтэй. Би болохоор өвөө эмээгийн хэлснээр л бдаг- Зул өргөж, маань уншиж чадахгүй бж болноо хүн дотроо зөв бодолтой, бусдыг хайрлаж, өршөөж байвал бурхан харж л бгаа гэж.
МОНГОЛ ЛАМ ЗААВАЛ ТҮВД ХЭЛ МЭДЭХ ШААРДЛАГАГҮЙ АЙН МОНГОЛООРОО МОНГОЛ ЛАМ БАЙЖ БОЛНО 8 ДУГААР БОГД ТҮВД ХҮН ХЭРНЭЭ ТҮВДӨӨР МУУ ЯРИДАГ БАЙСАН ЮМ ШҮҮ АЙН
chi bid 2 homun khan baas xudalch
Хамаг сүжиг бууруулсан овлигогүй амьтан юм
Энэ хүн номун хан болсон дээрээ хулгайч чойжамц хэрэггүй.
Энэ нэг юм болиосой
Энэ нэг хачин өнгө мөнгөний шуналтнуудыг одоо болимоор юмаа! Үхсэний нь бурханы шав байдаг юмб! Зүгээр л нэг залилагч луйварчид юм шиг ээ!!
Зочин 202.9.46.29 саяхан Бурхан ч гэнэ үү, чөтгөр ч гэнэ үү юмсыг хаана ч үл оршдогийг хамгийн сайн мэдэх авч тийм юмс бий гэж будаг, шавраар элдэвлэн зохиож дүрсэлчихээд, өөрснийгөө ийм ч бурханы элч, тийм ч чөтгөрийн эрлэг ч гэх шиг хоосон хуцалдаж, үхэл зовлонд өртсөн, гэнэт баяжихийн шуналд автсан гэнэн мулгуу, мохдог тахитангуудыг элдэвээр мунхруулан халаасыг нь тэмтэрч, түрийвчийг нь суйлан тэсэртэл баяжих байтугай эмс охидыг нь бузарлагч хар мөрт увайгүй луйварчдыг ЛАМ нар гэнэ. Тэдний шарыг нь даруй шувтлаж, байнга хийж байдаг гэмт бохир үйлдэлд нь таарсан хуулийн зүйл ангийн дагуу шийтгэн цээрлүүлж, нийгмийг цэвэрлэвэл л сая улс хөгжих замд тээглэсэн мухар сүсгийн бул хар чулуу арилна!
баажшээдэг шээсээ шлсээ өгдөг бурхан номин хаан гэж юу байхав өөрсдийгөө өргөмжилсэн чийралбаа гомбагаардаанууд бурхан бааж шээдэггүй эмс хэргэлдэггүй мунхаг тачаал шунал гурав байхгүй сансрын соронзон туяа байдаг юм
Ковидын хүндрэл.
Сэжиг хүрчихлээ
ковид тусаад мэдрэлд нь нөлөөлчихсэн лам байна ш дээ хулгайн хэрэгт холбогдсон нөхөр ш дээ ичиг ичиг дахиж бүү үзэгд
сайхан хэлж хүндлүүлэх зүйлээ өөрсдөө хийнэ шүү залуусаа энэ олон сөрөг комент алж байна аа
Хулгай хийж байсан гээд байдаг нь үнэн бол уу. Таньдаг лам л тэгж яриад байгаа юм даа энэ хүнийг
Бурхан ч гэнэ үү, чөтгөр ч гэнэ үү юмсыг хаана ч үл оршдогийг хамгийн сайн мэдэх авч тийм юмс бий гэж будаг, шавраар элдэвлэн зохиож дүрсэлчихээд, өөрснийгөө ийм ч бурханы элч, тийм ч чөтгөрийн эрлэг ч гэх шиг хоосон хуцалдаж, үхэл зовлонд өртсөн, гэнэт баяжихийн шуналд автсан гэнэн мулгуу, мохдог тахитангуудыг элдэвээр мунхруулан халаасыг нь тэмтэрч, түрийвчийг нь суйлан тэсэртэл баяжих байтугай эмс охидыг нь бузарлагч хар мөрт увайгүй луйварчдыг ЛАМ нар гэнэ. Тэдний шарыг нь даруй шувтлаж, байнга хийж байдаг гэмт бохир үйлдэлд нь таарсан хуулийн зүйл ангийн дагуу шийтгэн цээрлүүлж, нийгмийг цэвэрлэвэл л сая улс хөгжих замд тээглэсэн мухар сүсгийн бул хар чулуу арилна!
Arban har nygeldee syygaa Mongolchyyd bid bye byenee myylah saardlagagyi ee!!ta bid sasingyi ch bolsonch neg heseg sasiniig zeb yzdeg bidnii deedsyyd bygd tenegyyd baigaagyi ee!!bid ezeg ehchyydee byryytgah ytgagyi ee!!tiimees ene chagiin yheryyd ta nar byrhanii sasiniig myylah erh baihgyi ee!!hereb myylbal yils chini hegjihgyi ee!!!setgel chini hyamarch muugaan yzne?.....
Буянаа зөв даагаасай Хэрүүл бус эвээр шийдээ Шашныхан шуналтахаар шүтээд ч яах вэ Гайгүй гэсэн нэр авчихсан лам нар том машин унаад л Хөөрхийдөө хэт шүтэх нь хүнээ эвдэнэ төрөө самууруулнаа
bolioch uzdeg nomiinhoo uchir utgiig oilgodgui umuu jaahan gegeereech
Хамгийн том лам нь ингэж хэлж байгаа юм чинь монголын бурхан шашин үнэхээр их дампуурч бузар болчихсон байна !! Мартин лютёр шиг Шашны Шинэтгэл хий ёэ гэж хэлж байна энэ өвгөн !! Дэмжих хүн байна уу ????
Бадарч тахараа шашин ойлголт хэр их мэдэх вэ
Энэ чинь зөв сэтгэж бна. ГЭХДЭЭ Ямарч ШАШИН хүмүүсийн сэтгэхүйгээр тоглодог МУНХРУУЛАГЧ хүн өөрөө БУРХАН юм шүү. Чадвар ,оюун ухаанаа нээж өөрийгөө нээх нь чухал.Шашин нь үзэл суртлын онцгой зэвсэг.
Халхын Богд гэж байдгаас Монголын Богд гэж байдаггүй.Чойжамц бол бүүр Монголчуудын биш Миеэгийн хамба.
Новшын шар хувалзнууд Төвд үндэстэнтэйгээ дэлхийгээс зайлаасаа Шарын шашин хэдэн зууны турш худлаа шаасаар ирсэн бишдаанууд
Зайлаад өгөөчээ, ард түмнийг хуурч мунхруулж байгаа, ичдэггүй юм байх даа
ХАМБА ЛАМ ЧОЙЖАМЦ ЭНЭ САНГИДОРЖ ЛАМТАН ХОЁРТ ОДОН ЯЛГАА БАЙХ НЬ МЭДЭЭЖ, УСНЫ ДУСАЛ ШИГ ИЖИЛ ЮМ ГЭЖ ЮУ БАЙХАВ . ЗАРИМ НЭГ ЯЛГААГ БИ ТААМАГЛАЯ : ЧОЙЖАМЦ ХАМБА САХИЛАА ДЭЭДЭЛДЭГ ХҮН , ТҮҮНД ЭХНЭР , АВГАЙ ХҮҮХНИЙ АСУУДАЛ БАЙХГҮЙ, АМТНЫ ХӨРӨНГӨ ЗООРЬ СОНИРХОДГҮЙ ...САНГТПОРЖ ЛАМТАН МӨРӨН ДЭЭРЭЭ ЖИЖГЭВТЭР БОГЦ ҮҮРЧ ЯВДАГ , ТЭР БОГЦ НЬ ӨДӨР БҮР МӨНГӨӨР ДҮҮРДЭГ , ТЭР БОГЦ ЯМАРЧ ТОМ ТҮРИЙВЧНЭЭС 1000 ДАХИН ТОМ. БАС ХОРИН ГАНЦТУУДЫЕ ХООЛОЙ ХҮЗҮҮЕИЕ ҮМХЭЛЖИ АРБАН ТАВТУУДЫЕ АЛАГХОН ҮРМИНИЕ ГЭЖИ ӨБӨРТИЕ ХЭЖИ УНТХИ ХҮСЛЕНТЭЭ .. ЭМИШЕ ИЛГАА БАЙЖЫМШЕ
чингэс хаан монгол хүнийг гадаадт аваачиж байлдаж алуулж үлдсэн нь хүний газар тэнүүчилж хэн нэг хүний боол гарын хүн болж дууссан чингэс ч өөрөө байсан байн
шашнаар мунхарсан монгол хар тамхи татсан хар негр хоёр адилхан
Чойжамц чинь хүүхэн цохьдог биз дээ
Ламтан гуай ч ижилхэн хүн болхоор шунал тачаал нь дийлдэхгүй юм байна л доо хоорондоо үзэлцээд л Далай лам та нарын булайг яг үнэнээр нь хэлсэн байдаг та нарын лам гэж ч юу байхавдээ зүсээ хувиргасан баяжиж ханадаггүй суудлаа булаацалдсан банди нар... ккк
nomun haand morge
чингэс хаан нь гадаадт аваачиж алж төөрүүлж хаясан монгол буурь дээр үлдсэн хөгшин хөвөө эмс нялхс нь манжуудын дэвсгэр болж эрчүүлийг нь манжууд алж эмсийг нь дэвсгэрээ болгож түвддүүд нь үлдсэн эрчүүлийг лам гоомой болгож монгол хүн яр тэмбүүтэй заг хүйтэнтэй хүүхэд гарахгүй улам цөөрч хамартай хамаргүй хүн үлдсээн чингэс хаана өөрөө ч үхсэн нь мэдэгдэхгүй булш бухан хөшөө байхгүй мөн эсэх нь мэдэхгүй залгаж аваад түвд манж гамин зайдалсан 1937 онд орсын ачаар лам нар манж гамин самурайн бослогыг дарж сүм хийдийг устгав хорссондоо япон мнж гамин 1939 онд монгол орос руу довтолж дэлхийн 2-р дайныг эхлүүлж 1945онд япон бууж өгч хятад чөлөөлөгдсөнөөр дайн японоор төгсөв 50 жил шашингүй амар жимэр өргөл барьц хахууль хадаг яндар байгхль орчин сүйрэхгүй сайхан ёвроп байлаа ерэн оноос чихэрт дуртай хүүхэд шиг шашнаар наадаж эхлээд мунхарч сөнөв
монгол доо дургүй юм аа Чи
Далай ламыг эсэргүүцнэ Хамба ламтайгаа барьцана хааныхын хэний төлөөлөл болсон этгээд вэ хаанаас санхүүжэж томроод байна даа
эЭНЭ МАШ ЗӨВ ЯРЬЖЭЭ. ЧОЙЖАМЦ БОЛ ҮХЭЭНЦ ҮЛГЭРГҮЙ, ДЭМИЙ НӨХӨР ШҮҮ. ЭНЭ САНЖДОРЖООР ГАНДАНГ ТОГОЙЛУУЛЖ ХУВЬСАЛ ХИЙГЭЭСЭЙ
ene lam nariig zuheed bgaa humuus uursdiin ni hen negen uhehed lam zalaad algaa hawsraad suudag garuud biz dee
Kkk
Та хоёрын хэн нь жинхэнэ Дамбийжаа, хэн нь хуурамч дамбийжааг шүүх эрх нь Эрлэг номун ханд бий.
Алгадуулчихаад гонгинодог шүү чи
За Санждорж гуай бурханы сургаальд хар хэл ам,зарга чинь бас л нөгөө 10 хар нүглийн нэгэн мөн биз гэж би мунхаглана.Монголчууд бид таниас урьд Монголын бурхан Шашины төв гандандэгтчлэн хийд гэж бараг хэдэн зуун жил сүсэглэж шүтэж ирсэн.Тэр шийдвэртэй шийдвэргүйгээр,бичиг цаас,зөвшөөрөлтэй зөвшөөрөлгүйгээр наад яриад байгаа зүйл чинь Монголын ард түмэнд огтоос ойлгогдохгүй буухгүй байгаа.Бидний Монголчуудын агуу их хаан Чингэс,гүр хаан Жамух хоёрын хэлсэнийг та болгоож хайрла.Ямартаач 2 хан байж таарахгүй байх,үүнийг дэмжих аястай сэтгүүлчирхүү нөхөр ч гэсэн нэг талыг барьж ард иргэдийн дунд шашины талцал үүсгэх эх үүсвэр тавьж байгаагаа гүнзгий ухамасрла,энэ хүний үгийг ингэж дэвэргэж сурталчилж хэрхэвч болохгүй.Чой хамбыг дэмжсэндээ ч биш зүгээр л хувь хүний бодол шүү.
өөрөө хулгайч гардаа хахаха бурхан хулгайлж байгаад баригдаж шившиг болж байсан гэсэндээ ганданд байхдаа одоо энд тэнд хэрүүл хийгээл шүлсээ үсчүүлээл явхын өмхий шар хувалз чинь
Чи бол жинхэнэ далай , тэнгэр тэвэрсэн , манлайн дээд , маш гайхамшигт хамба номун хан мөн билээ. Үүнийгээ иргэдээрээ баталгаажуул.
Bi chamaig buudaya yhehgyi bol itgeye
Юуу хэн гэн вэ? Чой хамбатай өөрийгөө дүйцэн айн. Хуцдаг памбагар вэ яасан
Чойжамц чинь хүүхэн цохьдог биз дээ
Сонгуульд нэр дэвшээд зодуулдаг гар.
muu hulgaich baij ooriigoo CHOI hambatai zuirleed,Hamba bol jinhene sahilaa dagadag lam shuu
Энэ баагий шиг тавьтаргүй лам би урьд өмнө нь Монголд харж байгаагүй. Бас аавынд ороод үзсэн гэж байгаа. Хятадуудаас мөнгө авсан гэж хятадын дипломатуудыг сайн таньдаг нэгэн ярьж байхыг сонссон. Үнэн л байх. Арван хар нүглийг тэвчих биш харин үржүүлэх ажил хийгээд яваа юм биш үү?
Харанхуй мунхаг монголчуудын богд хаан гэж хаан өргөмжлөөд тахин шүтээд байсан тэр богд чинь монголчуудын тэнэг мунхагийг нь далимдуулж өөрийгөө богд хаан өргөмжлүүлсэн нэг муу лам байсан.
Энэ хулгайч бол албан есны тэнэг мэдрэлийн солиотой мангуу шуу
abah geehiin yhaanaar bidnii dotor ene chebyyn chagiin yed Sanjdorj lam maani zeb zyil egyylsen baina!ta nar yamar niigemd amidarch baigaagaan bod?....yagaad ene hyniig gytaah doromjloh bolob?gedegtee anzaarch yz!bidnii dotor taalamjgyi zyil ikhe bolj baina?sayhan 1000 hazaaryydiig yadarch baina Apkanistanaas tyr zyyr Mongold syylgana gej hyrtel aasilsan enyynii derged ene lamiin egyylsen ni jinhene eruul zyiliig egyylej baina:!eersdeen bid eryyljeh heregtei chagt irjee!!bysadiin hereg hend heregtei gej?....
Үхсэн хатсан Номун хан Та бол шар хувалз сда минь.
Энэ нөхөр Чойжамц хамбатай эн зэрэгцэх хүн биш гэдгийг бүгд мэднэ.
Чойжамц чинь хүүхэн цохьдог биз дээ
Чойжамц чинь хүүхэн цохьдог биз дээ
Цохино цохино, хамба нь гэж байгаад хар хөлсөө урсгаад балбаад байна шүү дээ
дэврэгдэгээ болимоор , төр оролцдог бүр буруу юм
шашны сургуулийн 2-р курсээс багшийнхаа баахан бурхад хулгайлж баригдаад хөөгдсөн нь үнэн. Далай ламыг эсэргүүцэх, Хядадын Банчин богдыг дэмжих амлалт авч хядадаас их хэмжээний мөнгө авсан нь ч үнэн тэхээр энэ хулгайч хэн болж таарахав...
1990 он хүртэлх орсын эрдэмтийн шинжлэх ухаанаа шүтьеэ шар ламын шээс шүлс ууж бишгүй ханалаа үүний оронд орсын хоо шинжлэх ухаанаар тархиа цэнэглэеэ шашнаас юм олох уу олохгүй ээ орос "справочник практического врача"г уншсан бид наад зах нь ная насалдаг орос эмчээ шүтээ
Чойжамц тэр үед НАХЯамын мэдээлэгч байсан тул өчнөөн хулгай хийсэн ч баригдаагүй, тийм л ялгаатай
Эхнэртэй лам нар тамд очино гэж Далай лам айлдсан юу болдог бол
үхсэнийх нь бүрэлваа манай глактик зэргэлдээ галактиктайгаа хавиралдаад 2000 градус байтугай туурганы цаана халж байна нарнаас хэдэн мянга дахин жинтэй хэт одод хар нүх рүү татагдсаар байна сансрын хуйларсан хар нүх рүү орох үед лам тус болох уу чингэсийн саруул ухаан яалаа амьд дээрээ амар жимэр амьдрахын тулд боолчлоод авьяа биднийг хэн боолчилдог билээ----
Эрлэг намун хан гэж лдуулж байсандаа ккккккк
Нэг л юм үнэн. Шунал нь гозойсон шаарнууд хувалц болдог
Busartai bohiin holboo shig Shashinaa bas hagalaad amjisan AN nam bas 2 tolgoitoi Choijamts gyaui het daruu yumaa
Энэ здаа харваас хутган үймүүлэгч шар хувалз байна. Одоо Гандан, Далай лам энэ тэр нь 10-р Богдыг тодруулахаар энэ здаа наадах чинь биш харин энэ мөн гээд Хятад 2 Банчин Богдтой байдаг шиг Монголыг 2 Богдтой болгох даалгавартай лалар байна. Хятадын гар хөл л биш юм бол тэр Номун хан цолтойгоо зайлаа шар хувалз.
Ene yavch ervvl hvn bishee ! Uuriigee Hamba nomun haan gechjee! Hi hi hi
Энэ нөхөр АН-ынх байх шүү| АН-ын ХАМБА лам, өнөөх нь МАН-ын Хамба! Хятадаас, Хуурамч Банчин Богдоос мөнгө авдаг гээд үнэн худаол нь мэдэгдэхгүй шум яваад байдаг! Энэ АН-ын Хамба хаанаас мөнгө авдаг юм бол?
Лам хуврага, мухар сүсэг! Та нар өөрсдөө 1937 оныг авчирсан шүү!
Харваас луйварчин царайтай нөхөр
Хүргэнээрээ дамжуулж Нийслэлийн төсвөөс шаасан 5 тэрбум төгрөгийг нь шалгаж эрүүгийн хэрэг үүсгэх хэрэгтэй байна энэ нөхөр дээр ЦЕГ.
gandangaa saihan zewerleed yumaar bgaan yumd yunii toloo olon lam howrguud bgaa bilee
Бурхан болоочын шарил дагаж амандаа багтсан үнэ хэлж мөнгө сааж явдаг ламанцар олон болсон байна лээ дээ.Өөр хийх үйл сайн сайхан зүйл байдаггүй юм байна лээ дээ.
Burhanii shashin bol yaltgui l buugiin shashnii daraa oroh yzguur shahuu shashin uzel nomnol ni shinjleh uhaan taldaa oir hunleg shashin gej oilgoj hundlej deedlej yvdiin harin suuliin uyd orj irj bgaa shashinguud bol medehguiee ihenh ni tagnuul turshuul muu uild urialsan hagalgan butargah ireeduid shashin hoorondoh daind uduulsen yumnuud baihiig uguisgehguidee shariin shashin buu 2 shig ungursun ireeduig heldeg altan hairtsag needeg hunii huvi zayag toli met heldeg ni haa bna harin burhan shashnii hoorond biy biye uguisgeh ni mun l nuguu uls tur erh medel mungu nuluuluj baigaagiin shinj bh shuu
Ene ih eserguutseed eldveer heleed bgaa humuus bol nuguuh l esus muun gadniihand tarhia ugaalgaj gants neg tugruguur eh oronoo hudaldsan nom unshidaggui busdiin ug yraig sonsoj uzeegui uuriin dugneltgui yumnuud l uheh shahaad baigaan delhiid buugiin shashin shariin shashin 2 l uneniig uguilne busd ni bol hun bii bol gehed hun bii bolool nogoo bii bol gehed nogoo bii bolool geel hutsaad itgeed yvj baigaan iim l archaagui teneguud shuudee
Гоомоо партнерууд байсан биз дээ
Чойжамц гээд 30 жил ганданг зайдалсан хандаггүй шуналт өвгөнийг зайлуулах цаг болсон шүү. Шашны байгууллагуудад шинэчлэл хийхгүй бол хамгийн ялзарсан газар болсон шүү.
ЛЕНИН СТАЛИН ХОЁРЧ ЮМ УУ ЧОЙБАЛСАН ЦЭДЭНБАЛ ХОЁР Ч ЮМ УУ БИД ХОЮУЛАА НАМУУН ХАН ГЕНЕРАЛИССМУС ГЭВЭЛ ""ТИЙМЭЭ- ГЭНЭ та хоёр бол----------------
Санждорж гэв үү та сахил хүртсэн хүн байтлаа хэл ам хэрүүл хийх чинь нөгөө ариун цагаан буян гээд номлоод байдаг сургаальтай чинь таарч байгаа юм уу?Юу гэнэв номун хан гэх шиг манай Төрийн томцуул ширээ,суудлаа булаацалддаг өвчин таньд бас тусчихжээ дээ.Больж үз,наадахыг чинь ийм цагт хэнч хэзээ ч тоохгүй,хэрэгсэхгүй зүгээр л замаараа мөрөө хөөж амьдарсан тань өлзийтэй биз.Үнэхээр тийм номун хан болж төрсөн юм бол Монголчуудаа Ковидоос нь салгачихаад ингэж томорч юм ярь л даа.
Өөр шиг чинь авгайтай асман лам , тэгээд бас шунал гэж хязгааргүй, 2 авгайтай хүн Чой хамба шиг байж чадахгүйдээ. Уул шугамандаа гандангийн барилгууд, шинээр орсон Батцагаан дуганд шунаад байнаа даа. Ламтан гуай гандан хийдийн бариалга байгууламж , эд хөрөнгө чинь бүгд улсад бүртгэлтэй явдаг юм шүү.
Энэ нэг хувраг ч болж чадаагүй банди,Чойжамц гэгч шуналын тулам хоёр гар нийлж сүсэгтэн олноо мөрөөрөө шулж чадахгүй эвдрэх нь дээ.