sonin.mn
Сэтгэгдэл (0)
Сvvлийн vед нийслэлийн орчимд газар хөдлөлт нэмэгдэж байгаатай холбогдуулан Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж ард иргэдийг “Хvн бvр газар хөдлөлтөөс өөрийгөө хамгаалах бэлтгэлтэй байх хэрэгтэй” хэмээн анхааруулсан билээ.
 
Тэгвэл монголчууд бид газар хөдлөлт гэж чухам юу юм бэ, магниут гэж юу вэ гэх ойлголтуудаар тун маруухан байдаг. Тэгвэл газар хөдлөлт нь газрын гадарга дахь энергийн гэнэтийн сулралтаас шалтгаалсан газрын хөдөлгөөн гэнэ.
 
Газар хөдлөлтийн магнитыг газар хөдлөлтийг хэмжих багажаар хэмждэг. Газар хөдлөлт нь ихэвчилэн геологийн хагаралаас шалтгаалдаг ба заримдаа галт уулын идэвхижилт, газрын гулсалт, цөмийн туршилт болон уул уурхайн дэлбэрэлтээс ч болдог байна. Тэгвэл газар хөдлөлт болох vед бид энэ аюулаас хэрхэн яаж өөрсдийгөө хамгаалах вэ гэсэн дараах зөвлөгөөг хvргье. 
 
Газар хөдлөлтийн vед өөрийгөө болон хажуудах хvнээ хэрхэн хамгаалах вэ?
 
Бөх бат ширээ буюу бусад тавилгын дор орж, чичиргээн бvрэн зогстол тэндээ хоргод. Хэрэв эргэн тойронд чинь ширээ байхгvй бол байшин доторх буланд очиж толгой нvvрээ гараараа халхлан, хагас суу.Цонх, хана, шил, хаалга болон газар хөдлөлтийн vед унаж болох зvйлсийн ойролцоо бvv оч. Хэрэв та орондоо байсан бол хөдлөлгvй толгойгоо дэрээр хамгаалах хэрэгтэй.
 
Хэрэв унах боломжтой хvнд зvйлс байгаа бол аль болох хамгийн ойр аюулгvй газарт оч.Хэрэв та бөх бат хийгдсэнийг нь мэдэж байгаа бол хаалга тань аюулгvй хоргодох газар болж болох юм.Чичиргээн гvйцэд зогстол гадагш бvv гар. Цахилгаан тасрах болон гал унтраагч болон галын дохиолол ажиллаж болзошгvй гэдгийг анхаар. Цахилгаан шат бvv хэрэглэ.
 
Хэрэв та гадаа байвал газар хөдөлж эхэлмэгц байшинд орох гэж оролдох хэрэггvй.Барилга, гудамжны гэрэл болон бусад нурж болзошгvй хэрэгслээс хол очих. Чичиргээн зогстол гадаа байх. Хэрэв та явж байгаа тээврийн хэрэгсэл дотор байгаа бол машинаа яаралтай аюулгvй газар зогсоож, машиндаа vлд. Барилга, мод болон утсан хэрэгсэл дор зогсож болохгvй ба гvvр ч нурах аюултай байдаг. Газар хөдлөлт зогсмогц цааш хөдөлгөөнөө vргэлжлvvлж болох боловч газар хөдлөлтийн улмаас гvvр болон онгоцны зогсоол гэмтсэн байж болзошгvй тул зайлхийх хэрэгтэй.
 
Хэрэв та барилгын нурингад тvгжигдсэн бол шvдэнз асааж хэзээ ч болохгvй. Тоосыг хөдөлгөх буюу өшиглөхийг оролдож огт болохгvй. Учир нь ингэснээр та өөрийнхөө амьсгалыг боогдуулах аюултай.Тоосоор амьсгалахгvйн тулд хамрын алчуур болон хувцсаараа амаа дар.Хана буюу ямар нэг зvйлийг тогших нь аврагчдад таны байршлыг олоход тусална. Хэрэв таньд шvгэл байвал ашиглах буюу зайлшгvй vед тусламж дуудан орилох нь тусламж дуудахад хэрэгтэй боловч тоосонд амьсгал боогдох аюултайг анхаараах хэрэгтэй байдаг байна.
 
Ямартай ч иргэд дээрх зөвлөгөөг зайлшгvй амьдралд бодитоор хэрэгжvvлж өөрийгөө болон ойр тойрныхоо хvмvvсийг vvсч болзошгvй гэнэтийн аюулаас хамгаалах бvрэн боломж байдаг байна. Өөрөөр хэлбэл, осол аваарь, газар хөдлөлтөд 100 хvнээс 85 хvн нь бие, биедээ тусламж vзvvлдэг гэнэ. Харин мэргэжлийн байгууллагын зvгээс 10-20 хувьд нь хvрч ажилладаг талаар албаны хvн ийнхvv ярьж байсан юм. 
 
З.Баттулга: Нийслэлд газар хөдлөлтөд тэсвэргvй 166 барилга байгаа
 
Ингээд ОБЕГ-ын Гамшгийн шуурхай удирдлагын ахлах мэргэжилтэн, ахмад З.Баттулга “Иргэд маань эхлээд гамшиг гэж юу байдаг юм. Гамшгийн ямар төрлvvд байдгийн энэ хvнд яаж мэдэгддэг юм гээд олон хvчин зvйл байгаа. Энэ бvхнээс хэрхэн өөрийгөө болон ойр орчныхоо хvмvvсийг хэрхэн яаж хамгаалах вэ гэсэн анхан шатны мэдэгдэхvvнтэй байх хэрэгтэй л дээ.
 
Тиймээс бид жил болгон энэ талаарх сургуулилтыг албан байгууллга болон дунд сургууль, иргэдийн дунд зохион байгуулдаг. Танд өгч буй дээрх зөвлөмжийг ард иргэд маань дагаж мөрдвөл өөрсдийгөө хамгаалж чадна гэсэн vг. Олон улсын жишигт эхний ээлжид иргэн танд 72 цаг хэрэглэх хvнс, гэнэтийн аваар осол, аюулд өртсөнөө бусдад мэдэгдэх гар чийдэн, радио станц гар дороо байлгах ёстой байдгийг энд сануулъя. 
 
Ер нь газар хөдлөлтийг хоёр янзаар өгдөг. Нэгдvгээрт нь хөдөлчлөө иргэдээ анхаараарай, Хоёрдугаарт нь хөдлөж байна шvv гэсэн анхааруулга байдаг юм. Тvvнээс газар хөдлөж байна шvv гэж өмнө мэдээллэх ямар ч боломж байхгvй.
 
Тухайлбал, энэ сарын 03-ний өдөр газар хөдлөхөд танай дуут дохиоллын систем ажилласангvй ээ гэж иргэд хэлээд байгаа. Тэгэхээр энэ системийн хvчин чадал нь зориулалтгvй учраас дуугарах ямар ч боломж байхгvй. Бид газар хөдлөх магадлалтай, хотыг тойрсон Сэлэнгэ, Булган, Дундговь, гэсэн гурван аймагт өндөр идэвжлийн станц тавьчихсан. Энэ нь нийслэлээс 200-400 метрийн радиуст байдаг.
 
Яагаад энэ станцыг дээрх аймгуудад байрлуулах болсон бэ гэвэл дэлхийд хvчтэй газар хөдлөлт болж байсан газар нутаг юм. Тиймээс дээрх аймгуудаас 200-400 метрийн долгион ирж газар хөдлөлт мэдрэгдэх учраас энэхvv станцыг байрлуулах болсон. Сая болохоор хотоос 20-хон киломертрийн хажууд газар хөдөлсөн vvнийг бид урьдчилан мэдэх боломжгvй гэж учраас тvрvvлж хэлэх боломжгvй гэж хэлж байгаа юм.
 
Газар хөдөллөө гэхэд л нөгөө дуут дохиог ажиллаж эхэлнэ гэж манай ард иргэд буруу ойлгоод байгаа юм. Яг vнэндээ манай байгууллагад аврах ажиллагааны тусгай зориулалтын тоног төхөөрөмж 40 арай хvрэхгvй хувьтай байгаа. Харин бусад газруудын тоног төхөөрөмжийг нэмбэл нэлээн гайгvй хувьтай тоо гарна шvv. 
 
Мөн хотод нийтийн орон сууцны 3133 барилга байгаа бөгөөд 2011 оноос хойш Нийслэлийн Ерөнхий төлөвлөгөөний газар 413 барилгад газар хөдлөлт тэсвэрлэх байдал, чанарыг шалгах vзлэг шалгалт хийж паспортжуулан, мэдээллийн санд оруулсан. Энэ ажлын хvрээнд ашиглалтын шаардлага хангахгvй, газар хөдлөлтөд тэсвэргvй 166 барилга байгааг тогтоосноос 85 барилгыг дахин төлөвлөх шийдвэр гаргаж, vvнээс 42 барилгыг буулган шинэчилж барих ажил эхэлсэн. 
 
Дээрх vзлэг паспортжуулалт хийсэн барилгаас 74 барилгыг хvчитгэн ашиглах боломжтой. Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газар 2012 онд улсын хэмжээнд vйл ажиллагаа явуулж буй төрийн өмчийн 656 сургууль, 686 цэцэрлэгийн барилгын ашиглалтын төлөв байдалд vзлэг хийж газар хөдлөлтийн эсрэг арга хэмжээ авагдаагvй 78 сургууль, 103 цэцэрлэгийн барилга байгааг тогтоосон. Vvнээс нийслэлийн хэмжээнд vйл ажиллагаа явуулж буй төрийн өмчийн 27 сургууль, 51 цэцэрлэгийн барилга шаардлага хангахгvй гэсэн дvгнэлт гарсан. 
 
Энэхvv дvгнэлтийг vндэслэн есөн цэцэрлэгийг буулган шинэчлэн барьж, найман цэцэрлэгийг буулгаж шинээр барихаар төлөвлөж, дөрвөн цэцэрлэгийн vйл ажиллагааг зогсоож, зургаан сургуулийн барилгыг буулган, шинээр барьж, дөрвөн сургуулийн vйл ажиллагааг зогсоосон. Тvvнчлэн улсын хэмжээнд vйл ажиллагаа явуулж буй төрийн өмчийн 512 эмнэлэг, 401 театр, музей, соёлын төв, номын сан, биеийн тамирын танхимд газар хөдлөлтийн эсрэг арга хэмжээ авагдаагvй байна.
 
Газар хөдлөлтийн гамшгийн vед Улаанбаатар хотын 285000 хvнийг 47 тvр байрлалд цуглуулан, зургаан чиглэлийн 24 байрлалд нvvлгэн шилжvvлэхээр төлөвлөн Нийслэлийн Иргэдийн төлөөлөгчдий Хурлын тэргvvлэгчдийн 2009 оны 114 дvгээр тогтоолоор баталгаажуулсан. Эцэст нь хэлэхэд ард иргэд иргэн бvхний хувийн бэлтгэл, урьдчилан сэргийлэлт хамгаас чухал байдаг” гэлээ.
 
Ямартай ч сvvлийн жилvvдэд манай улсад газар хөдлөлтийн идэвхжилт нэмэгдсэн байдаг юм билээ. Тухайлбал, энэ он гарсаар нийслэл орчимд 390 удаагийн газар хөдлөлт мэдрэгдсэн байна. Хэрэв цаашид газар хөдлөлтийн балл, хэмжээ нэмэгдвэл нийслэлд vйл ажиллагаа эрхэлдэг сургуулиудын 58 хувь нь нурах эрсдэлтэй гэсэн судалгааг Дэлхийн банкнаас гаргажээ.
 
Иймээс гэнэтийн аюулт, vзэгдлээс өөрсдийгөө хамгаалах дадал, хэвшлийг олон нийтэд суулгах шаардлага зайлшгvй байгааг албаны хvн онцлон хэлж байсан юм. Гэхдээ чухам ямар хэлбэрээр, хэдэн удаагийн давталтаар иргэдийн ой толгойд суулгах вэ гэдэг өнөөдөр тулгамдсан асуудал болсон гэдгийг ч ахмад З.Баттулга яриандаа дурьдаж байсан.
 
Тодруулбал, 2010 онд Гайтид болсон газар хөдлөлтөөс болж 300 мянга гаруй хvн амиа алдаж, барилга байгууламжийнх нь 90 хувь нь нурсан. Харин манай улсад 6.6 магнитутын газар хөдлөхөд нийт барилга байгууламжийн 20-40 хувь нь нурж, маш олон хvн амиа алдана гэсэн тооцоолол гарсныг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж сая болосон УИХ-ын чуулганы индрээс дурдсан байдаг. Тиймээс газар хөдлөлтийн аюул монголд тохиох магадлал ойрхон байгаа учраас урьдчилан сэргийлэх, ослын vед хэрхэн, бие, биенээ аврах вэ гэдэг сургалт, сурталчилгааг явуулах нь чухал байна. 
 
Эх сурвалж: "Өглөөний сонин"