sonin.mn
Сэтгэгдэл (0)
10 жилийн ерөнхий суурь боловсрол нь Монгол Улсын Үндсэн хуулиар иргэн бүрд олгогддог нэгдмэл эрх билээ. Үндсэн хуулийн 16.7-д Иргэн бүр сурч боловсрох эрхтэй, Төрөөс бүх нийтийн ерөнхий боловсролыг төлбөргүй олгоно гэж заасан байдаг. Харин иргэд төрөөс тавигдах шаардлагад нийцсэн хувийн сургууль байгуулан ажиллуулж болно гэсэн заалтыг хэн, хэзээ, ямар шаардлага, шалтгааны улмаас оруулсанг дахин харах шаардлагатай.
 
 
Ерөнхий боловсрол гэдэг ус, агаар адил хүн бүрт тэгш хүртээмжтэй, чанартай олгогдож байх ёстой. Энэ бол төрийн ард түмнийхээ өмнө хүлээсэн үүрэг. Гэвч ерөнхий боловсролыг улсын болон хувийн гэж хоёр ангилж явуулахаар болсон нь нэгдмэл эрхээ эдэлж чадахгүй, улмаар баян ядуугийн зааг ихэсэх эрсдэлд хүргэж байна. Үүнийг дэлхийн олон орны жишээн дээрээс харж болно. Жишээ нь, Энэтхэг улс хувийн сургуультай болоод 3 дахь үеэ өнгөрөөжээ. Бүхэл бүтэн 3 үе өнгөрөхөд бүх зүйл ийм байх ёстой мэт, үүнээс өөрөөр байх боломжгүй гэсэн сэтгэлзүй яс, цус, маханд нь шингэж, үүнийг өөрчлөхөд хэтэрхий оройтсон байдаг байна. Монгол Улсын хувьд хувийн сургуулиуд ажиллаж эхлээд дөнгөж 1 үе өнгөрөөд байгаа бөгөөд бид эртхэн үнэн худал, зөв бурууг дэнсэлж, улс эх орондоо ашигтай, ирээдүй болсон үр хүүхдүүддээ өгөөжтэй байдлаар ерөнхий боловсролын тогтолцоогоо шийдэх хэрэгтэй байна. 
 
Анх Энэтхэг улсад ерөнхий боловсролын хувийн сургуулиуд байгуулагдахад Энэтхэг улс нь Английн колони байсан гэдэг утгаар энэ бол шаардлагатай зүйл байсан. Англи улсын буюу колончлолын үед ажил амьдралаа амжилттайгаар залгуулахын тулд англи хэл зайлшгүй шаардлагатай болж, үүнийг нь хувийн сургуулиудад түлхүү зааж, улмаар хувийн сургуульд сэхээтний хүүхдүүд сурдаг, улсын сургуульд боолын хүүхдүүд сурдаг гэсэн сэтгэлгээний болон уламжлалт заншил тогтсон.
 
Энэ нь яваандаа томоохон компаниуд хувийн сургууль төгссөн хүүхэд залуусыг ажилд түлхүү авдаг зэрэг байдал газар авч, улсын сургуулийн хүүхдүүдэд итгэл найдвар, гэрэлт ирээдүй харагдахгүй болсон байна. Ингээд хувийн сургуульд тухайн орны онцлогт нийцсэн, соёл уламжлалыг хүндэлсэн мэдлэг, ур чадвар заахгүй, барууны үнэлэмж, барууны соёлыг дээдэлсэн, барууны эдийн засгийн эрэг шурга болох боловсон хүчнийг л бэлдэж өгдөг болно.
 
Ерөнхий боловсролын сургуулийг хувийн хэвшилд оруулснаар дараах үр дагаврууд гардаг байна:
 
• Улсын сургуульд төрөөс анхаарах халамж суларч, багш болон сурагчдын нийгмийн хангамж, сургалтын чанар, сургуулийн хөрөнгө оруулалт, хөгжил дэвшилд сөргөөр нөлөөлнө,
• Ирээдүйн иргэд буюу хүүхэд залуусын дунд хувийн сургууль тансаг, сайн чанартай, сэхээтнүүдийг төрүүлдэг харин улсын сургууль борчуудын буюу ардын хүүхдүүд сурдаг, амжилттай төгссөн ч ирээдүйгүй, зиндаа доогуур гэсэн сэтгэлгээний заншил сууна,
• Дунд ба урт хугацаандаа нийгэмд баян ядуугийн зааг ялгааг хамгийн ихээр, ул суурьтайгаар гаргаж өгдөг институци болж хувирна.
Хувийн сургуулийг Англи, Америк зэрэг орнуудад “ардчилал” хүний эрх нэрийн дор хүлээнд зөвшөөрч ирсэн. Эдгээр улсууд нь хувийн болон улсын аль ч сургуулиудаа амжилттайгаар, төрийн бодлоготойгоор хэрэгжүүлээд ирсэн түүхтэй байна. Гэвч Энэтхэг, Монгол зэрэг хөгжиж буй орнуудын хувьд хувийн сургууль нь боловсролын салбарт нэмэр болохоосоо нэрмээс болох нь их гэдгийг олон орны жишээнээс харж болно. 
 
Монгол Улсын хувьд Скандинавын орнуудын жишээг сайтар судлан нэвтрүүлэх нь зүйтэй байна. Скандинавын орнууд хэдий ардчилсан улс орнууд боловч боловсролын салбараа ардчилаагүй байгаа нь сонирхол татаж байна.
 
Бүх нийтийн боловсрол бол ус, агаар адил бүх нийтэд тэгш хүртээмжтэй олгогдож, улмаар ирээдүйд баян ядуугийн заагийг томруулахгүй. Мэдээж цөөнх буюу хэл, үндэс, угсаа, ёс заншлаа авч үлдэх шаардлагатай бүлгүүдэд хувийн сургууль байгуулах эрх нь байх ч, улсын хэмжээнд ерөнхий боловсролын тогтолцоо нь нэгдмэл байх ёстой. Жишээ нь, казак хүүхдүүд эх хэлээ мартахгүйн тулд тусдаа сургуультай байж болох. Энэ нь Үндсэн хуулийн 8 дугаар бүлгийн 2-д зааснаар Энэ зүйлийн 1 дэх хэсгийн заалт нь хүн амын өөр хэл бүхий үндэстний цөөнх эх хэлээрээ суралцах, харилцах, соёл, урлаг, шинжлэх ухааны үйл ажиллагаа явуулах эрхийг үл хөндөнө гэж заасан байдагтай холбоотойгоор хэрэгжиж болно.
 
Жич: Өнөөдөр улсын сургуулийн 1 ангид 40 – 60 хүүхэд сурч боловсорч байна. Үүнийг яриад л байхаас биш, шийдсэн юм өнөөг хүртэл алга. Боломжтой эцэг эхчүүд хүүхдүүдээ хувийн сургуульд сургаж байна, боломжгүй нь улсын сургуульд сурч байна. Төрөөс анхаарч байгаа зүйл алга. Учир нь төрийн албан хаагчдын хүүхдүүд нэг бол хувийн сургуульд, эс бөгөөс гадаадын сургуульд сурч байна. Өмнө нь эрүүл мэндийн салбарыг яриад дийлээгүйтэй адил бэрхшээл боловсролын салбарт тулгарч ирээд байна. Үүнийг шийдэх цаг нь болжээ. Боловсролын нормоор бол 1 багшид 28 хүүхэд оногдох ёстой харин өнөөдөр энэ нь 2-3 дахин нэмэгдсэн ачаалалттай байна.
 
Сайнхүүгийн Гантуяа