sonin.mn
Сэтгэгдэл (56)

Өнөөдөр бол улс төрийн хэлмэгдэгсдийн дурсгалыг хүндэтгэх өдөр. Энэ өдөр бол Монголын ард түмний түүхэнд хар мөрөө үлдээсэн хамгийн аймшигт, эмгэнэлт үйл явдлыг сануулдаг. 1937–1939 оны улс төрийн хэлмэгдүүлэлт нь Монголын нийгмийн бүх давхаргыг хамарч, олон мянган хүнийг хилс хэрэгт гүтгэн хэлмэгдүүлсэн, Монгол төрийн хамгийн харгис бодлогын илэрхийлэл байв.


Тухайн үед чадварлаг сэхээтнүүд, төрийн байгууллагын туршлагатай удирдлагууд, эх оронч цэргийн офицерууд, эрдэм мэдлэгтэй лам хуврагууд олноороо баривчлагдан цаазлуулсан юм. Энэ бол зүгээр нэг улс төрийн хэлмэгдүүлэлт биш, үндэстний оюун санаа, сэхээтний давхаргыг системтэйгээр устгасан их хядлага байсан билээ.


Монголын түүхэнд 1937 оны 9 дүгээр сарын 10-наас эхлэн улс төрийн хэлмэгдүүлэлт оргил цэгтээ хүрсэн тул жил бүрийн энэ өдрийг “Улс төрийн хэлмэгдэгсдийн дурсгалыг хүндэтгэх өдөр” болгон тэмдэглэдэг. Энэ өдөр бол зөвхөн дурсах бус, үнэнтэй нүүр тулж, хариуцлага тооцох ёстойг сануулах учиртай.


Энэ их хядлагыг гардан зохион байгуулсан улс төрийн хүчин бол тухайн үеийн эрх баригч МАХН байв. Харин өнөөгийн МАН өөрийгөө МАХН-ын зүй ёсны залгамжлагч гэж үзэж, тэр үеийн гавьяа, амжилтыг өөртөө наадаг. Гэтэл түүхийн хар мөр, аймшигт алдаа, гэмт үйлдлийн өмнө тэд үүрэх ёстой хариуцлагаа үүрэхээс зайлсхийсээр ирсэн.


Монголын ард түмэн өнөөдөр ч асуусаар байна:

👉 Тэр үед төрийн нэрийн өмнөөс өөрийн иргэдээ мянга мянгаар нь хядсан МАН хэзээ албан ёсоор уучлалт гуйх вэ?

👉 Хэзээ түүхийн өмнө, хэлмэгдэгсдийн үр хүүхдийн өмнө хариуцлагаа ухамсарлах вэ?


Хэлмэгдүүлэлтийн тухай хуулиуд гарч, төрийн зарим удирдагчид уучлал илэрхийлж байсан ч МАН өөрийнхөө нэрийн өмнөөс нүглээ хүлээн зөвшөөрч, ард түмнээсээ албан ёсоор уучлалт гуйгаагүй хэвээр байна. Хэрэв МАН өөрийгөө МАХН-ын гавьяаны үргэлжлэл гэж үздэг юм бол бас хэлмэгдүүлэлтийн ял, бурууг ч хүлээх учиртай бус уу?


Монголын ард түмний түүхэн дурсамж, шарх мартагдахгүй. Энэ бол зүгээр нэг өнгөрсөн цагийн түүх биш, өнөөдрийн хариуцлагын асуудал юм. Хэлмэгдүүлэлт бол зүгээр нэг “түүхэн алдаа” биш, үндэстний эсрэг үйлдсэн гэмт хэрэг байсныг ухаарч, МАН уучлалт гуйж, бодитоор хариуцлага хүлээх цаг хэдийнэ болсон билээ.


С.Сарнай