sonin.mn
Сэтгэгдэл (23)

Украинд үргэлжлэн буй Оросын цэргийн тусгай ажиллагаа 852 дахь хоног дээрээ ирж байгаатай холбогдуулан мэдээллийн тэнцвэртэй байдал хангах үүднээс Defence Blog media group-ын defence-blog.com; rusi.org сайтын “Russias-artillery-war-ukraine-challenges-and-innovations” мэдээллээс үргэлжлүүлэн орчуулж сонирхуулъя. Энд sonin.mn сайтын байр суурь тусгагдаагүй болно.

 

Украин дахь Оросын цэргийн тусгай ажиллагаа улам хурцдаж байгаа энэ үед байлдагч талууд өөрсдийн байрлалаа бэхжүүлэх, цэргүүдээ хамгаалахын тулд олон төрлийн хориглолтын арга, биет саадыг ашиглаж байна. Бариад босгоод бэхжүүлсэн саадууд нь дайны талбарт тактик, бүр стратегиийн чухал үүрэг гүйцэтгэсээр ирсэн.

 

Окоп буюу шуудуу-нүх, нуувч ухаж өөрсдийгөө хамгаалсан, дайсны давшилтыг зогсоосон тухай бид дэлхийн I ба II дайны тухай киноноос бишгүйдээ үздэг. Харин орчин үеийн дайнд окоп ухах шаардлагагүй гэж олонхи цэргийн мэргэжилтэнүүд үздэг ч эндүүрэл болох шиг боллоо. Учир нь Украинд окопны дайны арга дахин чухал үүрэг гүйцэтгэсээр байна. Оросын ба Украины арми фронтын шугамын дагуу өргөн хэмжээний окопны сүлжээ, нүхэн байр, хориглолтын байр барьж, тэдгээр нь артиллерийн болон пуужингийн цохилтоос хамгаалах чухал хамгаалалт болж, цэргүүдэд тухай бүсэд харьцангуй аюулгүйгээр хөдлөх боломж өгч байна.

 

Орчин үед хуурай газрын дайны довтолгооны үндсэн гол зэвсэг нь танк хэвээр байна. Учир нь өөр орлуулах зэвсэг дайтагч хоёр талд алга. Орос танкныхаа нөөцийг үлэмж дундалж, шавхаж байгаа боловч фронт руу яаж ийгээд танк аваачсаар байна.


Барууны танкийг бодвол орос танк маш хялбар сөнөдөг. Чанар төрлөөсөө хамаарч 2-20 сая долларын үнэтэй, зам туулах чадвар муутай зэвсэг болох нь Украины фронтод илэрхий харагдаж байна. Танкийн халз тулалдаанд ялахгүй тул украины танкийн давшилтыг зогсоохын тулд оросууд фронтын шугамын дагуу 3 метрийн өргөнтэй, 3 метрийн гүнтэй уртаас урт шуудуу ухсан нь Украин шиг чийглэг, шаварлаг хөрстэй нутгийн хувьд танкийн давшилтыг саатуулах зогсоох бодит саад, оросуудын хувьд аврал болжээ.

 

Зураг-1 Окопны зураг

 

Оросуудын хэрэглэж буй өөр нэг арга байна. Төмөр сараалжин хашаа, бетон саадыг хамгаалалтын байрлал бэхжүүлэхдээ ашигладаг. Эдгээр биет физик саадууд нь украины явган цэрэг, танк, хуягтын хөдөлгөөнийг саатуулах зориулалттай. Украины цэргийн шууд довтолгоонд саад учруулж, хөдөлгөөнийг нь удаашруулдаг. Иймэрхүү саадын ард оросын цэргийн мэргэн буудагч, пулемётны тоотууд бүгнэ. Тэгээд танк, хуягт техник устгагчтай хослуулж дайсныхаа довтолгоог няцаасаар байна.


Зураг-2 Бетон саад /Оросуудын нэрлэснээр лууны шүд/

 

Мина булсан талбай гэж Орос, Украины цэргийн нийтлэг тактик байна. Явган цэрэг ба танк эсэргүүцэх минануудыг стратегийн байршилд амдан тавьж, дайсныхаа давшилтыг удаашруулах, эсвэл зогсоох арга сонгосон. Мина булсан талбай гэж хэрэг нь дууссан хойно цэвэрлэгээ явуулахад цаг хугацаа шаардсан, нэн аюултай ажил болдог. Украин энэ талаар барууны тусламжтай нөр их ажил өрнүүлэхээр зэхэж байна.

 

Физик саадаас гадна электрон болон кибер хамгаалалт гэж стратегийн чухал бүрэлдэхүүн хэсэг энэ дайнд өргөн хэрэглэгдэж байна. Электрон дайны ангиуд нь дайсны холбоо, навигацын системийг саатуулах болон хууран мэхлэх аргыг өргөн ашиглаж байна.


Кибер хамгаалалт нь дайсны халдлага болон кибер тагнуулын оролдлогоос цэргийн сүлжээ, чухал дэд бүтцийг хамгаалж, команд-хяналтын үйл ажиллагааны бүрэн бүтэн байдлыг хангаж байна. Энэ үзүүлэлтээр Украин нь Оросоосоо түрүүлж явна. Украины фронтын нөхцөл байдлыг суртал нэвтрүүлгээр сэвэх талаар Орос гаргуун ажилладаг. Тэр нь сэтгэл зүйн нэг ёсны дайралт болсон. Суртал ухуулга нь цэрэг, энгийнгүй сэтгэл санаанд нь том хөшүүрэг болдог. Худал мэдээлэл түгээх болон айдас төрүүлэх тактикийг аль аль тал нь эсрэг талынхаа хүн амын сэтгэл санааг сулруулж, моралийг нь унагахад ашигладаг. Үүнийг “сэтгэл зүйн саад” хэмээн цэргийн шинжлэх ухаанд нэрлэдэг ба ялангуяа эзэлсэн бүс нутгаа хянахад физик саадтай яг адил үр дүн өндөртэй гэж үздэг. Учир нь тухайн эзлэгдсэн ба яг тулалдаан өрнөж буй бүс нутагт мэдээлэл авах дамжуулах боломж үлэмж хомс тул өөрт байгаа мэдээллээрээ бөмбөгдөөд байх хэрэгтэй. Энэ талаар Орос гаргуун ажиллаж ирсэн хур туршлагатай. “Ялахын тулд аль болох худлаа их ярь, давтан ярь” гэсэн зарчмаар Оросын дайны суртал ухуулгын машин ажилладаг.

 

Орос-Украины дайнд хоёр талаас ашиглаж буй хамгаалалтын саадын тухай өгүүлэхэд ийм байна. Окоп, мина гэх физик саадаас эхлээд электрон хамгаалалт, сэтгэл зүй-мэдээллийн дайны хүчин зүйлсийг стратегийн зорилгодоо хүрэхийн тулд хоёр тал ашиглан байлдаж байна.


Энэ дайн үргэлжлэхийн хэрээр дээр дурдсан хамгаалалтууд дайны талбарт тактикийн болон геополитикийн чухал хөшүүрэг болох нь тодорхой. Түүнийг хөгжүүлэх, боловсронгуй болгох туршилтууд хором бүр хийгдэж, туршигдаж, өргөн утгаараа Украины фронт дэлхийн цэргийн шинжлэх ухаанд том түлхэц үзүүлж байгааг үгүйсгэх аргагүй ээ.


англи хэлнээс хөрвүүлсэн Дүгэржавын Номиндарь