Цөс яагаад өтгөрдөг, цөсний чулуу яагаад үүсдэг болон хэрхэн сэргийлэх талаар Монгол Хьюндай эмнэлгийн Дүрс оношилгооны эмч Д.Хулантай ярилцлаа. 

-Хүний биед цөс ямар үүрэг гүйцэтгэдэг вэ?

-Цөс хүний биед хоол боловсруулах үүрэгтэй эрхтэн. Тодруулбал, цөс нь хүний биеийн элэгнээс үүсч, хоол боловсруулахад оролцдог. Тэр тусмаа өөх тосыг задалж, шимэгдүүлдэг хүчиллэг найрлагатай шингэн. Элэгнээс ялгарсан цөс маань цөсний сувгаар дамжин цөсний хүүдийд цугларч хадгалагддаг. Тухайн хүн хоол идэх үед цөсний хүүдий агшиж цөс нарийн гэдэс рүү орж үндсэн үүргээ гүйцэтгэдэг. Тэгэхээр цөс нь элэгнээс тасралтгүй үүсч, харин цөсний хүүдийд хадгалагдан өтгөрч, хоол идэх үед ялгардаг гэсэн үг.

-Цөс чинь их чухал үүрэгтэй юм байна. Тэгвэл цөсөө авхуулсан хүмүүс яадаг гэсэн үг вэ ?

-Цөсний хүүдийд чулуу үүссэн тохиолдолд мэс заслаар хүүдийг нь авчихдаг. Гэхдээ элэгнээс цөс үүсдэгээрээ үүсч, хоол боловсруулахад оролцсоор байдаг. Тодруулбал цөсний хүүдийг авхуулсан тохиолдолд цөсний хүчил хуримтлагдах боломжгүй болж бага багаар гэдэс рүү ялгарч байдаг. Өмнө нь хооллох үед хүүдийнээсээ их хэмжээгээр ялгарч хоолонд агуулагдаж буй өөх тосыг задалдаг байсан бол тэгж чадахаа больдог гэсэн үг. 

-Өглөөний цайгаа уудаггүй хүн цөсний чулуутай болдог гэх ойлголт түгээмэл байдаг. Энэ талаар мэдээлэл өгөөч?

-Манайхан хүнд махан хоолнууд их хэрэглэдэг. Хэдийгээр цөс өөх тос боловсруулах гэж хүний биед үүсдэг ч гэсэн тодорхой хэмжээтэй байх ёстой. Шингэн бага ууж, дандаа махан хоол идээд байвал цөс өтгөрч, өтгөрсөн цөснөөс чулуу үүсдэг.

Өглөөний цайны тухайд яагаад өглөөний хоол чухал байдаг вэ гэхээр шөнийн туршид хүн хоол идэхгүй байх үед цөс элэгнээс үүсч цөсний хүүдийд хуримтлагддаг. Өглөө хоол идэхэд цөсний хүүдий агшиж, цөсийг гэдэс рүү гадагшлуулдаг.

Энэ нь цөс тунарч өтгөрөхөөс сэргийлж, чулуу үүсэх эрсдэлийг бууруулдаг. Тиймээс өглөөний хоол тогтмол идэхгүй байснаар цөс удаан хугацаанд зогсонги байдалд орж мөн чулуу үүсэх эрсдэл нэмэгддэг гэсэн үг. Гэхдээ өглөө идэж байгаа унд тань хоносон хоол, дан гурилан бүтээгдэхүүн гэх мэт чанаргүй хүнс байж болохгүй харин цөсийг сайн агшааж өгдөг хүнс хэрэглэж хэвших хэрэгтэй. 

-Ямар шинж тэмдэг илэрч байвал эмчид хандаж цөсөө үзүүлэх ёстой вэ?

-Цөсний өвдөлт аюулхайн баруун талаар буюу хавирганы доогуур, зарим тохиолдолд баруун далны доогуур, баруун гар луу дамжиж өвдөнө. Онцлог нь хоол идсэний дараа өвддөг. Цөс өвдөх л юм бол хамгийн түрүүнд та чулуутай эсэхээ тодорхойлуулах ёстой.Цөсний чулуутай байгаад дур мэдэн эмчилгээ хийвэл цөсний суваг бөглөрч цочмог өвдөлт өгөх эрсдэл үүсэх тал бий. 

- Цөс өвдөх л юм бол цаг алдахгүй ЭХО-д үзүүлэх хэрэгтэй юу?

-Зовиуртай шинж тэмдэг илэрвэл цаг алдалгүй үзүүлэх хэрэгтэй. Хамгийн аюулгүй шинжилгээний арга бол хэвлийн ЭХО шинжилгээ юм. Цөсний өвчлөл залуу хүмүүст ч тохиолдож болдог учраас залуус маань бас урьдчилан сэргийлэх оношилгоонд орж хэвших хэрэгтэй байна. 

-Цөс өтгөрөх, чулуу үүсэхээс хэрхэн сэргийлэх үү? 

-Хамгийн түрүүнд хооллолт чухал. Багадаа 3-4 цагийн зайтай өдөрт 3-4 удаа хооллох нь цөс хүүдийдээ өтгөрч чулуу үүсэхээс сэргийлдэг гол дэглэм юм.

Өөхтэй элэгнээс өтгөн холестерин ихтэй цөс үүсдэг учир цөс өтгөрөх гол шалтгаануудын нэг болдог. Цөс өөрөө мэдээж л шингэн бүтэцтэй учраас гол найрлага нь ус байх нь тодорхой. Ус уухгүй бол хүний биед байгаа бүхий л шингэн буюу цус, цөс, шээс зэрэг нь өтгөн байх нь ойлгомжтой юм. Тиймээс ус сайн уугаарай. Цай биш ус шүү. Түүнчлэн ашигтай өөх тосыг тогтмол хэрэглэж занших хэрэгтэй. Гэхдээ өөх тосноос хэт зайлсхийх нь эсрэгээрээ цөсний хүүдийг агшаахгүй, улмаар чулуу үүсэх, өтгөрөх эрсдэлийг үүсгэдэг. Эцэст нь хэлэхэд амьдралын хэвшлээ багахан өөрчилж сайжруулахад л үр дүн нь аажимдаа маш сайн мэдрэгддэг.  

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин