200 мянган тонн ураны батлагдсан нөөцтэй, дэлхийн ураны зах зээл дээрх 12 дахь том оролцогч улс Монгол Улс өнөөдөр ураны зах зээлд “гол тоглогч” болох түүхэн замналынхаа эхлэлийг тавилаа. Энэ бол Оюутолгойн гэрээний жишигт дүйх Монгол Улсад урьд өмнө нь хийгдэж байгаагүй ураны төслийн хөрөнгө оруулалтын гэрээнд гарын үсэг зурсан үйл явдал юм. Түүхэн гэрээг Монгол Улсын Засгийн газар болон Монгол, Францын хамтарсан "Бадрах Энержи" ХХК-ийн хөрөнгө оруулагч Орано Майнинг С.А.С компани хооронд байгууллаа. 

Ураны үнийг 80 ам.доллар гэж тооцвол Монгол Улс уг төслөөс 5.2 тэрбум ам.долларын ашиг олох бөгөөд уг төслийн гэрээг байгуулснаар Монгол Улс нь Франц, Англи, Итали, Испани, Белги, Нидерланд, Швейцарь зэрэг Европын холбооны 26 улсын гуравны нэгийг 50 жилийн турш цахилгаанаар хангах боломжийг нээж өгч, дэлхийн зах зээлд “гол тоглогч” улс болох боломжоо ураны гэрээгээр атгаад авлаа. 

Дэлхийн зах зээлд “гол тоглогч” улс болох боломжийг атгуулсан төслийг хэрэгжүүлэхэд гол ажлыг нугалсан, төсөл хэрэгжүүлэх ажлын хэсгийг ахалсан хүн бол тухайн үеийн Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдаар ажиллаж байсан Х.Нямбаатар. Тэрбээр анх 2023 оны зургаадугаар сарын 11-нд төсөл хэрэгжих Зөөвч-Овоо, Дулаан-Уулын уран олборлох уурхайн талбайд ажиллаж, төслийн ТЭЗҮ хийгдэж, туршилтын олборлолт хийхэд бэлэн болсон талаар зарлаж байлаа. Улмаар хөрөнгө оруулалтын гэрээний төслийг боловсруулах ажлын хэсгийг байгуулсан. 

Энэ үеэр ураны төслийн ажлын хэсгийг ахалж байсан Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд асан Х.Нямбаатар “Өнөөдөр бидний ярьж байгаа төсөл бол манай улсад гуравдагч орны томоохон хөрөнгө оруулалтын гэрээний хамгийн тод жишээ. Тиймээс бид өмнөх алдаагаа давтахгүй, харилцан ашигтай, цаашлаад бүс нутагтаа, энэ салбараа тэргүүлэх тоглогч байх амбицтайгаар Монгол Улсын Засгийн газар хөрөнгө оруулалтын гэрээнд ажиллаж байгаа” гэдгийг онцолж хэлж байлаа. 

Аль 27 жилийн өмнөөс яригдаж эхэлсэн ураны төсөл Францын Ерөнхийлөгч Эммануэл Макрон манай улсад албан ёсны айлчлал хийсэн 2023 оны тавдугаар сар, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн аравдугаар сард Франц Улсад хийсэн төрийн айлчлалын үр дүнд мөн алд дэлэм урагшилснаар, төсөл санаачлагч, хэрэгжүүлэгчдийн өндөр үүрэг оролцоотойгоор өнөөдөр хөрөнгө оруулалтын гэрээг үзэглэлээ. 

Т.Балдан