sonin.mn
Сэтгэгдэл (108)

Дэлхийн III дайн ид үргэлжилж байна. Энэ дайны гол бөгөөд үндсэн хэлбэр нь эрчим хүчний дайн юм. Эрчим хүчгүй бол эдийн засгийн бүх салбар зогсож тухайн улс мөхнө. Иймээс аль ч улсын эрчим хүчийг эзэмших буюу хянавал тэр улсыг дураараа жолоодож болно.


Дэлхийн эдийн засаг маш олон прогнозоор хямралын ирмэг дээр байгаа ба энэ хямрал эрчим хүчний дайны үр дүн юм. Дэлхий дахинаа болж буй эрчим хүчний дайн Монголд ямар хамаатай юм? гэж чалчигсад олон.


Хамаатай хамгийн их хамаатай. Эрчим хүчний хямрал газар авч, энэ өвлийг яаж давна гэж мэргэжилтнүүд шаналж буй бөгөөд үүнийг ард түмэн мэдэхгүй байна. Энэ тухай товч өгүүлсү… Эрчим хүчийг нүүрс, нефть, хий, уран зэрэг эрчим агуулагч, ус, нар, салхи зэрэг эх үүсвэрээс гаргаж авдаг. Дэлхий дахины зорьж буй “ногоон” эрчим хүчинд шилжихийн тулд зэс, ГХМ (газрын ховор металл) амин чухал хэрэгтэй. Бүгдээрээ Монголд хангалттай бий атал МУ эрчим хүчний хомсдолд орж, эдүгээ эрчим хүчний хямрал нүүрлээд байна. Иймийн тулд эдгээрийг нэг нэгээр нь авч үзье:    

    

Нүүрс ба эрчим хүчний хомсдол


МУ цахилгааны хямралаас гадна дэлхийн хамгийн хүйтэн, мөн халуун, хүйтний зөрөө хамгийн ихтэй нутагт байдаг учраас дулааны хомсдол бүр ч илүү нүүрлэсэн. Яасан ? Цахилгаан станц олон жил бариагүй !!! Яагаад? Хэрүүл тэмцэл хийгээд… Бөөрөлжүүтийн ЦС барьсан шүү дээ гэж маргах нь гарцаагүй. Нэг. Бөөрөлжүүтийн ЦС-ыг амь тасрах шахахаараа арга буюу барьсан. ЦС бол “амь тасрах” дөхөхөөрөө хийдэг “дуслын тариа” биш, харин нийт эдийн засгаасаа 2 дахин түрүүлж хөгждөг жамтай. Манайх урвуугаар олон дахин хоцорчихоод байна. Бөөрөлжүүтийн ЦС-ын хүчин чадал ОХУ-аас авдаг цахилгааныг бага зэрэг хөнгөвчилж чадна.  2022 онд манай ЦС-ийн суурилуулсан хүчин чадал ердөө 1,18 ГВт байв. Харьцуулахад Эрхүү мужийн хүчин чадал 13 ГВт байдаг. Эрхүү мужаас 13 дахин бага. МУ дутагдсан цахилгаанаа Хятад, Орос хоёроос авдаг.


Жи: Оросоос 2021 онд 490 сая кВт цаг, 2022 онд 660 сая кВт цаг, 2023 онд 900 сая кВт цаг, 2024 оны 1-7-р саруудад 600 сая кВт цаг цахилгаан авчээ. Энэ өвөл бүр ч ихийг авна. Өөрөө ЦС барихгүй байж, гаднаас авах цахилгаан улам бүр нэмэгдсээр л…


Тайлбар. Цахилгааныг киловатт (кВт), мегаватт (мВт) гигаватт (гВт) нэгжүүдээр хэмждэг. Эдгээр нь тус бүрээсээ 1000 дахин илүү байдаг. Манайхан үүнийг их эндүүрдэг. Хятадаас авдаг цахилгаан зөвхөн ОТ- хэрэгцээг хангадаг. Энэ нь МУ-д “хамаагүй шахам” битүү цикл юм. Нэгэнт хилээс дотогш ороод ирсэн Хятадын энэ шугамтай Монголын төвийн эрчим хүчний системийг холбочихвол тун дажгүй шийдэл болно. Энийг ч хийж чадахгүй байна.   

       

Манайд шинэ ЦС барих оролдлого бүр цаг ямагт улс төрийн хэрүүл тэмцэл дагуулдаг нь АНУ, Хятад, ОХУ 3 томын эрчим хүчний дайнтай шууд холбоотой. Монголын улс төрийн бүлэглэлүүд 3 томын нөлөөнд орж тэмцэлдсэнээс нэгнийхээ хийх гэсэн төслийг нөгөө нь нураах жишиг тогтсон. Үр дүн нь цахилгааны хомсдолд орж, юу юугүй хөлдөх шахсан УБ нийслэл, цахилгааны хязгаарлалтад орсон аймгийн төвүүд.


30 гаруй жилийн хугацаанд амласан, шав тавьсан, дэгээдэж сөнөөсөн ЦС-ын төсөл тоогоо алдсан. Заримдаа нэг ЦС-ын шавыг 5 удаа 5 өөр газар тавьсан өрөвдөлтэй, жигшмээр жишээ ч бий. Яагаад ЦС барьж чаддаггүй вэ? Энд гадаад дотоод 2 шалтгаан бий. Манайх ЦС барихийн тулд аль нэг том улсаас гуйна. Тэр зөвшөөрнө. Ингээд барих гэхээр нөгөө том улсууд нь дургүйцнэ. Монголын эрх баригчид 3 томыг даган хуваагдаж тэмцэл хийнэ.


Үнэндээ бол ЦС-ийн төслөөс мөнгө цавчих гэсэн цорын ганц зорилготой. 


Үүнд бусад нь дургүйцэж улс төрийн тэмцэл өрнүүлнэ. Жи: Хятадын боол болох гэж байна. Оросын дарлалд орох гэж байна. Хаа очиж АНУ боол болох гэж байна гэх хүн цөөхөн. Угаасаа АНУ-д манайд эрчим хүчний том төсөл хэрэгжүүлэх боломж байхгүй. Ингээд төслийг дэгээдэж унагах ба “надад байхгүй бол чамд ч бас байхгүй” гэсэн монгол зарчим үйлчилнэ. Манай энэ хэрүүлд эрчим хүчний дайн хийж буй том улсууд ил далд хэлбэрээр оролцох нь мэдээж хэрэг. 


Нүүрсний 34,6 миллиард тн батлагдсан нөөцтэй атлаа хэдэн олигтой ЦС барьж чадахгүй байгааг, нар салхиар дэлхийд хамгийн баян орон атлаа сэргээгдэх эрчим хүчний том станц барьж чадахгүй байгааг, урантай атлаа нэг ч АЦС барьж чадахгүй байгааг арчаагүй, залхуу, тэнэг гэж хэлэхээс өөр аргагүй.


Харин манай гол мөрнүүд голдуу дунд болон жижиг байдаг учраас их хүчин чадалтай УЦС барих боломж хомс. Баруун болон хойт аймгуудад жижиг, дунд УЦС барьж болно, харин төв, зүүн өмнөдөд УЦС гэж саналтгүй. Сүүлийн үед 3 туйлт ертөнцийн геополитикийн зөрчилдөөний үндсэн талбар нь эрчим хүч болжээ.    


Эрчим хүчний тулгамдсан асуудлыг нэг ч орон дангаараа шийдэж чадахгүй, мөн нэг ч орон бусдынхаа асуудлыг өмнөөс нь шийдэж өгөхгүй байдалд ороод байна. 


Даяар сөргөлдөөний нөхцөлд эрчим хүч цэрэг дайны хүчин зүйлээс дутуугүй үүрэг гүйцэтгэх болов.    


Уран


Одоо дэлхий дахинаа ураны дайн болж байна. Газар дорх уран, бидний мэддэг шар нунтаг хэмээх  хагас боловсруулсан уран, АЦС-ын түлшинд хэрэглэдэг баяжуулсан уран технологийн шат дамжлагаараа их ялгаатай. Шар нунтгийг зууханд түлээ хийж байгаа мэт ашигладаг гэж монгол хүн тун гэнэн төсөөлдөг. Шар нутгийг боловсруулна гэж лайтай ажил байдаг. Өнөөдөр уран баяжуулсан ураны дэлхийн зах зээлийг ОХУ, Франц хоёр хуваан эзэгнэдэг бөгөөд бусад орнууд тун бага хувийг эзэлнэ. АНУ бол дотоод хэрэгцээгээ хангахад голлон анхаардаг. Мөн Хятадын цөмийн корпораци дотоод хэрэгцээгээ бүрэн хангадаг. Дашрамд ОХУ-д баяжуулсан ураныг АНУ, ЕХ худалдан авч өөртөө болон Украин мэтийн орнуудын АЦС -д ашигладаг хачирхалтай орчил бий.


Францад уран нийлүүлэх болсноор МУ ураны дайн татагдан орж эхлэв. 


Уг нь уранаа Орост өгч тэнд боловсруулаад Франц болон Баруунд зарах хувилбар байсан. Харин манайх уранаа Францад шууд зарах хувилбарыг сонгожээ.Хэрэв геополитикийн нөхцөл байдалхурцадвал манайх уранаа гаргах суваг хаагдах нь эргэлзээгүй. Өмнө нь Франц ураны хэрэгцээнийхээ 15%-ийг Нигерийн уранаар хангадаг байв. Францын бүх эрчим хүчний 65%-ийг АЦС-аар хангадаг. Уран бол францын эрчим хүчний “үндсэн хоол” юм. Гэтэл 2023 онд францчууд Нигерээс хөөгдөв. Шалтгаан нь хэтэрхий шулан мөлжсөн, экологид хохирол учруулсан. Ингээд Франц ураны эрэлт хатсан бөгөөд тэр нь Монгол болж таарсан юм. Ямар ч гэсэн ОХУ-ын санал болгож буй бага оврын АЦС-ийг бариулаад авах нь тун хэрэгтэй. Мөн III ЦС-ын өргөтгөлийг ч гэсэн яаралтай бариулах ёстой. Учир нь манайх цахилгаанаасаа илүү дулааны дутагдалд орж, шийдэх аргаа олж чадахгүй хямарч байгаа.    


Ховор болон газрын ховор металл (ГХМ)


Дэлхий дахин ногоон эрчим хүчид шилжихэд тэр бүр элбэг байдаггүй металлууд голлох үүрэг гүйцэтгэх болов. ГХМ байхгүй бол ногоон эрчим хүчинд шилжих боломжгүй учраас ГХМ эрчим хүчний дайны салшгүй болдог. Дашрамд ГХМ нь газар сайгүй байдаг ч маш бага хэмжээтэй байдаг учраас ховор нэрийг авчээ. 2022 оны Германы “Statista.com” аналитик компанийн мэдээллээр Хятадын ГХМ-ын нөөц 44 сая тн, Вьетнам 22 сая.тн, Орос 21 сая.тн, Бразиль 21 сая тн нөөцтэй гэж зарласан атлаа Монголыг зарлаагүй. Манай албан мэдээнд МУ газрын ховор элементийн 3.1 сая тоннын нөөцтэй, нийт 6 орд илрүүлсэнээс 4 нь том, 2 нь жижиг орд бий гэж мэдээлдэг.


Гэтэл АНУ-ын Геологийн Албаны үнэлгээгээр 2009 оны байдлаар МУ 31 сая тн ГХМ-ын таамаглалт нөөцтэй бөгөөд энэ нь дэлхийн ГХМ-ын нөөцийн 16,77 %-ийг эзэлнэ гэж дүгнэжээ. Монголын 3,1 сая тн, Америкийн 31 сая тн мэдээ 10 дахин зөрж байгаа нь энэ салбарт асар их будлиан, луйвар болж байгааг нотолж байна.     


Улмаар АНУ-ын Геологийн Алба Монголын нутагт ГХМ-ын Алтайн, Умард Монголын, Хэнтийн, Хангай, Зүүн-Өмнөд Монголын, Өмнөд Монголын гэсэн 6 муж бий гэж улам тодруулан заажээ.


Энэ бол МУ ГХМ-ын нөөцөөрөө Хятадын дараа 2-рт орох маш өндөр үзүүлэлт юм. Ямар ч гэсэн МУ ГХМ-аараа дэлхийд цойлох нь ойлгомжтой байна.

 

АНУ 2022 онд Ашигт Малтмалын аюулгүй байдлын талаарх Олон талт Хамтын Ажиллагааг санаачлав. 2023 онд “Чипийн тухай” хууль гаргаж, хиймэл оюун ухаан боловсруулах хүрээнд төрийн зохицуулалтын арга хэмжээг зохицуулав. Энэ нь мөн чанартаа АНУ эрчим хүчний дайны хүрээнд “металлын” (нөөцийн), “цифрийн” болон бусад “фронтууд” нэмж нээсэн хэрэг болно. Үүний хариуд Хятад ГХМ-ын экспортод хатуу хяналт тогтоож, ГХМ-ыг экспортод гаргах болгонд ЗГ-ийн зөвшөөрөл авдаг болгов. Энэ дайны өөр нэг хувилбар нь цахилгаан автомашины талаар Хятад болон Европын хооронд болж буй дайн мөн. Энэ нь улмаар гар утас, нар, салхины станц, электрон төхөөрөмжүүдийг ч бас хамардаг.     


Монгол ГХМ-аа АНУ-д нийлүүлэх болсноор ГХМ-ын дайнд татагдан оров. Хятад, Орос хоёр үүнд тун дургүй байгаа. Түүнээс гадна ГХМ-ыг ялган боловсруулдаг технологи, үйлдвэрлэлийн хүчин чадал Хятадад буй. 


Жишээ авъя: АНУ-ын Геологийн Албаны 2022 оны мэдээгээр цэвэрлэж ялган авсан ГХМ-ын үйлдвэрлэл дараах байдалтай байна: АНУ 6-8 (5-7%), Хятад 60-70 мян.тн (59-71%), ОХУ 14-20 мян.тн (11-15%) ГХМ тус тус үйлдвэрлэжээ.


Жич: Хашилтад байгаа хувиуд нь цэвэрлэсэн ГХМ-ын үйлдвэрлэлд эзлэх хувь.


ГХМ-ын үйлдвэрлэл, технологи үндсэндээ Хятадад байгаа нь тодорхой байна. Манайх ГХМ-аа Хятадад өгч, тэнд боловсруулаад Баруунд зарах хувилбар бэлэн бий. Гэтэл манайх шууд АНУ-д зарах хувилбар сонгов. Энэ нь ураны адил тийм ч найдвартай суваг биш юм. Онцлон дурдахад ГХМ-ын олборлолт, үйлдвэрлэл байгаль экологийг уранаас хамаагүй илүү сүйтгэдэг.  

    

Нефть


Орос-Украины мөргөлдөөн эхэлмэгц нефть дамжуулах “Северный поток I-II”-ыг дэлбэлсэн нь Украин “уурлаад” дэлбэлчихсэн хэрэг биш, харин нефтийн дайн оргилдоо хүрсний шинж юм. Нефтийн дайн олон жил үргэлжилж байна.  2023 онд бидний мэдэх ОПЕК дээр “ОПЕК+”-ийг нэмж байгуулсан ба түүнд нефть үйлдвэрлэгч 10 орон, мөн хуучин ОПЕК-ийн 13 орон нэмэгдэж элсчээ. “ОПЕК+”-ийн албан бус лидер нь ОХУ, Саудын Арави хоёр юм. Өнөөдөр “ОПЕК+” орнууд дэлхийн нефтийн нийлүүлэлтийн 55%, дэлхийн батлагдсан нөөцийн 90%-ийг хянаж байна. Барууныхан үүний эсрэг Олон улсын Эрчим хүчний Агентлаг (ОУЭХА) байгуулсан. ОУЭХА нефтийн стратегийн нөөцөө ашиглан дэлхийн зах зээл, үнэд нөлөөлөх механизмыг боловсруулдаг. Түүнчлэн G7-ийн хүрээнд ОПЕК болон ОПЕК+ орнуудын эсрэг авах арга хэмжээг байнга хэлэлцдэг. Тухайлбал, ОХУ-ын нефтийн экспортод “тааз” тогтоох, нефтийг далайгаар нийлүүлэхэд саад учруулах г.м.  2023 оны 3-р сард АНУ-ын Конгресс “Нефть олборлогч ба экспортлогч картелуудыг хориглох тухай” хууль батлав. Энэ хууль нь NOPEC гэж алдаршсан ба ОПЕК-ийн гишүүн орнуудыг АНУ-ын шүүхэд өгөхийг нээлттэй болгосон.


Монголд шинээр баригдах нефтийн үйлдвэр удаад байгаа нь манайхаас биш, 3 томын өрсөлдөөнтэй шууд холбоотой.


Хий


Хийн асуудлыг Олон улсын Эрчим хүчний Форум (ОУЭХФ) даяар түвшинд хариуцдаг ба төв штаб нь Саудын Аравийн Эр-Рияд хотноо байрладаг. 2008 онд Нефть экспортлогч орнуудын Форум (НИОФ) байгуулсан, тэр нь 12 гишүүнтэй. ОХУ, Иран, Катар, Саудын Арави хийн дэлхийн нөөцийн 70%-ийг эзэмшдэг. Үүнийг сөрж ЕХ 2023 оны 3-р сард Европын Эрчим хүчний Платформ байгуулснаа зарласан. Оросын эсрэг хориг зарласан, мөн “Северный поток” I болон II-ыг дэлбэлснээр ЕХ эрчим хүчний хямралд орсон. АНУ хий экспортлогч орнуудыг “хийн ОПЕК” гэж нэрлээд тэднийг нэгтгэхгүйн тулд бүх хүчээрээ чармайдаг.


Монголд хийн хоолой тавих эсэх нь Монголоос огт хамаарахгүй, харин 3 томын тохиролцоогоор шийдэх асуудал юм. Монголд хийн хоолой тавихад ОХУ дуртай, Хятад татгалзахгүй, гэхдээ үнэ дээрээ тохирохгүй, харин АНУ тун дургүй нь тодорхой.


Зэс


Дэлхийн “ногоон хөгжил” үндсэндээ шинэ зууны хамгийн ховор металл зэсээс шууд хамаарах болов. Зэсийг утас, кабель, үйлдвэрлэлийн бүх тоног төхөөрөмж, машин зохион бүтээх, нар болон салхин цахирлгаан станцад өргөнөөр хэрэглэдэг. Иймээс сүүлийн үед зэсийг “шинэ нефть” гэж нэрлэх болов. “Шинэ нефть”-гүйгээр хүн төрөлхтөн хөгжих боломжгүй зааг тулж иржээ. Нар салхины цахилгаан станц, цахилгаан автомашин, сэргээгдэх эрчим хүчний дурын хэлбэрүүд зэс шаардана. Товчоор бол цахилгаанжуулъя гэвэл эхлээд зэстэй болох хэрэгтэй.            


Жи: орчин үеийн цахилгаан автомашин дотоод шаталтын хөдөлгүүртэй автомашинаас 2,5 дахин илүү зэс хэрэглэдэг. Ганц автомашин төдийгүй цахилгаанаар ажилладаг бүхий л цэнэглэх дэд бүтцэд зэс ихээр ордог. Нар салхины цахилгаан станцад уламжлалт ЦС-аас 2-5 дахин их зэс ордог.


2022 онд дэлхийн зэсийн хэрэглээ 25 сая тн хүрчээ. Энэ нь 2010 оны зэсийн хэрэглээнээс гуравны нэгээр илүү. Энэхүү 25 сая тн хэрэглээний ¼-ийг хаягдал металлаас гарган авчээ. Уурхайгаас олборлосон зэсийн хэмжээ 2023 онд 22 сая тн хүрсэн нь 2010 оныхоос хагас дахин өсчээ.  


Зэсийн олон улсын судалгааны групп 2023-2024 оны зэсийн өсөлтийг 5% өснө гэсэн прогнозоо 3% болгон бууруулжээ. Улмаар 2024 онд зэсийн олборлолт өсөлт бүр ч доошилж 2,5% болно гэсэн прогноз гаргажээ. Зэсийн олборлолтын 10%-ийг эзэлж дэлхийд 2-рт ордог Перуд үймээн гарч, зэсийн олборлолтод муугаар нөлөөлжээ. Зэсийн олборлолтын 27%-ийг эзэлдэг Чилид татварын шинэчлэл шинэчлэл хийж, зэсийн үйлдвэрлэлийг хүнд байдалд оруулжээ.   

  

Дэлхийн зэсийн эрэлт 2035 онд өнөөгийн түвшнөөс 2 дахин илүү гарах ба энэ үед зэсийн хомсдол ойролцоогоор 10 сая тн болно гэж “S&P Global” тооцоолжээ.


“Wood Mackenzie” байгууллагын тооцоогоор 2030 он гэхэд дэлхийд 6 сая тн зэс дутагдах ба энэ хэрэгцээг хангахын тулд ахиад 20 жижиг, ОТ-н дайтай том 12 орд нэмж ашиглах ёстой гэж тооцжээ. Харамсалтай нь ийм боломж байхгүй. 


МУ зэсийн дайнд аль хэдийн татагдан орсон ба манай ОТ болон бусад ордын ач холбогдол жил бүр нэмэгдэж байна. Зэсийн хомсдлыг далимдуулан МУ зэс болон бусад металлаа “арай шударга” гэрээг хэлцээр хийж үнэ хүргэж зарах ёстой. Гэвч манай дээдэс үүнийг хийх нь байтугай ихэнхи мэдээллийг нууц байлгаж, харин ард түмэн нь сонирхохгүй, мэдэхгүй байгаа нь тун харамсалтай.


Ногоон хөгжил ба Монгол


МУ 2014.06.13-нд Ногоон хөгжлийн бодлогыг баталж түүгээр замнаж байгаа. Ногоон хөгжлийг байгаль экологийн болон эрчим хүчний гэсэн 2 том хэсэгт хувааж болно. Байгаль экологийн хэсэг нь зөв зүйтэй ирээдүйтэй чиглэл. Харин эрчим хүчний ногоон хөгжил нь манайд тэр бүр нийцэхгүй. Ногоон хөгжлийн эрчим хүчний хэсэг нь нүүрс, нефть, хий, уран ашигладаг “хортой” ЦС-аас зайлсхийж, “цэвэр” нар салхи, био эрчим хүч ашиглана гэсэн санаа юм. Монголын ногоон эрчим хүчийг АНУ болон Барууныхан манайд тулгаж, бараг бүх үйл явцыг удирдаж байна. Шууд хэлэхэд манай эрчим хүчний бодлогыг АНУ хянаж, жолоодож байна. Энэ дүгнэлтийг сүүлийн үед эрчим хүчний талаар Баруунтай байгуулсан олон тооны гэрээ хэлэлцээрүүд хөдөлбөргүй нотолдог.  


Ингээд МУ нүүрсний ЦС барих “эрхгүй”, хийн хоолой тавиулах “эрхгүй” шахам үлдэж байна. Ногоон хөгжил бол МУ-ын хувьд хэтэрхий эртэдсэн, манай өнөөгийн нөхцөлд тохирохгүй шийдэл юм. Учир нь МУ ногоон эрчим хүч рүү шууд орох хөгжлийн түвшинд хүрээгүй. 


Том улсууд өөрсдөө бүрэн шилжиж чадаагүй, дэлхийн ногоон хөгжил гацчихсан байхад манайх ногоон хөгжил гэж түрүүлж давхих нь дэндүү сэрүүднэ.    


Эрчим хүчний дайн ба манай зорилт


Ийнхүү МУ эрчим хүч агуулагч зэс, нүүрс, нефть, хий, уран, ГХМ зэрэг баялгаараа дэлхийн эрчим хүчний, тодруулбал АНУ, ОХУ, Хятадын дайнд татагдан ороод байна. Энэ нь бодит байдал юм. Харин энэ дайнд МУ хохирогч, золиос болох ёсгүй.


Нэг. Манай ЗГ эрчим хүчний хямралаас гарна гэж ярьж байгаа. Энэ нь хамгийн зөв зүйтэй ажил мөн. Гэхдээ хямралаас гарна гэдэг бол эрчим хүч хөгжчихсөн хэрэг огт биш. Иймд бид эрчим хүчийг улс орны хөгжлийн тэргүүлэх зорилт болгож, эдийн засгийн бусад салбараас дор хаяж 2 дахин түрүүлж хөгжүүлэх ёстой. Учир нь эдийн засгийн бүх салбарын хөгжил ганцхан эрчим хүчнээс хамаардаг.


Хоёр. Манайх бүх төрлийн ЦС-уудыг олноор нь барих ёстой. Гэхдээ жижиг сажиг, түр аргацаасан биш, харин бүр том хэд хэдэн ЦС барих нь зүйтэй. Чингэхдээ нүүрсний ЦС-д илүү ач холбогдол өгөх ёстой. Учир нь нүүрснээс их юм Монголд алга. Эрчим хүчин дээр ногоон энэ тэр гэж давхих нь илүү зан. Харин сэргээгдэх эрчим хүчний эзлэх хувийг аажим нэмэгдүүлэх баримжаа авах нь зохистой.


Гурав. Монголын эрчим хүчний системийг ОХУ болон Хятадын эрчим хүчний системтэй холбох ёстой. Ингэвэл цахилгаан дутвал авна, илүүдвэл өгнө гэсэн дэлхийн нийтийн зарчмаар ажиллах боломж нээгдэнэ. Учир нь эхлээд бүс нутгийн интеграцид орж байж улс орон хөгждөг жамтай. Яагаад АНУ, ЕХ, Япон, Солонгосыг “хасчихваа” гэвэл тэдэнтэй эрчим хүчээр холбогдох боломж огт байхгүй учраас тэр.


Эрчим хүч дутна гэж байдаг болохоос илүүднэ гэж байдаггүй. Ямар ч гэсэн эрчим хүчээр бусдаас хамааралгүй болох нь МУ-ын амин чухал зорилт мөн.



Судлаач Х.Д.Ганхуяг.


Эх сурвалж: https://gankhuyag.com/


Эрхэм та судлаач Х.Д.Ганхуягийн бусад нийтлэлийг түүний албан ёсны блог https://gankhuyag.com/-ээс уншина уу