Украинд Оросын цэргийн тусгай ажиллагаа 2.7 жил үргэлжилж байгаатай холбогдуулан мэдээллийн тэнцвэртэй байдал хангах үүднээс В.Зеленский, Д.Трамп нарын уулзалттай холбогдуулан ХБНГУ-ын Холбооны канцлер асан Ангела Меркелийн ярьснаас түүвэрлэн орчуулж сонирхуулъя. Учир нь тэр хатагтай Трампын нэгэн адил Путиныг ухааруулж чадна, Путинтай яриад энх тайвныг сахиулж чадна хэмээн том эндүүрч явжээ. Энд sonin.mn сайтын байр суурь тусгагдаагүй болно.

Хатагтай Меркель дээхнэ дээ, тэтгэвэрт гарсныхаа дараа анх удаагаа олон нийттэй уулзаж,  лекц маягийн юм хийсэн ба түүнийг нь нэр нөлөө бүхий хэвлэлүүд юу юу гэж дүгнэж байсан нь хуучраагүй байна.

“Süddeutsche Zeitung” сонинд “Хатагтай Меркель Та Путины сул талыг эртнээс ингэж сайн мэдэж байсан юм бол эх орноо яагаад ингэж Оросын нефть болон хийнээс хэт хамааралтай болгосон юм бэ? Путинтэй эцсийн мөч хүртэл яриа хэлэлцээ хийх нь зөв байсан юм байж гэж бодъё. Харамсалтай нь Кремль дэх яриа хэлэлцээний түнш нь Крымыг хүчээр булаан авснаар харилцан ярилцагч бус ардчилсан улсуудад дайн зарлагч болсныг Канцлерын удирдаж байсан “Их эвсэл” огт анзаарсангүй. Путины муу хүн болохыг Меркель тийм эрт мэдсэн юм бол яагаад түүнээс эрчим хүчний ийм хэт хамааралтай болж, батлан хамгаалах зардлаа хайр найргүй танан Германы армийг эх орноо болон НАТО-гийн гишүүн улсуудыг хамгаалах чадваргүй болгосон юм бэ? Украин дахь энэ аймшигт дайн Меркелийн удирдагч байхад нь бий болсон өөгүй цагаан нэр хүндийг нь өдөр өдрөөр харлуулж байгаа нь үнэн шүү” гэжээ. “Mitteldeutsche Zeitung”: Меркель буруугаа шударгаар хүлээх нь зүйд нийцэх бус уу?  Оросын “Умард урсгал-2” шугамыг тэр эцсээ хүртэл дэмжиж байсан. Энэ бол яах аргагүй том алдаа. Гай нь олон жилээр үргэлжлэх энэ алдаатай шийдвэрээс зайлсхийх боломж түүнд бүрэн байсан гэжээ.

“Allgemeine Zei­tung”: Хатагтай Меркель Оростой тогтоосон харилцаандаа шүүмжлэлтэй хандахаас улайм цайм булзаж байгаа нь гөжүүд, хэт өөрийнхөөрөө зүтгэж байгаа тун увайгүй явдал мөн. Түүний хэрэгжүүлж байсан улс төрийн үр дүн өдөр ирэх бүр хүний амь нас, гай гамшгаар төлөгдөж байхад тэр хариуцлагаа хүлээх ёстой нь дамжиггүй үнэн гэжээ. “Badische Neueste Nachrichten” сонин–Меркель Путинд “гэнэн хонгор” зан гаргасан гэсэн бол “Nürnberger Nach­richten”-д Меркель Путиныг муу хүн болохыг эрт мэдсэн гэдэгт итгэж байна. Харин үүндээ дүгнэлт хийж зөв шийдвэр гаргах ёстой байсан гэдгийг тэр огт ойлгоогүй өнгөрчээ гэв. Швейцарийн “Neue Zürcher Zeitung”-д Меркелийн “шүтэн бишригчид” бус, хэрэв сэтгүүлч түүнээс ярилцлага авсан бол энэ ярилцлага огт өөр ярилцлага болох байсан нь ойлгомжтой.

Польшийн “Rzeczpos­polita”: Меркелийг Оросын асуудалд алдаа гаргаснаа шууд хүлээн зөвшөөрнө гэж бодохгүй байсан ч арай ч ийм улайм цайм өөрийгөө зөвтгөж ярина гэж санасангүй. Түүний ярьж байгаагаар бол “Минскийн хэлэлцээр”-ийн ачаар дайнд бэлтгэх бүтэн 7 жилийн боломж олдсон тул украинчууд Меркельд баярлахаас өөр аргагүй хэрэг үү?! гэжээ.

Америкийн “Wall Street Journal”: Хэн нэгэн улс төрчийн гадаад бодлогын нэр хүнд канцлер Ангела Меркелийнх шиг ийм богино хугацаанд ингэж орвонгоороо эргэж байсан удаагүй. Түүний гол алдаа нь 16 жил төр тэргүүлэхдээ Владимир Путины их гүрэн байгуулах хүслийг хазаарлаж болно гэж андуурсан явдал юм. Үр дүнд нь Германыг төдийгүй Европыг Путины эрчим хүчний шантаажинд оруулж, Киевыг эзлэхэд нь бүх европчууд үүнийг нь эсэргүүцэхгүй гэж Путиныг итгэхэд хүргэсэн явдал юм. Меркель Европын эрх чөлөөнд “баавгай”-н саврын хүчийг мэдрүүлэх нөхцөлийг бий болгосон гэжээ.

Ийнхүү хатагтай Меркелийн лекцийн дараа Украины дайн эхэлснээс хойш ОХУ-аас авсан ХБНГУ-ын импорт 40 хувиар өсч, Путин нэмж 6 тэрбум еврогийн орлого олон дайндаа ашиглаж, харин Украин-Германы худалдаа 11 хувь буурсан болохыг дэлхий нийтэд Москвагаас албан ёсоор бахдалтайгаар зарлажээ–Берлинд суугаа Украины Элчин сайд Андрей Мельник.

Меркелийн ярьсныг ХБНГУ-ын одоогийн Батлан хамгаалахын сайд ноён Б.Писториусын анхааруулсантай харьцуулъя. “Украиныг дэмжих нь үнэтэй тусч байна. Гэхдээ Украины ялагдал нь бүр их үнэтэй тусах болно. Хэрэв Украин ялагдчихвал Москвагийн дараагийн хохирогч нь Молдова, Гүрж, магадгүй Балтийн улсууд байх болно” гэжээ. Путины толгойг илбэл ийм юм руу л хүргэнэ гэсэн анхааруулга! Андрей Мельник бас нэг ноцтой дүгнэлт хийж байжээ. “Путин бол Меркель тэргүүтэй тухайн үеийн Өрнөд Европын улстөрчдийн гардан бий болгосон “биелсэн чөтгөр” бөгөөд тэд АНУ-аас хамааралгүй улс төр явуулж байгаагаа гайхуулан, сонгогчдынхоо өмнө үнэгүй тоглосон “Улс төр, эдийн засаг хоёр тус тусдаа байх ёстой” гэсэн эмгэнэлт жүжгийнх нь гай юм. Энэ гай өнөөдөр ч үргэлжилсээр байна. Энэ нь тухайн үедээ сонгогчдод таалагддаг ч хожим нь гай болох харалган шийдвэр гаргагчдыг улс төрд популистууд гэж нэрлээд байгаа нь тэр билээ гэжээ. Эмгэнэлт жүжгийн гай өнөөдөр энэ хүснэгтээс харагдана. Оросын цэргийн хохирол явж өгчээ. Үнэхээр эмгэнэл ба гашуудал!

2022 он үнэхээр Путины хувьд од нь гялалзсан жил байв. Нэгдүгээр Петр хааны мэндэлсний 350 жилийн ойд хүндэтгэл үзүүлэхдээ Путин Украинд явуулж буй эзлэн түрэмгийлэх дайнаа зөвтгөсөн үг хэлсэн. Их хаанд зориулсан музейд зочилсныхоо дараа “Их Петр хаан 21 жилийн турш Умардын их дайныг явуулсан. Тэр Шведтэй дайтаж, тэднээс ямар нэг зүйл булаан эзэлсэн тухай ойлголт байдаг. Гэхдээ тэр тэднээс юу ч аваагүй, Оросын хуучин газар нутгийг л буцааж авсан” хэмээн бахдалтайгаар хэлж байв. “Оросын газар нутгийг буцаан авч, улс орноо хүчирхэгжүүлэх нь өнөөдөр бидний үүрэг хэвээр байна. Хэрэв энэ үнэт зүйл маань бидний оршин тогтнох үндэс гэдгийг ойлгож чадвал зорилгоо амжилттай биелүүлэх нь гарцаагүй”–Путин.

Үнэхээр Их Петр Орос орныг 43 жил захирахдаа шинэчлэлийн бодлого явуулсан нь үнэн. Шведээс эзлэн авсан газар дээрээ өөрийн нэрээр нэрлэсэн нийслэл хот байгуулсан нь дэвшил мөн. Европ руу харах цонх хэмээн нэрлэгдсэн Санкт-Петербург хот бол гэхдээ олон зуун мянган хүний амиар боссон. Тэгвэл ОХУ-ыг 25 дахь жилдээ захирч байгаа Путин нь Украиныг бие даасан үндэстэн биш гэсэн санааг байнга давтаж, Оросын түүхэн үйл явдлуудыг өнөөгийн энэ дайнтайгаа  харьцуулан жишсэн, 21 жилийн хажууд хоёр гуравхан жил юу ч биш, үхэл хорогдол нь хожим бүгд зөвтөнө. Украин дахь дайнаа инхүү Путин Их Петр хааны дайнтай шууд зүйрлэх болжээ.

Путин бүр сонин сонин гаргалгаа гаргаж ярьдаг. 2020 онд ОХУ анх удаа хөл хорионы дэглэмд шилжихэд Корона цар тахлыг IX зууны Орост түрэг нүүдэлчид халдан довтолсон үйл явдалтай зүйрлэсэн. 2021 онд “Орос, Украины түүхэн нэгдлийн тухай” Путины өгүүлэл нийтлэгдэж, Орос, Украин хоёрыг зохиомлоор хуваагдсан нэг үндэстэн гэж тайлбарласан ба тэр өгүүллийн гол санаа нь Оросын зэвсэгт хүчин Украинд халдан довтлох үндэслэл болсон. Украиныг тусгаар улс болох үндсийг тавьсан Ленинийг Путин шүүмжилж, Зөвлөлт орныг хатуу гараар цус урсган нэгтгэн захирч байсан Сталиныг сайшаах болжээ. Путин анх Украин руу дайрахдаа тэнд АНУ-ын гар хөл хэдхэн тооны нацистууд байна, тэд л бусад энгийн иргэдээ хядаад байна, тэднээс л Украиныг чөлөөлөх минь гэсэн.

Нацистуудаас нь чөлөөлөхөөр ирж буй манай армийг украинчууд цэцэг барин баярлан, уйлж угтах болно, бид 3-4 хоног, за болъё гэхэд 7 хоногт бүх Украиныг чөлөөлж тэнд зөвлөлт засгаа тогтооно гэснээс хойш бараг 2.8 жил болох гэж байна.

Гэтэл өнөөдөр дайны 2 жил 7 сар өнгөрч байхад нөгөө нацистаар нь цоллоод байсан хэдхэн дайсан бус, Украины дөчин хэдэн сая ард түмэн бүгдээрээ НАЦИСТ болж таарав уу гэлтэй үхэлдэн байлдсаар. Тэнд үнэхээр хэдхэн нацист, неонацист байсан бол бүхэл бүтэн 2.8 жил байлдах хэрэг юун, өдийд хэд дахин устгаад дуусмаарсан, гэтэл тэгсэнгүй. 2014 онд “Евромайдан” ардчилсан хувьсгалаараа Оросын колоничлолоос салж, жинхэнэ тусгаар тогтнол, эрх чөлөөгөө мэдэрсэн Украины ард түмнийг Путин ойлгоогүйн гай гурав дахь жилдээ үргэлжлэн гэм зэмгүй орос, украинчуудын цусыг урсгасаар байна.

Путины айлгаж заналхийлдэг “Улаан шугам”-ыг Украин аль хэдийнээ давсан, Орос даяар өглөө бүрийг дэлбэрэлт, тэсрэлт, гал түймэртэй угтдаг болж байна.

Одоогийн байдлаар ОХУ нь оперативын бэлэн нөөц байхгүй шахуу болж байна. Нөөцөө бүрдүүлэхийн тулд цэрэг нэмж татна. Тэднийгээ наанадаж 1.5-2 сар бэлтгэх хэрэгтэй, тэднийгээ зэвсэглэнэ, байлдааны техникээр хангана. Тэгж байж байлдаанд бэлэн анги салбар буй болно. Гэтэл тэгэх боломж Орост алга. Тээврийн гол хэрэгсэл авто машинаа +50% (25000-аас давсан) алдсан. Орчин үеийн дайны гол зэвсэг цэц мэргэн пуужингаа +60% (3000) алдсан. Орост “танкийн цэрэг” гэдэг бие даасан салбар бараг үгүй болж байна. Сөнөсөн шатаалгасан танк 9000 руу дөхлөө. Т-55, Т-62-оо музейгээс авч ашиглаж байна. Удахгүй дэлхийн II дайны домогт Т-34-төө орох уу? Ганц минутад дрондоод хаячих танканд бүхэл бүтэн амьд хүний экипаж явж байгаа шүү дээ!

Англи, орос хэлнээс хөрвүүлсэн Дүгэржавын Номиндарь