Лхагва - 05 сарын 07,
2025
Монголын хамгийн том, үзэсгэлэнт нуур бол Увс нуур. Увс аймгийн нутаг дэвсгэр дэх байгалийн өвөрмөц тогтоц, үзэсгэлэнт газар нутаг болох Түргэний уул, Цагаан шувуут, Торхилог, Тэсийн голын адаг, Алтан элс гэсэн экологийн орчин, байгалийн цогцолборын хувьд ялгаатай боловч бие биеэсээ төдий л алслагдаагүй Увс нуурын ай савыг УИХ-ын шийдвэрээр Засгийн газрын 1994 оны есдүгээр тогтоолоор дархан цаазат газар болгож байжээ. Энэхүү дархан цаазат газар нь 679.6 мянган га газар нутгийг хамардаг.
Увс нуурын сав газар нь төв Азийн хамгийн том хөндөгдөөгүй усны хагалбар, байгалийн үзэмж төгсөөс гадна 40 мянга гаруй археологийн дурсгалуудыг агуулдаг учраас ЮНЕСКО-гийн Дэлхийн өвийн жагсаалтад 2003 онд бүртгэн авчээ.
Тэгвэл увсчууд төдийгүй Монгол даяараа биширч, гайхуулж ирсэн Төв Азийн хамгийн том усны хагалбар болсон энэ нуур газрын тосны лицензэд бүслэгджээ.
Хонгконгийн хөрөнгө оруулалттай “Монголиа гладвилл Увс петролиум” гэх компани Увс аймгийн “Увс-1” талбайд 19720 км/кв хэмжээтэй газар нутагт газрын тосны хайгуул хийх зөвшөөрөл авч, Засгийн газартай өнгөрсөн онд бүтээгдэхүүн хуваах гэрээг үзэглэсэн байна. Тус компани найман жилийн хугацаагаар 827 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийж, газрын тосны хайгуул хийхээр болжээ.
Хайгуулын талбайд орсон газар нутаг анхаарал татахаар байгаа юм. Уртаараа 74 км, өргөнөөрөө 31 км-т хүрдэг Увс нуурт том, жижиг 27 гол цутгадаг. Зөвхөн Увс нуурыг чиглэсэн аялал жуулчлалыг эрчимтэй хөгжүүлж чадвал Хөвсгөл далайгаас дутахааргүй эдийн засгийн үр өгөөжтэй гэдгийг энэ салбарынхан хэлдэг. Гэтэл аялал жуулчлал хөгжүүлэх нь битгий хэл нуурыг устгаж мэдэх аюулыг даллажээ.
Хайгуулын лиценз дэлхийд данстай Увс нуурыг тойроод зогсохгүй Монголын томоохон нууруудын нэг Хяргас нуурыг ч бүслүүрджээ. Дээрээс нь энэ том талбай Увс аймгийн Тариалан, Хяргас, Баруунтуруун, Түргэн, Сагил, Наранбулаг зэрэг 14 сумын газар нутгийг хамарсан байна.
Монгол Улс газрын доорх баялгаараа арвин. Тэр тусмаа баруун аймгууд дэлхийн зах зээлийн хамгийн эрэлттэй бүтээгдэхүүний нэг болох газрын тосны нөөц ихтэй гэж судлагдсан. Гэхдээ энэ салбарт муу жишээ бий. 20 гаруй жилийн өмнөөс Дорнод аймагт эхлүүлсэн газрын тосны хайгуул, олборлолтын үйл ажиллагаа байгаль орчныг ихээхэн сүйтгэсэн. Тус аймагт газрын тосны олборлолт явуулж буй БНХАУ-ын хөрөнгө оруулалттай “Петрочайна дачин тамсаг” компани анх 9000 гаруй км/кв талбайд хайгуулын үйл ажиллагаа явуулсан байдаг.
Тус талбай нь Дорнод аймгийн хоёр сумын нутгийг хамарсан бол энэ удаа Увс аймгийн 14 сумын газар нутгийг хамарч газрын тосны хайгуул хийхээр болсон нь нутгийнхныг ихээхэн бухимдуулж байгаа гэнэ. Өнгөрсөн жил үзэглэсэн гэрээний талаар нутгийнхан мэдээлэл багатай байна. Тиймээс Увс, Хяргас нуур, олон сумын байгалийн дурсгалт газар, малчдын бэлчээрийг хамгаалж үлдэх эсэх тодорхой хариултыг холбогдох хүмүүсээс нэхсээр байгаа ажээ. Хэрэв энэ чигээрээ ажлаа эхэлвэл Монголын сор болсон үзэсгэлэнт Увс, Хяргас нуур үгүй болж мэдэх юм.
Б.Заяа
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Сэтгэгдэл0
За одоо газар дэлхий, эх нутагаа цөлмөхөөр дайрдаг энэ луйварчдыг зосооход Нямдорж, Хүрэлбаатар, Чойжилсүрэн нарын хэр бяртайг харах цаг нь болжээ
За энд бас нэг юмуу хэд хэдэн эх орончид амь насаа алдаж "Амиа хорлож үхсэн" гэсэн хамгийн муу ёрын хаяг зүүлгэх юм болдоо.
Uls olon tumenii tuluu ashiglaya. Ashiglah erhiig ni uls avah yostoi. Huviin companid ugch bolohgui.
ZAZA TA NAR DUUG AA AYADATSGAA ..ONGORSON BOROONY HOINOOS TSUV NUMURUUD YUG AA HIINE ...B.CHOIJILSUREN ,CH.KHURELBAATAR NARYG TA NAR L OORSDOO MONGIIG N AVCH GARGASAN SH DEE ...ODOO BOL YOSTOI HOHCHIN GEDEG YUM ..OLON YUM HUTSAAD BAIVAL TA NAR BUGDEEREE "SUMBEREL" AGSAN SHIG UVS NUURT UIJ UHNE SHUU
BOLIYO!!!!!!!!!
Тэгшбаяр гэдэг хүн энэ бүгдийг зуучилсан одоо удахгүй УВС нуурт сэлж байгаад эргээс 73 метрт хүрч өөрөө амиа хорлох байх даа. Тэр үед бас нэг Төрбат гэдэг цагдаа гарч ирээд амиа хорлосон гэж мэдэгдэх байлгүй.
Tegshbayariin buusgiig zas
choijilsuren,nyamdorj,hurelbaatar nar terguulchihsen l yavj baigaadaa
Нутгийхан нутагтаа амьд байна уу?.Шууд тэмцэх хэрэгтэй.
УВС НУУРЫН УСАН ДООРХИ НЕФТИЙГ АВАХГУЙ ГЭНЭ УУ. НААД. ШУНАЛТНУУД ЧИНЬ
АРДЧИЛСАН ХУЛГАЙЧ ЛУЙВАРЧИД МОНГОЛЫН ГАЗАР НУТГИЙГ ЦӨЛМӨЖ БАЙНА.
Дотооддоо боловсруулах байсан бол хамаа алгаа. Бүтээгдэхүүн хуваана гэхээр огт хэрэггүй
alna shuu ta nariig
Ubs hyargas nuuriin habiar shulsee uschuulj bgaa shulmasuudiin esreg dain zarlay Mongold gants buren buten yum uldeg l dee Uunii tuluu yostoi morindoo mordotsgooe Oiraduudaa eh nutgaa hamgaalya Tend l ochj bid setgeliin ih huch energi abdagsh dee Hot huduugui esreg ni temtsetseldii Bid chadna Ger ornoo suirehiig harah hen ch bgui gedegt itgej bna6. Huchirhiilel huchirhiilliug turuuldeg
uvsad ochood uhaad uzeg l dee manai nutgiihan ymiig zugeer haraad suudag humuus bish
Oroldood uzeg l de muu shaarnuud.
haiguul hiih yahav gol ni olborlolt hiij teeverlehdee hatuu huchilttai zam tavih
neftiin haiguul hiiheer nuuruud ni budaa bolchihdog gej haana sonsson yum be? bid oonodor 100% nefteer gadnaas hariyat bn mongoliin olson 3 togrog tutamiin 1 ni butsaad ene buteegdehuund zartsuulagdaj bn ahiuhan nefti olood olson mongooroo nefti bolovsruulah yildvertei bolvol bidend mash tom ireedui bn seruun busiin kuveit gesen ug alsan baivgai arisiig bitgii hel bur ogt bhgui baivgain arisnii toloo ingeed tsuuraad baij bolohgui neftiin haiguuliig mash hurdan hiilgemeer bn tegeed ter davstai shorvog usnaas nefti ni iluu heregtei bn uvs hyargas nuur ustana estoi gonj estoi tiim yum bhgui shuu
2011 онд тендер шалгаруулаад эзнийг нь олчихсон байсан гэсэн тэгэхээр Нямдорж Хүрэлбаатар Чойжилсүрэн нарын санаа нь хэрэгжээд явж байгаа болов уу? Тэгэхээр яаж тэмцэх юм бол харж л байя
Сайхан ашиглах хэрэгтэй
За Увсын Ойрад ах дүүс минь та хэд нутгийнхаа төлөө тэмцдэг юмшүү. Манай Халхууд ноомой царайлж байгаад байгаль экологигүй боллоо.
Увсынхан үзүүлээд өгөөрэй, наад луйварчингууддаа.
U vsig tsolmoh n zov
Увсчууд нутгаа хамгаалаа. Баруун монгол гэж чээжээ дэлдээд байдаг. Одоо л та нарыг харъя да. Увс нуур бол дэлхийн баялаг. Ганц Монголын биш
Тийн шд одоо л ил шид бүх зүйлээ гаргаж тэр муу олигахи нарыг хөөж явуулах хэрэгтэй шүү.!!!! Чойжилсүрэн гэсэн адгийн шулам пизда л хийгээ биз ....
Газар нутгийг ухаж сэнтийчихээр оороор хогжих маш их боломж бий. Улс торчид хамраасаа оор зуйл харж, сэтгэж чаддаггуйн хар гай . Зовхон махаар дэлхийн баян улс. Болж чадна!!!
Хэ хэ! Нөгөө "Увс хүн" чинь давстай усанд биш бараан тосонд живж үхэцгээх юм байна! Даан ч халхуудаас ялгаатай гээд шинжлэх ухаанчаар батлаад байсан юмаа! Одоо л жинхэнэ ялгаа, үхэхдээ мэдэгдэх онцлог нь ойлгогдлоо, ха ха! Халх хүн сүүлд ойлгох юмдаа!
Soliotoi yum bitgii bicheed bai.
Энэ юу болж байна аа. Бүгдээрээ зэвсэгт тэмцэл хийж засгийн эрхийг ард түмний гарт шилжүүлээд энэ бүх эх орныг минь сүйтгэх болон сүйтгэж байгаа лиценцүүдийг устгий. Тэгэхгүй бид эх болсон эх оронгүй болох нь.
Нефть олдвол Увсынхан арабууд шиг баяжина ш дээ! Ух ух, ох ох...хах хах
үнэгүй болж байгаа газрын тосыг өндөр зардал гарган хайх ирээдүйтэй юм уу. газрын тосонд дээр тогтож байсан Казахстан ОХУ эдийн засаг юу болж байгааг харж байгаа. доллартай харьцах мөнгөний ханшны уналт гэдэг тухайн орны эдийн засгийн чадвхийн үзүүлэлт болдог. АН төрийн эрх авснаас хойш төгрөг доллар харьцаа юу болов амьдрал юу болж байна харж байгаа байх
Uvs aimag gazriin doorh tosnoos iluu baga zardlaar oloh sain tos baigaamsan daa. Chatsargana gej gaihamshigt brendiig ter gazriin hursun deer ni tarival manai aimag delhiid tanigdah brand bas ayalal juulchlal asar ih bayalag bolomj baina.
Ёстой буу бариад босох байлгүй.Арай хэтэрч байна,Аялал жуучлал хөгжүүлэхэд,бас Чацарганаа тариалахад хангалттай.
BOSTSGOOYO!!!
БОСЦГООЁ!!!
tos garval medeej sn, garaad ashiglatal neleen heden jil bolno odoo bol zuwhun urumdlug hj bgaa shde harin ch oron nutgiihan ih denjij bgaa bayalagtai blaa gd irged saihan amidarsan ni haa bn, hudal baylagtai gd tseejee deldseer duusahuu
харин тиймээ.хурдан л үр ашгаа үзүүлж буруу бодолтой хүмүүсийн бодлыг өөрчлөөсөй. Энэ эсэргүүцээд байгаа хүмүүс тийм баян цатгалан улс уу? ядуу иргэд чинь ажлын байртай болох нь тийм буруу зүйл үү???
Увс нуурын орчимыг зүгээр байлга
oyu tolgoin ur ashgiig mongol uls olj haralgui zuun jil boloh gej baihad dahiad nemj butelgui aldaa hiih hereg bn uu. mongol hun zardal bagatai, mah suu nogoo tariad mal mallaad delhiin ard tumnees iluu amar amgalan amidarch bolno. ailaas ereheer awdraa uh gedgeer uursdiin hiij amidarch irsen zuulee sain hiigeed, busdaas surah umiig suraad uursduu tsag ni bolohoor haiguul umaa hiij butnee gargawal deergui u. hen ch uund hojihgui, hen ch munhruhgui 100 naslahgui. amidrah arga uhaan tolgoi garaa sain ajilluulahad busdaas guij, busdad hudaldagdaj, busdiin dolingor bolohgui amidarch chadahgui gejuu. bodlogo uhaan dutmag bn daa
Хүмүүсээ Увс нуурын ай сав газар Монголын үүц билээ. Бид ядахдаа баруун хэсгээ авч үлдэж хойчийн үр хүүхдүүд маань ухаалгаар ашиглах боловуу гэж бодож явтал хэдий завандаа амжуулж хулгай хийж чадаж байнаа? Энэ ерөөс сайны ёр биш. Ер нь монголд юу л байна бүгдийг нь цуслах санаатай луйварчдад эрх мэдэл өгсөн байна. Энэ хайгуулийн лицензийг цуцлуулахгүй бол дахиад л Англичуудын барьцаанд орж муу ёрын үйл үргэлжлэх болно. Ийм зүйл хэрхэвч байж болохгүй. Төрийн түшээд нутгийн зөвлөл ийм зүйл дээр хэрвээ авилга авч энэ бузар хэрэгт орооцолдоогүй бол үгээ хэлэх хариуцлагатай цаг нь ирсэн байна. Хайгуулын лиценз эзэмшигчдийн анхааралд. Та нарын хувьд харьцангуй эртхэн дээр энэ санаанаасаа татгалзах хэрэгтэй. Энэ нь та нарт байх өлзийтэй болно. Бид тэмцлийг тууштай бөгөөд тасралтгүй явуулж газар нутгаа хамгаалах болно. Дэлхий бүх шим шүүсийг колончлол нэрийн дор сорж ард түмнийг нь доройтлийн туйлд оруулан ашиг хонжоо олж байсан өнгөрсөн зууны бузар хэргээ Англичууд давтана гэж бодож байвал андуурал. Бидэнд болон бидний хойч үед аль Галданбошигтийн үеэс хайрлаж хамгаалж ирсэн цэвэр сайхан нутаг маань бүрэн бүтнээрээ байх нь чухал. Үүний төлөө оройтойгүй дээрээ бүх монголчууд идэвхтэй тэмцэх цаг нь ирж байна. Бид нэгдэж ухаалгаар тэмцэх цаг ирж байгаа бололтой.
улс орон,ард түмэндээ ашиггүй энэ олон лиценз тарааж баяжсан хүмүүсийг хараал идээсээ.Хариуцлага тооцмоор байна шүү
Davarsan hulgaich tsendsurengiin hiisen ajil hahuuli avsan bh..10myngAn honiig Ts.nymdorj ahaaraa yriulj broker ene ter gej avaad muriitei togloj duussan..bi malchinii saahalt bsan hun bna.
Humuuse ta nar chin yu demiired bgan be? yug ni ch mdehq bj yun sonin2 yum yarin we ehleed oorsdoo sudlaad sain mdej bj iim yum yarilda yu gnuu? bostsgooyo gnuu? tenegtwe odo uls ornii baidal ymar bga bilee ter haiguuliin litsenz ni amjilttai boloosoi l gj zalbirtsgaa herwee ter amjilttai bolwol uwsiin ard irgediin 80% ni ajliin bairtai bolon ged bodooch.Tged ch zogsohq ard irgediin amjirgaa ch deeshlen. odogiin dornod aimgt olborlolt hiij bga kompan dornod aimgiin 80% iig ajliin bairtai bolgosn. Odoo ch ajlaj bga tend baigal orchin suided ustaad ugui bolson yu ch bhgu oorsdoo neg sudlaad uzeech malnuudaaa!!!
Энэ хүн зөв л юм ярьж байна. Юу юуны духанд хүрэлгүй уураа урдаа барьдаг цөөнгүй байх юм. Энэ лицэнз манай аймагт хөгжил дэвшил авчран шүү дээ ар иргэд миньв
Temts temts. hairiin saihan baigaliig ugui hiih ni l dee tsadaj hanadaggui berduud chine
Увсынхан бүгдээрээ энэ асуудлыг дэмжээгүй Увс аймагт дэмжихгүй байгаа маш олон хүн бхйгаа. Бүүр АН гишүүд дэмжигчид ч өөрсдөө ддэмжихгүй байгаа. Увс нуураараа оролдож байгаад үхсэн хэвтэж байх вий дээ, дарга нар