Мягмар - 02 сарын 04,
2025
БЕРЛИН, 2025 оны хоёрдугаар сарын 4 /DW/. Даваа гарагт Берлин хотод болсон Христийн Ардчилсан холбоо намын их хурлын төлөөлөгчид намын дарга Фридрих Мерцийн дэвшүүлсэн “Хойшлуулшгүй үйл ажиллагааны хөтөлбөр”-ийг баталлаа.
Бундестагийн ээлжит бус сонгуульд оролцох тус намын мөрийн хөтөлбөр болох уг баримт бичгийн 15 заалтын нэг нь Германы иргэншлийг түргэвчилсэн байдлаар олгож буйг зогсоох асуудлыг хөнджээ.
Мөрийн хөтөлбөрийн эхний есөн заалт нь эдийн засгийн ба удирдлагын шинэчлэлтэй холбоотой бөгөөд цахилгаан эрчим хүчний үнийг бууруулах, албан тушаалтнуудын орон тоог цомхотгож, хүнд суртлыг багасгах, илүү цаг ажилласны цалин хөлсийг татвараас чөлөөлөх, ажил эрхэлж буй тэтгэврийн насныхан ба фермерүүдийг дэмжих, нийтийн хоолны салбарт НӨАТ-ыг бууруулах, нефть, хийгээр ажилладаг халаалтын системээс аажмаар татгалзах тухай хуулийг цуцлах зэрэг асуудлыг хамарч байгаа юм.
Бусад зургаан заалт нь аюулгүй байдлын асуудлуудыг хөндсөн байна. Эдгээр нь интернэтийн сүлжээний аюулгүй байдал, цахим гав хэрэглэхийг өргөжүүлэх, хууль бус цагаачлалтай хийх тэмцлийг эрчимжүүлэх, орогнох эрх авсан иргэдийг гэр бүлтэй нь нэгтгэх хөтөлбөрийг цуцлах, түргэвчилсэн байдлаар Германы иргэншил олгох тухай хуулийг хүчингүй болгох зэрэг асуудал юм.
Dpa агентлагийн мэдээлснийг үзвэл, “Хойшлуулшгүй үйл ажиллагааны хөтөлбөр”-ийг хуралд оролцогчид удтал алга ташин хүлээн авч, баталсан байна.
ХАХ ба Христийн нийгмийн холбоо /ХНХ/ намуудын эвслээс холбооны канцлерт нэр дэвшсэн Ф.Мерц “Хууль бус цагаачлалтай хийх тэмцлийг чангатгах” тухай тогтоолын төслийг Бундестагт өргөн барьснаар олон нийтэд ихээхэн шүүмжлүүлсэн юм. Мөн өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд Герман даяар жагсаалууд болж, ХАХ/ХНХ эвсэл ба “Германы төлөөх өөр сонголт” нам хамтран ажиллахыг эсэргүүцсэн билээ.
ХАХ/ХНХ эвсэл удахгүй болох Бундестагийн ээлжит сонгуульд ялах магадлал өндөр байгаа бөгөөд сонгогчдын 30 орчим хувь нь тус эвслийг дэмжих төлөвтэй байна. Гэхдээ эвсэл яллаа ч гэсэн “Германы төлөөх өөр сонголт” намтай хамтрахгүй гэдгээ мэдэгдсэн тул дангаараа засгийн газрыг эмхлэн байгуулах боломжгүй болж, өөр намтай түншлэхээс аргагүйд хүрнэ.
Б.Адъяахүү
Сэтгэгдэл15
2024 оны сүүлд АНУ-ын нэгэн бизнес эрхлэгч Хойд урсгалыг худалдаж авах санал дэвшүүлж байсан билээ. Тэгвэл Д.Трамп,В.Путин 2 хоёр энэ талаар тохиролцсон мэдээ байна. В.Путины хувьд Оросын байгалын хий хэвийн байдлаар Европ руу экспортлогдож байвал, гадны гараар дамжигдах нь тийм чухал биш гэж үзжээ. Герман,Франц,Итали зэрэг орнууд 2 дахь гараар дамжуулан Оросын хийг өндөр үнээр авсаар ирсэн. Трамп, Путин нар албан ёсоор тохиролцоонд хүрвэл, АНУ Европын эрчим хүчинд хяналтаа тогтоох юм байна. Энэ асуудлыг Брюссель, ЕХ-ны оролцоогүйгээр АНУ, ОХУ тохиролцож магадгүй байна.Тохиролцсон тохиолдолд АНУ Оросын газыг Европод нийлүүлэх бөгөөд, Америкийн шингэрүүлсэн хийнээс хямд үнээр экспортлох юм байна. 2025 оны 2-р сарын 23-нд Германы Бундестагийн сонгууль болох бөгөөд, хэрэв AFD нам төрийн эрх баривал, Хойд урсгалыг дахин нээнэ хэмээн амласан бөгөөд Германы ард түмэн баяртайгаар хүлээн авсан билээ.Брюссель,ЕХ нөлөөгөө алдаж, бие даан нийтээрээ нэг шийдвэр гаргадаг байсан цаг дуусаж байна
орос украйныг бүрэн эзлэж авахыг америк ёвроп чимээгүй дэмжиж байна орос джиржинск красноариейскийг эзлээд одоо цэвэрлэгээ дуусч байна днепрт зургаа долоон км ойртлоо краматорск славянск руу дараа нь орноо хүн хүч зэвсэг мөнгөтэй дум их жолоодогч удирдагч ерөнхийлөгчөө хамгаалахаа думын олон намууд амлаж баталлаа орос хэнийг ч замын хань хүлээгээгүй немщц непутевые---
Европ тивд он удаан жил үргэлжилсэн исламын шашинт иргэдийн урсгалын улмаас тус тив хүнд байдалд ороод нэлээд удаж байгаа. Ерөнхийдөө бол үе үеийн евро парламентийн удирдлагууд исламын шашинт иргэдийн цагаачлалын урсгалыг хаахын төлөө ямар ч дорвитой бодитой ажил хийгээгүй. Гэтэл 2022 онд европын улс орнууд дотор анх удаа Италид Италийн ахан дүүс хэмээх барууны үзэлтэй нам ялалт байгуулж Жоржиа Мелони ерөнхий сайдаар сонгогдсон. Тэрээр Итали улс руу ирж буй цагаачлалын урсгалыг хязгаарлаж Итали доторх исламын шашинт иргэдэд чиглэсэн хатуу бодлогыг төмөр нударгаараа зангидан явуулж байгаа нэгэн юм. Тэгвэл энэ оны хоёрдугаар сарын 23-ны өдөр европын гол эдийн засаг болох Герман улсад Бундестагийн сонгууль явагдах гэж байна. Энэ сонгууль бол Германы төдийгүй Европ тивийн ирээдүйн цаашдын чиг хандлагыг тодорхойлох чухал ач холбогдолтой сонгууль болох юм. Хэрвээ энэ сонгуулиар Италтай адил барууны нам ялалт байгуулах аваас Алис Вайдел хэмээх эмэгтэй Германы шинэ канцлераар сонгогдох юм.
Гэхдээ, эмэгтэй хүн Германы канцлер боллоо гээд өмнөх эмэгтэй канцлер асан Ангела Меркельтэй ижил бодлого явуулна гэсэн үг огтоос биш юм. Ангела Меркельийн хувьд бол тэрээр өөрийнхөө он жилүүдэд Герман улсыг жинхэнэ утгаар нь цагаачлалын үүр уурхай болгож дуусгасан. Тэгвэл Алис Вайдел гэх хүний хувьд Ангела Меркельийн яг эсрэг бодлого буюу одоо Германы цаашлаад европ тивийг исламын цагаачдаас ангижруулах бодлогыг хэрэгжүүлнэ гэдгээ албан ёсоор зарлаад байгаа. Та бүхэн саяхан болсон АНУ-ын 47 дахь ерөнхийлөгч Дональд Трампын тангараг өргөх ёслол дээр АНУ-ын уламжлалт холбоотнууд болох Их Британи Франц Герман улсын төрийн тэргүүнүүдэд Трамп урилга илгээгээгүйг анзаарсан байх. Харин тэдгээр хүчирхэг орнуудын оронд эдийн засгийн хүчин чадал харьцангуй муутай цэрэг арми ч хүчирхэг бус стратегийн хувьд тийм ч ач холбогдолгүй Итали улсын ерөнхий сайд Жоржиа Мелонийг урьсан байгаа харагдсан.
Тэгэхээр үүнээс юуг харж болохоор байна вэ гэхээр дэлхий нийтээрээ Трампыг ЕХ-той таарамж муутай байгаа гэх ойлголттой байгаа. Гэвч үнэн хэрэгтээ Трамп нь ЕХ-г тэргүүлж буй удирдлагууд буюу өөртэй нь үзэл санаа таардаггүй харшилдаг европын удирдлагуудтай таарамж муутай байгаа юм. Түүнээс биш ЕХ бол АНУ-ын гол стратегийн түнш холбоотон хэвээрээ байгаа байх ч болно. Харин гагцхүү европын орнуудын удирдлагуудыг өөрийн талыг баримтлагч өөртэй нь үзэл санаа ертөнцийг харах өнцөг ойролцоо хүмүүсээр европ тивийг удирдуулахыг хүсэж байгаа. Тийм ч утгаараа Трамп өөртэй нь төстэй үзэл санаа бүхий Италийн ерөнхий сайд Жоржиа Мелонийг хүндэтгэн урилга илгээсэн болж таарч байгаа юм. Харин бусдыг нь бол солих хэрэгтэй. Тэгвэл хэрхэн солих вэ? Энэ боломжтой гэж үү? Мэдээж хэрэг боломжтой. Европ тивийн шинэчлэлтийн давалгаа гагцхүү Герман улсаас эхлэх нь тодорхой. Иймд Дональд Трамп ирэх хоёрдугаар сарын 23-ны өдөр болох Германы сонгуульд онцгой ач холбогдол өгч байгаа юм.
Шуудхан хэлэхэд Трамп Германы улс төрийн нам болох альтернатива герман намыг дэмжиж байгаа. Хэрэв тус нам ялалт байгуулвал Алис Вайдел гэх эмэгтэй ХБНГУ-ын дараагийн канцлер болно. Трамп албан ёсоор Германы сонгуульд уг намыг дэмжиж байгаагаа илэрхийлээгүй боловч энэ оны нэгдүгээр сарын 10-ны өдөр Дональд Трампын ойрын холбоотон болох Илон Маск өөрийн Х платформ дээр Герман улсыг гагцхүү альтернатива герман нам л аварч чадна хэмээн бичсэн нь Трампын байр суурийг албан бусаар боловч маш тодорхой харуулж байна гэж хэлж болно. Мэдээж хэрэг Илон Маскийн уг мэдэгдлийн араас Германы өнөөдрийн канцлер Олаф Шольц ихэд бухимдаж өөр улсын дотоод улс төрд хөндлөнгөөс нөлөөлөхгүй байхыг түүнд сануулсан юм. Тэгвэл альтернатива герман намд ялалт байгуулах боломж байгаа юу? Мэдээж байгаа. Сүүлд 2021 онд хийсэн судалгаагаар тус нам нь Германы тав дахь том улс төрийн нам байсан бол 2023 онд хийсэн судалгаагаар хоёр дахь том нам болсон хэмээн ард түмний санал асуулга хүлээн зөвшөөрсөн байдаг.
Үүнээс гадна өнгөрсөн оны арван хоёрдугаар сарын 20-ны өдөр Германы Магдебург хотод исламын цагаач иргэний хийсэн террорист халдлагын дараагаар Германы ард иргэд альтернатива герман намыг бүр ч ихээр дэмжих болсон юм. Тэгвэл яагаад Германы ард иргэд энэхүү намыг дэмжиж эхлээд байна вэ? Мөн яагаад Трамп энэ намыг дэмжээд байна. Трамп цагаачлалын эсрэг бодлого явуулдаг. Харин альтернатива герман намын бодлого чухам юу вэ? Тэгэхээр Германы альтернатива нам нь 2025 оны сонгуулийн албан ёсны мөрийн хөтөлбөрөө боловсруулж Германы сонгуулийн ерөнхий хороонд хүлээлгэн өгөөд байна. Тэгвэл тус намын мөрийн хөтөлбөрийн хамгийн чухал гэж бодсон цөөн хэдэн хэсгийг та бүхэнд танилцуулья. Нэгдүгээрт гэвэл мэдээж цагаачлалын асуудал. Хэрэв Германы альтернатива нам ялалт байгуулж засгийн газар байгуулах эрх авах аваас Герман улс нь албан ёсоор цагаачлалын эрх олгохоо тодорхойгүй хугацаагаар зогсоож хилийн шалган нэвтрүүлэлтийн аюулгүй байдлыг нэмэгдүүлэх бодлого хэрэгжүүлнэ гэдгээ зарлаж байна.
Үүнээс гадна гэмт хэрэгт холбогдож байсан цагаач мөн гэмт хэрэг үйлдэж болзошгүй цагаачид мөн өөр нэг зүйл нь гэвэл Сири улсаас дүрвэн ирсэн бүх хүмүүсийн цагаачлалын статусыг түтгэлзүүлэх болно гэдгээ зарласан юм. Нэг ёсондоо бол эдгээр исламын улс орнуудаас ирсэн цагаачдыг өөрсдийнхөн ирсэн газар руу нь буцааж явуулна гэж ойлгож болно. Түүнчлэн цагаачдад олгодог байсан бүх төрлийн тэтгэмж тэтгэлгүүд нийгмийн халамжуудийг бүр мөсөн зогсоож мөн Герман улсыг ЕХ-ын цагаачлалын хөтөлбөрөөс гаргана гэдгээ албан ёсоор зарлаж байгаа юм. Мөн эдгээр дээр нэмээд хэлэхэд өөр нэгэн ноцтой мэдэгдэл хийсэн нь хэдийгээр Германы иргэншилтэй германы паспорт авсан байсан ч хамаагүй тухайн хүн герман өвөг эцэггүй буюу судсаар нь Герман цус урсдаггүй л бол иргэн байх эсэхээс үл хамаарч ирсэн газар руу нь буцаан мөн тухайн иргэн Германд төрсөн байсан ч гэсэн ялгаагүй Герман цус урсдаггүй л бол эцэг эх өвөө эмээгийнхэн ирсэн газар руу буцаан гэсэн үг.
Нэг ёсондоо бол Герман улс Герман соёл Германы бүх зүйл зөвхөн Герман хүмүүст зориулагдах ёстой. Германчууд Исламын шашинт иргэдийг даврааж өөрсдөө тэднээс болгоомжилж айж амьдрах цаг ийнхүү дуусгавар болох ёстой. Одоо л нэн шаардлагатай энэ бүхнийг өөрчлөхгүй бол Герман улс цаашид Герман биш болох гээд байна гэж байгаа юм. Үнэхээр ч хэрэг өөрчлөн байгуулалтыг хийж хэт барууны үзэлтэй намыг Германчууд дэмжихгүй бол дараагийн сонгууль гэхэд Германд цагаачилсан хоёр дахь үеийн исламын шашинт иргэд олноороо насанд хүрэн сонгууль өгч Герман улсын улс төрийн амьдралд хүртэл цагаачид нөлөө үзүүлэх боломж бүрдэх аюултай юм. Франц улсын хувьд бол хэдийнээ тийм зүйл болсон. 2022 онд болсон Францын сонгуулиар Францын барууны үзэлтэй намаас нэр дэвшсэн Марин Лепен өнөөгийн ерөнхийлөгч Эммануэль Макронд таван сая хүний саналын зөрүүгээр ялагдал хүлээсэн юм.
Марин Лепены бодлого бол Францаар дүүрээд байгаа исламын цагаачдын эсрэг бодлого хэрэгжүүлэх зорилттой байсан бол Эммануэль Макрон харин эсрэг буюу цагаачлалыг дэмжсэн бодлого хэрэгжүүлнэ гэж амлалт өгсөн. Иймээс, Францад байгаа Сири гаралтай иргэдийн нийгэмлэг Алжир гаралтай иргэдийн нийгэмлэг бүр Пакистан гаралтай нийгэмлэг гэх мэтээр исламын шашинт бараг бүхий л улсуудын нийгэмлэгүүд Эммануэль Макроныг дэмжиж ялалт байгуулсан байдаг. Тэгвэл Герман улсад Францынхтай адил хувь тавилан тохиох тун ойрхон болж ирээд байна. Тэгэхээр алтернатив герман намын бодлогыг Германы дотоод ертөнцөд нацист бодлого байна гэж үзэх хүмүүс бас олон байгаа. Германчууд угаасаа нацизмдаа дургүй. Тэр түүхээсээ ичиж гэмшдэг ард түмэн юм. Гэхдээ, энэ бол одоогоос ная гаруй жилийн өмнө Гитлерийн хэрэгжүүлж байсан национализсоциалист бодлого огтоосоо биш юм. Зүгээр л улс орондоо тулгараад байгаа үндэстнийхэн өмнө нүүрлээд байгаа томоохон мөхлийн хэмжээний хямралаас гарах л бодлого гэж харах нь зөв байх.
Тэгэхээр Германд алтернатив нам ялалт байгуулвал өнөөгийн Германы цагаачлалын бодлого ёстой л орвонгоороо эргэх нь тодорхой харагдаж байна. Германы удирдлагууд барууны үзэлтэй улс төрчдөөр солигдвол мэдээж хэрэг өнөөдөр цаашаа хараад суучихаад байгаа АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп одоо л та нар зөв явж байна гэсэн шиг инээд алдан эргэж харах нь ойлгомжтой. Мөн Германы энэхүү үндэсний үзлийн ялалт нь хөрш зэргэлдээ орших Их Британи Франц зэрэг улсуудад халдварлах маш өндөр магадлалтай юм. Ерөнхийдөө бол европ тивийн европ парламентийн өнгө төрхийг ч гэсэн бүхэлд нь өөрчилж магадгүй чухал ач холбогдолтой сонгууль болно. Тэгэхээр саяны ярьсан зүйлсээс гадна алтернатив герман намын өөр нэгэн мөрийн хөтөлбөр бол Герман улс эргээд атомын цахилгаан станцаа ажлуулж эхлэнэ гэх амлалт юм. Учир нь гэвэл Герман улс яалт ч үгүй олон жилийн турш аж үйлдвэрлэлийн салбарт толгой цохисоор ирсэн улс.
Гэвч Ангела Меркелийн он жилүүдэд Герман улс ногоон хөгжил ногоон эрчим хүч гэх мэт уриануудыг хэт их дэлгэрүүлсний улмаас Герман улс өнөөдөр бүхий л атомын цахилгаан станцуудаа унтраасан байдалтай байна. Үүний улмаас Германд эрчим хүчний үнэ нэмэгдэж аж үйлдвэрлэлийн салбар уналтанд орж Германы эдийн засаг сүүлийн 30 жил үзээгүй хүнд цаг үетэйгээ тулгараад байгаа юм. Иймээс эргүүлэн атомын цахилгаан станцуудаа асааж нүүрсний цахилгаан станцуудаа унтрааж мөн ОХУ-аас урьдын адил байгалийн хий авах бодлого хэрэгжүүлнэ гэдгээ зарласан. Мөн олон улсын харилцааны асуудал дээр тус нам нь АНУ БНХАУ ОХУ гэсэн энэ гурван улстай адил тэнцүү харилцан ашигтай ажиллах бөгөөд хамгийн гол нь ОХУ-аас байгалийн хийг тээвэрлэх зориулалттай North Stream хоёр хийн хоолойг дахин засварлаж ашиглалтанд оруулах явдал юм. Түүнчлэн Герман улс нь бүс нутгийнхаа хүчирхэг улс тул Украины асуудал дээр бас тус нам өөрсдийн байр суурийг илэрхийлэв. Товчхондоо бол ОХУ-той тохиролцоо хийж гал зогсооно.
Гол нь Украин улсыг ЕХ-нд ч тэр НАТО-д ч тэр алинд ч элсүүлэлгүйгээр төвийг сахисан статустай улс болгож дайныг зогсооно гэдгээ мэдэгдсэн. Мөн өөр нэгэн чухал заалт байгаа нь хэрэв шаардлагатай гэж үзвэл ЕХ-ноос гарах болно хэмээн тэд зарласан юм. ЕХ-той хамааралтай сэдэв ярьж байгаа дээр бас нэг зүйлийг нэмж хэлэхэд тус нам нь Германы албан ёсны мөнгөн тэмдэгтийг евро байлгахыг нь болиулж оронд нь Германы маркийг эргүүлэн үндэсний мөнгөн тэмдэгт болгох талаар бас дурдсан. Тэгэхээр та бүхэн сая ярьсан бүх зүйлсийг тодорхой ерөнхийдөө ойлгосон байх. Нэг ёсондоо бол энэ хоёрдугаар сард болох Германы Бундестагийн сонгууль болно.
Герман улсыг гэлтгүйгээр европ тивийг одоо бүх зүйлийг цаашид нэг мөсөн өөрчлөх тийм өөрчлөлтийн шинж чанартай чухал сонгууль болж магадгүй. Үүнээс гадна Германы энэхүү сонгуулиар европ тивд удаан хугацааны турш унтаа байдалтай байж ирсэн идэвхгүй байж ирсэн Германы европын хэт барууны үзэлтэй буюу үндсэрхэг үзэлтэй намуудын сэргэн мандалтын цаг үе тэдний хүчирхэгжилтийн эрин үе бас Германы энэ сонгуулиар эхэлж магадгүй дүр зураг бас ажиглагдаад байна.
АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд глобалчлал цагаачлалыг эсэргүүцдэг Трамп ялсан бол, энэ сарын 23-ны Бундестагийн сонгуулиар глобалчлал цагаачлалыг эсэргүүцдэг Германы төлөөх Алтернатив нам олонхийн суудал авч Германы канцлераар Алис Вайдел ялах болно. Даяарчлал цагаачлалыг дэмжиж Герман улсыг Германы эдийн засгийг Германы аж үйлдвэрлэлийг Германы ард түмнийг уландаа гишгэдэг дүр эсгэсэн ардчилагчид навс ялагдах болно.