Украин Улсаас Монгол Улсад хавсран суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Дмитро Пономаренкотой ярилцлаа.

 Та Украин Улсаас Монгол Улсад суух Элчин сайдаар томилогдоод хоёр жил гаруй болж байна. Та Украин, Монголын хоёр талын харилцааг хэрхэн дүгнэх вэ?

Би 2022 оны есдүгээр сард Украин Улсаас Монгол Улсад суух Элчин сайдаар томилогдож, 2023 оны гуравдугаар сард Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид Итгэмжлэх жуух бичгээ өргөн барьсан.

Украин, Монгол Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосноос хойш 33 жилийн турш манай хоёр талын харилцаа итгэлцэл, харилцан хүндэтгэл, нийтлэг үнэт зүйлд суурилсан найрсаг, бат бөх хэвээр байна.

Өнгөрсөн онд Украин, Монгол хоёр улсын Гадаад хэргийн сайд нар хоёр удаа утсаар ярьж, манай улсын хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх талаар ярилцсан.

Миний бодлоор, бид хууль тогтоох байгууллагуудынхаа хооронд үр дүнтэй яриа хэлэлцээг бий болгож, цаашид гүнзгийрүүлэхэд илүү анхаарах ёстой.

2021 онд Украины Дээд Радад Монгол Улсын Их хуралтай харилцах дэд бүлэг байгуулагдсан. Энэ онд Монгол-Украины парламентын бүлгийг Монгол Улсын шинэ УИХ-д байгуулна гэж бид найдаж байна. Олон улсын парламентын форум, байгууллагуудын хүрээнд манай парламентуудын гишүүдийн харилцаа холбоог эрчимжүүлэхийг ч нааштай авч үзэх ёстой.

Оросын түрэмгийллийн уршгаар, 2022-2024 онд манай хоёр талын худалдаа, эдийн засгийн харилцаа мэдэгдэхүйц буурсан. Үүнийг хүлцээд байх шаардлагагүй тул 14 шахам жил идэвхгүй байгаа Худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааны Украин-Монголын Засгийн газар хоорондын комиссын чиг үүргийг шинэчлэхэд анхаарлаа хандуулах ёстой.

2019 онд Украины Засгийн газар, Монгол Улсын Засгийн газар хооронд харилцан визийн хөнгөлөлт үзүүлэх тухай хэлэлцээрт гарын үсэг зурсан.

2020 онд Украин шаардлагатай дотоод журмаа цэгцэлж дуусгасан. Монгол Улс холбогдох дотоод журам энэ онд багтаан эцэслэнэ гэж бид найдаж байна. Ингэснээр ард иргэд хоорондын харилцааг бэхжүүлэхэд хувь нэмэр оруулах болно.

Цаашид өргөжүүлэхээр зорьж буй өөр нэг салбар бол НҮБ зэрэг олон талт хамтын ажиллагаа юм.

Украинд дайн эхэлснээс хойш 3 жил өнгөрчээ. Одоогоос яг нэг жилийн өмнө бид ярилцаж байсан. Түүнээс хойш дайны байдал хэрхэн өөрчлөгдсөн бэ?

Юуны өмнө дайн 2014 оноос хойш арав гаруй жил үргэлжилж, Оросууд Украиныг бүрэн хэмжээгээр эзэлсэний гурван жилийн ой ойртож байгааг сануулъя.

Дайны нөхцөл байдал хүнд хэвээр байна. Түрэмгийлэгч нь хүн хүч, зарим төрлийн зэвсэг, цэргийн техникээр давуу талтай бөгөөд өдөр бүр дрон, пуужингаар дайралт хийж байна. Украины нутаг дэвсгэрт Оросын 608 мянга орчим цэрэг байна. 2022 оны эхээр бидний эсрэг тулалдаж байсан цэргүүдийн тоотой харьцуулахад 3 дахин их болжээ. Бид хэд хэдэн чиглэлээр нөхцөл байдлыг тогтворжуулсан ч дорно зүгт байдал тогтворжоогүй байна.

Үүний зэрэгцээ бид арай өргөн хүрээнд дүгнэлт хийхээ мартаж болохгүй. Дайн эхлэхэд биднээс цэрэг армийн хувьд асар давуу, дэлхийд хоёр дахь гэгдэх армийн эсрэг бид тулалдах хэрэгтэй болсон. Оросууд түрэмгийллийн эхний саруудад хамгийн их газар нутаг эзлэн авав. Түүнээс хойш бид зэвсэгт хүчнийхээ хичээл зүтгэл, баатарлаг байдал, хамтрагчдынхаа тусламжаар Оросын армийн давшилтыг зогсоож, зарим газар нутгаа ч чөлөөлж чадсан.

Орос ялагдашгүй гэдэг домогт одоо итгэхээ больсон. Орос ч мэргэжлийн армийинхаа ихэнх хэсгийг алдсан. Оросын армийн нутаг дэвсгэрийн давшилт бүр тэдний хувьд асар их үнээр (өдөрт 1500 орчим хүн) ирдэг. Энэ бол бидний хувьд гавъяа гэж би хэлмээр байна. Би ард түмнээрээ маш их бахархаж байна.

Энэ дайны үеийн дайсны хохирол Украиныхаас хамаагүй өндөр байна. 2024 онд Орос бүрэн хэмжээний түрэмгийллийн өмнөх хоёр жилийнхээс илүү их цэргээ алджээ.

Зэвсгийн агуулах гэх мэт цэргийн хамгийн чухал дэд бүтцэд цохилт өгөх замаар дайсныг удаан тулалдах чадваргүй болгохыг манай арми хичээдэг. Өнөөдрийн байдлаар манай арми Оросын нутаг дэвсгэрт 220 гаруй ажиллагаа явуулж, 3500 гаруй дрон хөөргөжээ. Нэгдүгээр сард ОХУ-д 20 гаруй объектыг онилсоны 9 нь нефтийн байгууламж юм.

Украин Оросын Хар тэнгисийн флотын бараг 33 хувийг устгаж, ажиллагаагүй болгосон нь Оросын тэнгисийн гүрэн гэх нэр хүндэд хүнд цохилт болсон гэдгийг тэмдэглэх нь зүйтэй.

Түүгээр ч барахгүй, үндэслэлгүй түрэмгийллийнх нь уршгаар Орост тулгарч буй олон улсын эдийн засаг, улс төрийн дарамтыг үзвээс Украин руу довтолсон нь ЗХУ задран унаснаас хойшхи Кремлийн хамгийн том буруу тооцоо байсан гэж болохоор байна.

Олон улсын дэмжлэгийн тухайд манай түншүүд тусламжаа бууруулах асуудал яригдаагүй. Анд нөхөд маань тусламжийг оновчтой болгох арга зам, боломжийг байнга хайж байгаа. Бодит шалтгааны улмаас удаашрах боломжтой динамик үйл явц учраас хөндлөнгийн ажиглагчийн хувьд тусламж удааширч, буурч буй мэт харагдаж болох юм. 

Олон талаас нь харахад түрэмгийлэгчийн хувьд нөхцөл тийм ч хялбар биш байна. Цаашид ч оросуудад амаргүй байх болно гэдгийг би батлах байна.

Бид тэмцэж, тэсвэрлэж, энх тайвныг тогтоохын тулд бүхнийг хийж байна. Өнөөдөр бид хэзээ хэзээнээс илүү энх тайванд ойртож байна.

Украины дайнтай холбоотой АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трампын дэвшүүлсэн сүүлийн үеийн санаачилга, санаануудын талаар Украин ямар байр суурьтай байна вэ?

Украин бусдаас илүү энх тайвныг хүсч байна. Бид энэ дайныг аль болох хурдан дуусгахыг хүсч байгаа ч энх тайван нь найдвартай, шударга байх ёстой. Бид энх тайвныг ойртуулахын тулд АНУ, Европын түншүүд, энхийг эрхэмлэгч бүх улс орнуудтай цуцалтгүй хамтран ажиллаж байна.

Орос Украин руу дайрсан болохоос бид тэдэн рүү дайраагүй. Түрэмгийлэл, түүний үр дагаврыг Орос хариуцна. Орост Украины газар нутгийг өөрийн гэж зарлах, Украины өөрийн аюулгүй байдлыг хэрхэн хангах сонголтод хориг тавих хууль ёсны эрх байхгүй.

Түрэмгийллийн хариуцлагыг ОХУ хүлээж, цэргээ Украины нутаг дэвсгэрээс гаргах шаардлагатай байгааг НҮБ-ын тогтоолын санал хураалтаар 140 гаруй улс дэмжсэн тул эдгээр дүгнэлтүүдийг үгүйсгэх аргагүй юм. 

Украин дипломат арга замаар дайныг зогсоохыг олон удаа оролдсон. 2014-2022 оны хооронд Украин Оростой 200 удаа хэлэлцээ хийж, 20 удаа гал зогсоох тохиролцоонд хүрсэн ч ОХУ бүгдийг нь зөрчсөн. 2022 оны 2-р сарын 24-нд Орос улс энхийн хэлэлцээрээс дангаараа гарч, бүрэн хэмжээний түрэмгийллийг эхлүүлснээр энхийн үйл явц дууссан.

Путин болон түүний албан тушаалтнуудын үгэнд нь итгэхийн аргагүй хуурмаг улс. 2022 онд бүрэн хэмжээний халдлага үйлдэхээс хэдхэн долоо хоногийн өмнө Путин Франц, Германы удирдагчдад Украин руу дайрахгүй гэж худал хэлж байв.

Энэ стратеги өмнө нь олон удаа бүтэлгүйтсэн нь нотлогдсон тул ганц талын буултаар Путиныг тайвшруулах нь үр дүнд хүрэхгүй. 2008 онд Украин, Гүржийг НАТО-д элсүүлэх замнал тодорхой гаргаагүйгээрээ Путинд буулт хийсэн. Тухайн үед эдгээр хоёр улсад ийм зам нээж өгвөл Оросыг тэдний эсрэг дайтахад хүргэнэ гэж тэрбээр сүрдүүлсэн. Гэвч ингэснээр, буулт хийснээс зургаан сарын дараа Гүржийн эсрэг, 2014 онд Украины эсрэг Орос түрэмгийлэхээс сэргийлж чадаагүй. Мөн АНУ-ын харилцаагаа "шинээр эхлүүлэх" санаачлага ч хожим Путиныг АНУ-д илүү найрсаг болгож чадаагүй.

Украины үүднээс Украинд энх тайвныг тогтоох, сэргээх хамгийн тохиромжтой, хамгийн боломжтой хувилбар юу вэ?

Украин, Европ, дэлхий нийтэд иж бүрэн, шударга, урт удаан энх тайван тогтоох хэрэгтэй.

НАТО-гийн гишүүнчлэл нь Украины хувьд Путин биднийг дахин эзлэхийг оролдохгүй байх баталгаа юм. Хэрэв Украинд НАТО гэх мэт аюулгүй байдлын хүчтэй баталгаа өгөхгүй бол Путин хуучин ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байсан бүх улсыг эзлэхийг оролдож, бүр цааш ахиж ч магадгүй.

Будапештийн санамж бичгийн гашуун туршлагаас харахад бид Украиныг НАТО-д бүрэн гишүүнээр элсүүлэхээс өөр хувилбарыг хүлээн зөвшөөрөхгүй.

Украиныг НАТО-д элсэхийг нэн даруй урих нь шийдвэрлэх хүчин зүйл болно.

Тиймээс ч олон улсын түншүүдтэйгээ байгуулсан хоёр талын, урт хугацааны аюулгүй байдлын хэлэлцээрүүд нь манай улсыг НАТО-д гишүүнээр элсүүлэх замд хөтлөх алхам бөгөөд бүрэн гишүүнчлэлийг орлохгүй гэж үзэж байна.

Дайныг дуусгах бидний хүсэл бусад улсынхтай эгнэшгүй. Энэ нь түрэмгийлэгчийг тогтоон барих төдийхэн биш жинхэнэ амар амгалан байх ёстой. Дипломат арга зам байж болно оо, гэхдээ Украин гагцхүү иж бүрэн, шударга, урт удаан энх тайван тогтоож чадах л дипломат арга замыг хэрэглэхийг хүсэх болно.

Украин улс тусгаар тогтнолоо золиосолсон буултыг түрэмгийлэгчдийн өмнө хийхэд бэлэн байна гэсэн зальжин мэдэгдлүүдийг бид няцааж байна. Ийм буултыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй гэдгийг бид онцолж байна.

Украины газар нутгийн бүрэн бүтэн байдлыг бүрэн сэргээх баталгаагүй аливаа санаачилгыг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Ийм үндсэн дээр яриа эхлүүлвэл харилцан хэлэлцэж байгаа мэт хоосон төсөөлөл үүсгэхээс хэтрэхгүй. 

Бид энх тайвныг сэргээх аливаа санал нь зайлшгүй хоёр зүйл дээр үндэслэсэн байх ёстой гэсэн байр суурьтай байна: Украингүйгээр Украины тухай юу ч ярилтгүй; НҮБ-ын дүрмийг мөрдлөг болгох бөгөөд Украины бүрэн эрх, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг хүндэтгэх ёстой.

Хэлэлцээний тухайд, дайны талбарт үр нөлөөтэй байж, түрэмгийлэгчдийг устган, түрэмгийлэгчийн нутаг дэвсгэр дэх чухал дэд бүтцийг онилж чадах хүчирхэг зэвсэгт хүчнээс илүү Украины хэлэлцээрийн байр суурийг бэхжүүлж чадах зүйл үгүй. Москвад үзүүлэх олон улсын эдийн засаг, улс төрийн дарамтыг нэмэгдүүлэх нь бас үр нөлөөтэй байх нь дамжиггүй. Украины Засгийн газар ийм чадавхтай болох нөхцлийг бүрдүүлэхийн тулд гадаад түншүүдтэйгээ цуцалтгүй ажиллаж байна.

Ярилцсан М.Гал

Ярилцлагын Англи хэл дээрх хувилбар

English version of the interview

1. It has been more than two years since you have been appointed as Ambassador of Ukraine to Mongolia. How would you briefly evaluate bilateral relations between Ukraine and Mongolia? 

I was appointed the Ambassador of Ukraine to Mongolia in September 2022 and presented my credentials to the President of Mongolia in March 2023. 

For 33 years since the establishment of diplomatic relations between Ukraine and Mongolia our bilateral relationships have remained friendly and solid, based on trust, mutual respect, and common values. 

Last year Foreign Ministers of Ukraine and Mongolia had two phone conversations, during which they discussed the ways to strengthen cooperation between our countries. 

In my opinion, we should pay more attention to establishing and further deepening effective dialogue between our legislatures. In 2021, the Deputy Group of the Verkhovna Rada of Ukraine on Interparliamentary Relations with Mongolia was established. We hope that this year the Mongolian-Ukrainian Parliamentary Group will be launched within the new State Great Khural of Mongolia. Intensifying contacts between our MPs within the framework of the international parliamentary fora and organizations should be also positively considered. 

In 2022-2024, the full-scale Russian invasion has caused our bilateral trade and economic relations to slow down substantially. T

his is not something that should be accepted. We should focus our attention in this regard on the renewal of the functions of the Ukrainian-Mongolian Intergovernmental Commission on Trade and Economic Cooperation that has remained dormant for almost 14 years. 

In 2019, the Agreement between the Government of Ukraine and the Government of Mongolia on Mutual Visa Exemption was signed. In 2020, Ukraine has completed its domestic procedures required for it to enter into force. We expect Mongolia’s relevant internal procedures to be finalized within this year. This will contribute to boosting our people-to-people contacts. 

Another area we look to expand further is the cooperation in multilateral formats, including the UN. 

2. 3 years passed since the beginning of the war in Ukraine, and we were talking to each other a year ago. How has the war situation changed since then? 

First, let me remind you that the war has been going on for over ten years, since 2014, and we are now approaching the third anniversary of the full-scale Russian invasion of Ukraine. 

The war situation remains difficult. The aggressor has an advantage in manpower, certain types of weapons and military equipment and carries out daily attacks with drones and missiles. There are about 608 000 Russian troops on the territory of Ukraine. This is 3 times more compared to the number of soldiers who fought against us in the beginning of 2022. We have stabilized the situation in several directions, but the situation in the East is not yet stabilized. 

At the same time, we should not forget to look at the broader picture. When the war started, we had to fight at an enormous military disadvantage against supposedly the second army in the world. The largest chunks of territory the Russians managed to occupy were taken in the first months of the invasion.

Since then, due to the dedication and heroism of our armed forces as well as the help from our partners, we managed to stop the advance of the Russian army and even liberate some of our lands. The myth of Russian invincibility has long since been dispelled. Russia has lost most of its professional army. Every bit of territorial advance by the Russian forces comes at an enormous price for them (about 1500 casualties daily). I would say that is a feat in itself on our part. I am very proud of our people. 

The enemy’s losses in the war are significantly higher than those of Ukraine. In 2024, Russia lost more troops than during the previous two years of the full-scale invasion. 

Our forces seek to deprive the enemy of the possibility of a prolonged struggle by hitting the most important military infrastructure, such as arms depots. As of today, our military has conducted more than 220 operations deep inside Russia, launching more than 3 500 drones. In January, more than 20 facilities were targeted in Russia, 9 of which are oil facilities. 

It should also be noted that Ukraine has destroyed and disabled nearly 33% of Russia’s Black Sea fleet, which is a devastating blow to Russia’s authority as a maritime power. 

Moreover, taking into account all the international economic and political pressure that Russia is facing as a result of the unprovoked and unjustified aggression, we can assume that attacking Ukraine was the Kremlin’s biggest miscalculation since the Soviet Union collapse. 

Concerning international support, there is no question of reducing assistance from our partners. Our friends are constantly looking for ways and opportunities to optimize aid. This is a dynamic process in which certain delays are possible for objective reasons, that to an outside observer may seem like a slowdown and a decrease in volumes. 

Everything considered, you can see that it is not an easy walk for the aggressor at all. And I assure you it will not get any easier for the Russians further. 

We fight, we endure, we do everything to bring peace closer. And today we are closer than ever in these three years of war. 

3. What is the position of Ukraine on the recent developments, initiatives and ideas put forward by the US President Donald Trump related to the war in Ukraine? 

4. Would like to ask to elaborate related to and depending on the answer to the previous question. 

Ukraine wants peace more than anyone else in the world. We want this war to end as soon as possible, but peace must be reliable and fair. We work tirelessly with the United States, European partners, and all peace-loving countries to bring peace closer. 

Russia attacked Ukraine, not the other way around. Russia is responsible for the aggression and its consequences. Russia has no legitimate right to either territorial claims over Ukrainian land or to a veto of Ukraine’s choice of how to ensure its own security. 

Russia’s responsibility for the aggression and the need to withdraw its troops from the territory of Ukraine were supported by more than 140 countries in the UN resolutions voting, so these facts cannot be questioned. 

Ukraine has tried many times to end the war through diplomatic means. Between 2014 and 2022, Ukraine held 200 rounds of negotiations with Russia and agreed on 20 ceasefires, but all of them were violated by Russia. The peace process ended on February 24, 2022, when Russia unilaterally withdrew from it and launched a full-scale invasion. 

Putin and his officials are pathological liars who cannot be taken at their word. Weeks before the full-scale invasion in 2022, Putin lied to the leaders of France and Germany, stating that he was not going to attack Ukraine. 

Appeasing Putin with unilateral concessions will not work, as this strategy has proven to be a failure many times before. In 2008, concessions were made to Putin by not providing Ukraine and Georgia with a concrete path to NATO membership. At the time, he threatened that giving both countries such a path would lead to Russia’s war against them. Those concessions did not prevent Russian aggression against Georgia six months later and against Ukraine in 2014. Nor did the “reset” of relations at the US initiative later make Putin friendlier to the United States. 

5. What is the ideal and the most feasible version of establishing and restoring peace in Ukraine, from Ukraine’s point of view? 

Ukraine, Europe and the world need a comprehensive, just and lasting peace. 

NATO membership is a guarantee for Ukraine that Putin is unlikely to attempt to occupy us again. If Ukraine is not given strong security guarantees such as NATO, Putin may return to occupy all the countries of the former Soviet Union and go beyond. 

With the bitter experience of the Budapest Memorandum, we will not accept any alternatives for Ukraine’s full membership in NATO. 

The fact of an immediate invitation to Ukraine to join NATO would be decisive. 

In this regard, we consider bilateral, long-term security agreements with our international partners an element of strengthening our country on the path to NATO membership and do not think they are a substitute for full membership. 

We want to end this war more than any other country. It must be a real peace, not appeasement of the aggressor. Ukraine is open to diplomacy, but only to the one that leads to a comprehensive, just and lasting peace. 

Ukraine refutes any manipulative statements on the alleged readiness of Ukraine to make concessions to the aggressor at the expense of our sovereignty. We emphasize the unacceptability of such concessions. 

Any initiatives that do not guarantee the full restoration of Ukraine’s territorial integrity are unacceptable. They only create an illusion of dialogue. 

We proceed from the position that any proposal to restore peace must be grounded on two main elements: nothing about Ukraine without Ukraine; it should be based on the UN Charter and include respect for Ukraine’s sovereignty and territorial integrity. 

Concerning the negotiations, nothing strengthens Ukraine’s negotiating position more than powerful armed forces that effectively destroy invaders on the battlefield and target critical infrastructure on the aggressor’s territory. Increasing international economic and political pressure on Moscow would also undoubtedly be useful. Ukraine’s Government relentlessly works with its foreign partners to ensure such capabilities.