Зөвлөлт-Монголын цэрэг Хятадыг Японы колоничлолоос чөлөөлсөөр Хаалганд тулсан 1945 оны 8-р сарын 18-нд Өвөрмонголыг арваад жил удирдсан Дэ ван буюу Дэмчигдонров ван Чан Кайшид цахилгаан илгээж, ялалтын баяр хүргэхдээ Өвөрмонголд өргөн автономит эрх хүссэн ч хүлээж авсангүй.
Хожим нь 1949 оны зун Дэ ван Өвөрмонголд өргөн хэмжээний өөртөө засах эрх олгуулах талаар Мао Зэдунд хандаад бүтэлгүйтжээ.
Дараа нь Дэ вангийн талынхан Алшаад ирж, түр захиргаа тогтоон цугласан монгол ноёд цаашид хэрхэх тухайгаа хэлэлцэх үеэр Дэ ван, Захчид Сэцэн нар “Хөхнуураар дамжин, Төвөд рүү гарч, улмаар Энэтхэг рүу зугтан, Дүрвэгсдийн засгийн газар байгуулъя” хэмээсэн санаачлага гаргажээ. Энэ нь тун боломжийн санал ажээ. Тэдний дүрвэх замд Чан Кайши, Маогийн цэрэг хоорондоо тулалдаж байв.
Харин шашин нэгт Төвөд Дэ вантай найрсаг харилцаатай Дэ ван нар эртнээс Далай ламд ихээхэн өргөл барьц өргөдөг учир Төвөд найрсгаар хүлээн авах байлаа.
Шинэ тулгар Энэтхэг улс Хятад хүчирхэгжин тэлэхээс болгоомжилж Төвөд, Шинжаан, Өмнөд Монголд нөлөөтэй байхыг мөрөөдөж, Төвөдийн ойр садан төрөл ладак, Шинжааны муслимуудтай эртний холбоотой муслимууд, Өмнөд Монголын сүсэгтнүүдтэй эртний холбоотой буддистууд олноор суудаг бүс нутгуудад Хятадыг тэлүүлэхгүй байхыг эрмэлзэв.
Тиймээс Хятадын тэлэлтэнд өртөхөөс болгоомжилдог цөөн тоот үндэстнүүдийн эрх чөлөөний хөдөлгөөн, удирдагчдыг дэмжих байр суурьтай ч өөрөө шинэ тулгар тусгаар тогтносон, хөгжлөөр хоцрогдсон, мөнгө хөрөнгө муутайгаас том бодлого, цэргийн ажиллагаа хэрэгжүүлж чадсангүй. Чадсан бол юуны өмнө Төвөдийг өөртөө хавсарган нэгтгэх магадлалтай байсан гэдэг.
XX зууны эхээр англичууд Төвөдийг зах зээлээ нээхгүйгээр шалтаглан дайрч энэтхэг сипай цэргийн хүчээр эзэлж, Далай ламыг дүрвүүлж, Энэтхэг колонид нэгтгэж, цаашдаа Шинжаан, Монгол руу шунасан ч Хаант Орос эсэргүүцсэний улмаас Төвдөөс цэргээ татаж байсныг Энэтхэг мартаагүй.
Хэдийгээр том улс төрийн бодлого, цэргийн ажиллагаа хэрэгжүүлж чадахгүй ч Дэ ванг хүлээж авч, Дүрвэгчийн засгийн газар байгуулуулах нь Энэтхэгийн хувьд бүрэн боломжтой байв. Түүнээс гадна Энэтхэг рүү гарах явдалд тусална гэдгээ АНУ Дэ ванд мэдэгджээ. Мао ялах нь тодорхой болсон цаг үед Энэтхэг, АНУ хоёр коммунист Хятадыг баруун зүг тэлүүлэхгүй тал дээр ашиг сонирхол нийлж, хамтран ажиллав. Жишээ нь Төвдөд хамтарч зэвсэг нийлүүлж байлаа.
Энэ төлөвлөгөөг зээ Алтан-Очироор нь дамжуулан тагнаж мэдсэн хятадууд Алшаа, Эзэний хошууныханд эх нутаг, гэр бүлээ орхиод гарахын бэрхшээл зовлонг ярьж ятгах хүмүүсийг хөлслөн томилсон нь амжилт олоогүй юм. Дэ ванг дагаад шашин номын орон Төвөд, Энэтхэгт очвоос хар хятадын гарт орохгүй гэж малчин ардууд нулимс унаган өчдөг байжээ.
БНМАУ-аас урилга заллага ирснээр Дэ вангийн бодол хувиран БНМАУ-тай нэгдэж Их Монголыг байгуулах мөрөөдөлд автав. БНМАУ-д очиж, хамаг асуудлаа сайхнаар зохицуулна гэж итгэл төгс ярих болов. Дүрвэж нүүхийн зовлон эцэслэв гэж нутгийн ард иргэд ч баяслаа. Харин эргэн тойрных нь олон нөхөд БНМАУ-д очих аюултай гэж сэрэмжлүүлж байж улмаар Энэтхэгт Дүрвэгч засгийн газар байгуулах төлөвлөгөө хүчгүйдэв.
Дэ вангийн цөөнгүй хамтран зүтгэгчид маочуудын гарт орохгүй гээд гоминданчууд руу очиж Тайвань руу дүрвэжэ. Дэ ванд ч тэдний нэгэн адилаар Тайвань руу дүрвэх боломж байсан ч Их Монголыг байгуулах халуун мөрөөдөл нэгмөсөн эзэмджээ.
Ингээд Дэ ван хамтран зүтгэгчидтэйгээ зөрөлдөж, туслах Цэрэндорж, Түмэндэлгэр нарыг дагуулан, хоёр газарчийн хамтаар Алшаагаар дамжин БНМАУ-д иржээ.
БНМАУ түүнийг удтал гэрийн хорионд байлгаж хожим нь БНХАУ-д улс төрийн ялтан хэмээн тушаасан билээ.
Харин Дэ вангийн алдарт төлөвлөгөөг Төвдүүд хэрэгжүүлсэн юм. Тэд энэ төлөвлөгөөг маш тодорхой мэдэж XIV Далай лам Түвдийн дүрвэгсдийн Засгийн газрыг Энэтхэгт байгуулжээ. Дэ вангийн ч Далай ламын ч ингэтлээ тэмцэж зорьсон нь ердөө л “Аливаа үндэстэн өвөг дээдсээс үе залган амьдарч ирсэн нутагтаа, мөрдөж ирсэн ёс заншилдаа, ярьж ирсэн хэл соёлдоо эзэн нь байх эрхтэй" гэсэн маш энгийн шударгуу үзэл юм.
Зураг дээр зүүн гараас: Дэмчигдонров ван, Дилов хутагт хоёр
Дэмчигдонров ван БНМАУ-аас нүүж ирсэн олон тооны дүрвэгчдэд бүх талаар туслахыг эрмэлзэн хичээдэг байв.
Дэ ван Энэтхэгт очиж Дүрвэгчдийн Засгийн газар байгуулсан бол өнөөдөр Өвөрмонголчууд Чингис хааны угсааныхны байгуулсан Засгийн газартай, оюун санааны удирдагчидтай, Дапай ламын институцээс дутахгүй дэлхийд нөлөө үзүүлж чадах хүчин байх байлаа. БНМАУ-д ирсэн нь том алдаа. Дэ ван бол Чингисийн угсааныхны хамгийн сүүлчийн хаант улс байгуулсан хүн бөгөөд ХКН, МАХН, ЗХУКН-ын хүчинд автсан нэгэн билээ.
Д.Чулуунбат
Сэтгэгдэл0
Ulaan Orosiin shahaltaar ulaan Mongoliin chekist vvd De vang moligodon huurch Mongold avchir aad barivchilj zoriud jujaad butsaaj ugsun ! Muu yum hiisen, bvr gardan hiisen hvn ni 1990 on gar tal amid baigaad, amia horolson uu, esvel NAHY tsaash ni haruulsan uu, medehgvi, evgvihen l vhsen dee huurhii, um maane bad me hum !
Дүгэрсүрэн гээд хүүг нь НАХЯ- ны ногоон малгайтнууд л нухсан шүү дээ. Шившигийн юм ч их хийсэн лүднүүд ээ. Яаж ч ийм бузар юмнүүдийг хорвоо тээж явдаг юм.
Цагийн юм цагтаа,тухайн цагтаа тэгэх ёстой байсан болоод л тэгсэн,өөрөөр болохгүй байс ан л гэсэн үг ,эцсийн үр дүндээ бид одоо Тусгаар Тогтносон Монгол Улс гээд бодит үр дүнтэй байж байна,энэ багадаа юу,харин энэ Эр Орон Газар Нутгаа зарна түрээслэнэ,солино гээд байгаа новшнуудыг шууд буудах хэрэгтэй байна
БУЛАЙГ АА ХУТГАН БАЙЖ ДЭ ВАНГ ХУЖААГИЙН МАО ЗЕДУНД ТУШААЧИХСАН ЮМ БОЛ , ГАНЦ ХҮҮГ НЬ МОНГОЛД ОО АМЬД ҮЛДЭЭЧИХЭЖ БОЛОХГҮЙ БАЙСАН ЮМ УУ. БУРИАД БАРГУУДЫГ НЬ ОРОСЫН ТАГНУУЛ , ЦАХАР ӨВӨР МОНГОЛЧУУДЫГ ЯПОНЫ ТАГНУУЛ , БАГА ЯСТАН БАРУУН МОНГОЛЧУУДЫГ ШИНЖААНЫ ХЯТАД ТАГНУУЛ , ХОНИНЫ ХОНХОРТ ХОНИНЫ ХОШНОГО ТЭВЭРЧ ҮЛДСЭН ҮХЭР ХАЛХУУДЫГ ХЭНИЙ ТАГНУУЛ ГЭХ ВЭ , НҮДНИЙ БУЛАЙНУУД АА ?
Дэ ван бол япончуудтай хэтэрхий ойртсон хүн ! Дэ ванг дагаж энэтхэг явах нэг ч малчин олдоогүй ! Дэ ван улаанхүүтэй найз байснаа ашиглаж чадаагүй ! Чойбалсанд хууртагдсан гэнэн хүн ! Дилов найзыгаа дагаад амёрик гарах ёстой байсан хүн !!
Барон Унгернийг монголчууд түүхийн нугачаанд ашигласан шиг , Дэ Ван японы хүчийг Өвөр Монголд ашиглах санаа л тээж явсан хүн. Даанч монголчууд гадны хараат сателит улс явсан тул нэг нэгэнд дэм болох битгий хэл өөрсдийг өө хорлоод дуусдаг арчаагүй улс л байсан.Одоо ч хэлэх гэсэн үг ээ хэлж зүрхэлдэггүй бувтнаад л дуусдаг хэвээр байгаа шүү дээ.Ядарсан нэгэнд нь бол өөрсдийг өө Чингэсийн монгол гэж хуцахаас цаашгүй болцгоосон юмнүүд явдаг.
Ар Монгол хуурч оруулж ирээд барих гэж байгааг мэдэж байсан. Тиймээс надыг дагаж яваа 1000 гаран хүмүүсийг монголын иргэн болго дараа нь би биеэрээ орж хэдцэе хийх гэж журамт нөхдөө аварч өөрөө баривчлагдаж байсан. Монголын төлөө гэсэн сүүлчийн тэмцэгч байлаа. Бид барьж аваад Хятадад тушааж өгсөн түүхтэй
Хүссэн хүсээгүй хятадын зөөлөн хүчний бодлогоор монгол хятад руу гулсан орж байна. Энэ газар нутгийг хятадад өгмөөргүй байна. Энэ газар нутгийг европын аль нэг хөгжилтэй ирээдүйтэй эх оронч үндсэрхэг үзэлтэй нэгддэг тэмцдэг ард түмэнтэй улсад зармаар байна.
Нутгаа зараад хэрэггүй дээ. Бид хаачих бил ээ? Харин нутгийнхаа нэг хэсгийг Японтой нэг арлаар сольж арилжвал болно. Тэгвэл эх газартай ч, далайд гарцтай ч, хил залгасан 3 дахь хөрштэй ч болно.
Цагийн юм цагтаа,тухайн цагтаа тэгэх ёстой байсан болоод л тэгсэн,өөрөөр болохгүй байс ан л гэсэн үг ,эцсийн үр дүндээ бид одоо Тусгаар Тогтносон Монгол Улс гээд бодит үр дүнтэй байж байна,энэ багадаа юу,харин энэ Эр Орон Газар Нутгаа зарна түрээслэнэ,солино гээд байгаа новшнуудыг шууд буудах хэрэгтэй байна
Цагийн юм цагтаа,тухайн цагтаа тэгэх ёстой байсан болоод л тэгсэн,өөрөөр болохгүй байс ан л гэсэн үг ,эцсийн үр дүндээ бид одоо Тусгаар Тогтносон Монгол Улс гээд бодит үр дүнтэй байж байна,энэ багадаа юу,харин энэ Эр Орон Газар Нутгаа зарна түрээслэнэ,солино гээд байгаа новшнуудыг шууд буудах хэрэгтэй байна
64. оо чи яасан их бууддаг юм ? Чамайг буудах хоорондоо чинь чиний бух юм чинь Хятад болсон байх бий вий Коммунизм ханхлуулсан идиот Илжиг ухэр хар малаа
Тухайн үед хятадад нилээд болзол тавьж өгсөн байлгүйдээ угаасаа ком нийгэм хаан вангуудад харш байсан ядуу ардуудын засаг төр байсан юуун урд өмнөх түүх уламжлал соёл үндэсрэхэг үзэл бүгдийг устгасаншүүдээ харин ч энэ дайны далдагнаж яваа нь их хувь заяа Одооч бараг урдхаасаач дордож байндаа толгойдоо төр, улс гэсэн ойлголт байхгүй төмсөн толгойтууд хатавчнаас харайж хойморт гараад энэ улсаар тоглож бндаа
Аймхай үхээнц цус нь ойртсон тэнэг новш
Nytagiinhaa hagasiig yaponii neg aralaar solino gesen nobsnyyd baih garah bolloo,ter lab manai Mongol hyn bys?gadnaas orj irsen yatgalag boltoi!!!eh oron Mongol chystai hyn igej yarimaargyisen ene 21-zyynhiihaan ta nariin yed iim zah zambaraagyi byzar bulazi yum nyd chiheer dyyldah yzegdeh bolloo suu!!!ta nar eh orondoo hairtai baij ylas ornoo bodohdoo jaahan yl syyritai byrna yy?.....soliorson tenegyyd gej?....haraal ideg?../..
Хараал идмээр гэдэг чинь зов л доо. Гэхдээ 3 сая бид хуссэн хусээгуй Хятадын « хоол» болно шуу дээ Дурака! Сайн Бод доо ! Солонгос !Япон оороо! Хонгонг,Солонгос,Сингапур бугд л тэгэж байж оноодрийн Хогжилийн хургэе,
Хурсэн
Цагийн юм цагтаа,тухайн цагтаа тэгэх ёстой байсан болоод л тэгсэн,өөрөөр болохгүй байс ан л гэсэн үг ,эцсийн үр дүндээ бид одоо Тусгаар Тогтносон Монгол Улс гээд бодит үр дүнтэй байж байна,энэ багадаа юу,харин энэ Эр Орон Газар Нутгаа зарна түрээслэнэ,солино гээд байгаа новшнуудыг шууд буудах хэрэгтэй байна
Orosiin shahaltaar De vand ter ueiin Mongoliin turd baisan humuus daanch hudragagui handsan daa. Mongol Mongoloo murij bailaa.
МАОД ДЭ ВАНГ ТУШААСАН ХҮН ЧИНЬ ЧОЙБАЛСАН ШҮҮ ДЭЭ КОМНИСТЫН ОРХИДОСУУД АА
Цагийн юм цагтаа,тухайн цагтаа тэгэх ёстой байсан болоод л тэгсэн,өөрөөр болохгүй байс ан л гэсэн үг ,эцсийн үр дүндээ бид одоо Тусгаар Тогтносон Монгол Улс гээд бодит үр дүнтэй байж байна,энэ багадаа юу,харин энэ Эр Орон Газар Нутгаа зарна түрээслэнэ,солино гээд байгаа новшнуудыг шууд буудах хэрэгтэй байна
Эв эеэ олохгүй,хэн нааш харсныг нь дагаж далбиганадаг заяа муутай монгул бидний хувь тавилан ийм юмдаа. Харамсалтай.
Цагийн юм цагтаа,тухайн цагтаа тэгэх ёстой байсан болоод л тэгсэн,өөрөөр болохгүй байс ан л гэсэн үг ,эцсийн үр дүндээ бид одоо Тусгаар Тогтносон Монгол Улс гээд бодит үр дүнтэй байж байна,энэ багадаа юу,харин энэ Эр Орон Газар Нутгаа зарна түрээслэнэ,солино гээд байгаа новшнуудыг шууд буудах хэрэгтэй байна
МАХН, МАН-ААР ТАРХИА УГААЛГАСАН ҮХЭР МОНГОЛЧУУД ҮНЭХЭЭР ТЭНЭГ МАНГУУ, ӨӨРТ ТУСТАЙ БҮХНИЙХЭЭ ЦУСААР ГАРАА УГААГЧИД ШҮҮДЭЭ. ДЭМЧИГДОНРОВЫГ ДЭМЖСЭН БОЛ ӨДИЙД НЭГДСЭН МОНГОЛ УЛС БҮРДЭХ БОЛОМЖ БАЙЖЭЭ. МАШ ХАРАМСАЛТАЙ
Цагийн юм цагтаа,тухайн цагтаа тэгэх ёстой байсан болоод л тэгсэн,өөрөөр болохгүй байс ан л гэсэн үг ,эцсийн үр дүндээ бид одоо Тусгаар Тогтносон Монгол Улс гээд бодит үр дүнтэй байж байна,энэ багадаа юу,харин энэ Эр Орон Газар Нутгаа зарна түрээслэнэ,солино гээд байгаа новшнуудыг шууд буудах хэрэгтэй байна
Цагийн юм цагтаа,тухайн цагтаа тэгэх ёстой байсан болоод л тэгсэн,өөрөөр болохгүй байс ан л гэсэн үг ,эцсийн үр дүндээ бид одоо Тусгаар Тогтносон Монгол Улс гээд бодит үр дүнтэй байж байна,энэ багадаа юу,харин энэ Эр Орон Газар Нутгаа зарна түрээслэнэ,солино гээд байгаа новшнуудыг шууд буудах хэрэгтэй байна
Дэ вангийн талаар ангиараа сонсоод Чойбалсныг хүүхэлдэй байсныг ойлгосон. Монгол дээрх шиг тэнэг хүмүүсээсээ болж 5 хуваагдсан ядарсан ард түмэн.
Бусад орны Түүх харуулдаг Стокголм синпром ёинэ
Tsagiin yum tsagtaa..... gesen neg gadaadiin gar hul ih eh oronch tsarailj dongosoj bnaa !!!
Orosiin gar hul, Putinii buunii nohoi Jenkogiin troolliud chalchaad nemergvi ee !!! Hen ch ta nariin vgiig toohgvi !!!
Монгол руу шунасан ч Хаант Орос эсэргүүцсэний улмаас Төвдөөс цэргээ татаж байсныг Энэтхэг мартаагүй.
l hamgaalah gej Tuvded oraon
Манайхан бас хүн чанаргүй шүү дээ ЯДАЖ ДЭ ВАНГИЙН ХҮҮ ДУГАРСҮРЭНГ АМЬД ҮЛДЭЭХ БАЙСАН ШҮҮ ДЭЭ. ХӨӨРХИЙ ЗАЙЛУУЛ ЭЦЭГ ХҮҮГ ХОЁУЛАНГ НЬ ӨГЧИХ ГЭЖДЭЭ. МӨН ИХ НҮГЭЛ ҮЙЛДСЭНДЭЭ
Юу ч мэдэхгүй байж хамаагүй цуураад яах вэ
Ингэж байж манайх тусгаар болсныг мэдэж ав. Золиос гэж энэ
Дэ вангийн хүү оспаны хүү нар монголд амьдарч ажиллаж байгаад сураггүй алга болсон
Монголчуудад итгэж болохгүй улс .хэзээ ч хэлсэн дээ суудаггүй .ашиг гарвал эхнэрээ ч бөгсийг худалддаг . 12 оны ховд ,21 оны хүрээг чөлөөлөөд өвөрмонголчууд хамгийн их хүчин зүтгэсэн ч сүүлд бүгдийг эсэргүү болгож хөнөөсөн . .Одоо ч өвөрмонголчууд ар монголтой нийлвэл биднийг дээрэлхэнэ гэж мэддэг болсоон . Гэхдээ өвөрмонголчууд бол ар монголоос илүү эх оронч яавал хөгжилд хүрэхийг мэддэг хүмүүс
Японтой 37оноос зөв холбоотон байгуулсан бол монгол өдийд маш хөгжих боломж бсан .Оросын хүчинд орсноос өвөрмонголтойгоо нийлж чадаагүй . Япон орос руу дайрах бсанаас монголыг сайн холбоотон болгох гээд найрсаг бсан .Өвөр монголд сайн бсан цэргийн ба хүүхдүүдийг сургуульд сургаж эхлэсэн .орос мао 2 нэгдээд унтарсан
Яалаа гэж дээ. Далай лам буддын шашны тэргүүн гэдгээрээ, бас хувь хүний үлгэр дууриалаараа л олны анхаарал татдаг болохоос хэдэн монголчууд тэнд очоод ЗГ байгуулахад хэн ч тоохгүй. Харин ч 1961 онд НҮБ-д элсэхэд америкчууд эсрэг зэвсэг болгож хэрэглэж ч болох байсан
Дэ ван өөрөө монгол хүн байж монголчууд ямар арчаагүй үндэстэн гэдгийг ойлгоогүй нь тэнэг алдаа болсон юм шиг санагддаг.