
Энэ 2025 оны эхний 9 сарын нэг үр дүн буюу төрийн дээд түвшний төрийн айлчлалууд хоёр урсгалтай болж, гадаадын дээд өндөр түвшний зочид манай эх оронд түлхүү айлчилж буйн жишээ.
Мэдээж онцгой ач холбогдол өгөх нь Японы Цог жавхлант эзэн хааны Төрийн айлчлал. Тэгэхдээ бусад нь ч ач холбогдолтой. Бүгд анх удаа Монголд морилсон. Хоёр талын харилцааны түвшин шат ахисан, заримтай нь стратегийн ба иж бүрэн түншлэлийн харилцаа тогтоосон, худалдаа-эдийн засаг, хөрөнгө оруулалтын боломж нээгдсэн гээд яривал олныг бичиж болно.
Төрийн тэргүүнээс гадна манай улсад БНСУ-ын Үндэсний Ассамблейн дарга, Шинэ Зеландын Парламентын Төлөөлөгчдийн танхимын дарга айлчилсныг нэмж дурдах нь зөв. ШХАБ-ын хурал, НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн чуулганы үед Төрийн тэргүүний түвшинд явагдсан хоёр ба гурван талын уулзалтуудыг нэмчихвэл Гадаад харилцааны сэргэлтийн бодит жишээ олныг жагсаахаар байна.
Гадаад харилцааны сэргэлтийг монголчууд бултаараа сонирхож санаа оноогоо илэрхийлж, хэлэлцүүлэгт оролцож байгаа нь дэвшил мөн. Улайран эсэргүүцэж үгээр дайрч давшилдаг нь багассан боловч энэ сэргэлтийг зөвхөн санхүү-мөнгөний өнцөг (ядуулаг сэтгэлгээ), уран сайхны фантааз, хийсвэр дүрслэлээрээ хүлээн авч “ориг” санал санаачилга дэвшүүлж байгаа нь ч харагдаж мэдрэгдэж байна. Японы Цог жавхлант эзэн хааны Төрийн айлчлалыг бүхэлд нь нэн тааламжтай хүлээн авсныг ёстой том дэвшил гэж үзүүштэй.
Японы Эзэн хаан, Австралийн Амбан захирагч нар Монгол Улсад хамгийн олон хоног урт хугацаагаар айлчилсан нь наанадаж хоёр талын харилцааны түвшний илэрхийлэл, айлын талаас Монголтой тогтоосон харилцаа-хамтын ажиллагаандаа өгч буй тэдний талын ач холбогдол гэж үзэх нь зөв юм.
Бусад дагалдах үзүүлэлтүүдийг хүлээж болно, гол нь тийм үзүүлэлт байх, бий болох гүн бат хөрс суурийг нь тавьчихлаа, бэхжүүлчихлээ. Миний шүүмж байнаа, монголчууддаа хандаж. Японы Эзэн хааны айлчлал албан ёсоор эхэлсэн өдөр над руу утас цохиж шалж шаардаж гуйж гувшсан “ориг” санал. Монголын нэртэй нэгэн үзмэрч Японы Эзэн хаан ба Япон Улсыг аралтай ард түмэнтэй нь үзмэрдэж өгнө, тэр нь монгол үзмэрч өвгөнд хэрэгтэй биш, юуны өмнө Японд өөрт нь хэрэгтэй хэмээн ярьж сандаргав. Тэр үзмэрчийг зуучлахаар утас цохиж мэссэж бичсэн нь Дипломат албанд ажилласан нэгэн бүсгүй байж таарсан би “Наад шившгийн юмаа ГХЯ, Төрийн ёслолын алба руу ярьж очиж хөгөө чирэв, нүдний булай болно шүү” гэсгээд би яриагаа тасласан. Монголчуудаа үзмэрдээд болоод байдаг бол Японыг Эзэн хаантай нь, юутай хээтэй нь үзмэрдэж болно гэсэн монгол цөлх хар ухаан, уран сайхны фантааз, цуцашгүй горьдлого, дээр нь олж мэдэх ашиг (мөнгө, виз, үр хүүхдээ Японд сургах гэх мэт өөр юу ч байдаг юм, юмыг яаж мэдхэв?) бүгд монголд тархинд багтаад ирэхийн цагт ингэж дайрах нь арга ч үгүй юм биз гэсгээд орхиё.
Бизнесийн салбарт одтой яваа нэгээр зогсохгүй бизнесмэн Японы Эзэн хааны айлчлалыг үр бүтээлтэй өнгөрүүлсэнгүй, Монгол-Японы бизнес форум яав, ямар ч үйлдвэрээр оруулсангүй, зээл тусламж, хөрөнгө оруулалт ярьсангүй (бид зовлонгоо тоочсонгүй), хайран айлчлал, хайран боломж гэж хэл ам татласан. Хоёр чихээрээ сонссоноо би бичиж байна.
“Японы Эзэн хаан гэж хэн бэ?” гэдэг хичээл тэдэнд япон судлаачдаар заалгалтай биш. Тэд энэ өндөр дээд зочныг зүгээр л “асар их амьд мөнгө” гээд харчихаж. Онч үгээр тайлбарлая. Хоромхон зуурт орлого олох хүсэл буюу ядуу, ядуулаг сэтгэлгээ. Гуйранч гуйлгачин сэтгэлгээ гэвэл арай хатуудах уу? Зөвхөн яг одоо, зөвхөн энэ мөчид шууд мөнгө олох чин хүсэл. Энэ бол бүтээгч биш хэрэглэгч хүний сэтгэхүй. Аль болох бага хүч зарцуулж их мөнгө тэр дор нь олохыг хүсдэг нь монголчуудад түгээмэл буй хандлага.
Айлчлалын цаана ядаж тэнд суугаа монгол иргэдэд үзүүлэх эерэг нөлөө, элдэв хөнгөлөлт, ажлын байр, орлого гэдгийг айлчлалын үед бодож тооцож үзсэн үү? Төрийн дээд түвшний айлчлалын цаана хоёр улсын жинхэнэ хамтын ажиллагаанд эерэг сүүдэр тусч, тэр нь худалдаа-эдийн засаг, хөрөнгө оруулалтын (нөгөө мөнгө чинь!) хамтын ажиллагаагаар баяжина, тэр нь удтал үргэлжилнэ гэдгийг тэвчээртэй хүлээх ур ухаан алга уу, монголчууд минь? Австрали, Монгол хоёр уул уурхайн хамтын ажиллагаан дээр босч сэргэж хөгжиж байгаа нь үнэн.
Албаны мэдээллээс үзвэл Австралиас Монголд оруулсан шууд хөрөнгө оруулалтын нийт хэмжээ 680 сая авст.доллар (Австралийн 2023 оны мэдээлэл), Монголд Рио Тинто, Жэйд газ, Эликсир Энержи, Аспайр Майнинг, Монаделфус, Тийс, Уорли, Ножа Пауэр зэрэг Австралийн 60 орчим компани, тэр дундаа Австралийн хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй 12 компани үйл ажиллагаа явуулж байгаа.
Энэ мэдээлэл бол нөгөө хоёр талын харилцаа худалдаа-эдийн засаг, хөрөнгө оруулалтаар бэхжиж буйн бодит жишээ. Бодит үр дүн. Дэлхийн зах зээлд Монголын баялаг үнэлэгдэж байна. Харин Австралийн Амбан захирагч хатагтайн Төрийн айлчлалын үеэр “Тэр өөрийн компаниудаа эргэж явна”, “Монголыг дахин сайн ашиглах гэж хичээж явна” гэсэншүү яриа, цуурхал дэгдэж, элдэв пост оруулж байсныг эрхбиш залруулах нь зөв байх. Шүүмжлэх хардах эрх монголчуудад байна. Эрх чөлөөний мэдрэмж байна. Гэлээ гээд биетэй бодитой хамтын ажиллагаа руу ядуулаг сэтгэлгээгээр хардаж цовхчох нь илүүц. Австрали бол ардчилсан улс, Монголын ардчилал, шинэчлэлийг эхнээс нь дэмжигч Өрнөдийн нэг улс. Ардчилал маань цаашаа төгөлдөржөөд бодит хамтын ажиллагаа руу шилжсэн. Австралийн Монгол дахь бодит ашиг сонирхол гэдэгт уул уурхай мэдээж хүндтэй байр эзэлнэ. Тийм бодит сонирхлыг нь бий болгож, түүнийг нь хамтран бэхжүүлж хамгаалж хөгжүүлж байж л харилцаа маань эдийн засгийн агуулгаар баяжна. Австралид 22 мянган монгол хүн аж төрж байна.
Гадаад дахь монголчуудын тоогоор жагсаавал
1. Өмнөд Солонгос;
2. АНУ;
3. Австрали;
4. Япон;
5. Чех;
6. Швед... гээд явж өгнө. Би бүгдийг жагсаах гэсэнгүй. ГХЯ-ны консулын мэдээллээс сонирхож болно. Ингэсгээд азная. Цааш нь үргэлжлүүлж бичих болно. ТВ-ийн хэлэлцүүлгүүдэд оролцоно. Он дуустал бичнэ. Ярина. Оны төгсгөлд нэгтгэж дүгнэнэ.
Гадаад харилцааны сэргэлт-эрдэмтдийн багийн гишүүн судлаач-профессор Д.Баярхүү
Сэтгэгдэл18
Хүрлсүхийн олон зуун тэрбумаар хийж буй гадаад аялал татвар төлөгчдөд түй ч тус алга. Монголын ЭЗ-н өсөлт хийгээд нүүрсний экспорт эгэл мнголчуудын гар дээр бодит хүртээлгүй бгаатай агаар нэг бна ш дэ. Тал бүрээс нь магтан дуулж бичиж Хичнээн хөөргөөд ч гарт баригдах үр дүн алга да. Мнглын хүн ам хэт цөөн , бие биеэ дэндүү мэднэ. Үр дүнгүй аяллаар Дели явахын нь ингэж магтаад ч … нэмэргүй… Бараг нэрмээс..
Яг үнэн. Монгол улс гадаад улсын бодлогын эсрэг өөрийгөө хамгаалах сөрөг бодлого байхгүйгээр үл барам хэт гадаад улс болгонтой наалдаж онгироод байвал хариуг колончлох бодлогоор гадаадууд барих болно гэдгийг мэдэх хэрэгтэй.
Хүрлсүхийн олон зуун тэрбумаар хийж буй гадаад аялал татвар төлөгчдөд түй ч тус алга. Монголын ЭЗ-н өсөлт хийгээд нүүрсний экспорт эгэл мнголчуудын гар дээр бодит хүртээлгүй бгаатай агаар нэг бна ш дэ. Тал бүрээс нь магтан дуулж бичиж Хичнээн хөөргөөд ч гарт баригдах үр дүн алга да. Мнглын хүн ам хэт цөөн , бие биеэ дэндүү мэднэ. Үр дүнгүй аяллаар Дели явахын нь ингэж магтаад ч … нэмэргүй… Бараг нэрмээс..
Монголын газар шороонд дураараа ногоо тарьж эсвэл дураараа өвс хадлан аваад эхэлж байгаа гадаадууд байна гэдэг бодит үнэн бол Монгол улс колончлогдсон гэж шууд олон улсын харилцаанд буудаг юм. Энэтхэг улс англид колончлогдох үед англичууд шууд газар дээр дураараа цай, хар тамхи тарьж эхэлсэн байдаг. Монгол одоо яг колончлогдох шатанд орсон. Гадаад харилцаа гэдэг манай ашиг сонирхолоос гадна цаад улсын ашиг сонирхол байдаг. Монголыг сонирхож байгаа ихэнх улс зөвхөн манайхыг колончлох бодлогор харилцаж байгаа нь үнэн юм. Энэ өвгөн дандаа хэт муу гадаад бодлого ярьдаг.
Баярхүү чи нэг их сэтгэл хөдөлнөсөн гарчигтай ерөнхийлөгчид долигносон , худлаа магтсан юм бичдэг ээ боль. Өөрийгөө толинд нэн сайн хар, тэгэхэд юу толгойд чинь орох … өгөр толгой … чи
Баярхүү чи нэг их сэтгэл хөдөлнөсөн гарчигтай ерөнхийлөгчид долигносон , худлаа магтсан юм бичдэг ээ боль. Өөрийгөө толинд нэн сайн хар, тэгэхэд юу толгойд чинь орох … өгөр толгой … чи
Bayarhuu ta nar Japan-ii Haan manaid ailchlahad Asar Tom Medleggui, bur Soelgui, Buduuleg-ee l batalsan Diplomat Aldaa gargasan shuu. Utgagui urt Deelniihee hormoid holhignoson Battsetseg Saidaar ugtuulj shivshig tarisan. Diplomat gadaad hariltsaa, Hem Hemjee, bol Ter Chigeeree tsever "High or Highest Rank", Zindaa, ....zeregees hamaarch Tuslamj Zeeliiin hemjeend ch nuluuldug asar chimhluur ed. Huuk-iig heden Stan- uudad ailchlahad esvel Euk ni, esvel ES-iin terguun shadar ni ugtaj bailaa. 90- eed ond Erchim Hucheer ulsaaraa suirsen baihad Japan l tusalsan. Huns-eer hangasan. languu hoosorch Kart-iin baraanii ued. Tsaashilbal Japan yalagdsanii 80 jiliig 2 tom hursh maani Bombastic temdeglej baisan ued ni Haan-iig urih meteer Erguu Erguu aldaa gargaj davhar davhar 3 undurlug-iinhuu ch Tolgoi Tarhi-iig buruu tiish ni 360° erguulj baihaa bolih tsag boljee.
Bhutan-ii Haan Hatan 2 manaid ailchlaad butsjee. Ongotsnii Buudal deer Hatan ni Haan-iihaa hajuud zogsdog es juramtai atal Battsetseg Said barag hoish ni tulheed orond ni Haan-iihan hajuud zogsood zurgaa daruuljee. Bhutan ulstai mash sain hariltsaatai bdg tom ulsiin end suudag diplomat hun utasdaj helj baivoi. Huuk-d duulgah gesend utas ni bolohgui baiv. Protocol Eslol gedeg ni jijig zuil ogt bish, mun dur zorgiin zerleg buduuleg alham bish gedgiig anhaarmoi. Bi ch yaahav deed zergeer icheed l, haluu orgiood l unguruvoi.
Europe-d 1 ulsiin Haan Shireend suuh eslold manai 3 undurlugiin 1 ni oroltsoj chadalgui butsaj irsen gedeg. Ulsiin zardlaar tatvar tulugch bidnii munguur yavsan amoi. Huuk l gergiiteigee orjee. Protocol zurchsun gej gadaad naiz
...naiz maani heleed delgerengui tailbar ugsungui. Bi ch hashir handgai orgiood medsen ch medeegui met gululzuud unguruvoi. Gadaad Diplomat Hariltsaa maani Dotood Bodlogo-iin TOLI ( mirror) bas urgeljlel , mun dotood Chaos-iin ilerhiilel bilee l.
Boloh estoi um Boldog Jamaaraa l yavj bn. Niigem Tsevershih Yavts mun ch Tenegrel Shunal nj hetersen Doldoi gishuudees bolj Turuu Unagaah Auyl ni turuuleh auyltai bn daa. Huuk garch irnee irne. 7 buuduulsan Chono ali hediine Plan B-ee bodchihson ene Tsagaan Soliot Ork Doldoi-nuudaa biats darahaa mednee. Tuuniig ih basah um. Dahin Euk-iin Albaa sungahgui gedgee arai ert helsenees bolj unendee tohioldoliin Salbadainuud tolgoigoo undiilguj Chaos-iig jinhene Bohir Argaar tehdee bur Hiimel, Zohiomoloor uusgej bn daa. Zandka ni henii ch hiij giiguuleegui ajiliig ehnii 100 honogt bus 2 sard l hiichihsen. ES asan Altanhuyag bas Tuuh Buteej bogino hugstsaand Buteen Baiguulaltiin Asar Ih Ajil amjuulsan-iihaa tuluu unasan. Ebi unagasan. OE tehed uy ch buteegeegui, uchir Huuk unagasan. Mash tom Yalgaa baigaa. 8-10 jil Mongoliin Hugjiliig OE hoish ni uhraasan. Minii dotniin hursh ulsuud-iin naiz nar
Хэт туйлширчээ, Оюун-Эрдэнэ сайдын үе гэдэг бол тэр чигээрээ гамшиг үргэлжлэн, улмаар дайн, эдийн засгийн хориг, сүүлдээ дотоодын хямрал гээд биднээс огт хамаарахгүй өрнөж байна. Монголыг дээрэмдэх ажлыг ойроосоо эхлээд бидний холын найз нөхөд хийж байна. Ийм байхад дэлхийн дайн гарвал сая бидний цус урсахгүй гэх баталгаа алга байна.
H.Hasbaatar gedeg hun mash sejigtei nas barj baih ter ued Amarbaysgln maani Toirogtoo ajillaj baigaa gedeg nereer bultan zugataaj, Niisleld orj irelgui 28 gel uu, 29 honog alga bolson gesen medee unshij baiv. Criminal-istic Shinjleh Uhaand iim uildeliig 1-rt ch gelgui bur Onts Notstoi "Primary"-----uridchilan tuluvluj ertnees tootsoolson, gemt hergiin muruu sanaatai tuurugduulj heregees multrah gesen OROLDLOGO gej Nomiin Duu sonsohdoo oros bagsh naraar zaalgaj l bailaa. Shuud heregt avch, barimtad burtgedeg Engiin Anhdagch alham gedeg um bilee. Oros Manai 2-iin System 1 zoosnii 2 tal shig adilhan, iher gedeg bz dee. Chimeegui baij baigaad yadahdaa l SPEAKER-iin ajiltaigaa uld gej anhaaruulj bailaa. Daraachiin alhamiig ni ch heleed tuslaad ugie gej bodoj bv. Zadarchihsan, unendee DeFacto "Erunhii-Huchintei-chuulganii" chadamjgui bolchihson Parliament-iin uil ajillagaag Saijruulah gej Guriij Hicheej Oroldoj baisniig ni unelj bsn um l da
Ouyk- iin horchin argaar estoi evrohod l userch darvalzaad uuriiguu ballachih um. Umand chin bas uchir nachir, ulbaa daraalal gej um bn sh dee. Baruun solgoigui l gelbelzeed dairaad baih aj. Uyyn Strategy, Taktik-iin Uner baihgui
Гадаад хүн нэг үхсэн гээд хэнд хамаатай юм бэ. Хүн үхэж байдаг, төрж байдаг. Худал цуу үг бүү тараа.
Хүүкийн рекламд улсаараа 6 жил тоглох шаардлага байхгүй
orkuud yandaa
гадаад харилцааны ам сайн ажиллаад байга аюм биш шүү, олон улсын байдал, ГХЭ-ийн төлөө өрсөлдөөн, бүс нутагт өрнөж буй дайнаас үүдэлтэй геополтикийн нөхцөл байдал далайцтай нөлөөлж хөгжингүй орнуудын тэргүүнүүд толгой дараалан айлчилж байгаа юм. юмыг жаахан багцаатай буудна шүү, өөрт чинь бол нэг л зорилго байгаа, бид мэднэ