Пүрэв - 01 сарын 02,
2025
(Шанхайн Багшийн их сургуульд тавихаар бэлтгэсэн илтгэлээс)
Брежнев–Цэдэнбалын үеийн Монгол–Зөвлөлтийн харилцаа бол “найрамдал” гэдэг утгандаа бүрэн тохирч байлаа. Зөвлөлтийн ямар ч удирдагч Монголыг Брежнев шиг тэгтлээ ойшоон үзэж, 8-хан жилийн дотор хоёр удаа Улаанбаатарт айлчлаагүй.
Хятадтай харилцаагаа хурцатгаснаас үүдэн СССР Азиас шахагдсан нь үнэн бөгөөд тэр бол Монгол–Зөвлөлтийн ах дүүгийн найрамдал хөгжих геополитикийн хөрс нь байсан билээ. Тухайн үед Монголын гадаад бодлого прогрессоор давшсаар байв.
1963 оныг Монголын гадаад харилцааны түүхийн шинэ үе эхэлсний бэлгэдлийн жил хэмээн үздэг. Өрнөдийн гүрнүүдээс Их Британи, Австри, Финланд, мөн Египет дипломат харилцаа тогтоосон байдаг ба1964 онд Швейцарь, Швед, 1965 онд Франц нь манай улсыг хүлээн зөвшөөрч дипломат харилцаа тогтоожээ. Энд капиталист ертөнцийн 6 улс, түүний дотор төвийг сахисан 4 улс найрамдлын гараа манайх руу сунгажээ. 1966 онд МАХН-ын ээлжит ХV их хурал хуралдах үед дипломат харилцаатай гадаад улсын тоо 30 хол давсан байлаа. Ердөө 10 жилийн тэртээ гэхэд Энэтхэгийг оролцуулаад 13 байсныг бодохул тоо, чанарын хойноос нэн идэвхтэй хөөцөлдсөний үр дүн гэж үзэхээр юм.
БНМАУ-ын гадаад харилцаа амжилттай өргөжиж, олон улсын байдал нь бэхжиж, дэлхийн тайзан дээр нэр хүнд нь дээшилж, нийт дөрвөн тивийн 33 улстай дипломат харилцаатай, 20 гаруй оронтой худалдааны харилцаатай болсон байлаа.
Дипломат харилцаатай улс орныг нэмэх эл марафон цаашаа үргэлжлэв. 1971 онд МАХН-ын ХVI их хуралд илтгэснээр БНМАУ нийтдээ 20 гаруй улстай нэмж дипломат харилцаа тогтоон 53 улс болгожээ. 1976 онд МАХН-ын ХVII их хурал хуралдах үед манай орон дэлхийн 79 улстай албан ёсны дипломат харилцаа тогтоогоод байжээ.
Дөрөвдүгээр үе шат
“Хүйтэн дайн”-ы дараагийн буюу үлэмж хурцхан үе шат болох 1979-1985 онд “Хүйтэн дайн” чинээндээ тултлаа ширүүсчээ. 1979 онд СССР хөрш жижиг Афганистандаа цэрэглэн халдаж, намжмал байдлын ололтуудаа бусниалаа. 1980 оны Москвагийн олимпийг өрнөдийнхөн боож, анх удаа АНУ, Япон, ХБНГУ-гүйгээр спортын наадам өрнөлөө.
1980 онд АНУ-д Р.Рейган гэх “дайнч харцага” сонгуулиар Ерөнхийлөгч болсноор дэлхийн коммунизмыг булшлахаа зарлав. Хятад-Вьетнамын хооронд дайн дэгдэж, дэлхийн социалист лагерь эргэж эвлэшгүйгээр хагарлаа.
Камбожид Пол Потын гэх үзэшгүй яргачин коммунист дэглэм ноёлж гурван сая хүн ардаа хядсан ба коммунист Вьетнам цэргээр халдан байж тэр дэглэмийг нурааж хөөж гаргаснаар “Кампучийн асуудал” дэлхийд дэгджээ. Еврокоммунизмын хямралаар олон улсын коммунист хөдөлгөөний задрал эхэлжээ. Дэлхийн коммунист блок дотроосоо ялзарч эхэллээ. Польшид цэргийн дэглэмээр нийгмийн байгууллыг нь түр аварч тогтоолоо. АНУ-д өвгөжөөр Рейган нэн идэвхтэй байхад СССР-ийн өвгөжөөр өвчтэй удирдагч, намжмалын байдлын уран барилгач гэгдэх Л.Брежнев 1982 онд тэнгэрт халилаа. Намжмал байдал түүнтэй цуг замхарлаа. Орыг нь залгасан Ю.Андропов харилцааны эрэг шургийг улам чангалан “Хүйтэн дайн”-ы шинэ халуурлыг эхлүүллээ.
Европын пуужингийн хямрал, 1983 онд өмнөд солонгосын иргэний агаарын тээврийн хөлгийг сөнөөсөн зэргээс үүдэн дэлхий шинэ дайны амсар дээр ирсэн байдалтай дэнжигнэж байв. Брежневийн халааг авсан хатуу гарт Андропов өвчнөө ялж чадсангүй 1984 он гаргаад тэнгэрт халилаа.
Түүнийг халааг бүр илүү өвчтэй хэвтрийн өвгөн К.Черненкод өгсөн ч ганц жил болоод өмнөхүүдийнхээ араас явлаа. Хятадад хачин хачин түүх өрнөлөө. Мао нас барсан хийгээд түүнийг залгамжлагч “Дөрвөн хүний бүлэг” гэгчийг бутцохисноор “Соёлын их хувьсгал” гэгч 10 жилийн самууныг дуусгалаа. Дэн Сяопины аугаа их реформ эхэллээ. Зүүний коммунист Хятад барууны капиталист эдийн засгийн туршилтыг хэрэгжүүлэх талбар болж амжилттай урагшлан давшлаа.
Энэ цаг үед Монгол ямар байв. Португалд фашист дэглэм нурж, колониуд нь социалист чиг баримжааг сонгож, феодализмаас капитализмыг алгасан социализмд дэвшсэн Монголын туршлагыг Африк, Латин Америк, Афганистанд түгээх ариун үйлс БНМАУ-ын гадаад бодлогын тэргүүлэх нэг чиглэл боллоо.
Дотооддоо Цэдэнбалын тахин шүтлэг оргилдоо тулж 1984 онд зөвлөлтүүд түүнийг хүчээр албадаж буулган, Москвад цөллөө. Зөвлөлт-Хятадын харилцааны гол саад, “Хүйтэн дайн”-ы хэнээтэн Цэдэнбалгүйгээр Кремль Хятадтай харилцахаар зорилоо. БНМАУ-ын гадаад харилцаа тэлсээр л байв. 1981 онд МАХН-ын ХVIII их хурал БНМАУ-ын гадаад харилцаа ихээхэн өргөжиж, олон улсын үйл ажиллагаанд манай улс улам бүр бүтээлтэй оролцох болсон, манай орон дэлхийн 91 улстай дипломат харилцаатай бөгөөд олон улсын нэр хүндтэй олон байгууллагын гишүүн байгааг тэмдэглэжээ. 1986 онд МАХН-ын XIX хурал гэхэд дээрхи тоо дэлхийн 99 улсад хүрчээ.
Тавдугаар үе шат
“Хүйтэн дайн”-ы төгсгөл үе шат бол 1985-1991 оныг хамарна. Бидэнд хамгийн ойр, хамгийн сайн мэдэх нь СССР-т өрнөсөн перестройка гэх үйлс байна. Зөвлөлтийн өвгөжөөр өвчтэй гурван ч ЕНБД шил шилээ харан ертөнцөөс явжээ. Москвад улс төрийн том ваакум үлджээ. Өвчтэй өндөр настнаас СССР даяар, өрнөдөд айдаг болчихсон цаг үе. Яг энэ үед М.Горбачев гэх цэл залуухан реформист, бие эрүүл улс төрч гарч ирэн даян дэлхийг гийгүүлсэн билээ.
Дотооддоо ч ширүүхэн тэмцэлдээд яллаа. Авилга, архидалт, “хөгшрөлт”-тэй зэрэг тэмцлээ. Тэмцэл нь хэтрээд генералитет ба цэрэг-аж үйлдвэрийн хамсал руугаа орлоо. Перестройка нь ил тод байдал, улс төрийн шинэ сэтгэлгээ гэх үйлсийг дагууллаа. Шинэ шинэ өндөрлөгүүдийг хуучин кадруудын хүчээр авахгүй гэсэн зарчмаа зарлалаа.
Түүхэн үнэнийг сэргээж Сталины яргаллыг илчиллээ гэсэн нь явж явж өөрийнх нь коммунист нам, гол сургааль болох марксизм-ленинизм рүү, Ленин рүү нь эргэлээ. Коммунист намынхаа XXII, XXVII их хурлаас дэвшүүлсэн коммунизм байгуулах утопизмоос татгалзах, ерөөсөө дэлхийн хувьсгалын тухай үзэл баримтлалыг таягдан хаях сэтгэлийн тэнхээг тэрээр хайлаа. Хүн төрөлхтөн капитализмаас коммунизм руу нийтээрээ шилжихгүй, капиталист бус хөгжлийн зам гэж байхгүй, коммунист–ажилчны хөдөлгөөн гэж байхгүй гэдгийг дэлхийд анх түрүүн зөвшөөрснөөрөө Горбачев түүхэнд үлдэх цорын ганц коммунист болжээ. Гадаад бодлогодоо зарласан улс төрийн шинэ сэтгэлгээ нь дунд болон ойрын зайн тусгалын пуужингийн хэлэлцээнд буулт хийх, Афганистанаас цэргээ гаргах, Хятадад буулт хийж, “Гурван харш саад” гэгчээ арилгах, Вьетнамын цэргийг Кампучиас гаргуулах зам руу түлхлээ.
Горбачев Дорнод Европт дэгдсэн хувьсгал, сонгуулиудыг 1953, 1956, 1968, 1980 оныхоо (БНАГУ, Унгар, Чехословак, Польшийг хэлэв) хуучин нүдээр харахыг хүссэнгүй. БНХАУ-д түүхт айлчлалаа хийж, Монголоос цэргээ гаргахаар товложээ.
1989 оны эцэс гэхэд Европт социализмын сүүлчийн голомт Румынд ардчилал ялжээ. Горбачев бүгдийг нь дэмжлээ. Одоо Зөвлөлтийн нөлөөний хүрээ, социалист интернационализмын тухайд нэгэнтээ оройтжээ. Монголд ч мөн ялгаагүй. Дэлхийн II дайны дараа олон улсын харилцаанд хоёр туйлт ертөнцийн бүтэц үүссэн бөгөөд түүнийг Ялтад Сталин, Рузвельт, Черчилль гурав тохиролцсон бол тэр тогтолцоог 1989 оны 12 дугаар сард Мальтад Горбачев, Буш нар эцэс болгожээ. “Ялтаас-Мальта хүртэл” гэх томъёоллоор “Хүйтэн дайн” ийнхүү төгсгөл болов!
Дүгнэлт
“Хүйтэн дайн”-ы төгсгөл үед СССР-т Орос–Зөвлөлтийн түүхэнд хэзээ ч байгаагүй, уламжлал ч байхгүй Ерөнхийлөгчийн засаглалыг Горбачев сонголоо. Дэлхийд коммунист-ажилчны хөдөлгөөний манлайлагч явсан ЗХУКН-ын үүрэг роль эрс багасан, цуцлагдах руугаа орлоо. Хөгжингүй социализм, коммунизмын материал-техникийн бааз байгуулах их зорилт замхарлаа. Үүний оронд Зөвлөлтийг нийгмийг ардчилах үйл явц тууштай боллоо.
Олон мандаттай ил сонгууль явуулж, Ардын депутатуудын их хурал байгуулж, түүнээс байнгын ажиллагаа бүхий парламент төрүүлэв. Энэ нь хожуухан ч гэсэн зөв алхам болсон боловч СССР гүрний задралыг сааруулж чадсангүй.
Тарах нь тодорхой болсон үед М.Горбачев холбооны нэгдсэн улсаа Бүрэн эрхт улсуудын холбоо болгох санаачилга дэвшүүлж, зарим бүгд найрамдах улсуудын дэмжлэг авчээ. Хамгийн ойрын дэмжигчид нь Б.Ельцин, Н.Назарбаев, Л.Кравчук, С.Шушкевич нар байсан ба эдний гурав нь хожим ЗСНБХУ-ын хойтохыг уншсанаар “Хүйтэн дайн”-ы түүх бүрмөсөн өндөрлөжээ! Энэхүү процессыг (Горбачевын «Перестройка») эдүгээ ОХУКН цэцэглэн хөгжсөн эх орныг нь нураачихсан мэт дүгнэдэг. АНУ-ын ТТГ-ын захиалгаар Харвардын их сургууль “СССР-ийг устгах төсөл” боловсруулсан.
Гурван үе шаттай,
1-рх нь «Перестройка»,
2-рх нь «Ардчилагдах үйл явц»,
3-рх нь одоо явагдаж буй
«Устгал» хэмээн ОХУКН-ын халаагүй лидер Г.Зюганов заргалдсаар явна. Эхний хоёр нь амжилттай хэрэгжчихээд одоо гуравдугаар устгагдах үе шатан дээрээ ирчихэж гэнэ. Мальтын саммитаас хойшхи нь ойлгомжтой. Монголд “Цагаан морин жил”-ийн хувьсгал ялсан. Чөлөөт сонгууль явагдаж олон намын төлөөлөл бүхий парламентаризмын зам сонгосон. Монголын ард түмэн ардчилал шинэчлэлийн замаар 34 жил замнаж байна.
Д.Баярхүү
Сэтгэгдэл24
Энэ нэг солиотой өвгөнөөр заалгахгүй. Өнгөрсөн 30 жилд юу хийсэн бол. Ийм өвгөнд тэтгэвэрт гарах цаг байхгүй юу?
МАН ард түмний нэгдлийг хагарган бутаргах гэж яриад байгаа нь Монголын хятад гаралтай иргэдийг бүү оролд, тэд нар бол Монголын эзэд болсон, ,тэдний ууж идэхэд бүү садаа бол гэсэн утгатай анхааруулга. Голомтын Баясгалан,Сахал Эрдэнэбилэг, Номтойбаяр , Буян Жагаа,Хурц, гэсэн улстөрийн томчуул бүгд бүгд хятад манж гаралтай.Түүх архивын баримт сөхвөл 1921 онд манай улсад ардын хувьсгал ялсны дараа элдэв башир аргаар засаг төрийн өндөр албанд гарч ирсэн МАН-ын дарга Бай Линь Цэрэндорж гэгч хужаагийн эрлийз ямархуу хор найруулдаг байсныг түүхийн ном сөхвөл гарч ирнэ. Дотоод яаманд л гэхэд хошуучаас дэслэгч генерал хүртэлх цол хэргэмтэй болсон 16 хятадын эрлийз байдаг. Монголын Чингисийн алтан ургийнхан , эх орончдыг, толгой дараалан алж устгасан улс бол МАН-ын манж хятад гаралтай эрлийз хунхуузууд..Батлан хамгаалахын үе үеийн сайдаар МАН-ын хятадын эрлийзүүд сонгогдсон байдаг.
муу урвагч хятадад элэгтэй эрлийзүүд тэр чигтээ тэндээ уусаад дуусаарай дахин монголд ирээд байх шаардлага чамд байхгүй энийг тагнуулийн газар анхааралдаа авч тагна, монголын нөхцөл байдоыг хятадуудад яриад яваад байхдаа яадгийн
МАН ард түмний нэгдлийг хагарган бутаргах гэж яриад байгаа нь Монголын хятад гаралтай иргэдийг бүү оролд, тэд нар бол Монголын эзэд болсон, ,тэдний ууж идэхэд бүү садаа бол гэсэн утгатай анхааруулга. Голомтын Баясгалан,Сахал Эрдэнэбилэг, Номтойбаяр , Буян Жагаа,Хурц, гэсэн улстөрийн томчуул бүгд бүгд хятад манж гаралтай.Түүх архивын баримт сөхвөл 1921 онд манай улсад ардын хувьсгал ялсны дараа элдэв башир аргаар засаг төрийн өндөр албанд гарч ирсэн МАН-ын дарга Бай Линь Цэрэндорж гэгч хужаагийн эрлийз ямархуу хор найруулдаг байсныг түүхийн ном сөхвөл гарч ирнэ. Дотоод яаманд л гэхэд хошуучаас дэслэгч генерал хүртэлх цол хэргэмтэй болсон 16 хятадын эрлийз байдаг. Монголын Чингисийн алтан ургийнхан , эх орончдыг, толгой дараалан алж устгасан улс бол МАН-ын манж хятад гаралтай эрлийз хунхуузууд..Батлан хамгаалахын үе үеийн сайдаар МАН-ын хятадын эрлийзүүд сонгогдсон байдаг.
муу урвагч хятадад элэгтэй эрлийзүүд тэр чигтээ тэндээ уусаад дуусаарай дахин монголд ирээд байх шаардлага чамд байхгүй энийг тагнуулийн газар анхааралдаа авч тагна, монголын нөхцөл байдоыг хятадуудад яриад яваад байхдаа яадгийн
Ямар ч баруун зүүн төвийн үзэл, Демократизм, Либериализм, Коммунизм, Социализм гэсэн юм байхгүй, ИЗМ-үүд бол зүгээр л хүмүүсийг тэнэг байлгаж удирдах зориулалттай ҮЛГЭР юм! Харин бодит эрх ашгийн тохиролцоо гэж бол байгаа! Тэр тохиролцоо наймааны амьд жишээ бол Зеленский, Ассад хоёр арилжааны хэрэгсэл болж улсаа сүйрүүлж байгаагаар батлагдаж байна!!!
Энэ шууд Монголын ирээдүй хужаа гарын гарт байна одоо та нар яахаа мэд гэсэн байна ш тээ. Хятад тал зассан глг
ШАНХАЙН ИХ СУРГУУЛЬД ИЛТГЭЛ ТАВЬДАГ ХУЛГАЙЧ ЭНЭ МОНГОЛД ЮУ ХИЙЖ БАЙГАА ВЭ??? МОНГОЛЧУУДЫГ ҮЗЭН ЯДАГЧ НАРАА СОНС!!! ТЭР ТА НАРРУУ ЧИГЛЭЖ БАЙНА!!! ТА НАР ҮЙ ОЛНООРОО ТҮҮНИЙ ГАРТ ТУШААГДАХ БОЛНО!!! ХАРЖ Л БАЙГААРАЙ!!! ТА НАР ҮЕИЙН ҮЕД МОНГОЛЧУУДЫГ ДАРЛАЖ БАЙСАН ДАРАНГУЙЛАЛ ЧИНЬ ЭЦЭС БОЛЖ ТА НАРЫН ДОРОМЖЛОЛЫГ БУЦААХЫН ТЦЛД ТЭР УРЬД БАЙСНААСАА 7 ДАХИН ИХ ХҮЧЭЭР ГАРЧ ИРЖ БАЙНА!!! ИЙМЭЭС Б.БАЯРХҮҮ!!! ХЭЛЖ ЯРЬЖ БАЙГАА ҮГНҮҮДДЭЭ БОЛГООМЖТОЙ Л БАЙГААРАЙ ДАА ХАРВААС ХЯТ ХУЖ БУЗРАА!!!!
Биё биёнийхээ цөмийн зэвсэгээс хий дэмий айж алцганасаар байгаад олигтой дайн үзэлгүй 80 жил болчихоч ! Энэ ялзарсан илжирсэн байдал чинь эцэстээ шал дэмий юм байна ! Одоо Орос Хятад Иран Хойд Солонгос Бёлорус энэ таван улс Дундын тэнхлэг гэсэн нэртэй цэрэг улс төрийн том эвсэл яаралтай байгуулаад дэлхийн 3 р дайндаа орох хэрэгтэй байна ! Байгуулчихвал бусад олон улс энэ эвсэлд элсэж нэгдэхээр байна нэрлэвэл 20 иод улс байна ! Шийртэй аавын хүү Путины сүүл үё дээр Орос Амёрик хоёр хоорондоо олигтойхон байлдаж үзэж магадгүй юм шиг байна түүхэндээ албан ёсоор хоорондоо байлдаж үзсэнгүй ! Гэнэт нэг өдөр Хятад Тайвань ру дайраад Хойдууд Өмнөд Солонгос ру дайраад ! Иран Ормузын хоолойг хаагаад хуурай замаар Израил ру дайраад ! Орос Бёлорус Амёрик болон барууны зарим улсад цөмийн болон цөмийн бус пуужингийн цохилтууд өгөөд нэг л өдөр хамтдаа эхэлбэл том амжилт олж чадна ! Амёрикийн хүчийг тарамдуулсан зөв төлөвлөгөө л хэрэгтэй !
Энэ хүн удахгүй Орсод их л хайртай болно доо. Жаахан л хүлээчих. Ккк
Азийг доорд үздэг сионист Оростой эртний, дурак биш Хятад Иран хоёр стратегийн холбоотон байхгүй.Аль аль нь Оросод алдсан нутгаа мартахгүй. Иран Оросууд еврейчүүдийг дэмжиж өөд татаад,багуудаа дарж боолуудаа байлгадгийг мэднэ.Хятад Аргун Бээжингийн шудрага бус дээрмийг, Оросуудын тэднийг яс үндэс,шашин шүтлэг,арьс өнгөнийх нь хувьд ялгаварлаж доорд үздэгийг их сайн мэднэ.
Өөрийгөө их юм мэлэж байгаа гээд дэмийрээд байгаа өвгөн чинь хятадын цустай юм уу хаашаа юм эсвэл далдгар долоогч юм уу энүүнгүйгээр л дутав гэж тэр олон удирлагч өвгөн гээд байгаануудынхаа араас явах өвгөн бхйна
3 дахь үед нь нэр өгмөөр юм байна. 2026 оны улаан морин жилд хойд хөршид маань нэг содон өөрчлөлт болж түмэн амгалан эхлэх ч юм бил үү хэн мэдлээ.
Монгол улсад 1 сая гаран хятадын эрлийз хурлийз хунхуузууд МАН-ын ивээл дор оршин амьдарч байна. МАН ын ихэнхи дарга нар эдгээр эрлийзүүдээс гарал угсаатай бөгөөд Монголын улсын эдийн засаг,улстөрийг өөрсдийнхөө удирдлагад бүрэн оруулаад байна.Монгол улсад амьдарч буй хятадын эрлийзүүд Монгол улсыг Хятад улсад нэгтгэх зорилготой бослого үймээн гаргахад хэзээд бэлэн байгаа.Үүнийг хөнгөвчлөх зорилгоор МАН-ын дарга нарын дунд өөрсдийн төлөөллөө байнга байлгаж улмаар МАН-ыг худалдан авч бүрэн удирдаж барьцаанд оруулсан байгаа. Мөн Монголын чухал чухал албан тушаалуудыг 60 тэрбумаар худалдаж аваад Монгол улсыг бүрэн хяналтандаа оруулсан байгаа..
МАН ард түмний нэгдлийг хагарган бутаргах гэж яриад байгаа нь хятад гаралтай эдгээр иргэдийг бүү оролд тэд нар бол Монголын эзэд болсон, ,тэдний ууж идэхэд бүү садаа бол гэсэн утгатай анхааруулга. Голомтын Баясгалан,Сахал Эрдэнэбилэг, Номтойбаяр , Буян Жагаа,Хурц, гэсэн улс бүгд хятад гаралтай.Түүх архивын баримт сөхвөл 1921 онд манай улсад ардын хувьсгал ялсны дараа элдэв башир аргаар засаг төрийн өндөр албанд гарч ирсэн МАН-ын дарга Бай Линь Цэрэндорж гэгч хужаагийн эрлийз ямархуу хор найруулдаг байсныг түүхийн ном сөхвөл гарч ирнэ. Дотоод яаманд л гэхэд хошуучаас дэслэгч генерал хүртэлх цол хэргэмтэй болсон 16 хятадын эрлийз байдаг. Монголын Чингисийн алтан ургийнхан , эх орончдыг, толгой дараалан алсан улс бол МАН-ын манж хятад гаралтай эрлийз хунхуузууд..Батлан хамгаалахын үе үеийн сайдаар МАН-ын хятадын эрлийзүүд сонгогдсон байдаг.
МАН-ын нууц тагнуул ямаан омогт ясан толгойт хятад данжаад Буянгийн Жаргалсайхан хөдөөнийхөн хотод ирсаан бида хаашаа явах вэ? гэж янгуучлан орилоод байсан нь Улаанбаатар хятад гаралтай иргэдийн эзэмшил хот,хятадын эрлийз элит хүн л хотод амьдрах естой монголчуудыг хотоос хөөж өгөөч гэсэн санааг МАН-ын хужаа угсааны данжаад дарга нартаа өгөөд байсан..
Шовинист Зөвлөлтийг слав угсааны Орос Украйн Беларус нураасан.Кавказ Урал Сибир Төв Азийн ард түмнүүдийн санал тэдэнд чухал биш гэдгийг улс төрчид нь ил заралсан.Урд нь болоод одоо Орос слав угсааны улс төрчид ард түмний найрамдал аман дээрээ ярьж улс төр хийгээд, хэвлэл мэдээллээрээ эсрэгээрээ Азийн Монголыг ч, Хятадыг ч, Казахстаныг ч муулж шоолж доромжлон шовинист суртал нэвтрүүлэг явуулдаг. Жич хүнийг яс үндэс,дов жалгаар нь турхирах нь хориотой Монголд хужаа гэж биднийг одоо ч доромжлоод эхэлбэл хулхи Европ Оросуудын гар хөл нүүрээ нуусан Буриадууд байдаг.
Соц-змын үед Монголчууд нутагтаа Орос дэлгүүрийн үүдэнд сүү долоох гэсэн гөлөг шиг л хөөгдөн дальдчин зогсцгоодог байж билээ..кк
Энэ хүн яг юу хэлэх гээд юу хэлчих вэ? Яг хүйтэн дайны тухай олигтой юм бичсэнгүй! Аргагүй биз дээ өөрөө сайн мэдэхгүй болохоор биз. Баахан ЗХУ-н удирдагчидыг л мууллаа. Брежнев-с бусад нь Монгод ирээгүй гэж гомдоод шаралхаад муулаад байгаа юм уу даа! Сталиныг бас муулаад авсан яаж зүгээр байх уу. Eр нь бол Сталиныг муулах ялангуяа монголчуудад бол их зохимжгүй! Сталин байгаагүй бол фашист дэглэмийг ялахгүй л байсан байх! Бас Монгол улс байх үгүй нь их эргэлзээтэй шүү! Монгол улсын тусгаар тогтнололыг дэлхийд хүчээр хүлээн зөвшөөрүлсэн цорын ганц хүн нь Сталин шүү!
Брежневээс бусад нь Монголчуудад гайгүй хандаж байгаагүй нь үнэн.Халимаг Ойрдуудыг аймаглан устгасан Сталинд Ойрдуудыг хүн биш гэдэг Буриадууд л сайн байж чадна.Тэгээд ч Сталины Орос Азийн ард түмнүүдийг доорд үзэж устгаж оросжуулж ирсэн.Еврей Арменчидууыг бол өөд татдаг сионист дэглэм байсан нь одоо ч хэвээрээ байгаа.Багуудын нутгийн нефть, хий, алмаз, алтны уурхайнуудын эзэд бүгд Березовский Ходорковский Абрамович Глефээс эхлээд еврейчүүд байдаг нь Оросын үндэстний бодлого! Германчууд биднийг арьс өнгө яс үндсээр эсрэгээрээ ялгаварлаж байгаагүй.Тэр байтугай Азийн Турк Японтой холбоотон байсан.Оросуудын устгаж асан олон үндэстнүүдийг түр ч гэсэн аварсан.Оросод өөрсдийгөө Монгол биш гэдэг Буриадууд социализм шигээ Монголчуудыг битгий даргалаад бай.
Сталин Ялтын хэлэлцээрт Америк Английг шахаж Монголыг олон улсад хүлээн зөвшөөрүүлсэн гэдэг Орос Буриадуудын тархи угаалтыг одоо тас цохих хэрэгтэй.Оросуудын адил Ази Монгол төрхтөнүүдийг үздэггүй гүрж осетины эрлийз Сталин Монголыг хэлэлцэх асуудалд оруулсан нь Монголын төлөө байгаагүй,Оросуудын өөрсдийнх нь төлөө (тоглоомын бамбай улс) байсан. Оросууд Монголд 1936 онд цэргүүдээ оруулаад Японыг өдөж 1939 онд өөрийн эрх ашгийн тулд байлдсан шиг. Үнэндээ бол Монголыг дараа нь НҮБ-д элсэхэд Оросууд ятгаж саад хийж байсан ч Энэтхэг дараа нь Япон дэмжиж Британийг ятгаснаар Лондон Монголд элчин сайдын яамаа нээж Оросууд Монголыг залгих бүх замыг хаасан.Урд нь Хятад Монголыг хүлээн зөвшөөрсөн нь Оросууд аргагүйн эрхэнд Монголд суулгаж байсан консулын газраа элчин болгож тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй болсон.
шинэ өнцгөөс тайлбарлачихсан юм юу бгаа юм, болоод өнгөрсөн түүхийг л давтан нуршсан юм бна шүүдээ. шинэ өнцөгсөөд байх юм юу бна. соц үед ман-их хурал болгон дээр төдөн улстай дипл, харилцаа тогтоолоо гээл нэг их сүржин тоолдог бсан. тэрийг л давтсан бна
Д.БАЯРХҮҮ гуай бол гадаад орнуудын улс төрийн бодлогын тухайд монголын уншигч олон түмнийхээ дунд өндөр мэдлэгтэй гэж хүндлэгдсэн тоймч хүн аж
Тийм л юм бол одооны Хятадын коммунизмын талаар ганц үг ган хийхгүй байгаа юм. Худлаа өнгөрсөн баларсан үеийг пи па муухай коммунизм нуран унасан гэж шүлсээ үсчүүлээд, энэ чинь шударга үнэн үү.