Намрын намарт оюутан хүүхэдтэй айлуудад аянгын хар үүл нүүгээд ирчихсэн юм шиг нэгэн үйл явдал тохиодог. Энэ бол их, дээд сургуулиудын сургалтын төлбөрийн асуудал юм.
Сургуулиуд жил болгон төлбөрөө нэмж, салбар яамныхан ч үүнийг нь хүлээн авч, тэднийг толгой дээрээ гарган давраачихаж. Нэг ёсондоо энэ жил тэд байсан юм чинь ирэх жил үүнээс нэмэгдэж, төд болно гэсэн хүлээлт хаа хаанаа үүсдэг болсон аж.
Хөдөөгийн малчид ч хөөрхий, хоттой хэдээсээ чирч ирж, тав гурван цаасаар сольж, хүүхдийнхээ сургалт, дотуур байрны төлбөр, ойр зуурын зардлыг нь гаргах гэж хичээнэ.
Гэтэл ченжүүд энэ үеийг овжин гэгч нь хүлээж, холоос чирээд ирсэн хэдэн малыг нь хямд авахыг оролдоно. Оюутнуудын их цуваатай зэрэгцэн махны үнэ ч нэг хэсэгтээ нэмэгдэхгүй.
Гэвч хотын иргэд махны үнэ хэвийн байсан ч их хэмжээгээр авч, намар цагт жилийнхээ махсааг гаргаж чадах уу. Мэдээж үгүй. Тэдний амьдралд бас л сургалтын төлбөртэй холбоотой эцэс төгсгөлгүй яриа өрнөнө.
Ээж нь ломбард руу гялтайсан хэдэн юмаа барьж гүйх бол аав нь халтуурт явдаг хуучин машинаа зарж хүүхдээ сургахыг бодно. Эсвэл банкнаас өндөр хүүтэй цалингийн зээл авч, жилийн турш өлмөн зэлмүүн амьдрах арга сонгоно. Энэ бол Монголын өрхүүдэд тохиолддог бодит зураглал.
Энэ жил ихэнх их, дээд сургуулиуд төлбөрөө нэмэх сурагтай. Бүр улсдаа хамгийн томд ордог МУИС төлбөрөө 50 хувь нэмэх сураг гарчээ. Харин ШУТИС 10-15 хувиар нэмэхээр болсон бол хувийн хэвшлийн Монголын үндэсний их сургууль өнгөрсөн жил 1.2 сая төгрөгийн төлбөртэй байснаа энэ жил 1.8 сая болгосон гэж зарим хүн ярьж байна.
2012-2013 оны хичээлийн жилд улсын их, дээд сургуулийн дундаж төлбөр 980.000-1.9 сая байсан. Энэ бол чамгүй их мөнгө. Тиймээс энэ хичээлийн жилд төлбөр 10 хувиар нэмэгдэхэд л аав ээжүүдийн нуруун дээр хүнд ачаа бууна гэсэн үг.
Ер нь ч иргэдийн ярьж буйгаар Монголын их, дээд сургуулиудын төлбөр өмнөд хөршийн сургуулиудаас дутахааргүй өндөр болсон гэлцдэг юм билээ. Нэгэнт л ийм өндөр төлбөр төлөөд чанартай боловсрол эзэмшүүлж чадахгүй учраас бараг гадаадад сургасан нь шулуухан ч юм шиг.
Их, дээд сургуулиудын удирдлагууд сургалтын төлбөр нэмэх болсон үндэслэлээ инфляцийн түвшинтэй уялдуулсан, цахилгаан, дулааны мөнгө, багш нарын цалин тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх шаардлага, сургалтын дотоод орчин, нөөц бололцоог сайжруулахтай холбон тайлбарладаг.
Энэ жилийн хувьд гол хэрэглээ болсон цахилгаан, дулаан, усны үнэ нэмэгдчихлээ. Тэгэхээр сургалтын төлбөрийг нэмэх нь ч тодорхой гэсэн үг. Харин МОХ-ноос цахилгаан, дулааны үнийн нэмэгдэл төлбөр нэмэх үндэслэл биш гэж үзээд их, дээд сургуулиудыг “Сургалтын төлбөрөө нэмсэн байгаад үзээрэй.
Нэр хүндэд чинь халдана шүү” гээд сүрдүүлж эхэлжээ. ШӨХТГ-ын дарга О.Магнай ч сургалтын төлбөрийг 25 хувиар нэмсэн их, дээд сургуулиуд байвал манайд хандаарай гээд эцэг, эхчүүдэд захисан.
Ямартай ч их, дээд сургуулиудын энэ хичээлийн жилийн сургалтын төлбөр хэдхэн хоногийн дараа тодорхой болно. Тэр үед эрс нэмэгдсэн байвал МОХ, О.Магнай дарга, эцэг эхчүүд гэсэн гурван тал их, дээд сургуулиудын эсрэг босох биз ээ. Уг тэмцэлд хэн ялагдах нь ойлгомжтой.
Эх сурвалж:
Сэтгэгдэл0
Amerikiin jiriin neg jijig college-iin daitai surgaj chadahgui baij tengert hadsan tolbor nehne, durakuud. Bagsh nar ni gej bas l mongoldoo chuu chamai bolivsrol olj avsan, zaaj baigaa zuiliig ni joohon gunzgiiruuleed l asuuhad oorsdoo ch medehgui tag suudag tomson tolgoitnuud. Mongoliin bolovsroliig yu gedeg yum, hund yum zaasan shig zaachaad mongo nehej darvaigaach.
ehelj mongoo avchiij zaadag bhgui yu, ternees zaachaad mongoo og gevel chamaas ehleed salaavch ogoh bailgui kkk
Chi tegvel surgahaa baichaach. Tolborgui shahuu surtsgaaj baij. Tolboriig zuun huvi nemeh heregtei. Bid delhiin tuvshind tentseheer zaaj chadna. Surguuliin bagsh nar togsogchoosoo dooguur tsalin avch baina. Delhiin tuvshnii medlegiig unegui zaah hereg uu tegeed
Ha ha, delhiin tuvshin gene uu? Hol ochij huts za. Yavaad uzeerei, zaaj baigaa yumaa ch medehgui bagsh nar delhiin hemjeend zaadag gene. Mongoliin bolovsroliin system bol zugeer l mongo olohod chiglesen business shuu dee. Mongo baival Mongoliin ali ch deed surguuliin diplomiig nohoin huu ch hudaldaad avch bolno. Yu unen ter unen.
ene novshiin mongolchuudiig yer n yanaa. oron suucnii gantshan myaatr kvadratiin mongoor huuhdee surgachih huselgui malnuud yum. mongondoo taarsan bolovsrolna shuu dee. bolovsrol ch gej dee diplomnii goluud l boon boonooroo garahaas tsaashgui.
Íààä èõ äýýä ñóðãóóëèóäûí ÷èíü ýðõ áàðèã÷èä íü äàíäàà îëèãàðõ ,ÌÀÍÀÍ-í ýðõ áàðèã÷èä áàéõàä áîëîâñðîëûã àðä ò¿ìýíä õ¿ðãýõ áóñ õàðèí ÿàæ àðä ò¿ìíèé ìºíãèéã øóëæ ìºëæèõºº ë áîäîæ áàéãàà."Áýëòðýã" ýíõáîëä ãýõýä ØÓÒÈÑ-í óäèðäàõ çºâëºëä ñóóæ áàéäàã ãýý áèç äýý.Ëàëðóóä.ÀÍ ñðîíãóóëèéí ñóðòºàë÷èëãààíû êëèïýíäýý ñóðãóóëü ñºíºò¿ãýé ãýäýã ¿ãòýé äóó îðóóëñàí áàéñàí.ßàæ ÷ áîäñîí áîëîâñðîëã¿é õàðàíõóé á¿ä¿¿ëýã þìíóóäûí òàðõèéã àìàðõàí óãààæ, äàðëàæ ñóóõàä õÿëáàðõàí áàéõ íü ìýäýýæ.
oyutnii 70.000-aa surguuld n ugchih, tegvel tulburiig buuruulj bolno shde.
surgaltiin tulbur odoo diilehiin argagui usch baina sh dee. Jil bur nemehee bolimoor yum aa. Oyutnuud hicheelee hayaj temtsmeer yumaa. Ingej neg negniihee karmaag hooslomoorgui bnaa. Hicheeliin surgaltiin chanartaa iluu anhaarmaar yum.
mанайд сургалтийн чанар дэндүү муу байгаа юм даа төрийн мэдлийн сургуулиудын төлбөрийг 5-10 саяд хүргэж төгсөхөд нь төрийн албанд шалгалтгүйгээр авдаг байх хэрэгтэй төрийн мэдлийн сургуулиудад зөвхөн мэрэгшсэн төрийн албан хаагч бэлддэг хувийн хэвшилийн сургуулиудад төрийн бус хувийн хэвшилийн мэрэгжилтэнгүүдийг бэлддэг байвал сайнсан хувийн сургууль төгсөгчийг төрийн үйл ажилгаатай байгуулгад авдаггүй байх хэрэгтэй дээ
Маамуу нааш ир заадаг хувийн цэцэрлэгийн төлбөр хамгийн бага нь сард 250 мянган төгрөг. Жилийн төлбөр нь 2 сая 500 мянга. Үүнээс хоёр дахин бага үнээр насан туршийн хоолоо олж идэх боловсрол олж болно гэж тэнэгтэж байгаа нь жинхэнэ эмгэнэл юм. Бусад ямар ч оронд мэргэжлийн боловсрол эзэмших үнэ цэнэ нь тухайн мэргэжлээр хоёр жил ажиллаад олох цалинтай тэнцүү байдаг. Хэрэв мэргэжлээрээ ажиллах боломжгүй, ирээдүйгүй, зүгээр л дипломтой болно гэж бодож байгаа бол сургуульд сурахгүй байх хэрэгтэй. Дээд боловсрол нь үнэгүй улс оронд элсэлтийн босго, шалгуур нь маш өндөр байдаг.
Сургалтын төлбөрийг нэмэхгүй байх арга нь зардлаа хэмнэх, үүний тулд сургуулиудын удирдлагыг цомхотгох, сургалтын төлөвлөгөө, хөтөлбөрийг давхцалгүй бөгөөд боловсронгуй болгох, оюутны тэр сургалтын мөнгийг тэдэнтэй жинхэнэ биечлэн ажилладаг багш, профессоруудын нь мэдэлд өгөх хэрэгтэй байгаа юм...
Сургууль олон захиралтай тул төлбөр нэмж байгаа юм. Сургуулийн газар багш л хэрэгтэй болохоос хэд шаталсан захирлууд, газар хэлтсийн дарга нар ямар ч хэрэггүй ш дээ...
Сургуулийн газар багш нар бүх юмаа мэддэг, үсрээд л сургалтын менежер л хэрэгтэй, ккк
Áÿöõàí õóëãàíóóä ìóóðààð àìüäðàëàà çààëãàâàë èéì àìüäðàëààñ õýçýý ÷ àíãèæðàõã¿é.¯¿íèéã ë îéëãî÷èõ.Õºãæèõ óëñ àðä ò¿ìíýý áîëîâñðîëòîé áîëãîõîä òºðèéí áîäëîãîî ÷èãë¿¿ëäýã áîë äàðàíãóéëàã÷èä àðä ò¿ìíýý àëü áîëîõ áîëîâñðîëã¿é áàéëãàõûã ÷àðìàéäàã.Ìàíàé ÌÀÍ-ÀÍ-ä èéì ë äàðàíãóéëàã÷ áîäëîãî áàéíà.Ýíãèéí àðäûí ÷àäâàðëàã,óõààíòàé õ¿¿õä¿¿ä òºëáºðºº òºëæ ÷àäàõã¿éãýýñ áàÿí îëèãàðõèéí óñàí òýíýã õ¿¿õäèéí áîîë áîëîîä ë ÿâæ áàéíà.Áàñ áîëîîã¿é ýý,ÌÀÍ-ÀÍ-í îëèãàðõóóä ýðõ ìýäëýý àøèãëàí õóëãàéëæ îëñîí ìºí㺺𺺠õ¿¿õä¿¿äýý ñóðãàõààñàà íàðèéëààä òºðèéí ñàíãèéí ìºí㺺ð ãàäààäàä ñóðãàæ áàéãàà ãýýä áîä äîî.Òýãýýä ÷ òýä íü Ìîíãîë óëñàä ýðãýæ èðæ ìýäëýã ÷àäâàðàà óëñ,àðä ò¿ìýíäýý çîðèóëàõûí îðîíä öàãàà÷ëààä àëãà áîëæ áàéãàà ãýýä òºñººë÷èõ.Ñèñòåìýýðýý ñ¿éðñýí óëñ àà ãýæ
Bagsh nar ni yu ch medehgui maluud!!! arhi uuj joohon ohidiig belgiin daramtand hiihees oor yu ch medehgui! iim bagsh nartai surguuliin tolboriig harin bur bagasgah heregtei!!! uneheer bolovsroltoi bolovson huchin beltgej chaddag bol bas iahav!!!
Durtai bolood l yavaad baigaa yum shd. Kkk.
Сонин сонин сэтгэгдэл бичих юм. Зүгээр л их сургууль нэртэй луйварын газарт нь суухаа болчихооч. Тэд өөрсдөө та нарыг ирээч хямдахан сургая гээд гуйх болно. Зарим нь ч захаасаа дампуурч эхлэнэ. Угаасаа худалдагч, бармэн хийхийн тулд эцэг эхийнхээ буяныг хэдхэн хувалзуудад зүгээр тушаах хэрэг юун. Одоо бүүр хэтрээд "Дээд боловсролтой ... настай эмэгтэйг худалдагчаар ажилд авна" гэдэг болсон биз дээ. Удахгүй "Дээд сургуулийн дипломтой эрэгтэйг ачигчаар, барилгын туслах ажилчинаар ажилд авна" гэх биз. Мэдлэг чадвартай нь сайн сургуулиа төгсөөд мэргэжлийн ажлаа хийг, бусад нь өөртөө яамар ч хэрэггүйгээр бусдыг тэжээж байхаар дипломгүйгээр худалдагчаа хийгээд амьдарцгаая.
ОМОГШИЛ Сахил хүртээд шал дордов гэгчээр сүүлийн үед манай зарим мэдлэг боловсрол дорой хүмүүс хэт чамирхах гэж төрөлхи сайхан монгол хэлээ их эвдэж байх шиг санагдах юм. Олон юм нуршилгүйгээр ганц хоёр жишээ татъяа. Бахархал гэдэг сайхан монгол үг-Омогшил гэсэн үгээр солигдож хэн бүхний хэлэх дуртай үг болж байх шиг байна. Би бээр хэл судлалын хүн биш боловч өсөхөөс сурсан үндэсний хэл минь монгол хэл болохоор нэгэл сэтгэлд бууж өгөхгүй болохоор гарт бэлэн баригдах ганц хоёр ном сөхвөл: омогтой, сагсуу, хөөрүү, ухаан муутай гэсэн утгатай тун тааруугаар дүрслэгдсэн байх юм. Жишээ нь: Уулын оройд ус үл тогтох адил омогтой хүний цээжинд эрдэм үл тогтох. Омог бардангуйн өндөр шилэнд оюун ухааны ус чиг үл тогтох. Дордох цагт нь нөхөртөө омгорховол доромж зовлонги өөрөө эдлэнэ. \Ноён хутагт Данзанравжаа.\ Буяны нь дурсаад мартадгүйч болоосой Жаргав юу вэ, омоггүйч болоосой Зовох юу вэ,хатамжилтайч болоосой... Хэлэв юу вэ, худал үг нэмдэггүйч болоосой Мунхаг байж бусдыг сургадгүйч болоосой \ Лам гурван эрдэнийн тухай “Барьдаггүйч болоосой “ дуунаас\ Омог биеийг зовоодог Улиг бусдыг зовоодог. Омог ихэдвэл осол дагана Овор ихэдвэл өшил дагана Омогтой тархинд ухаан бага Овтой төрхинд ой бага. Омогтой хүн олонд хүндгүй Оготор хормой жаварт нөмөргүй Омгорхож байж осолд хүрнэ Шаралхаж байж самуунд хүрнэ Орчлонг нараар гийдэг Омгийг ухаанаар гийдэг \ Монгол охь үгийн тольноос\ Омогших гэж ярих дуртай хүмүүсийг харахад дээрхи ухаарлын зүйр үгнүүд яг таарч байх шиг санагдахгүй байна уу. Ухаанаасаа түрүүлж үг хэл, гар хөл нь хөдөлсөн, энд ч нэг тэнд ч нэг хүнд гар хүрчихсэн хэрэгт орчих гээд л эсвэл “ Зөнөж өтөлсөн нохой дэмий балай хуцахад зүгээр байсан ноход ийш тийш гүйлдэнэ” гэж худлаа мэдэмхийрч цээжээ дэлдэн савсагнаж бусдыг үймүүлээд л. Тэмүүлэл гэдэг сайхан үг маань мөрөөдөл болж мөрөөд, мөрөөд гэдэг болж. Уул нь монголчууд битгий мөрөөдөөд бай гэдэг биш билүү.Энэ үгийн талаар мөн л дээрхийн адил олон сайхан сургаалийн үгсийг иш татаж болно.