Пүрэв - 12 сарын 26,
2024
Монгол Улсад орогнож байсан Хятадын Өвөр Монголын өөртөө засах орны (ӨМӨЗО) хоёр иргэнийг хүний эрхийн хөдөлгөөн зохион байгуулсан хэмээн Монголын холбогдох байгууллага хүчээр Хятад руу хөөн гаргасан гэж энэ сарын 16-нд АНУ-ын “Чөлөөт Ази” радио мэдээлэв.
Монголын Засгийн газар энэ сарын 13-нд тус улсад хөгжмийн сургуульд сурч байсан Далайбаатарын Дөвчин, Тулгуурын Нороврэнцэн нарыг хүчээр Хятадын галт тэргэнд суулган Хятад руу хөөн гаргасан гэж АНУ-ын Нью-Йорк хотод төвтэй Монгол үндэстний хүний эрхийн байгууллага болох “Өмнөд Монголын хүний эрхийн мэдээллийн төв”-өөс (SMHRIC) мэдээлсэн байна.
Өвөр Монгол дахь Хятадын дарамт шахалтыг шүүмжилдэг тэр хүмүүс өнгөрсөн сарын 9-нд Өвөр Монголын алдартай тэмцэгч Норовсүрэнгийн Алхааг Монгол Улсаас хүчээр гаргахгүй байхыг шаардан хэвлэлийн бага хуралд оролцох гэж байхдаа цагдаад баривчлагджээ.
Н.Алхааг өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард Монголын холбогдох байгууллагаас тус улсаас гарахыг шаардаж эхэлсэн бөгөөд тэрээр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдоржид захидал бичиж, Хятад руу хүчээр гаргавал өөрийгөө шатаана гэж мэдэгдэж байсан.
Монгол Улс түүнийг хүчээр гаргахаа түр азнаад байна. Монгол Улс 2009 оны аравдугаар сард Өвөр Монголын иргэн болох нэгэн алдартай эмчийг хүчээр гаргаж байсан ба таван жилийн дараа дахин хоёр хүнийг хүчээр хөөн явуулж байгаа нь энэ юм. Уг үйл явдлын талаар Өвөр Монголын монгол үндэстнүүд, “Монгол, Хятадын харилцаа ойртож, өвөр монгол цагаачдын эрхэд халдаж байна” гэж үзэх болжээ.
Өвөр Монгол урьд нь Монгол Улсын нэг хэсэг байсан бөгөөд Хятад улс Өвөр Монголыг өөрийн бүрэлдэхүүн болгон авч Монгол Улс тусгаар тогтнож үлдсэн аж. Хятадын төв Засгийн газрын хавчин шахах бодлого болон хан үндэстнүүд Өвөр Монголын нутагт уул уурхай, газар тариалан эрхэлж байгааг эсэргүүцдэг өвөр монголчууд Монгол Улсыг гол түшиг тулгуураа гэж үздэг юм.
СӨҮЛ. /Ёнхап/. А.Цацралт
Сэтгэгдэл0
ГИХАЭГ гэж монголын нүүр царай гэхээс илүү төрийн хүнд суртлын машин гэж нэрлэвэл таарах газрын хийж байгаа ажил
Umhii hujaa unuudur Mongoliig Mongoloor ni hyaduulah gol zarchimiig barij hoorond ńi alaltsuulj bna.Unuudur uvur Mongol huniig tamlan zovooj tarchlaaj baigaa bol tun udahgui uvur Mongolchuudaar ar Mongolchuudiin duhand sum zoolgoj aluulah bolno.Tiim baij buu erguutej tasarsan mah usersen tsus bolson ah duusiig mini hyataduudad tushaagaachee Mongoliin turd hyatadiin erliizuud iheer shuraglaj ted odoo Mongol neriin dor Hyatadiin uil heregiig heregjuulj bna.Olon ulsiin tuslamjtaigaar ter urvagchidad ih tseverlgee hiih heregtei bna!!!
heerhgiidee Mongol ylas ene heden eber Mongolchyydiig bailgaj ylas teriinhee hamgaalaltand abch baihgyi dee!!!ta nar yum yzeegyi maluud haa holdoh be?dee!!!yagaad byzaaj baigaa gej ylas terees hamaatai yu?hyn hyniihee talaa amidrah chag bolson?gebch Mongolchyyd heldyy chigeeree bna!ene bol Mongol ylas senej mehej baigaagaan haryylaj bna?ted yragsaa ochood tamluulaj zaachiin dabzand ochino gej bodohgyi bna uu?yheryyd ee!!!!ta nart ergeed iim auyl irne gedegiig Mongolchyyd bainga sanaj yab!!!hereb algyyrbal tegeed dyysana!
яахнав дээ харийн хятадуудад дарлуулж яваа цус нэгтнээ .2,3 -хан хvнийг багтааж шингээх газар олдохгvй байна уу?биднийг л гэхгvй бол өөр хэнийг гэхэв дээ
Neeree yamar ih gomdoj baigaa boloo? Ahan duusuud ingej ushigluj huuhluur odoo yah bolj baina aa? yagaad mongoliin irgen bolgoj boldogggui yum be? Mongolchuud yostoi hun chanar muutai ulsuud daa.
Odoo ter humuusiig hyatadad zovlon tarchlaah hargis uildel, uhel hoyor l huleej baigaa shuu dee. Haramsmaar yumaa. Daanch dee :-(
OO,UHSEN HOINO OO MONGOL CH SONOJ BAIGAA YUM BNA OO BAIJ BAIGAA TSARAIG N ...GJ CHAAVAAS .UNDSERHEG UZELTEI ULSUUDYG HOOJ HGARGAAD BAIKHDAA YAHAV DEE ..DEER N TEGEED BAS CHINGISIIN UDAM GEED HUTSAHYG N YAANA
Huuguud garga. Uvurmongol ner zuusen hujaanuud l bga. Huuli busaar haraar bga nuhduuded mongol uls huulitai gedgiig medruulj ug!
Bat chi mongol ner avsan mongol hel sursan hujaa baina. Mongol uls uvur mongolchuudaa hamgaalah heregtei.
Bataa shig hujaanuud Mongoliig barij baigaa bolohoor Ovor Mongolchuudiig hooj baina.Hujaanuudtai niilsen ovor mongolchuud bol harin mongoliin esreg baidagiig bodoj yalgaj salgaj baimaaf yum.Yneheer orovdoj baina Mongol ahan dyysee
erguu har nohoin zulbasaga
Mongol uls huuli duremtei ardchilsan oron ch gesen uur busad ulsin irgediig duraar ne amidruulj dund chumguur jirguulj jargaadag gazar bish shuu, uls eh ornii yazguur erh ashig gej zuil bas bgaa daa gadaad hun bol gadaad l hun
монголын засгийн газар хэзээний өвөр монголчуудад харшилтай урьд нь ч тийм л байсан одооч тийм л байгаа юм байна
Zasgiin gazar uuruu hujaa yum chini uvurmongolchuufad harshiltai bailgui yahav dee
Ardchilsan gej gaixuuldag Mongol ulstyg onoodor AN udirdaj bgaa biz dee. Xaa bn ter Ardchilal, Xvnii erx...?
Iim boloxoor ni Mongoldoo ochixoos durgvi xvreed bn...
bitii ireereee gulug mine
Өвөр монгол , өвөр монгол л гэх юм. Миний мэдэх бидний мэдэх монгол ер нь үлдсэн юм уу Хятадад? Одон телевизээр нь ямар муухай ярьдаг гээч, манай хэлийг доромжилж байгаа юм шиг сонсогддог. Утга найруулга биш юмаа гэхэд олон тоон дээр дахиад олон тооны нөхцөл залгаад ч байх шиг нэг өгүүлбэр нь дуусахгүй үргэлжлээд л үргэлжлээд л... УБ-т үнэгүй тараагаад байдаг Солонго сэтгүүлийг нь нэг удаа уншсан. Би хэлний мэргэжилтэн биш гэхдээ л монгол хэлийг маань эрэмдэглээд зэрэмдэглээд доромжлоод гутаагаад хаядаг улсууд байна лээ.
Harin bidnii he'll eremdeg zeremdeg boltson gej ta bodoj uzsen uu? Uvur mongolchuudiin hereglej bgaa he'll ni Ertnii mongol he'l ch yum bilee?
Mongol uls tusagaar tog oloo buren aldasnii shinj temdeg Mongoliin nutag deer yaahaaraahyatadiin huuli uilchileed ehelvee.Tun udahgui gereesee buu hel gudamjind ch hyataduud hul horio togtooj ehleh ni dee.Vetnamuud shig hyatadiin gesen buhniig shataaj ustgahiig urialj bna.
Hitadad odoo jil garangiin anti-terrorist ajilgaa yavuulah gej baigaa tiim bolohoor gai bartsadiig bid uur deeree duudah chaardlag baihgui. Muu yum holuur geel yavj baih ni jijeg ulsiin huvid huvia hiicheesench alsdaa bidend heregtei.
хогийн муу бэртэгчин бээ чи хар амиа хоохойлсоор байгаад л үхнэ дээ чи
Алхаа чинь монгол биш хятад хүн, 2т өвөрмонголын төлөө биш өөрийнхөө төлөө монголд үлдэх гээд арга зам хайгаад бгаа хүн битгий юмыг хутгаад бай хөөж явуул
òýð æàê ÷àíààñ ÷èíü õàìààã¿é ë ñàéõàí ìîíãîë öàðàéòàé õ¿í áàéíà ø äýý.
тэгээд аль ч улсад тухайн төрөө эсэргүүцдэг эрс шүүмжилдэг өөр үзэл бодолтой тэрс үзэлтнүүд гэж бдаг энэ аль ч тогтолцооны үед бсан байх ч болно харин эдгээр хүмүүсээр халхавчилсан амиа тэжээх гэсэн юмнууд зөндөө байдгийг л ялгах хэрэгтэй дээ
Монгол эдийн засгын хямралд орчих гээд Овор Монгол Ах дуусээ Хятадад худалдаж байна. Оор юу ч биш.
hghhhhhhhhhhhhhhhhhhh
САЙН Л ШАЛГАХ ХЭРЭГТЭЙ ДЭЭ.
МАЛНУУДАА МОНГОЛЫН ТӨРИЙГ ХЯТАДЫН ЭРЛИЙЗҮҮД ЭЗЭЛСЭН ГЭДЭГ Нь ЭРТ ДЭЭР ҮЕЭС ИЛЭРХИЙ БОЛСОН.ЮУНДАА ҮХЭРТЭЦГЭЭНЭ ВЭ ТА НАР..ДАВАРСАН ГАМИН ЧАНДРУУНУУДЫГ ЗЭВСГИЙН ХҮЧЭЭР ХӨӨЖ ЗАЙЛУУЛАХААС ӨӨР ЗАМ ҮЛДЭЭГҮЙ.
ЭЛБЭГДОРЖИЙГ БАС ХЯТАДЫН ШИНЖААНД Нь БУЦААХ ХЭРЭГТЭЙ
ингээд т1тдэг байхгүй юу. шинжаан чинь уйгур монголын нутаг. түүх мэддэг болчихоод хуцаж бай. маниусыг үхрээр дуудахыг нь бодвол чи илжиг байх тээ?
Zaaval gargah heregetei baisan l ym baih daa. Yg ovor mongol hun mon bol iim ym hiih heregeggui l baisan ym.
õººðõèé àìüòàíûã ÿàæ áàéãàà þì áý? Õ¿í àìü òýìöýýä çóãàòàæ èðæ áàéõàä ÿäàæ Àìåðèê ðóó ãàðãà÷èõã¿é äýý. Çîâñîí àìüòàíûã äýýðýýñ íü çîâîîäîã àðàíøèí àìüòàíä ÷ áàéõã¿é ø äýý.
ХЭВЛЭЛ МЭДЭЭЛЭЛ гадныханд худалдагдсан энэ цагт МОНГОЛЧУУД бид төрийн хууль ёсны байгууллагадаа итгэх хэрэгтэй.Харийн дайсны нарийн бодож боловсруулсан нарийн арга мэхийг илрүүлэх нь үнэхээр хэцүү.ГИХАЭГ,тагнуулын газар г.м ү.а-нд олон түмэн тусалдаггүй юм гэхэд саад болохгүй байвал яасан юм бэ? монголчууд аа? бүгдээрээ хэлэлцвэл буруугүй гэдэг сэн...
Нөгөө Алхаа гэдэг нөхрийг чинь энэ сэтгүүлч "АЛДАРТАЙ ТЭМЦЭГЧ" гэсэн байна. Маргааш юү гэж магтах бол?
Hamgiin huiten tsevdeg setgeltei humuus edniig hyatad butsaasan.
Хариу бичих ЭЛБЭГДОРЖИЙГ БАС ХЯТАДЫН ШИНЖААНД Нь БУЦААХ ХЭРЭГТЭЙ
MONGOL DARANGUILAGH DUR ESGESEN ARDCHLALTAI ORON
end erliiz hurliiz geh yum baihgyi, Nyyrsiig chin avahgyi shuu geh yum bil ene darga nar yu ch hiij bolno.
Zasgiin erhend garsan hujaa nar Beejingees daalgavar avch ajilladag.Elbegdorj Altanhuyag gesen shinjaanii cagaachid Hytadiin tagnuuluud mon esehiig saitar shalgah heregtei
Hyatadiin huuli mongold yilchildeg boloo yu.bogino hyzyytee
oros uls oros undestnee hamgaalna geed ukrian ruu tsergee oruulna geed baihd manaih mongol undestnee harid ogood l baidag. mongoloo gesen yadrsn neg ami yum bishuu
Nogoo Khamag mongol ene yer gesen khodolgoon show naas oor yum khiideggui yum uu?Ardchilsan oron geed baij iim baij bolokhgui dee
hyatadaas daramt shahalt irdeg biz. naaduulaa ogohgui bol tuslamjaa boliloo hilee haalaa geheer naad teneguud chini yu ch baisan l ogii sh dee. heden ovormongol bol bur duurch. oros shig huchtei bol salaavch uzuuleed l zogsono biz dee. Snoudeniig oros avchihaad americt salaavch uzuulee biz dee.
Монгол улс ардчилсан, хүний амьд явах эрхийг эрхэмлэдэг улс мөн үү????????
Uhel gene shdee dotodoo aytaihan avj chadhgui bhad gehdee mongol huniig ihk zovooson hun zaaval hariugaa amsdgl yum daa
TEMUUJIN MGLCHUUDIIG MGLOOR NI BARIULJ HYATADUUDAD UGCH BAINA
Hyatad hun namaig hyatd gej boddog xamaagui,gebqi Mongol Uls q namig gadaad hun gej doddog,Bi yamar hun be?
чи бол чингис хааны үсэрсэн цус тасарсан яс. та нараараа бахархдаг өрөвддөг гэвч бид даанч арчаагүй байна. хэдэн үхэр монголчуудаа уучлаарай
Yadaj nuugaad ajil hudlmur hiigeed neriig ni uurchiluud irgen bolgoj bolohguil bdag bha daa hytdad ugnu gedeg bol mash harmsltai ter huniig yaj tamlah bol doo bodhoos aimaar yum hunii erh gj mongold bdgui sde lalar heleh chi ug alga pzda
Сөрж зогссон сэтгэл Бүхий л түүхэндээ эр зориг, сүр хүчээр бус муу санаа , явган залиар явж ирсэн хятадууд 21-р зуунд цэрэг стертегийн хүчин чадал нь эрс нэмэгдэж хөрш зэргэлдээ байтугай алс хол далайн чандын улс орнуудын жихүүдэсийг ч хүргэж эхэллээ. Өнөөдөр НҮБ-ын шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрч хүлцэнгүй мэт харагдаж байгаа ч бусад үндэстэнүүдийг үзэн ядаж нухчин дарах цаг хугацаагаа товлон байна. Дэлхийн эдийн засаг санхүүгийн тогтвортой байлгах талаар тавьсан олон улсын санал санаачлагыг эрс эсэргүүцэн мөнгөн тэмдэгт юанынхаа ханшийг зориуд доогуур байлгаж европын холбоо болон бусад улс орны эдийн засагт гүн гүнзгий хямралыг бий болголоо. Өнөөдрийн Европын холбоонд тахал мэт халдварлаад байгаа Грекийн эдийн засгийн хямрал бол угтаа хятадуудын шидсэн чулуу юм. Дэлхийн нано технологийн хөгжлийн эсрэг хориг арга хэмжээг хятадууд дээд цэгт нь тултал авч байна. Бидний барьдаг гар утас, комьютер болон сансарын хөлөг, цэрэг армийн тоног төхөөрөм гээд л бүхий л элекроникт хэрэглэдэг газрын ховор элементийг дэлхийн зах зээл дээр гаргахыг хязгаарлалаа. Ингэснээрээ хятадууд газрын ховор элементийн 95%-ийг дангаараа эзэгнэж , бүхий л хөгжил дэвшилийг өөрийн мэдэлд байлгахыг санаархаж эхэллээ. Газрын ховор элемент өвөрмонголын нутаг дэвсгэрт асар их байдаг. Ирээдүйн хятад хөгжингүй болоход өмнөд монгол нутгийн байгалын баялаг асар их түлхэц өгнө гэдгийг тэд аль эртнээс тооцоолон ач холбогдол өгсөн нь ойлгомжтой. Ингээд л тэндээс 100 % олборлож технологийн өндөр хөгжилд хүрэхээр зүтгэж байна. Дэлхийн номер нэг улс болохыг тэд дэндүү их хичээж байна. Тэдий санал гүйцэлдэх аваас нэг л өдөр НҮБ-ын өөдөөс салаавч гаргах нь дамжиггүй. Оросууд 1980-аад онд барьж байгаад орхисон байлдааны нисэх онгоц тээвэрлэгч “Варяг” хөлөг онгоцыг хятадууд худалдан авч өөрсдөө гүйцээж далайд гаргалаа. Хятадууд далайг дангаар эзэгнэхийг ихээр санаархдаг боллоо. Үүнд нь америкчууд асар их түгшиж австрали тийш цэргээ татаж байна. 10-15 мянган км газар тусах тусгалтай тив алгасах балистик пуужинг ч хийгээд бэлэн байдалд оруулчихлаа. Энэ үндэстэн дэлхийг ганцаар эзэгнэх гэсэн бодол улам л түрэмгий шинжтэй болсоор. Далай тэнгист байгаа нефть болон байгалын хийгээр баялаг арлуудыг өөрийн мэдлийх хэмээн япон ,тайланд , вьетнам хэмээн улсуудтай ч шөөргөөцөлдөөд эхэлчихлээ. Саяхан манай монгол улсыг дайрч давшилсан байдалтай “Монгол бол татаад дууссан тамхины иш, хэнд хэрэггүй улс “ гэсэн нийтлэл гарч манайхны дургүйцэлийг хүргээд авав. Гэтэл үүний дарааханаар Японы Сенкаку аралтай холбоотойгоогоор дахиад л Монгол улсын тусгаар тогтнол руу заналхийлсэн аястай “ Сенкакуг арлаас 500 000 дахин том нутга ч авах хэрэгтэй” гэсэн нийтлэлүүд хятадын хэвлэлийн хуудаснаас салахаа болилоо. Хэдийгээр хятадууд ийнхүү гадагшаа түрэмгий бодлого явуулж байгаа ч дотоодын байдал нь туйлын хүнд хэцүү байгааг олон улсын ажиглагчид бичсээр байна. Олон үндэстэнээс бүрдсэн хятад улсыг цаашид авч явах арга зам мухардмал байдалд ороод байгааг хятадын өнөөгийн төр засгийн өдөрлөгүүд ч мэдэрч эхэллээ. Энэ байдлаа ч асар ихээр нууцлаж 21-р зуун бол хятадын зуун хэмээн лоозогнож байна. Энэ улсын эдийн засаг нь чөлөөтэй байгаад нийгэм, улс төрөө хаалттай байлгах бодлого нь нэг хэсэгтээ амжилттай явж байсан боловч цаашид энэ байдлаараа яваад байж болохгүй нь илт боллоо. Хятадад улс төрийн шинэтгэл зайлшгүй хийх талаар хятадын төрийн өндөрлөгүүдийн зүгээс удаа дараа ярьж байгаа боловч харамсалтай нь коммунист тогтолцооноос ардчилсан тогтолцоо руу орно гэдэг тэдний санасанаар болохгүй нь ойлгомжтой. Ардчилсан тогтолцоо руу шилжихэд улс төр болон нийгэмийн асар том өөрчлөлтүүд явагдана. Энэ үед 56 үндэстэнээс бүрдсэн энэ улс задрах магадлал асар өндөр буюу бараг 100% юм. Хятадын өнөөгийн нийгмийн тогтолцоог шүүмжилдэг ардчилсан үзэлтэнгүүдийнх нь мэдэгдэлүүийг харж байхад ардчилсан тогтолцоонд шилжихэд өнөөгийн БНХАУ-ын үйл ажиллагааг үргэлжлүүлж ,улс орны бүрэн бүтэн байдлыг хангана гэсэн мэдэгдлүүдийг хийж байна. Үүнийг нь ч Төвд, Өвөрмонгол, Уйгарууд анхааралтай ажиглаж тэднээс олигтой үр дүнг хүлээхгүй байна. Эдгээр үндэстэнүүд өнөөгийн хятадын бодлогын эсрэг бослого хөдөлгөөнүүдийг байнга гаргаж байна. Энэ олон бослого хөдөлгөөнийг хятадууд цэрэг армийн хүчийг ашиглан дарж байгаа боловч олон улсын зүгээс хүний эрх ,эрх чөлөөг боймолдог гэсэн эсэргүүцэлтэй байнга тулгарч байна. Намаа аврах гэхээр улс нь нурчих гээд, улсаа аврах гэхээр нам нь нурчих гээд ёстой ацан шалаанд орсон шатарын ноён шиг л болчихоод байна. Дээр нь эдийн засгийн том, том бүлэглэлүүдийн ашиг сонирхолын зөрчлүүд дээд цэгтээ хүрчээ. Өөрийнх нь толгой дээр байгаа энэ олон булуугаа нуухын тулд цэрэг армиараа бусадыг сүрдүүлж байна ч гэж ярьдаг. Хятадын байдал дотооддоо ийм л хүнд байгаа нь хятадыг задаралд л хүргэнэ. Өнөөдрийн энэ амгалан тайван юм шиг хуурамч байдал цаашид удаан тогтнохгүй нь ойлгомжтой. Монголчуудын хувьд энэ байдлыг яаж ашиглаж чадахаас үндэстэний оршин тогтнохуй шууд хамаарана. Бидний алаг махны тасархай, ариун цусны дусал Өмнөд монголчууд өнөөдөр БНХАУ-ын бүрэлдэхүүнд байна. 1911 онд манжийн төр мөхөж монголчууд тусгаар тогтнолоо зарласаны дараагаар буюу 1912 онд хятадууд монголоос хоцорч тусгаар тогтнолоо зарласан байдаг. Түүхийн ээдэрээт нугачаанд төв монголчууд тусгаар тогтнолоо авч үлдэж чадсан ч өмнөд монголчуудыгаа 1949 онд хятадуудад алдав. Энэ гунигт түүхийг монголчууд хэзээ ч мартах учиргүй. Нэг үндэстэн угсаатаныг хэрчин тасчин дээрэмдэх нь тэдний цадигаа алдсан шунал хэрээс хэтэрсний илэрэл. Хятадын задаралаас бид өрсөж өмнөд монголчуудтайгаа илүү ихээр нягтарч, үзэл баримтлал, үйл ажиллагааны төвшинөө урьдчилан харсан байх шаардлага зүй ёсоор урган байна. 1,5 сая квадрат нутаг дэвсгэрт үйлчээд болоод байсан “шинэ монгол” үзэл одоо хэрэггүй болж байна . “Шинэ монгол” үзлийг үндэсний үзэл болон эх оронч үзэлтэй хутган ойлгосон хүмүүс байсаар байгаа нь өнгөрсөн цаг үеийн гунигт түүхийн хар мөр одоо хүртэл бүрэн арилаагүй байгаагийн шинж юм.Тэр байтугай өвөрмонголчуудыг хужаа хэмээн дуудаж нийгэмд өвөрмонголд дургүй байх уур амьсгал бий болгогсод байсаар байгаа бөгөөд энэ нь цаад утгаараа монгол үндэстэн хэрчигдэн тасарсан, тархай бутархай, хүчгүй, сул дорой , жижиг байлгах гэсэн хятадын төрийн бодлогод бүрэн нийцэж байгаагаараа маш хортой юм. “Шинэ монгол” үзэлтэнгүүд буриадуудыг орос болсон. Өмнөд монголчуудыг хужаа болсон мэтээр ухуулдаг. Энэ нь явж явж монгол үндэстэний эс оршихын төлөөх нүгэлт хар үйл юм. Энэ солиорон донтох өвчнийг орос ,хятад хоёр 1924 оноос эхлэн хүчтэй халдварлуулсаар өөрийгөө хэн гэдгээ мэдэхээ больсон байна. Үндэстэн гэдэг ойлголтыг аль болох бүрхэгдүүлэх , харин ястан гэдэг ойлголтыг хүчтэй болгосноороо монголчуудыг олон хэсэгт хэрчин тасчих хорт аргыг хэрэглэж байсан бөгөөд одоо ч хэрэглэсээр байна. Монгол үндэстэнийг 3 хан сая монголоор ойлгодог үе өнгөрч байна. “Халхын хавтгайгаар хамаг монголыг хязгаарлах нь зохимжгүй” хэмээн доктор профессор А. Пунцаг гуай хэлсэн нь юутай үнэн билээ . Бид дэлхий дээр олуулаа гэдэг ойлголтыг сэтгэл зүрхэндээ гүн суулгаж авах цаг аль хэдий иржээ. Монгол угсаатануудыг нэгтгэх Нармай монгол үзлийн эсрэг “шинэ монгол”үзэл монголчуудын сэтгэлгээнд хангалтай хор хүргэсэн. Үүний гайгаар л олон монголчууд бие биенээ танихгүй болтолоо нь алслан холдож ,бусдын өмнө хүчгүй байх эхлэл суурийг тавьсан. Монголчууд хүчгүй байх нь хэнд ашигтай вэ? Энэ нь гадныханд л ашигтай. Монголын төлөө гэсэн сэтгэл зүрх бүхэн үүнийг ухаарах цаг нь болсон . Зарим хүмүүс хятадын уурыг хүргэчилгүй зүгээр л бай хэмээн ” шинэ монгол” үзлээр номчирхдог. Энэ номчирхол одоо хэнд ч хэрэггүй. Тэртээ тэргүй бид хүчирхэг байж чадах бэлэн үзэл номлолтой ард түмэн. Энэ үзэл номлолоос хятад орос хоёр үхтэлээ айж бэргэдэг. Энэ бол бүх монголчуудыг нэгтгэх Нармай монгол үзэл. Харин “шинэ монгол”үзэлтэнгүүд Нармай монгол үзлийг муу муухайгаар дуудаж, фашизм, национализм болгон харлуулах гэж зүтгэцгээдэг. Манайхан Солонгос үндэстэн хоёр хуваагдсан, Герман үндэстэн хоёр хуваагдсан байсан гээд л шоолдог хэрнээ өөрсдийгөө 9өөс 10 хэсэг болон тасчигдан хуваагдсанаа огт мэддэггүй нь туйлын эмгэнэлтэй. Бид нэгдэж байж л хүчирхэгжинэ, хөгжинө, үйлдвэржинэ, тусгаар тогтнол баталгаажина, ажлын байр олон болно, амьдрал ахуй сайжирч гадныханы нүдийг бүлтийлгэнэ. Нэгдэхгүйгээр энэ бүхэн зөвхөн үлгэр төдий үлдэнэ. Яагаад гэвэл газар зүйн байрлалын хувьд хоёр улсын бүслэлт , кольцоонд байгаа улсын хувь тавьлан ямар байх нь ойлгомжтой шүү дээ. Нармай монгол үзэл бодитоор 20-р зуунд хоёр удаа биелэх нь дөхсөн түүхтэй. 1911 онд бид нэгдэж чадсан ч 1915 оны гурван улсын гэрээгээр орос хятад хоёр монголчуудыг хоёр талаас нь хавчаж байгаад өвөрмонголыг биднээс салгаж тусгаарласан юм. Хоёр дахь удаа нь 1945 оны 9-сард маршал Х.Чойболсангийн Цагаан хэрэмний дэргэд авахуулсан нэгэн түүхэн ховор нэгэн зураг байдаг. 1945 онд Сталин Кремлд хундага өргөхдөө Ар, өвөр монголын удирдагч маршал Чойбалсангийн төлөө хэмээн хундага өргөсөн байдаг. Чойбалсан энэ үед баярлан 1945 оны чөлөөлөх дайнд яаравчлан орсон байна. Чөлөөлөх дайн хэмээн нэрлэсэн нь японд эзлэгдсэн өвөрмонгол ахан дүүсээ чөлөөлөх гэдэг утгаараа ийнхүү нэрлэж байсан байгаа юм. Харамсалтай нь оросууд хуурч Монгол ардын армийг Чуулт хаалганаас буцаасанаас тухайн үеийн БНМАУ-ын хувьд дайн дууссан ч өвөрмонгол ахан дүүсээ өөртөө нэгтгэж чадахгүй болсон нь туйлын эмгэнэлт хувь тавьлан байлаа. Өнөөдөр дэлхийн улс орныг том , жижиг хэмээн хоёр хуваан ярьдаг . Хөгжингүй улсыг хараад байх юм бол үйлдвэрлэх хүчин чадалаараа тэргүүлж байгаа улсыг л нэрлэдэг байна. Үйлдвэрлэх хүчин чадалыг сайжируулах нь хэд хэдэн хүчин зүйлээс шалтгаалдаг байна. Нэгдүгээрт тухай улсын байршил нь олон улс оронтой хуурай болон усан , агаарын замаар шууд хиллэсэн байх. (Манайх шиг хоёрхон улсын кольцоонд байдаггүй байна.) Хоёрдугаарт үйлдвэрлэл явуулах хүрэлцээний ажилчидтай байх ба дотоодын хэрэглэгчид болох зах зээлтэй байх шаардлагатай.(Хүн ам олонтой байх) Энэ хоёр бол тухайн улсын үйлдвэржих амин чухал зүйл. Харамсалтай нь энэ хоёрын аль аль нь манайд байхгүй. Иймээс гадны улсын дохио занганд амархан ордог бөгөөд хөгжилд хүрч чадахгүй байгаа нь үүнтэй шууд холбоотой юм. Үүн дээр төр засгийнх нь бодлого нөлөөлөх нь мэдээж. Тэр байтугай манай улсыг Сталин зориуд хамгаалалт бамбай улс болгох үүднээс бүслэлтийн байдалд байлгахаар зориудаар хил тогтоосон байдаг. 1990-ээд онд ЗХУ задарч Казахстан улс бий болсон ч мөн л бас тэр бүслэлтэндээ хэвээрээ. БНХАУ задарахад өвөрмонгол шинжаны хооронд Гансу муж манайтай шууд хиллэхээр харагдаж байгаа юм. Үүнийг тохиолдолын явдал гэж үзэж хэрхэвч таарахгүй. Хоёр хөрш маань геополитекийн давуу байдлаа хадгалахын тулд зориуд хийсэн юм. Монгол үндэстэний эсрэг хийсэн энэ хязгаарлалтуудыг Нармай монгол л эвдэж чадна. Өөр ямар ч хүч үүний эсрэг зогсож чадахгүй. Монголчуудыг 9 хэсэг болгон тасчин хувааж, нутаг дэвсгэр, баялаг, геополитикийн боломжуудыг дээрэмдэн авч Монгол үндэстэнийг үгүй болгох ажлуудыг хятад орос хоёр үе шаттайгаар хамтран хийсээр ирснийг түүхийн шарласан хуудасууд гэрчилсээр байдаг. Энэ ажиллагаа ил далд хэлбэрээр одоо ч үргэлжлүүлсээр байна. Энэ нь хятад орос хоёрын өөрсдийнх нь оршин тогтнохуйн төлөөх монгол үндэстэнийг золиослох золиослол юм. Эндээс л энэ хоёр яагаад хүчирхэг бид яагаад жижиг сул дорой байх ёстой гэсэн асуултын учиг хөвөрөнө. Орос бол 17-р зуунд шоронгийн хоригдол , хулгайч оргодол Ермакийн ачаар Шивэрт буюу Сибирийг эзлэн түрэмгийлэлийн эхлэлийг тавьсан байдаг. Хятад нь дөнгөж саяхан 1949 онд л элсний урдах монголчууд буюу өвөрмонголыг эзлэн түрэмгийлсэн . Одоо бидэнд хятадын задралыг тэвчээртэй хүлээх цаг ирээд байна. Задарлаас эхэн үедээ эерэг сөрөг зүйл мэдээж гарна. Энэ байдлыг хааш нь эргүүлвэл зохилтойг бид урьдчилан харсан байх ёстой. Үүний дараагаар оросыг дахин задалж дэлхийн хүчний тэнцвэрийг зөв гаргаж , түүнийг хадгалах арга зам руу шилжих ёстой. Хуучин шиг "ах нар минь"хэмээн тэнэгтдэг үе өнгөрсөн. Одоо Нармай монголыг ямар байдлаар байгуулах вэ хэмээн бодож аргачлалыг зөв томъёолох хэрэгтэй болоод байна. Эс чадвал монгол хэмээх сүүлчийн голомт тасарна. Дэлхийн улс гүрэн цаг үргэлж өөрчлөгдөн хүчирхэгжиж, суларан доройтож явсаар байдаг. Мөнхийн юм гэж байдаггүй. Тэр байтугай мөнхийн хөрш гэдэг нь шал худлаа зүйл юм. Олон улс задарч ,бутарч нийлж л байдаг . Ингэснээрээ хажуу хөршүүд ч өөрчлөгддөг.1990-ээд оны эхээр ЗХУ задарч шинэ улсууд үүсэж, шинэ, шинэ хөршүүд үүссэн. Манай “шинэ үзэлтэн”гүүд газар нутгаа үүрээд нүүчихгүйгээс хойш мөнхийн хөрштэйгээ эвтэй бай хэмээн номчирхдог. Эвтэй бай хэмээн сургаж байгаа нь зөв боловч мөнхийн хөрш гэдэг нь ямар ч хэрэггүй зүйл юм. Хэзээ нэгэн цагт бид өмнөд монгол хэмээх бидэнтэй үндэс угсгаа хэл, соёл нэгтэй ах дүү нартайгаа хөрш улс болж л таараа. Энэ цаг үеээс л төвөөс зугатах хүч, төв рүү тэмүүлэх хүч хоёр зэрэг үйлчилж эхэлэнэ.Төв рүү тэмүүлэх хүчийг энэ үед л бид зөв ашиглаж улс үндэстэнээ нэгтгэх арга замыг маш оновчтой , нарийн аргаар сүвэгчилэх ёстой. 1915 оны гурван улсын гэрээгээр алдсан өмнөд монголоо эргүүлэн авч уг гэрээнд оролцож амь насаа алдсан Манлайбаатар Дамдинсүрэн, Ширнэндамдин,Чандаржав, Дашням, Удай зэрэг өвөг дээдсийнхээ чин хүсэл захиасыг биелүүлж , гэгээн сүнсийг амаржуулах нь монголчууд бидний ариун үүрэг билээ. Зөвхөн өвөрмонголоор зогсохгүй Төв монголчууд бид алдагдан дээрэмдүүлсэн ард түмэн ,газар нутгийнхаа зүг хараа салгахгүй ширтээстэй байгаасай хэмээн Их эзэн Чингис хааныхаа сүнсэнд сүслэн залбирмой. Жижиг байхын зовлон, хуваагдмал байхын гаслан, бусдын колони байхын гутамшигийг монгол үндэстэнүүд өнөөдөр хангалттай амсаж байна. Монголчууд нэгдэж байж л эдгээр бэрхшээлүүд арилана. Идсэн эрүү хувхайрч, идүүлсэн бут ногоороно гэж монголчуудын зүйр үг бий дээ. Монголчууд нэгэн туган доор нэгдэж, цээж тэнэгэр явах цаг ойрхон байгаа гэдэгт би итгэдэг. Бидний хувь заяа бидний сэтгэлийн галаас л шалтгаалана. Хатуу хэцүүг сөрсөн хүмүүний амьдрал дэгжиж дээшилж, урсгал даган уруудсан амьдрал дуусдаг нь жам юм хойно нийгэмийн амьдарлыг ч гэсэн сөрөн байж бичсэн сөрж зогссон сэтгэл юугаа дэлхийн Монголчуудын сэтгэл байгаасай хэмээн энэхүү нийтлэлээ өндөрлөе. Нармаймонгол Жич:Хуулж олшируулан тараахыг зөвшөөрөнө