Намууд УИХ-ын сонгуульд нэр дэвшигчдээ зарласан нь намуудын дотор ч, гадна ч бөөн маргаан дагуулав. Зарим нь авилгач, хулгайч, дээрэмчин “хуучин” хүмүүсээ орууллаа гэв. Зарим нь цүнх баригч, тэрний энэний талын “шинэ” хүмүүсээ орууллаа гэв. Зарим нь “яг адилхан” гэв. Нэр дэвшилт бол ердөө л сонгуулийн анхдагч нөхцөл буюу “байгаа” хүмүүс юм. Ард түмэн энэ “байгаа” дундаас сонгодог. Намууд нэр дэвшигчдээ азаа үзэх гэж биш, харин улс төрийн тодорхой тооцоогоор дэвшүүлдэг. Ямар ч муу нам зөв буруу, амжилттай амжилтгүй нь хамаагүй тооцоо хийдэг. Энэ тухай маш товч өгүүлсү…
Сонголтод нөлөөлөх хүчин зүйл
Нэг. “Шинэ”, “хуучны” харьцаа
Шинэ хуучны харьцаа сонголтод маш их нөлөөтэй. Гэхдээ нэрсийн жагсаалтын шинэ хуучны харьцаа биш, харин нам, эвслийг шинэ, хуучны аль нь удирдаж байгаагаар тодорхойлогдоно.
Энэ утгаар бол МАН илүү шинэ. Жишээлбэл, МАН-ыг Л.Оюун-Эрдэнэ, Х.Нямбаатар, Д.Амарбаясгалан нарын залуус удирдаж байна. Харин АН-ыг Лу.Гантөмөр, С.Баярцогт нарын хөгшчүүд удирдаж байна.
Энд би нэр дурдсан хүмүүсийг сайн муу, сайхан муухайг огт яриагүй. Зүгээр л шинэ болон хуучин үеийн улс төрчдийн залгамж халааг ярьж байна. Харсаар байтал МАН “шинэ” байна. Нөгөө талаар нэр дэвшигчдийнхээ жагсаалтыг 100% шинэчилдэг, эсвэл 100% хуучруулдаг нам гэж дэлхийн түүхэнд байхгүй. Дэлхийн түүхэнд байхгүй юмыг нэхнэ гэдэг бол үлэмжийн их тэнэглэл.
Хоёр. Нам доторхи маргаан хэрүүл
Аль аль намын дотоодод зөрчил маргаан, хэрүүл тэмцэл бий. МАН-ын удирдлагууд сонгуульд амжилт үзүүлэх нэгэн зорилгын төлөө өөр хоорондоо зохицон, эвлэрэл тогтоон ажиллаж чадаж байна. Энэ эвлэрэл бүр, түрийг би мэдэхгүй, гэхдээ сонгуулийн үеэр эв нэгдлээ хадгалж чадаж байна. Үгүй ядаж эвлэрсэн дүр үзүүлж чадаж байна. Гэтэл АН өдөр болгон хэрүүл маргаан хийж, ил тод тэмцэлдэж байна. Хэрүүл зодоонгүй хурал цөөхөн болж байна. АН дотоод зөрчил антогонист буюу хэзээ ч үл эвлэрэх хэмжээнд хүрээд байна.
Гурав. Намын сүлжээний зөрчил
МАН, АН хоёр өөрийн гэсэн хүчирхэг сүлжээтэй. Бусад намууд найдвартай хэдхэн тойрог дээр шинээр сүлжээ үүсгэх асар хүнд ажилтай тулгарч байна. Аль аль намын сүлжээ мөнгөөр, их мөнгөөр л ажлаа хийдэг. Гэхдээ МАН-ын сүлжээ сахилга бат, зохион байгуулалт сайтай, сайн муу асар их туршлагатай. Хамгийн гол нь “дээрээс оноож өгсөн” хүний төлөө эргэлзээгүй ажилладаг. Харин АН-ын сүлжээ сүүлийн жилүүдэд байнга задран сарниж ирсэн. Тэр ч байтугай намаасаа нэр дэвшигчдийн эсрэг ажилладаг гажиг өргөн тархсан. 2000 оны сонгуулиар АН-ын сүлжээний зарим хэсэг тэр чигээрээ МАН-ын төлөө ажиллаж байсны гэрч нь би өөрөө юм. Одоо АН-ын сүлжээ эргэн сэргэж, хуучин шигээ хүчтэй болно гэдэг тун ч эргэлзээтэй.
Хийсвэр тооцоогоор…
Үнэндээ бол нэрсийн жагсаалт юу ч тодорхойлохгүй. Харин сонголтын үр дүн амжилтыг тодорхойлно. Өөрөөр хэлбэл сонгуулийн үр дүнд нэрсийн жагсаалтаас хэд нь хасагдаж, хэд нь үлдсэн харьцаагаар нам шинэчлэгдсэн эсэхийг харж болно. Мөн үүнд прогноз хийж болно.
Ингээд ойлгомжтой болгохын тулд хийсвэр-бодит жишээ авъя:
МАН, АН хоёр хль аль нь 126 хүн дэвшүүлсэн ба үүний 100 нь “шинэ”, 26 нь “хуучин” гэж үзье. Дашрамд энэ харьцаа бодит байдалд тун дөхнө. Ингээд МАН, АН хоёр яг тэнцүү буюу 50:50%-ийн санал авсан гэе. Ингэвэл МАН-ын 50, АН-ын 50 залуу УИХ-д орно. Мөн МАН-ын 13, АН-ын 13 хууччуул УИХ-д орно. Нөгөө талд нь МАН-ын 50, АН-ын 50 залуу хасагдана, мөн МАН-ын 13, АН-ын 13 хуучин хасагдана. Гэхдээ бодит байдал дээр ийм харьцаа хэзээ ч байхгүй. МАН илүү жин дарсан харьцаа гарч ирнэ.
Ингээд МАН 60, 70, 80, 90%-ийн санал авлаа гэхэд УИХ-д орох шинэ хуучны суудлын харьцаа ямар байхыг хүснэгт болгон авч үзье:
Одоо аль намынх залуус УИХ-д илүү орж, аль намынх залуус илүүтэй хасагдах нь тэнэг хүнд ч гэсэн ойлгомжтой гэж санана. Энэ жишээг би юм “ойлгохоо байсан” байсан тэнэгүүдэд зориулж албаар хийсвэрлэн хялбарчилж үзүүлж байна. Судлаач надад үүнээс хавьгүй илүү нарийн, өндөр нарийвчлалтай судалгаа байгаа нь мэдээж хэрэг. Сонгуулийн үр дүнд МАН нэрсийн жагсаалтынхаа үндсэн цөмийг хадгалан үлдэж чадах нь ямар ч эргэлзээгүй. Харин АН нэрсийг жагсаалтаа эвдүүлж, хэдхэн баагийтай УИХ-д орох нь бас л эргэлзээгүй. Би МАН-д “хайртай” болохоороо ингэж дүгнээд байгаа юм биш, харин бодит судалгааны бодитой тооцоог үндэслэн хэлж байна.
Нэрсийн жагсаалтын сэтгэл зүйн нөлөө
Аливаа нэрсийн жагсаалтаар намын шинэчлэгдсэн, хуучирсан эсэхийг тодорхойлох боломжгүй. Харин нэрсийн жагсаалтад орсон, оролгүй хасагдсан гол гол хүмүүс аль нэг намын амжилтыг тодорхойлдог.
Жи: Сү.Батболдын нэрийг дэвшүүлээгүйгээрээ МАН шинэчлэгдэж, эсвэл шинэчлэгдэх гэж байгаагаа тодорхой харуулав. Хэрэв МАН Сү-г дэвшүүлсэн бол МАН-ын эсрэг савалгаа үүсэх байсан. Учир нь ганцхан Сү-гийн “нэр сүр” жагсаалтад орсон бүх хууччуултай “тэнцүү” юм.
Жи: АН манай Г.Уянга, З.Нарантуяа нарыг хуурч байлгаж байгаад хулхидаж жийснээрээ том алдаа гаргав. Учир нь Г.Уянга, З.Нарантуяа хоёр бол АН-ын шударга ёсны бэлэгдэл байсан юм. Нэгэнт шударга ёсны бэлэгдлээ хөсөр хаясан бол АН цаашдаа шударга бусаар явж, МАН-ын дагуул нам болно гэдгээ тунхагласан хэрэг юм. Ингээд Ц.Элбэгдоржийн бүлэгт тал засаж байгаад АН-ын дарга Л.Гантөмөр санаатайгаар намаа хорлов. Сонгуулийн дараа “АН-ыг ялагдуулсан” шалтгаанаар Л.Гантөмөр огцрох нь гарцаагүй. Хэдхэн сарын цаадахыг тооцож чадахгүй заяа нь хаясан тэнэг лалар…
Судлаач Х.Д.Ганхуяг
Эх сурвалж: https://gankhuyag.com/
Эрхэм та судлаач Д.Ганхуягийн бусад бүтээлүүдийг түүний албан ёсны блог https://gankhuyag.com/-ээс уншина уу
Сэтгэгдэл34
Д.Сумъяабазар: Ерөнхийлөгч хүртэл Ерөнхий сайдыг дуудаад хатуу чиглэл өгсөн. "Ногоон автобус"-ны асуудлаа цэгцлэхгүй бол бараг өөрөө “Ард түмэнтэйгээ талбай дээр гарна” гэсэн ‼️ Би ажлаа өгөхгүй бол Ерөнхий сайд, ЗГ-ыг унагах хэмжээнд хүртэл улс төрийн акц хийгдэх гээд байсан. Манай нам дотроос дээшээ, доошоо гүйж янз бүрийн хов хүргэж гүйсэн
Халзан хятад луухаан Да.Ганболдын хошногоны хуурс Жамбий данжаад ганц олдсон боломж гэж хошногоны нүхээрээ гартал ууж идээд тун завгүй байгаа шүү..Идүүрээ харамласан нохой яаж архирч уурладаг билээ. Зуулгав даа та нар..
Уянгыг аль нэг жижиг намаас тойрогт дэвшүүлмээр байна.
АРДЧИЛСАН НАМ АНХНААСАА ХАР МАССЫН Л ХӨДӨЛГӨӨН БАЙСАН! ТҮҮНЭЭС ХОЙШ НАМ БОЛЖ ТӨЛӨВШИХ ПРОЦЕСС 30 ЖИЛ ЯВАГДЛАА ! БАЙДАГГҮЙ ЭЭ ! НАМ ГЭДЭГ ЛИЙДЭРҮҮДИЙН БОДЛОГО СТРАТЕГ БОЛОВСРУУЛДАГ БАЙГУУЛЛАГА ТҮҮНЭЭС НААШ ХАРСАН БОЛГОНЫГ ЭЛСҮҮЛЖ СОНГУУЛЬД ЯЛАХ ГЭСЭН ҮЙЛ БИШ Л ДЭЭ ! ЦӨӨН ТООНЫ ЧАДВАРЛАГ ЦӨМ БУСАД НЬ ТУХАЙН СОНГУУЛЫН Л ДЭМЖИГЧ НАР Л БАЙХ ЁСТОЙ ! МАН НАМ Ч АДИЛ БҮХ ХҮНИЙГ ЭЛСҮҮЛЭЭД НЭГ НАМЫНХАА СИСТЕМРҮҮ ЯВААД БАЙДАГ ! ХАРАМСАЖ ӨРӨВДМӨӨР ЮМ Л ДАА
Бао Цайг хэн нэрийг нь оруулж холион бантав хутгав ? Энэ бол МАН-ын мичин самж Фүнк. Фүнк дааяа АН-ын Бао Цай данжаадын гадаадад нуусан олон сая доллараас хувь авч Жамьбийг идсэн ууснаар нь барьцаалаад зүтгээлж байгаа.Энэ талаар мантуу Фүнк Бао Цайг дарга болгохгүй бол ална шоо гэж эртнээс азаргалж заналхийлаад байсныг мартчихсан уу.Тархи нь өтсөн өмхий малнууд аа..
Уянга чадахгүй
Уянга нөү
ЖАН-нхан МАН-г дэмжээд сүйд шүү шар уянга бас л уянгалуулж өгсөн бна лээ
Ж.Батзандан: С.Баярцогтыг АН-ын дарга болгохгүй бол ална гэж Хүрэлсүх олон хүнийг дарамталдаг болжээ
ОРТОЙ л ... Гантөмөр бол ёстой АН - ын " туучий " юм даа , Г . Уянга , З . Нарантуяа хоёрыг байрыг нь эзлүүлж , Цэнгүүнээ эхнэрийнхээ дэргэд аваачихгүй бол сонгуулийн дараа БУДАА ...
Бао Цайг хэн нэрийг нь оруулж холион бантав хутгав ? Энэ бол МАН-ын мичин самж Фүнк. Фүнк дааяа АН-ын Бао Цай данжаадын гадаадад нуусан олон сая доллараас хувь авч Жамьбийг идсэн ууснаар нь барьцаалаад зүтгүүлж байгаа.Энэ талаар мантуу Фүнк Бао Цайг дарга болгохгүй бол ална шоо гэж эртнээс азаргалж заналхийлаад байсныг мартчихсан уу.Тархи нь өтсөн өмхий малнууд аа.
АН хэзээнээсээ ийм хагаралтай, гишүүд нь урвагч зантай. 1996 оны сонгуульд манай үүрийн гишүүдийн талаас илүү нь хэдхэн төгрөг, шил архиар эсрэг ажиллаад нэр дэвшигчээ унагаж л байсан даа. Түүнээс хойш би зугтдаг болсон. Бүтэхгүй хүмүүс.
Ж.Батзандан: С.Баярцогтыг АН-ын дарга болгохгүй бол ална гэж Хүрэлсүх олон хүнийг дарамталдаг болжээ
Ard tumen manig 8 jil yu hiiseniig medej bgaa songuuliin omno neg shan ulsuud bolohgui
Ж.Батзандан: С.Баярцогтыг АН-ын дарга болгохгүй бол ална гэж Хүрэлсүх олон хүнийг дарамталдаг болжээ
Халзан хятад луухаан Да.Ганболдын хошногоны хуурс Жамбий данжаад ганц олдсон боломж гэж хошногоны нүхээрээ гартал ууж идээд тун завгүй байгаа шүү..Идүүрээ харамласан нохой яаж архирч уурладаг билээ. Зуулгав даа та нар..
МАН ын бодлого гэж байдаггүй юм ганцхан Хүүк Данх хоёрын бодлого гэж л байна ! Хэнийг оруулах хэнийг хасахаа энэ хоёр л шийдэж байна ! Жагсаалтын эхний 20 хүмүүс бүгд энэ хоёрын хүмүүс !ялангуяа Данх заримыг нь зориуд олж ирсэн ! Гишүүн болбол энэ хоёрт зүтгэх ёстой насны өртэй хүмүүс юм ! Үүнийг монголын муур нохойнууд ч гэсэн гадарлаж байна Ганаа баагий минь ! Ингэхэд Ганаа баагий Сү туучийг балбахаа яагаад больчих ва зоос авчихсан юмуу !
ene kun zarimdaa unen keldeg yum shuu
Бао Цайг дарга болгохгүй бол ална шоо гэж МАН-ын том хар чихтэй ,данхар толгойтой, мичин төрхтэй бүдүүн дарга занаад байсан.Жамбий энэ даргын атганд нь орчихсон юм биш үү.. Бао Цай гадаадад нуусан сая доллараа энэ мичин даргаар авахуулж шан өгсөн нь тодорхой. Шан авч амташсан мичин дарга мангас төрхтэй болж хүн амьтан ална хядна гэж занах нь ойлгомжтой.
Ж.Батзандан: С.Баярцогтыг АН-ын дарга болгохгүй бол ална гэж Хүрэлсүх олон хүнийг дарамталдаг болжээ
Судлаач тун ойлгомжтой анализ хийжээ. Мэргэжил гэж ийм л байдаг. Манайхан санал хулгайлах гэж мөнгө тарааж байхаар ийм судлаачдын судалгааг эртнээс дэмжиж, бодлого тодорхойлохдоо ийм мэргэжилтнүүдийн санаа оноог авч байвал төр улсад хэрэгтэй л юм.
Барууны их сургууль нэртэй МСҮТ төгссөн, амных нь салиа арилаагүй, боривных нь баас арилаагүй бацаануудыг өндөр боловсролтой гэчихжээ. Ичмээр юм. Өндөр боловсрлыг Оросын боловсрол шиг академик боловсрол эзэмшээд, дараа нь бодит амьд үйлдвэрлэл дээр 20-30 жил ажиллаад прагматик боловсрол олж аваад эзэмшдэг юм.
Юу гээд балайраад солиороод байгаа лалар вэ ? Би энд "өндөр боловсролтой" гэсэн нэр томъёо нэг ч удаа хэрэглээгүй. Хий юм хардаг, зохиодог хүн мэдрэлийн өвчтэй байдаг.... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Барууны их сургууль нэртэй МСҮТ төгссөн, амных нь салиа арилаагүй, боривных нь баас арилаагүй бацаануудыг өндөр боловсролтой гэчихжээ. Ичмээр юм. Өндөр боловсрлыг Оросын боловсрол шиг академик боловсрол эзэмшээд, дараа нь бодит амьд үйлдвэрлэл дээр 20-30 жил ажиллаад прагматик боловсрол олж аваад эзэмшдэг юм.
бушуу туулай борвиндоо. хурдхан өтгөө тунгаагаад.
Барууны их сургууль нэртэй МСҮТ төгссөн, амных нь салиа арилаагүй, боривных нь баас арилаагүй бацаануудыг өндөр боловсролтой гэчихжээ. Ичмээр юм. Өндөр боловсрлыг Оросын боловсрол шиг академик боловсрол эзэмшээд, дараа нь бодит амьд үйлдвэрлэл дээр 20-30 жил ажиллаад прагматик боловсрол олж аваад эзэмшдэг юм.
12с 22-25нд мэндлээд+. officer’s only нойлдоод тоолол эхэлж
Уянгыг яагаад дэвшүүлээгүй юм болоо ёстой гайхмаараа
Утаандаа хордоол үхнэ л биз өөр яаадийн ...маны долоогч..хэдэн үйлдвэр ,хэдэн станц барив авилгалын үзүүлэлтээр 120т,ардчилсан бус улс жагсаалтад орлоо хувийн үйлдвэр хумигдаж ДНБ 40 боллоо..ядуурал 30 хувь..түрүүний 4 жил ковид, Оросын дайн руу чихсэн одоо мөрийн хөтөлбөр хэрэглээгүйгээс нэг дайсан олж чихэж эхэлсэн нь Элбэг Дорж гэж эрх мэдэлгүй амьтан...цагдаа,атг, прокурор шүүх бүгд бн одоо яасан байхуу
яг голыг нь олжээ.
.эн э ү мхий амтай шулга юу мэддэг юм. Хажууд нь зогсоод юм ярихад үмхий гар
.эн э ү мхий амтай шулга юу мэддэг юм. Хажууд нь зогсоод юм ярихад үмхий гар
ГАТАН ЭЭЖгүй болчихлоо.. яахым бэ ?..
мухар төмөр замыг огт ярьдаггүй, оросын хийн хоолойг нутгийн тэхий дундуур тавихыг дэмждэг судлаач даа.