Мягмар - 04 сарын 23,
2024
Занабазарын нэрэмжит Дүрслэх урлагийн музейд нэгэн сонирхолтой үзэсгэлэн үүд хаалгаа нээлээ. Үзэсгэлэнгийн нэр нь "Балбын монголчуудтайгаа золгоё". Энэхүү нэрнээс узэсгэлэнгийн агуулгыг уншигч та гадарласан байх.
Гэрэл зургуудаас бүрдсэн энэхүү үзэсгэлэнгийн зургуудыг 1998-2002 онд Энэтхэг болон Балбын вант улсад элчин сайдаар ажиллаж байсан, Дэлхийн Монгол гарал үүсэлтэнгүүдийн төвийн тэргүүн О.Нямдаваа авчээ.
Тэрбээр Балбад амьдарч буй монголчуудын амьдрал ахуй хийгээд соёл иргэншлийг гэрэл зургийн хальснаа буулгасан байна билээ. Түүнчлэн Балбын үзэсгэлэнт бүсгүйчүүдийн зургаар үзэсгэлэнгээ чимсэн байсан.
Манай улсад "зочилсон" эдгээр Балбын үзэсгэлэнт бүсгүйчүүд миссийн тэмцээнд оролцож байсан гоо үзэсгэлэнт бүсгүйчүүд юм билээ. Ингээд энэхүү үзэсгэлэнгийн талаар О.Нямдаваатай ярилцлаа.
-Энэхүү үзэсгэлэнгийн онцлогийн талаар эхлээд ярилцах нь зүйтэй болов уу?
-Энэ үзэсгэлэн "Балбын монголчуудтайгаа золгоё" гэсэн нэртэй. Харин онцлогийн тухайд гэвэл бүгд гэрэл зураг бас Балбын монголчуудаа монголчууддаа танилцуулсанаараа онцлог. Балбад 10 сая орчим монголчууд байгаа.
Энэ үзэсгэлэнгээрээ би Балбад буй тэрхүү 10 сая монголчууд юу хийдэг, яаж амьдардаг хэдэн зуун жилийн турш ёс заншлаа хэрхэн яаж хадгалж ирсэн юм гэдгийг харуулахыг зорьсон. Нэг хэсэг Балбад бүх юм хориотой байсан учраас монголчуудын нэг хэсэг гэдгийгээ тодотгож гаргаж ирж чаддаггүй байсан.
Харин одоо олон намын систем бий болж ардчилал хөгжсөн учраас Балбын монголчууд өөрсдийгөө монгол гэж хэлэх зоригтой болсон. Өдгөө Балбад "Монголын дуу хоолой" гэдэг сэтгүүл гардаг болсныг үзэсгэлэн сонирхсон хүн харж болно.
Түүнчлэн "Монголын зүрх сэтгэл" гэдэг хөгжмийн хамтлагтай болсон. Бас "Балбын Монгол мисс" гэдэг тэмцээн зохион байгуулдаг болсон. Энэ бол 10 сая монголчууд Балбад байна гэдгийн илэрхийлэл.
Үзэсгэлэнгийн нэг хэсэгт Балбын монголчуудын хэрэглэж буй Монголынхтой ижил төстэй зүйлүүд нь байгаа бол нөгөө хэсэгт нь Балбад хэдэн омог ястан байдаг тэд ямар онцлог ялгаатай хувцсаар гоёдог байсныг харуулсан.
-Монголчууд Балбын монголчуудыг харахуй бүдүүлэг байдлаар төсөөлдөг. Үнэндээ ч телевиз радиогоор ядуу тарчиг хүмүүсийг харуулдаг. Гэтэл таны энэ үзэсгэлэнд Балбын монголчууд тэс өөрөөр харагдаж байна?
-Хүннү болон Чингисийн үед монголчууд дэлхийг донсолгож том том гүрнүүдийг эзэлж байсан тухай түүхэнд бичигдсэн байдаг. Энэ бүхэн дэлхийг тэр чигт айлгаж байж л дээ. Өөрөөр хэлбэл үүнээс үүдэж монголчуудыг үндсээр нь устгах хэрэгтэй юм байна гэсэн бодол дэлхийн томоохон гүрнүүдийн удирдлагуудад төрж.
Яг энэ үзлийнхээ дагуу Балбад суурьшсан монголчуудыг Балбын уулын аманд шахаж хашсан байгаа юм. Уулын аманд шахагдсан монголчууд үнэндээ хөгжиж чадаагүй. Үүнээсээ болоод бүдүүлэгдүү байсан. Гэхдээ он жилийн явцад Балбын монголчууд энэхүү харанхуй бүдүүлэг хавчигдмал байдлаасаа гарах гэж тэмүүлсэн.
Үүнийхээ хүчинд өнөөдөр Балбын монголчуудын амьдрал энэтхэг болон баабуудтай адилхан болж байгаа. Нэгэн үе үнэхээр хоцрогдмол байсан бол одоо хөгжиж эхэлж байна. Угаасаа миний үзэсгэлэнгээрээ үзүүлэх гэсэн гол санаа энэ.
Монголчуудын нэг хэсэг байсан энэ хүмүүс 3000 жилийн туршид ёс заншлаа хадгалж үлдэж чадсан гавьяатай улс. Гэхдээ туурга тусгаар Монгол улс гэдэг үүнээсээ манай Монголын Засгийн газар тэдэнд туслах ёстой гэж би хувьдаа боддог.
-Ёс заншлын хувьд чухам юу нь монголчуудтай илүү ойр төстэй байна вэ?
-Тэд их олон зүйлээ яг тэр чигээр нь авч үлдсэн байдаг юм. Жишээлбэл өнөө ч эрийн гурван наадмаа хийсээр байна, та бүхэн харж байгаа байх. Энд бөх барилдаж, морь уралдуулж байгаа зураг байна. /заав/
Бас уул усаа тахиж байгаа, бөөгийн шашны зан үйл, бяслаг шахаж байгаа ааруул хийж байгаа гээд л олон сонирхолтой зурагнууд байна л даа. Хамгийн гол нь энэ бүгд яг манайхтай адилхан.
-Монголын морин хууртай тун төстэй хөгжмийн зэмсэг барьсан хүнтэй хамт зогсож байгаа таны зураг их сонирхолтой санагдлаа. Балбын монголчуудын хөгжмийн зэмсгийн нэг нь энэ байх нь ээ дээ?
-Тийм ээ. Энэ бол манай монголчуудынхаар бол морин хуур. Гэхдээ луу толгойтой байгаа биз. Тэд лууг хятадуудаас гаралтай гэж ярьдаг, гэтэл тийм биш. Лyy бол монгол гаралтай, тэртээ Хүннүгийн үеэс монголчууд лууг шүтдэг байсан гэж ярьдаг. Тийм ч учраас өнөө хэр нь луу толгойтой хуураараа аялгуу эгшиг урладаг юм билээ.
-Ингэхэд та энэ гэрэл зургуудыг бүгдийг нь өөрөө авсан юм уу?
-Газар нутаг ёс заншлыг нь харуулсан ихэнх зургийг нь би авсан. Гэхдээ бас монголоос очсон мэргэжлийн гэрэл зурагчдын авсан зурагнууд ч бий. Харин миссүүдийн зургийг энэ тэмцээнийг зохион байгуулсан хүнээс нь авсан.
Түүнчлэн Балбад хичнээн үндэстэн байдаг тэр үндэстний тоо одоогоор хэд байгаа зэрэг мэдээлэл агуулсан зургуудыг албаны хүмүүсээс нь авсан. Ер нь их хүч хөдөлмөр зарцуулж байж энэ зурагнуудыг монголчуудынхаа хүртээл болгож байна даа.
-Балбын монголчууд царай зүсний хувьд монголчуудаас арай өөр юм аа?
-Энэ хүмүүс бол өвөрмонгол, Халимаг, буриадууд биш. Тэд одоогоос 3000 жилийн өмнө монголоос гарсан улс. Тэгэхээр нүүр царайны хувьд биднээс өөр байх нь аргагүй. Мэдээж энэ олон мянган жилийн туршид нутгийн хүмүүстэй холилдож таарна.
Гэхдээ "миний биеэр монгол цус гүйж байгаа, би бол хөх толботой төрдөг монгол хүн" гэж ярьдаг хүмүүс байхгүй юу. Түүхэнд 3000 жилийн өмнө Хэрэйдүүд Балбад очиж 500-аад жил энэ улсыг ноёрхсон гэдэг шүү дээ.
Юанийн эзэнт гүрэн мөхсөнөөр энэ хүмүүс монгол руугаа эргэж ирж чадалгүйгээр тэндээ суурьшсан. Энүүхэндээ гэхэд XIII зуунд очсон хүмүүс хамгийн сүүлд очсон улс гэсэн үг.
Тэгэхээр хожуу очсон улс нь одоогийн монголчуудтай төстэй бүр эрт очсон нь биднээс тэс өөр байгаа хэрэг. Жишээлбэл Балбын "Мисс Монголиа" гэсэн тэмцээнд түрүүлсэн таван охины хоёр нь монголчуудтай төстэй байхад гурав нь өөр байгааг та анзаарсан байх.
-Ингэхэд энэ үзэсгэлэнд нийт хэдэн зураг байгаа вэ?
-Нийт 108 гэрэл зураг багтсан. Энэ нь бас бэлгэдлийн чанартай юу.
Э.Анударь
Эх сурвалж: “Улаанбаатар таймс”
Сэтгэгдэл0
26saya hun amtai ulsin 10 saya Ni mongol ???? hogjil muutai geheer sonin um, hunnuchuud um uu
ene hudalaa ard tvmenii tvvh zohiogchid bvr heterlee?? balbad yamarch mongol garaltai hvmvvs baihgui ee??ed nar bol mongoliod buyi mongoljuu torhtoi ard tvmen bilee?? balba bol olon vndestenii ulsaa?? hindi shashint enhtheg garaltai vndesten, bas mongoliod byui mongoljuu torhtoi vndesten bii?? tiimees mongoliod azi torhtoi miss hvvhenii temtseen boldog yumaa??
Mongol garaltain OvorMongol, Buriad, Halimag, Deed Mongol. Hazar bol Mongol bish, Mongolyn holitstoi uls.Hasag bas tiimerhuu. Ed nar bol bur holynh, sarmagchingaas salsany daraah n bidnees salsan gej oilgoj bolno
esvel bid nar tendees irsen bj bolno Borte ah , Gua Maral egch 2 chini bdaggazraasaa dalai tengis gatalj odoogiin bgaa gazar irj suurishsan gedeg. bi bodohdoo ene havias l garaltai bh gej bodood bdag, uchir n mongoloiduud tend bdag bolhoor bas urduur hyatadiig toirood usaar yavsaar bgaad irsen bh. hoinoos irsen gedegtei sanal niildeggui.
Балбууд Монгол юм бол Төвд Хятадууд ч бас Монгол болох юм байна л даа. Балбууд чинь Бирм Төвд хэлээр ярьдаг улс ш дээ.
He he 10 say ni ch yu yum be , harin mongol baidag ni ch baidag baihaa, 10.000.000-aas arai tsuuhun bailgui de!
энд нэг зүйлийг анзаарах хэрэгтэй монголчууд байгаа газар дандаа ядуу хоцрогдсон байх юмаа балба афган өвөр ар хоёр туваа буриад гэх мэт ----үүнийг тэнгэр заяа гээд байгаа юм болуу
zailaa
3000 jiliin omno Hereiduudbsan gej uu??????????? ugui . Balba gej Nepaliig heleed bna uu?
Би махчин хэрэйд овогтой торгууд хүн байна. Хэрэйдүүд энэ нутагт очиж 500 жил захирч байжээ гэдэг түүхийг нь хаанаас олж унших вэ? Солонгост ажиллаж байхад хажуу үйлдвэрт Непалууд гээд хүмүүс ажилладаг байсанаас зарим нь бид нартай маш адилхан царайтай байгааг хараад гайхдаг байж билээ. Энэтхэгийн урд хэсэгт байсан хаант улс болон Бангладешийг эзлэхийн тулд явсан монгол цэрэг тэндээ хаанчилан суусан гэж уншиж байсан. Тангудын нутгаас урагшилан явж их Химал уулыг даван одов гэхчилэн байдаг. тиймээс эдний түүхийг нарийвчилж судлах хэрэгтэй. Ямар ямар овог байна гэдгийг нь мэдэх хэрэгтэй. Тэр их чухал. Хойд америкийн индианууд дотор тэлэнгит овог цохиж яваа нь сонин л бхгүй юу.
balba byui nepal uls 26 say hvn amitain 10 say orchim mongoliod byui mongoljuu torhton, vldsen 16 say hvn ni entheg byui indus torhtoi hvmvvsee?? tiim uchraas mongoliod byui mongoljuu missiin temtseen zohiodog bilee?? terenees mongol garaltai bishee??mongoljuu torhton bvriig mongol garaltai bolgoj bolohgui ee??odoo afganii hazariig, nepaluudiig daraa enthegiin 30 say mongoliodiig svvld ni 70 say solongosiig bas daraa 1300 say hyatadiig mongol garaltai bolgoh nee?? ene hudalaa sanaagaarai tvvh zohiogchid???
Та нар итгэхгүй байвал үзэсгэлэнг очоод үз л дээ Тэнд бичсэн тайлбарыг очоод уншаараа Түүхийн зүйлийг уншивал Та ойлгоно доо
Дэлхийн даяар монголчуудыг үргэлж хавчиж ядууруулах бодлого явуулсан шалтгаан Монголчуудаас айж бгаа юм ш дээ Балбын 10 сая Монголчууд гэхээр цэргийн том хүчны нөөц бна шүү
Nepaliin Gurkhi omgiinhon Delhiin hamgiin sain tseregt tootsogddog uchraas Angli tendees hulsnii tserguud avch hamgiin undur tsalin ugdug.
end henii hatgaas iavaad iu soliorood bainaa, balbuud mongolchuudiig zajlahgui zalgina, hazgar huuhen hadamsag gedeg shig end tendehiin hun buriig buu doligno. sonoj bui jijig undestnii jujig buu toglo, esvel balbuudaas mongo avsan luivarchid baahan mongol garaltai gesen humuuseer mongoliig duurgeh geed baina uu, ted bol zalhuu archaagui mongolchuudiig dor ni idne. iadaj ted nar chini bidnees iluu hoorondoo nairamdaltai, bidniig topohgui zalgih humuus
luivarchid mongoliin gazar shoroog gazar gazriin hogoor duurgehiig oroldoj baina, end tendees baahan hun avchirch suulgaad shand ni baahan zoos avaad oorsdoo garch iavna. nutagtaa uldsen iaduu mongolchuud gadnii hunii hool boloh ium baina
харин л дээ