-“Гавьяат” (араас нь “Ардын”) өгөхгүй бол үхлээ гэдэгчүүдийн цуваа үл тасарна!

УИХ-ын туршлагатай гишүүн Сандагийн Бямбацогтын (УИХ-ын Байнгын хороо, Төрийн чухал яамдыг толгойлж байсан ба одоо Батлан хамгаалахын сайд) нэг пост нүд хужирламаар. Лайк явж өгч 8700. Комент ч ялгаагүй 2700, шэйр 1600. Ингэж олуулаа таалж дэмжсэнийг бодохул юутай ч үл дүйцэхүйц амин чухал асуудал, сэдэв, үзэгдэл болчихсон юм биш үү? Бас ард түмэн үндсэндээ залхсан юм биш үү?

ТӨРИЙН ОДОН МЕДАЛЬ АЛДАРТ ЭХИЙН ОДОН ШИГ ЖИНХЭНЭ ЭЗНЭЭ ОЛДОГ БАЙХ ХУУЛЬ САНААЧИЛНА гэж гарчиглажээ. Түүний учирлан хэлсэн нь:

•Ингэхгүй бол төрийн одон медаль, шагналын нэр хүнд шалан дээр унаж гүйцлээ.

•Эхийн одонгоос өөр шударга шагнал байхгүй боллоо гэж иргэд халаглаж байна.

•Насаараа төрд зүтгэсэн хүнд олддоггүй хэрнээ нам дагасан хүмүүст зарим намынхан, гишүүд хормойлж аваачаад тарааж байна.

•Эзнээ олоогүй шагнал авсан хүн ичсэндээ түүнийгээ энгэртээ зүүж чадахгүй авдартаа нуудаг болтол шагналын нэр хүнд шалдаа уналаа.

•Тиймээс төрийн одон медаль олгох шалгуур өндөр, шударга байх хууль санаачилж батлуулах болно.

Нэлээд дээхнээс энэ сэдвийг би олонтаа хөндсөн дөө. Update хийгээд дахиж толилуулж байгаа маань энэ. Зурагжууллаа. Зурагны эзэд уучлаарай. 

Өмнөхүүд ялангуяа хоёр, дөрөв, тав дахь Ерөнхийлөгч нар маань Гиннесийн номд орохоор нэрээ цууриатуулсан. Богино хугацаанд олон мянган одон тэмдэг шагнал тарааснаараа. Манайхан хөөцөлдөөд тоо баримтыг нь бүрдүүлээд Гиннесийн номын редакцид өгчихөд бараг болчих юм биш үү? Гэм нь англи хэл рүү хөрвүүлээд нөгөө талд ойлгуулна гэдэг ёстой гачлантай. Ертөнцөд Монгол, Хойд Солонгост л коммунист утгаараа, бэлгэдлээрээ, гуншин, хэллэгээрээ оршиж байгаа одон медаль, шагналуудыг дэлхий дахинд ойлгуулна гэдэг хамгийн том нээнтэг. Солонгос ч зөвтгөх юмтай. Коммунист хатуу нийгэмдээ байна, олон сая хөдөлмөрчдийн хөдөлмөрийг тэгж үнэлэхгүй бол болохгүй. Сэтгэл засал гэе дээ. Гэтэл зах зээлийн чөлөөт харилцаанд шилжээд капитализм байгуулаад 35 дахь жилийнхээ нүүр үзэж буй Монголд социалист одон медаль, шагнал заавал байхгүй бол болохгүй болчих гээд байна уу гэсэн асуулт цаашдаа улам хурцаар тавигдах биз. 

Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, Төрийн шагналт, Ардын жүжигчин, эсвэл Ардын уран зохиолч, соёлын (эсвэл урлагийн) гавьяат зүтгэлтэн, нэрт тэр тэр гээд угсруулахад л манайд тийм алдрыг хүртсэн хүн тоймгүй олон. Тоолж барахгүй болж байна. Гэр бүлээрээ ч байна.

Манай улсад хоёр Ерөнхийлөгч солигдохын зааг үед шагналын хур, бүр шагналын аадар бороо ёстой цутгаж өгнө. Өгч байгаа нь ч, авч байгаа нь ч ханаж цадахаа мэдэхгүй. Шагналын хуртай зэрэгцээд ЕТГ-ын дарга, хариуцлагатны өрөөг шагналаа шат ахиулъя, эсвэл шагнуулъя гэсэн хүмүүсийн хөл дарж өгдөг сурагтай. Ордноор хэн холхиж явна, зөвхөн шагнал горьдогсод. Ерөнхийлөгч ба ЕТГ-ыг бараг ховсдох шахуу юм болж байж тэр эрхэм цолонд хүрдэг. Жаяг, маршрут нь ч бэлээхэн хэлбэршин тогтсон. Тодхон санаж байна. Олны танил, нэрт өмгөөлөгч нэгэн бүсгүй намайг ресторанд урьж “Гавьяат хуульч болгоод аль, өгдөг юмыг нь өгье!” хэмээн 2022 оны дүн өвлөөр ятгаж шалж байсансан. Мөнгө өгчихвөл энэ Баярхүү авчихна уу, яах нь вэ гэж намайг сорих гэсэн үү, яг тэгж өөрөө “гавьят хуульч”-аа мөнгөөр авахыг хүссэн үү гэдгийг би мэдэхгүй. Би хавьтуулаагүй, бас гавьяат шиг шог үзэгдлийг үзэн ядагч би өөрөө байна гэж хэлж байж түүнээс салж билээ.

“Үе үеийн Ерөнхийлөгч нарын ганц чаддаг юм шагнал”, “Мөнхийн сэдэв” хэмээн ноён Х.Баттулга ярилцлага өгчихөөд яваад өгсөн дөө. Зөв л ярьж байж. Өмнөхүүд нь тийм байсан, түүнээс хайшаа ч зайлж чадахгүй, тэгээд л өгсөн, дэндүү их хуримтлагдсан учраас дундалсан гэх шахуу юм ярьсан байсан даа.  

Энэ их ядууралтай, түгжрэл ба агаарын бохирдолтой, эдийн засгийн асуудлаа нэг мөр шийдэж чадаагүй үед гялтгар шар, өнгөт, социалист сүлдтэй элдэв эрээн тэмдгээр хуурч аргацаахыг ойлгоход хэцүүхэн. Түүнийг авч зүүгээд улс нь цэцэглэдэг бол хөгжлийн углуурга нь ханасан байхсан. Эсвэл түүнийг авч зүүгээд бие нь эрүүлжээд, урт насалдаг бол Монгол орон энгэр заам нь даахгүй одон тэмдэгт эрүүл чийрэг ахмадуудаар хахаж, эмнэлэг сувилалууд нь ажилгүйдэж, эл хуль байхсан. Даан ч тэгэхгүй нь гаслантай. Энэ мэт оршлыг азнаад “гавьяат”-аар энгэр цоолсон нэгэн ахмадын туулсан зовлонг хуваалцая. Нэрэлхүү атлаа одон тэмдэгт дуртай, гавьяат болгохгүй бол үхлээ гэсэн нөхдөд хэрэгтэй байж магад. “Гавьяат” болсон биш гай дагуулав гэгчээр санхүү-эдийн засгийн хувьд хөмрөх шахсан түүх. Сүүлдээ өөрөө өөртөө ичсэн түүх.

Тэр “гавьяат” нөхөр маань дор хаяж 100 сая төгрөгөөр шатсан түүх ингэж эхэлнэ. Ковидоос хамаагүй өмнөх, ёстой дураараа дургиж найрлаж цэнгэж байх үед болсон явдал. Манай хүн “гавьяат” (салбарыг нь нэрлэхгүй, нэрлэчихвэл мэдчих хүн олон буй!) болжээ. Ордонд ном журмаар нь нэвтэрч ороод шагнуулаад гараад иржээ. Гавьяат болгуулах гэж тодорхойлсон байгууллагаас гадна, улс төр-бизнесийн хүрээнээс том лобби орсон сураг чих дэлсдэг. 

Мэдээжийн ёслолууд: Ордны гадна ахан дүүс, үр хүүхэд, ач нар нь тосон авч амьд цэцгийн баглаа, гэрэл зураг. Тэндээсээ гэртээ ирж бяцхан ёслол. Тэр айл хэдэн өдөр архи айраг сөгнөөстэй, тавгийн идээтэй, хүмүүс холхиод, баярлаад л.

Тэгж тэгж үнийн судалгаа хийж, ийш тийшээ ярилцсаар “гавьяат”-ын найрын урилгаа тараалаа. Подхийсэн хэвлэлийн зардал гараад ирлээ. Нийслэлийн нэг томхон зочид буудлын нэр хүндтэй рестораныг сонгон авч захиалга өглөө. Аль ресторанд найрлах нь нэр хүнд, нэр төр, нэр нөлөө, алдрын хэрэг болдог тул сайн ресторанууд ханшаа өсгөнө. Төдөн цагийн түрээс ба үйлчилгээ, төдөн ширээ, нэг ширээнд төдөн хүн, захиалах хоол хош, ширээнд тавих архи дарс гээд өрнөж өгчээ. Хүү, охин, бэр, хүргэн, ач нар, бизнесийн андууд нь хөөцөлдөөд л. Зочдын тоо 500 хүртэл, 200-300 бол хэвийн үзэгдэл хэмээн ресторан тооцно. Мань “гавьяат” 300 гаран хүн урилаа. Их донжтой. Арав арвуулаа нэг дугуй ширээнд. Нэр хүндийн асуудал учраас ширээ болгон гадаадын үнэтэй архи, виски, коньяак, дарстай.

Монгол архи дарсыг хэн ч тоохгүй. Ингээд 30 саяас үлэмж давсан төгрөгийн (ковидоос өмнөх үнэ шүү!) архи, дарс гаднаас авч орохоор болжээ. Зоог нь халуун хоол гуравтай, хоёр төрлийн зууштай, араас нь амттан. Цай кофе, тавгийн идээ, ул боов, шар айраг, ундааг тооцохгүйгээр.

Хэдэн цаг дүнгэнтэл ярилцаад өнгөрүүлэлтэй биш, уригдсан зочдыг баясгахын тулд хөтлөгч гэх бас нэг “гавьяат”-ыг аваад ирэв. Цагийн төд гээд хөлстэй. Таван сая гээгүй байгаа. Нөгөө алдартай, олны танил дуучдыг урина. Сайн дурын уран сайханч, өөрсдөө, эсвэл танигдаагүй залуу дуучид дуулахгүй, уригдахгүй. Алдар цуут дуучид нэг дуу төдөн сая, хоёр дуу төдөн сая гээд явж өгнө. Гучин минутанд гурван дуу дуулаад дор хаяж 5 саяыг хармайлаад алга болж өгнө. Ганц дуучин байлгалтай биш, дор хаяж гурав, эсвэл тав, болохгүй бол хамтлаг уриад тоглуулахад хөлс нь дээшээ явж өгнө. Тэр бүхнийг тооцож, бас заримаас нь урьж оролцуулжээ. Тоолуур гүйгээд байх нь тэр.

-Төгсгөл дараагийн Баасан гаригт 

Д.Баярхүү