Ирэх сонгуульд намууд эвсэх гэж сүйд болж байна. Бүр үнэнээсээ болон худлаагаасаа жүжиг тоглох болов. Баруун солгойгүй “эвсэнэ эвсэхгүй” гэсэн бужигнаан хийгээд үймээн; зөвшилцөл хийгээд түүнээсээ буцах; элдэв гэрээ санамж бичиг хийчихээд тэр дороо хулхидах; нэгэн зэрэг “үй түмэн” эвсэл байгуулахаар тохирох, өөрөө “томрох”-ын хамт эвсэх нам хүчнээ “жижигрүүлэх”, дарамтлах, наймаалцах зэрэг үй олон инээдтэй бөгөөд эмгэнэлтэй үйл явдал манайд болж байна. Өнөөгийн үйл явцад анализ хийхийн тулд Монголын улс төрийн эвслүүд яаж, хэрхэн бүрдсэн “түүхийг” сөхөх нь зүйтэй. Уг нь “өчигдөрхөн” болсон үйл явдлыг “санадаг” ард түмэнтэй бол ингэж сүрхий үүх түүх ярих шаардлага байхгүй л дээ. Гэвч бидний монголчуудын “ой санамж” хэдэн жилийн өмнөхийг байтугай, хэдхэн сар, долоо хоногийн өмнөхийг “мартах” болтлоо мангуурсны учир ингэхээс өөр арга надад алга. Ингээд Эвслийн тухай…
Эвсэл гэгчийн монгол түүх
1992 оны сонгууль. Энэ үед Дээд Шүүхэд бүртгэлтэй болж амжсан 12 нам байсан юм. “Үхсэн хойноо” нам ч гэж дээ, МАН-ын эсрэг дурын шалтгаанаар бүрдсэн өчүүхэн жижиг бүлгэнцэрүүд байсан юм. Хамгийн эхлээд МоАН, МНН, МҮДН нийлж байгаад сонгуулийн “МоАН, МНН, МҮДН” гэх нэгэн эвсэл байгуулав. Үүнийг манай анхны улс төрийн эвсэл гэж үзэж болно байх. Бодвол эвсвэл хүч, боломж нэмэгдэнэ гэж “хүнээс сонссон” биз…
Харин Монголын сүсэгтний Ардчилсан Нам, МАН (одооны МАН биш, Баасан ламын нам) хоёр нийлж өөр нэг эвсэл байгуулав. Хүчний харьцаа үнэн тэнцвэргүй. Тэр үеийн МАХН, одоогийн МАН л ганцаараа 76 хүний нэр дэвшүүлсэн бөгөөд “МоАН, МНН, МҮДН” эвсэл 48, МСДН 28 хүний нэр дэвшүүлсэн юм. Сөрөг хүчний намууд бүгдээрээ нийлээд 141 нэр дэвшигч өрсөлдүүлсэн юм. Үр дүн нь: МАН 70 суудал, “МоАН, МНН, МҮДН” эвсэл 4, МСДН 1, бие даасан нэр дэвшигч 1 суудал авч таарав.
1996 оны сонгууль. “Ардчилсан Холбоо” эвсэл байгуулсан саяхны энэ түүхийг бараг бүгдээрээ мартсан учраас дэлгэрүүлж сануулах нь зүйд нийцнэ.
1996 оны Цагаан сарын Шинийн 1-нд МУИС дээр нэгэн “том” үйл явдал болж МҮАН, МСДН-ын “Ардчилсан Холбоо” эвсэл байгуулж, түүнд МҮДН-ын дарга Д.Ганболд, МСДН-ын дарга Р.Гончигдорж нар гарын үсэг зурав. Ц.Элбэгдорж арай хожим 1996 оны 4 дүгээр сард МҮАН-ын дарга болсон юм. Харин Ц.Элбэгдорж “Ардчилсан Холбоо эвслийн сонгогчидтой байгуулах гэрээ”-г зохиож сурталчилсан болно. “Ардчилсан Холбоо” эвсэл 2 шаттай бүрэлдсэн юм. Эхлээд МоАН, МҮДН, БНН-ууд (С.Зориг агсны) МҮДН-д нэгдэв. Энэ нь Эвсэл бүрдүүлэх эхний шат болов. Дараа нь МҮДН, МСДН хоёр эвсэл болов. Энэ нь Эвсэл бүрдсэн “жинхэнэ” шат юм. Энэ Эвсэлд МШАН, МНН-ууд эвсэлд нэр төдий багтсан юм.
1996 оны 4 дүгээр сард гарсан “Сайн байна уу ?” сонинд гарсан мэдээгээр МҮДН-аас 50, МСДН-аас 26 хүн нэр дэвшив. Дашрамд энэхүү “Сайн байна уу ?” сониныг 500 мянган хувь хэвлэж улс орон даяар тараасан билээ. Өөр нэг жижиг эвсэл тэр үед гарсныг өнөөдөр тун олон хүн мартаад байна. Энэ бол МАН, МАСМН-ын “Ардчилсан төр” эвсэл байсан юм.
Ингээд 1996 оны сонгуульд 5 нам, 2 эвсэл оролцов. Үр нь дүн нь: “Ардчилсан Холбоо” эвсэл 50 суудал, тэр үеийн МАХН буюу одоогийн МАН 25 суудал, МУНН 1 суудал авав.
Одоо хүн бүхний анзаардаггүй нэгэн түүх сөхье. Уг нь тухайн үед мөрдөгдөж байсан хуулиар хэрэв Эвсэл байгуулбал Эвслийн “Төлөөллийн Төв байгууллага” байгуулах ёстой байв. Гэтэл хуулийн энэ заалтыг огт биелүүлэлгүй хоёр намын дарга зэрэгцэн сууж гарын үсэг зураад л Эвслээ байгуулсан юм.
Тэр үеийн олон мундаг хуульчид энэ ноцтой зөрчлийг мэдээгүй байсан гэж итгэхэд бэрх, би бол мэдэхийн дээдээр мэдэж байсан гэж боддог юм.
Тун удахгүй үүссэн “Ардчилсан Холбоо” эвслийн дарга солих, Ерөнхий сайдаа унагах болон сонгоход хууль зөрчсөн энэ бүдүүлэг явдал ихээхэн гай болсон билээ. Учир нь бүхий л үйл явдал Төлөөллийн Төв байгууллагын шийдвэрийг шаардаж байхад манай аваргууд “Ардчилсан Холбоо” Эвсэл гэсэн албан хуудсан дээр МҮДН, МСДН-ын хоёр даргын гарын үсгийг зэрэгцүүлэн зурдаг хачин утгагүй ёс заншил бий болов. Уг нь Эвслийн 2 намын 2 даргын гарын үсэг Эвслийн Төлөөллийн Төв байгууллагыг “орлох” хуулийн болон эрх зүйн ямар ч үндэслэл байхгүй юм. Чухам энэ нь Н.Багабанди Эвслээр дураараа тоглох боломжийг бий болгосон билээ.
Асар удалгүй “Ардчилсан Холбоо” эвслийн нэг МСДН-ын дарга Р.Гончигдорж тэр үед МАХН-ын даргаар сонгогдсон Н.Энхбаяртай сүжрэх болсноор Эвслийн ажил үйлс гэж сүг болсон юм. Энийг дэлгэрүүлж ярихаар бөөлжис хутгаад байдаг юм. Н.Энхбаяр, Р.Гончигдорж нарын үй зайгүй “нөхөрлөл” бүр 1996-1997 оноос ингэж эхэлсэн билээ.
2000 оны сонгууль. Энэ үед “Ардчилсан Холбоо” эвслийн нэр хүнд навсайтал унасан байв. МСДН “паразитын нам”, МҮАН “Алуурчны нам” гэсэн хочтой болоод байв. (“Хөх толбо” сонин.)
Ингээд сонгууль болж МАН 72 суудал, “Ардчилсан Холбоо” эвсэл 1, ИЗ (бас Ногоон нам) 1, МАШСН 1, бие даагч 1 суудал тус тус авчээ. АН-ын голлох лидерүүд Ц.Элбэгдоржоос эхлэн суралцах нэрийдлээр гадаадад дүрвэн гарав. АН үйл ажиллагаагаа бараг 3 жил зогсоож үхсэн амьд нь мэдэгдэхгүй сүг болов.
2004 оны сонгууль.
Сүйрлийн ялагдлын дараа 2000 оны 12 дугаар сарын 6-нд МҮАН, МСДН-ын “санаачлагаар” МАСМН, МШАН болон МУНН-ын зарим хэсэг АН болон нэгдэв. Энэ бол эвсэл бүрдүүлэх эхний шат юм.
2003 оны 5 дугаар сард “Эрэл”-ийн Б.Эрдэнэбатын МАШСН, шинээр бүрэлдсэн АН-ын дарга М.Энхсайхан нар “Эх орон-Ардчилал” эвслийг байгуулав. Энэ үеэр Р.Гончигдорж, М.Энхсайхан хоёр АН-ын даргын төлөө үзэлцэж зодоон хийх, тамгаа аван зугтах “дэндүү сайхан” ёс заншил санаачилсан зэргийг яривал дуусахгүй онигоо болно. Юүхэв, зүгээр больсон нь дээр. Гэхдээ энэ бол эвсэл байгуулах хоёрдугаар шат байсан юм.
Гэвч энэ Эвсэлд дайсан хэтэрхий олон байв. Эхний “дотоод” дайсан нь цаанаа Н.Энхбаяр, наанаа МСДН-ын дарга Р.Гончигдорж нарын байгуулсан “Алтан гадас” хэмээх нам дамжсан фракци байлаа. Р.Гончигдорж 2003 оноос эхлэн М.Энхсайханы эсрэг удаа дараа дайралт эхэлсэн. Мөн “гадаад” дайсан нь АНУ-д суралцаж Монголд дөнгөж ирсэн Ц.Элбэгдорж байсан юм. Мөн МАН, АН-ын хооронд байнга гуйвж дайвж байдаг С.Оюун үйл явдалд хачин сөрөг нөлөө үзүүлсэн юм. Харин Ерөнхийлөгч Н.Багабанди “Эх орон-Ардчилал” эвслийг далдуур илт дэмжиж байсан нь хөдөлшгүй баримт юм.
Хачин балай, эргүү мунхаг бантан хутгаж хутгаж арай хожим буюу 2004 оны 2 дугаар сарын 3-нд хамгийн сүүлчийн гурав дахь оролдлогоороо АН, Эх орон-МАШСН, ИЗБНН арга буюу Эвслийн гэрээг арай гэж үзэглэв. Гэвч бүх юм дэндүү оройтож, хүчээр нийлүүлсэн “холимог хуурга” бүрдэв.
“Эх орон-Ардчилал” эвсэл бүр анхнаасаа л Н.Энхбаярын тал, Н.Багабандийн тал гэсэн хоёр хэсэгт хуваагдсан ба энэ “агуу жүжгийн” бараг бүх үзэгдэлд МАН идэвхийлэн оролцсон нь бас л хөдөлбөргүй баримт юм.
Н.Багабандийн нүүдэл дэндүү аймшигтай байв. Анх удаагаа ноцтой аюулд учирсан Н.Энхбаяр намаа сахилгажуулах арга хэмээн нэн даруй авч, “намдаа морь нохой мэт зүтгэнэ” агуулга бүхий “Батламж” гарган нэр дэвшигчдийн ам шүдийг авч гарцаагүй үхлээс мултарч чадсан билээ. Гэсэн ч “батламж” зөрчих явдал олон гарсан ба чингэсэн Д.Оюунхорол нарын 3 хүн МАН-аас хөөгдсөн юм. Н.Энхбаяр Ц.Элбэгдоржийн тусламжтайгаар “Эх орон-Ардчилал” эвслийг задлан бутаргах ажилд шилжив. Ц.Элбэгдорж энэ үүргээ амжилттай биелүүлж Ерөнхий сайд болов.
АН бол бүр ч дэндэж бие даан нэр дэвшсэн Ч.Чулуунбат, С.Билэгсайхан, А.Булган, Я.Санжмятав, А.Баттөр, Д.Одхүү, Д.Хувьтөгөлдөр, Д.Эрдэнэбат, Р.Амаржаргал нарыг намаасаа хуугаар нь хассан билээ.
Ингэж ингэж 2004 оны 5 дугаар сард АН 50, Эх орон-МАСШН 21, ИЗБНН тойрог “хувааж” авснаар хэрүүл маргаан түр намжив. Эвсэл дотроо дайн хийж, бие биенээ хорлон сүйтгээгүй бол “Эх орон-Ардчилал” эвсэл хамаагүй илүү амжилт гаргах байсныг би гэрчилж чадна.
Харин МАН-ын хувьд Н.Энхбаяр ялалтаа баталгаатай болгохын тулд үзэл суртлын машинаа “шаттал” ажиллуулав. Чингэхдээ тэр өөрийгөө хаан мэтээр ойлгуулснаар ард түмний дургүйцлийг төрүүлжээ. Ингэснээр Н.Энхбаяр өөрийнхөө “булшны нүхийг” бэлдсэн юм. Тэнэг хүн тэнэг хэвээрээ үлддэг аж…
Ингээд 2004 оны сонгуулийн дүн гарахад МАН 36, “Эх орон-Ардчилал” эвсэл 36 суудал тус тус аван хайнцаж, харин БНН 1 (Б.Жаргалсайхан), бие даагчид 3 суудал авчээ.
Энийг эрх баригчид ард түмний “хаан сонголт” гэж өхөөрдөн нэрлэсэн ба үүнээс хойш “Их эвлэрлийн”, “Эв нэгдлийн” гэх мэт хачин гоё нэртэй атлаа новшийн, адгийн Засгийн Газруудын балиар түүх эхэлсэн юм.
Үүнээс цаашхи түүхийг манайхан сайн мэдэх учраас маш товч өгүүлье.
2008 оны сонгууль
МАН 45, АН 28, НН, Иргэний Хөдөлгөөний Намын “Иргэний эвсэл” 1 (Д.Энхбат), ИЗН 1 (С.Оюун), бие даагч 1 (З.Алтай) сонгогдсон.
2012 оны сонгууль
АН 31, МАН 25, МАХН-МҮАН-ын “Шударга ёс” эвсэл 11, Иргэний Зориг Ногоон Нам 2 суудал авч, 3 бие даагч сонгогдсон. Мөн 2 тойрогт дахин сонгууль явуулсан.
Эвслийн талаарх дүгнэлтүүд
Одоо бид монголын улс төрийн эвслийн түүхийн “давтлага” хийж болсон үйл явдлыг “санаж авсан” учраас Эвслийн тухайд нэн тодорхой үнэлэлт, дүгнэлт хийх боломж бүрдсэн гэж бодож байна.
Дээр товч өгүүлсэн түүхээс үзэхэд тун олон зүй тогтол ажиглаж, дүгнэлт, гаргалгаа хийж болно.
1. МАН засгийн эрх барьж байх үедээ ч, сөрөг хүчин байх үедээ ч эвсэл байгуулж байгаагүй, харин ардчилсан гэгдэх хүчин МАН-ын эсрэг шинжтэй янз бүрийн эвсэл байгуулж байжээ.
2. Ардчилсан хүчнүүдийн анхны эвсэл “Ардчилсан Холбоо” эвсэл хууль зөрчин “Төлөөллийн Төв байгууллага” байхгүйгээр бүрэлдсэн ба үүнийг нь тухайн үеийн улс төрчид, хуульчид “мэдээгүй” байжээ. Энэхүү хуулийг ноцтой зөрчсөн явдал нь “Ардчилсан Холбоо” эвсэл өөр хоорондоо өрсөлдөн тэмцэлдэж 4 Засгийн Газрын “толгой залгисан” их зөрчлийн эрх зүйн үндэс болжээ.
3. Ардчилсан болон ардчилсан гэгдэх Эвслийн удирдагчид МАН-тай хийсэн хуйвалдаанд бүр анхнаасаа оролцож, өөрсдийн зарлан тунхагласан эрхэмлэл, үнэт зүйлс, зарчмаасаа ухарч, тавьсан зорилтоосоо няцаж иржээ.
4. Эхлээд Р.Гончигдорж, Ц.Элбэгдорж, М.Энхсайхан нарын “анхдагчид”, арай хожим Н.Алтанхуяг, Ч.Сайханбилэг, С.Баярцогт нарын “удаалагчид” АН болон ардчиллын үйл хэргээс удаа дараа урваж, МАН-ын гар хөл болж иржээ. Энэ нь “Алтан гадас”-ын будлиант түүх болон өнөөгийн үйл явдлын асар олон баримтаар бүрэн бөгөөд хөтөлбөргүй нотлогдож байна.
5. АН болон хүчний удаа дараагийн урвалт хийгээд хуйвалдааны үр дүнд Монголын улс төрийн системийг дангаар нь хуваарьгүй бөгөөд хязгааргүй ноёрхсон МАНАН дэглэмийг бий болгожээ.
6. Өмнөх бүх Эвсэл МАН-гийн эсрэг зорилготой үүсдэг боловч тухай бүр анхдагч зорилгоосоо няцаж, МАН-д үйлчлэгч болон хувирдаг ба энэ нь яван явсаар МАНАН дэглэмийн эхлэл, үүсвэр болжээ.
7. МАНАН дэглэм бол улс төр, бизнесийн явцуу эрх ашгаараа нэгдсэн эрх баригч АН, МАН болон тэдгээртэй угсаа гарвал нэгтэй, МАНАН-тай ил далд байдлаар холбогдсон, МАНАН-г эсэргүүцэгч биш, тэжээгч нэгж байсаар ирсэн салбар намуудын тогтолцоо юм.
8. МАНАН дэглэм бол хэрэг дээрээ АН, МАН хоёрын дээд эрх мэдлийг халаагүй, хуваарьгүй атгасан цөөн хүн, тэдний гэр бүл, улс төр, бизнесийн хязгаарлагдмал явцуу бүлэглэлийн бусармаг ноёрхол, дарангуйлал юм.
9. МАНАН дэглэм сонгогчдын саналыг луйвар, хуйвалдаан, хулгай луйврын замаар хуваан авч гаршсан бөгөөд улс төрийн бусад нам, хүчин, эвслийг “дундуураа оруулахгүй” байх үгсэж тохирсон зарчимтай. Тэд жижиг нам, эвслийг хагалан бутаргах, худалдан авах, хутган үймүүлэх бүх талын туршлагатай бөгөөд энэ бусармаг ажилдаа төрийн хуулийн болон захиргааны нөөцийг чөлөөтэй ашигладаг. Мөн хуулийг байн байн өөрчилж, дураараа дургидаг.
10. Эдүгээ МАНАН дэглэм өөрөө задрал бутралд орж, ирж буй шинэ цагийн аясаар задран доройтож байна. Иймээс МАНАН дэглэмийн хорлонт үйлдэлд үл автах, үл худалдагдах, үл хамаарах, үл хууртагдах улс төрийн тэргүүлэх шинэ хүчин, түүний эвслийг бүрдүүлэх шинэ цаг иржээ.
Эвслийн төлөө
МАН, АН-ын МАНАН дэглэмийн эсрэг, түүнээс тусдаа улс төрийн эвсэл байгуулах оролдлого удаа дараа хийгдэж байсны анхных нь Д.Энхбатын тэргүүлсэн “Иргэний Холбоо” хөдөлгөөн, түүнд тулгуурласан “Иргэний Эвсэл” байсан юм. Энэ Эвсэл 2008 оны сонгуулийн өмнө байгуулагдаж ард түмний дунд ихээхэн итгэл найдвар төрүүлж байсан боловч энэ үүргээ биелүүлж чадаагүй юм.
Би тухайн үед “Иргэний эвслийн” дарга Н.Энхбатын зөвлөх хийж байсан учраас энэ үйл явдлыг хамгийн сайн мэдэх хүний нэг юм.
“Иргэний Холбоо” дөнгөж байгуулагдмагц гишүүд дэмжигчдийн бүтэц бүрэлдэхүүн авахын танаггүй болов. Учир нь нийт гишүүдийн 40 хувь нь МАН, АН-ын “тагнуул”, ховлон мэдээлэгчид, 30 хувь нь тагнуул, цагдаа зэрэг хүчнийхэн, 10 хувь нь иргэний хөдөлгөөн болгоныг дагаж мөнгө олоод сурчихсан ашиг завшаан хайгчид, ердөө л 10 орчим хувь нь жинхэнэ зүрх сэтгэлээсээ дэмжигчид байсан юм.
Мөн “Иргэний эвслийг” өрсөлдөгчийнхөө эсрэг чиглүүлэх гэсэн МАН, АН-ын ил далд оролдлого, сүрдүүлэг замаа алдав. Энэ балиар юмыг лав л Д.Энхбат бид хоёр мэддэг, ярьдаг байсан боловч үнэндээ тэр замбараагүй их хүчийг яаж ч чадаагүй юм.
7 дугаар сарын 1 болоход Иргэний эвслийн туг, далбааг дур мэдэн авч жагсаал цуглааны эхний эгнээнд “үзүүлэн” болгов. Уг нь бид үйл явдалд үнэлэлт дүгнэлт хийсний дараа бүгдээрээ зохион байгуулалттай очно гэж ярьж байсан юм.
Эрх баригчид өөрсдөө үймээн будлиан тарьж, 5 хүн буудсаныхаа дараа буюу 7 дугаар сарын 1-ний орой ЦЕГ-ын Олон нийттэй харилцах төвийн дарга, цагдаагийн хурандаа Т.Сайнжаргал: “Энэ үймээнийг Иргэний Эвсэл зохион байгуулсан” гэж Монголын бүх хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэлийтэл гүтгэсэн билээ.
Би манай цагдаагийн мөрдөс бөгсний алчуур болсон гэдгийг дэндүү сайн мэднэ. Харин энэ удаад би монголын цагдаагийн ам бол хошного гэдгийг ойлгож авсан юм.
Хожмын үйл явдлаас үзэхэд 7 дугаар сарын 1-ний үймээний эзнээр “Иргэний эвсэл”-ийг тодруулж, гишүүд идэвхтнүүдийг нь барьж хорих балиар ажлыг эрх баригчид тэр үед сэдсэн нь нэн тодорхой байдаг. Чухам ийм учраас би найз нөхөд, хамтран зүтгэгчдийнхээ нэр төрийг хамгаалах, үнэн мөнийг олох гэж 7 дугаар сарын 1-нийг дээд зэргийн няхуур нямбай судалсан юм.
7 дугаар сарын 1-ний асуудлаар “үй түмэн” хурал болсон боловч тэр бүхэнд ганцхан намайг оруулдаггүй бөгөөд учир нь нөр их судалгааныхаа үр дүнд олсон миний дүгнэлт эрх баригчдад нэн халгаатай…
Дээр дурдсан болон бусад шалтгааны улмаас “Иргэний эвсэл” гойд амжилт олоогүй нь мэдээж хэрэг. Харин эдгээр бүх “туршлагыг” харгалзах нь бидний үүрэг юм.
Энэ бүхнийг нуршин өгүүлэхийн учир нь МАНАН-аас бусад эвсэл байгуулах ажил үйлс нэн их бэрхшээлтэй бөгөөд хамгийн зовлонтой ажил гэдгийг ойлгуулах гэсэн миний чин хүсэлд оршино.
Шинэ эвслийн шинэ цаг
Түүнээс хойш даруй 8 жил өнгөрч шинэ цаг ирж байна. МАНАН дэглэм өөрийн зөрчилдөө идэгдэн задран бутарч байна. Гэсэн хэдий боловч хуучин аргаа хэрэглэхээр амь тавин зүтгэж байна.
Засаг төрийн эрх мэдлийг хууль бус, луйврын аргаар авчихаад, төрийн бүхий л нөөц, боломжийг өөрөөсөө бусад хүчнийг хавчих хяхах атгаг зорилгодоо ашиглах нь шууд утгаараа гэмт хэрэг мөн. Гэвч МАНАН гэмт хэрэг үйлдэхээс хэзээ ч буцаж байгаагүй юм. Энэ нь урьд өмнийн сонгуулийн бульхай луйвраас эхлээд одоогийн Сонгуулийн шинэ хуулиар улс төрийн эвсэл үүсэх, бие даан нэр дэвших боломжийг бүх талаар хаасан бусармаг тэдний үйлдлээс тод харагдана.
Шинэ нам байгуулах хуулийн болон цаг хугацааны боломж нэгэнт шавхагдсан тул Г.Уянга болон түүний баг “бэлэн” байгаа намууд дундаас сонголт хийх ёстой болов. Манайд Дээд шүүхэд бүртгэлтэй 24 нам байгаа. Шууд хэлэхэд тэдний олонхи 1-2 дарга, тамга тэмдгээр өөр зүйлгүй, ганц нэг хэвлэлийн бага хурлаас өөр ажилгүй байсныг шууд хэлбэл худал хэлсэн болохгүй нь лавтай.
Харин харьцангуй шинэ байгуулагдсан Тусгаар Тогтнол, Эв нэгдлийн нам байгуулагдаад ажил хийж амжаагүй, хийе ч гэсэн нөхцөл боломж байхгүй “сууж” байсан юм. Энэ намын нөхдүүдтэй ярилцаж хамтран ажиллахаар тохирч, даргаар нь Г.Уянгыг сонгосон нь хуулийн цоорхойг ашигласан хэрэг болохоос өөр ямар нэг атгаг санаа огт байхгүй.
Дараа нь ТТЭНН ээлжит бус Их хурлаа хийж, намын дарга Г.Уянга: “Монгол Улсаа үндэсний болон эдийн засаг-нийгмийн хямралаас гаргах эрхэм үүрэг бүхий улс төрийн ТЭРГҮҮЛЭХ ХҮЧИН”-ийг зарлав. Дараа нь МНН-тай хамтран “”Нэгдмэл Монгол” эвсэл байгуулав.
Олон түмний тархийг олон жил угаасан, бэртэгчин зан үйл хэт дэлгэрсэн өнөөгийн нөхцөлд Эвсэл байгуулах яриа хэлэлцээр туйлын хүнд нөхцөлд болсон гэдгийг дурдах нь шударга хэрэг болно. Лав л миний тэсгэл тэвчээр хүрэхээргүй “ёстой заваан”, ёрын хүнд ажил юм билээ. Амьтан хүний эвийг олдог, асар их тэвчээртэй атлаа цуцалтгүй шаргуу байдаг тулдаа л Г.Уянга энэ бүхнийг даван туулж чадсан гэж би бодож байна. Лидер хүн ийм л байх ёстой.
Эвсэл болох гэсэн манай нөхдүүд “томрохгүй байна” гэж номонд хазгай. Хамгийн наад зах нь чиний орлогч болж, жагсаалтын 2-т орохгүй юм бол эвсэл болоод яахийм гэх зэрэг бол энүүхэнд. Энэ бол эхний шаардлага. Дараа нь “авах” тойрог, нэр дэвшүүлэх хүний тоогоор наймаа хийж, болзол тулгаж эхэлнэ. Бидэнд тэдний бүх боловсон хүчний дэлгэрэнгүй мэдээлэл бий л дээ. Гэсэн хэдий 5-10-аас дээш хүний наймаа хийх гэж зүтгэнэ. Үүнийгээ зарим нь цаашаа “зардаг” гэдгийг ч бид мэднэ. Тэдний “нэр дэвшүүлсэн” хүүхнүүдийн дэргэд Х.Баянсэлэнгэ “жинхэнэ” улс төрч, О.Баасанхүү “дээд ухаантан” мэт харагдана…Дээрээс нь “тэр тэрэнтэй нийлж ёстой болохгүй, хэрэв тэр тэрэнтэй эвсвэл бид эвсэхгүй” хэмээн тулгана, айлгана. Тэгээд зөвхөн “тэр нөхөртэй” л эвсэх ёстой юм гэнэ. Үнэн ядаргаатай, зовлонтой ажил…
Би байсан бол ширээ шаагаад хаяад явах юман дээр Г.Уянга уйгагүй, тэвчээр заан сонсоно, ятгана, итгүүлнэ, ярилцана. Энд би Г.Уянгыг зориудаар магтах гээгүй, зүгээр л тэр ямар хүнд хэцүү “тамын ажил” хийж, Эвсэл байгуулах шийдэлд хүрснийг л ярьж байна. Мөн саяхан туулсан энэ “зовлон”-г олон хүн мэдэхгүй загнаад байдаг болохоор нь ярьж байна. Өдгөөгийн олон шүүмжлэгчдээс нэг нь ч Г.Уянга шиг ажлын ийм их ачаалал дааж, богино хугацаанд тодорхой үр дүнд хүрч чадахгүй…
Г.Уянгын энэхүү дэс дараалсан ухаалаг алхмуудын үр дүнд улс төрийн шинэ хүчин асар богино хугацаанд амжилт олж, маш зөв байрлал эзэлсэн нь хэн бүхэнд ойлгомжтой.
УИХ-ын гишүүн Г.Уянгын нөр их хичээл зүтгэл, олон жилийн чармайлтын үр дүнд Монголын нэн шинэ түүхэнд анх удаагаа МАНАН-аас гадуур үүссэн, түүнээс огт хамааралгүй, Монголын ард түмний итгэл найдварыг хүлээсэн, нэр цэвэр удирдагч, нэр цэвэр нам, нэр цэвэр Эвсэл төрөн гарч байна.
Учир нь Г.Уянга 2012 онд УИХ-ын анхны чуулганы хуралдаан дээр: “Аль ч хүчин нь засгийн газарт орохоо больё. Үндсэн хуулийн өөрчлөлтөө ярилцацгаая. Одоогийн парламентад орсон хүчний харьцаагаар түр засгийн газар байгуулж шинэ V Үндсэн хууль батлагдтал улс орны аж ахуйн асуудлыг эрхлэн авч явах үүрэг хүлээлгэе” гэж уриалан дуудсан үгээ марталгүй тэмцсэн юм.
Ингэмэгц Г.Уянга болон түүний нам, эвслийг хараан зүхэж эхлэв. Энэ чинь улиг болсон хуучин арга. Энийг чинь бид мэдэхийн дээдээр мэднэ…
Эдүгээ ТТЭНН, улмаар “Нэгдмэл Монгол” эвсэл “МАНАН дэглэмийг халах” явдлыг тэргүүн ээлжийн зорилтоо болгон тунхаглаж байна. Урд өмнө ийм зорилго тавих нь бүү хэл, энэ тухай чанга ч ярьж чаддаггүй байв.
МАНАН Монголын эдийн засгийг хямралд унагаж, өрөнд идүүлж, нийгэм, улс төр, оюун санааны хямралд оруулсан нь худлаа юм уу ?! Улс гүрнээ худалдаж, бүрэн сүйрүүлсэн МАНАН-г халж солих буруу юу ?! Эдүгээ МАНАН-гийн хөлсний нохдууд “энэ бүх бузар булай Г.Уянгаас болсон” хуцалдаж байна.
ТТЭНН луйварчин л гэнэ. Дарга байсан залуу нь “үй түмэн” доллар луйвардсан л гэнэ. Хэрэв залхуу чинь хүрэхгүй бол очоод шалга л даа, хөгийн новшнуудаа !!! Тэнд чинь тамга, тэмдэг хоёроос өөр зүйл байхгүй. Харин одооноос л хүнтэй болж, ажил өрнөж эхэлж байна.
Шүүмжлэгчдийн эргүү мунхаг ухаанаар намын өмнөх дарга нь “хулгай хийсэн” учраас саяхан дарга болсон Г.Уянга тэр хариуцлагыг нь хүлээх ёстой юм гэнэ. Үүний төлөө Г.Уянга бараг шоронд орох ёстой юм байх аа…
Хэрэв тэд новшнууд энэ “хөгийн зарчмаа” тууштай баримтална гэвэл бид бүрэн дүүрэн зөвшөөрч байна. Ингэвэл үй олон хулгайч, дээрэмчин цуглуулснаараа хамгийн түрүүнд З.Энхболд, М.Энхболд хөтөлцөөд, МАНАН-гийн дарга нар удаалаад бүгдээрээ шоронд сууж таарна. Сайн л биз дээ, МАНАН-гийн дарга нар цугаараа, цугтаа шоронд орчихвол…
Харин Г.Уянга ёстой яах ч үгүй гэдгийг би хэний ч өмнө нүүр бардам батлан хэлж чадна.
Эдүгээ МАНАН-гийн үзэл суртлын машин ажиллаж “хар пиар”-аа эхэлж байна. Бид үүнд чинь бэлэн байна. Бид энэ тэмцэлд олон жилийн турш, маш няхуур, дэндүү сайн бэлдсэн. Бид МАНАН-гийн мэхэнд олон удаа унаж байсан учраас арга заль, муу санааг нь мэдэхийн дээдээр мэднэ, юу хийхийг нь хүртэл мэднэ…
Одоо ТТЭНН, “Нэгдмэл Монгол” эвсэл, түүний удирдагч Г.Уянгын эсрэг тэнэг дайралтаа үргэлжлүүлбэл бид түүнээс чинь олон дахин давсан хариуг цаг тухайд нэн даруй өгөх болно гэдгээ амлаж байна.
Судлаач Х.Д.Ганхуяг
Эх сурвалж: ganaa.mn блог
Эрхэм та судлаач Д.Ганхуягийн бусад нийтлэлийг түүний албан ёсны блог ganaa.mn ээс уншина уу?
Сэтгэгдэл0
чихэнд чимэгтэй сайхан мэдээ байна.
elbegdorj gedeg bosoo oroolon ooriin erh ashigiin toloo ASEM gegchiig zohion asar ih mongo zartsuulj mongoliig ulam orond unagaj bna
УУЛЫГ ЦАС ЭРИЙГ НАС ДАРНАА ГЭЖ ҮЛГЭРИЙН ӨВГӨН ШИГ БОЛЧИХ ЮМ ДАА ТЭР ҮЕД ЧИ ОРОСОД СУРЧ БАЙСАН БИШ БИЛҮҮ
Энэ ганхуяг Уянгыг сайн болохоор нь биш түүгээр дамжуулж бөөлжисөө цацдаг болохоороо л түүнийг өмөөрч магтаад байдаг юм. Түүнээс Уянгад монгол улсад монголын төрд гийгүүлсэн гялтайх юм байхгүй бөгөөд харин ч эсрэгээрээ эх орон ард түмэн ядуучууд уул ус газар шороо баялагийн нэр барьж тэмцсэн тэмцэлүүдийн үр дүн нь олон олон төсөл зогсож олон хөрөнгө оруулагчид монголыг орхин гарч монгол улс арбитрын шүүхэд очин олон олон хохирол барагдуулах өрөнд орж олон олон компани үүдээ баоьж олон олон хүмүүс ажилгүй болж ядуучуудын эгнээг өргөжүүлж Уянга өөрөө УИХ ын зөөлөн сэнтийд тухлан өдрөөс өдөрт өнгө нэмэн зузаарч ядуу хүмүүсийн өмнөөс ярьж дараагийн олбогоо л бэлдэж байна.
МАН-ын халуун ханзан дээр Элбэгдорж долоовор хуруундаа шоронгийн түлхүүр эргэлдүүлэн хэхэрч хэвтэнэ. Мий овогт Энхболд түүний өмнө саяхан тогооноос гаргасан шинэ хонины тарган махыг, элдэв төрлийн ногооны хамт тавиад бөхөлзөн инээвхийлж, жаа хэмээн өрөөсөн гараараа хөлсөө шудран зогсоно. Гал тогооны өрөөнд цээж нүцгэн Сан овогт Баярцогт амандаа залуу хувьсгалчийн дуу аялангаа том шавар пийшинд Тавантолгойн нүүрс чихэж, дүнгэнэтэл галлана. Түүний хажууд Чен овогт Сайханбилэг Оюу толгойн зэсээр хийсэн жигнүүр дээр саяхан болсон мантууг хоёр талд нь гаран ийгаа, сийгаа хэмээн уухайлан сэвнэ. Хөлийн өрөөнд Со овогт шорон Эрдэнэ,Мэ овогт Энхсайхан хатуу моутуунд улаа бутарч хуужий хаажий дааглия дуяаа хэмээн уушигныхаа гурван судас тасартал орилон хууална. Гадна хаалганы цоожны нүхээр Зи овогт шагайж сүү долоосон муур шиг гэтэж хогийн сав ухаж, хортой цаас эрнэ. Дааман хаалганы гадна түвд банхар Женко соёогоо цухуйлган архирна.Хажууд нь гадь нохойн шаймий жингэр чивийг нь долоож цагираглана. Үнээтэй айлын хураасан түлээн дээрээс ойрдын нохой толгой Алтанхуяг шүд зуун дурандана. Гэтэл Зи- овогт заншилж явсаар бичээч хүүхний гонжого арчсан цаасан дээр Дангларын захиа байхыг олж үзээд, үлээж байгаа салхи үнсээд ч байгаам шиг, хосгүй баярын нулимс хоёр нүдийг нь бүрхээд, тахар Элбэгийн зүг сайрагнан алхлаа. Ойрдын нохой толгойтыг дарах тухай манж жанжин Сааралын Энх-амгаланд бичсэн захианы текст дахин бүрдэж,МАН-ын халуун ханзруу сандал тавин авирч Элбэг нигүүлсэнгүй тахарт бариваа. Ингэж Зи овогт тайш болох нүхээ ухжээ. Тайш болсон Зи шонхор тэжээв. Хавар болж харлаг галуу ирэх цагаар шонхорын сүрэг бэлдэн, галуу нугас олныг агнаж, эзэн тахартаа барихдаа, энгүй дулаан ханзыг нь ус гүйлгэнсэн нүдээр таалах завсраа нураах оньсыг нь тэмтэтчин хайна. Сүргийн манлай олон галуу барьсан эрэг шөргөөсөн бух шиг улаанаар эргэлдсэн нүдтэй цусанд дуртай нэгэн шонхорынхоо томогоо малгайг нь авч, кү ка, кү ка гэж орилон үргэлж, анд тавих сургууль хийнэ. Эзэн нигүүлсэнгүй тахар Элбэг шонхорт тэжээвэр галуугаа бариулсандаа хорсон, хулганы хор их тунгаар бэлдэн, галууны махан сэндвичэнд хавчуулан бэлдэнэ. Гэтэл эзэн тахартаа хөөгдөн золбирсон түвд банхар, гадь нохойн жингэрээ дагуулсаар тайшийн хаяанд сүүдэр бараадан эсгий дэвсүүлэн цагираглаж, морьтой хүн харвал чимээгүй шуугиж очиж тахимддагаараа тайшийн санаанд цав хийтэл нийлнэ. Гадь нохойн жингэр нь туу гэсэн болгон руу боргож дайрах нь ч санаанд нь гаажтай нийлвэй. Үргэлжилнэ
МАНАН-ийн мөхөл Монголын аврал болно гэдгийг монголчууд ойлгох болсон.
Ene nohor ooroo hun hunii bogsnii alchuur bolj yvsanaa uhaarahgui tom sudlaach zovlogch gej hutsah yum. Odoo Uynga gedeg banzal huuhnii damsak bolchood yvaagaa oilgomoor yum. Enenii sudlaach gj yu bhav. Udahgui ulaan nudet Uyngaa muulna harj l bgaarai!!!
Энхээ гэдэг эргүү мал аа, чинийхээр бол улс орон зөв хөгжиж ард түмний амьдрал сайжраад байна уу?? Ганхуяг гэдэг хүний өнөөдрийг хүртэл бичиж ирсэн зүйлүүд дотор юу худлаа байсныг чи баримттайгаар гаргаад ир л дээ? Уянга гэдэг хүн өнөөдөр буруу явсан бол аль хэдийн "Илчлээд" долоон уулын цаагуур тонилгож орхих байсан. Тэгээд дуугарч байгааг нь яагаад зүхээд байгаа юм, өөр яах юм энэ улс орныг чинь ёстой муу жинхэнэ бөгсний алчуур аа???
MAHAH gedeg umhii bandaashiig odoo solih tsag n bolson.uner tanar n hetsuudlee diildhee boliloo.
Хахахаха
цаана нь женко-н зохион байгуулалт харагдаад байхыг юу гэх вэ?
Судлаач зөв бичиж байсанаа гэнэт Уянгаа мундаг гэхийн...Украйны Тимошенко авгай шиг худлаа гар шүү дээ Хичнээн нам хөдөлгөөн солив Уянгаа байшин барих чадваргүй нураах авьяастай
ЖЕНКО ?
ЭОАЭ г байгуулахад Ганхуяг өөрөө их тарьсан С Оюуныг ерөнхий сайд болгох хөдөлгөөн гэгчийг зохион байгуулж. Эдийн засагч Дашзэвэг тэргүүтэнтэй нийлж ялсан тохиолдолд С Оюуныг Ерөнхий сайд болгох болзол тавиулж эвсэлийг шантаажилж хэвлэлийн бага хурал хийж байсан төдийгүй. С Баярыг намын дарга болгохын тулд Энхбаярлуу угаадас болгоноо цацаж Н Багабаньд. Баяр нарыг магтан дуулагч байлаа мэдээж. Ганхуягын ард магтуулагчид байсан түүний магтан дуулагч Баяр Оюун нар өнөадөр хэн болох нь тодорхой болсон доо мөдхөн магтан дуулагч Уянгаа нь эднээс долоон дор этгээд болох нь зүй тогтол юм даа
Би гэрээ хийж "Эх орон-Ардчилсан" эвсэлд судалгаа хийж өгсөн. Тэр судалгааны үндсэн дээр Эвсэл амжилт олсон. Харин үр дүнг нь ашиглаж чадахгүй Эвсэл тарсныг бол хохь чинь гэдгийм... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Ичихгүй яаж ингэж худалаа ярьж бичиж чадаж байна аа эвсэл хэрхэн байгуулагдаж ,задарсаныгмэдэх үыл явдалд оролцсон гэрчүүд нь амьд сэрүүн байхад шүү худалч түүх бичигчдийг хуурамч мөнгө үйлвэрлэгчдийн нэгэн адил толгойг тасал гэсэн эртний мэргэн үг байдаг юм Ганхуягаа харин тэр үед чи С Баяр Н Багабаньдийгаа Уяангаагаа магталаг шигээ магтаж бичиж байсан баримт тэр үеийн сонингоор нэг байгаа шүү кккк
Чи "тэр үеийнхээ" сонингоос миний бичсэнийг гаргаад ир. Чи ёстой үзүүлж харагдаач... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Баяр шиг мундаг хүн байхгүй тэр л МАХН ыг аварна түүнийг намын дарга болгох хэрэгтэй гэж бичиж энд тэнд аман ухуулга хийдэг байж билээ Баяр чинь ЯМАХН бг аврах биш булшлаад өгсөн төдийгүй монгол улсад гай болсондоо 2008 -7-1 нд өөрөө МАХН байранд Баярыг бараадаж ганц нэг хундаг юм уучихаад халамцуу бөйсандаа кккк
Чи олон юм хуцалгүй С.Баярыг магтсан миний 1 ш бичлэгийг гаргаад ир. Чиний хоншоор чинь дутна... Би С.Баяртай уулзаагүй 10 гаруй жил болж байна... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Би 10 гаран жилийн өмнөх юмыг Мтэр дундаа чамайг С Баяртай МАХН ын ҮЗ гишүүнн ,ерөнхийлөгчийн тамгын газарт хамт ажиллаж байх үеийн юм ярьж байгааг ойлгож байна уу
GANKHUYG aa tavitartai bai hoo
С.Баяр надтай хамт УЗ-ийн гишүүн байгаагүй. Чиний ой ухаанд ухна үхчихэж... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
МАХН ын УЗГ,МУИС багш,ерөнхийлөгчийн тамгбн газар ,Филсофийн хүрээлэн гээд ажилсан баыгуулаг болгоноосоо хөөгдсөнийг бодохоор яавч эрүүл биш байх ямар өвчнийг сайхан гэхэв галзуу нь арай дээр юмуу даа гэдэг шиг юм даа
Хоёр таарсан амьтан нийлсэн юм биш үү нэг нь орсрн ажил өолгоноосоо хөөгдөнө нөгөөтөх нь элссэн нам болгоноосоо хөөгдөнө ккк
Ganhuyag uneheer lut hun dee. Jaahan hamaagui ug hergeldeg bolohoos. Gehdee nohodtoi nohoi shig l haritsahgui bol ted shunujin hutsaad untuuldaggui yum shuu dee. Shine evseliig olon mongolchuud demjij bna. Shine ireefuin zug hamtdaa uragshaa.
MONGOL HUN MON L YUM BOL MONGOLIIN TOLOO BAIH ESTOI ZAG UE IRJEE BID ELBEGDORJ BAYARZOGT BAABAR GESEN HAYTAD ZUSAA UNERTZELSN ILJIGNUUDED HORI GARAN JIL HULHIDUULLAA DAA BID SEREH ESTOI BOSOHH HEREGTEI YALAH ESTOI BID MONGOLCHUUD
unen unen, ta nart amjilt khusie, buren demjij bna
З Энхболд ,М Энхболдоос түрүүн Г Уяангаа шорогд явах байлгүй дээ
Manan bish unendee golduu erliuzuud boloh sartuul buriad uvs hovd oiraduud hujaa erliiz nar l bgz de.enhbayr edgeer humuusiig nerlesen shu de
Хувин сүүг ганц дусал бүрэн гашилгадаг.Энэ эвсэлд Женко оролцвол хүмүүс дайжина. Х.Баттулга зөвхөн өөрийн гэмт хэргийг хамгаалуулах гэж Ардчилсан холбоог С.Эрдэнээс худалдан авч байсан.17 чингэлэг спирт хичнээн хүнийг хордуулж,хичнээн хүнийг хэрэгтэн болгов?
17 чиннэлэгт Элбэгдохж Бат-Үүл нар хамтрагч тэдний гол бизнес байсан мөнгмйг нь тэд л аьсан юм
Уянгын араас Баянсэлэнгэ, баасанхүү, Цог,зэрэг алдарт шантаажчид цуглаж Их шантаажчидын эвсэл байгуулжээ. Өөр бусад гарууд, гомдогсод дэмжих байх.
Бас элийрсэн Жавхлан зѳнѳсѳн Хайдав
ттэнн- мнн- тай эвсэл болсон нь зөв алхам.
Чингэс хаан зовлон үзсэндээ л гарч ирсэн, улс төрийн зовлонг биеээр туулсан хүн бол Уянгаа яах аргагүй мөндөө, Сонгууль өгөх намгүй бүр яахаа мэдэхээ болчихоод байсан юм ашгүй өгөх намтай боллоо\ Хоншоортой хүүхэн дээ, улсаа удирдуулчихад давгүй байхаа.
Уянгаа хамаг дуугаа дуулсааан, одоо боль.
Узбекстан, Таджиктсан, Армен, Киргизстан гэхчилэн хөгжлийн түвшнээр монголтой ойролцоо орнууд бий. Эдгээр орны сарын дундаж цалин 50 - 100 доллар буюу 100 - 200 мянган төгрөг байна. Хойд Солонгос, Балба, Афганистан гэхчилэн буурай хөгжилтэй орнууд бий. Эдгээр орны сарын дундаж цалин 10 - 20 доллар буюу 20 - 40 мянгөн төгрөг. Ийм орны иргэдийн хувьд мах, цагаан будаа гурил бол чинээлэг хүмүүсийн хоол. Гэтэл монголд сарын дундаж цалин 400 доллар буюу 800 мянган төгрөг байна. Яагаад? Ийм өндөр цалин өгөх эдийн засгийн бодит хүч чадал, нөхцөл бололцоо монголд бий юу? Ямар эх үүсвэрээс ийм хэтийдсэн өндөр цалин зохиомлоор бий болов? Монгол орны төсөв сүүлийн 10 жилийн дотор гэрлийн хурдаар огцом өссөн. 10 дахин, 20 дахин өссөн. Өсөлтийн энэ хурдаараа дэлхийн дээд амжилт хэдийнэ тогтоосон. Улсын төсөв гэж юу вэ? 60-70 хувь буюу дийлэнхи хэсэг нь цалин, тэтгэвэр, тэтгэмж. 20 орчим хувь нь цахилгаан, дулаан, засвар гэх мэт урсгал зардал. 10 орчим хувь нь хөрөнгө оруулалт. Хөрөнгө оруулалт гэдэг нь шинээр баригдах сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг, зам гэх мэт. Төсвийн ажилтнууд болон тэтгэвэр, тэтгэмж авагчдын тоо нийлээд 500 мянган орчим хүн болно. Энэ хүмүүсийн тоо сүүлийн 10 жилд 10 дахин өссөн үү? Яахав энэ тоо наашаа цаашаа 10 хувь хэлбэлзэж болно. Энэ бол сүйдтэй хэлбэлзэл биш. Өнгөрсөн 10 жилийн хугацаанд төсвөөс угжуулдаг хүмүүсийн тоо бараг хэвэндээ байхад төсвийн хэмжээ 10 дахин томорсон байна. Үүнээс болоод цалин, тэтгэврийн хэмжээ огцом өсчээ. Төсөв юунаас болоод ингэж тэлэв гээд үзвэл уул уурхайн орлогоос болсон нь тодорхой. ОДоогоос 10 жилийн өмнө уул уурхайн бүтээгдэхүүний үнэ өсөлттэй байжээ. Ойролцоогоор 2008 - 2009 онуудад үнэ оргил цэгтээ хүрсэн. Тэр үетэй харьцуулахад өнөөдөр алт, зэсийн үнэ хоёр дахин, нүүрсний гурав дахин, магадгүй дөрөв дахин унажээ. Үүний улмаас валютын орлого огцом багассан байна. Хэрвээ ОюуТолгой бүтээгдэхүүнээ гаргаж эхлээгүй бол нөхцөл байдал туйлын хүндрэх байсан. Валютын орлого багасна гэдэг нь төсвийн орлого багасна гэсэн үг. Төсвийн цалин, тэтгэмжийн хэмжээ үнийн хөөрөгдлөөр нэмэгдснээс болоод хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгжүүд ч мөн адил ажилчдынхаа цалин хөлсийг зохиомлоор өсгөсөн. Өнөөдөр түүхий эдийн үнэ ханш олборлох өртөг зардалтайгаа бараг ойрхон ирлээ. Өөрөөр хэлбэл, монголын эдийн засаг бодит хөрсөн дээрээ буулаа. Зохиомлоор өсгөсөн цалин хөлсөө төр ч, хувийн хэвшил ч төлж дийлэхгүй болох нь тодорхой болж байна. Нийгмийн халамжийн хэмжээг зохиомлоор өсгөх энэ гаж үзэгдлийг баялгийн хараал гэж нэрлээд байгаа юм шүү дээ. Үнэ ханш унахад ийм тогтолцоо хөөс мэт замхран нуран унадаг тавилантай. Баялгийн хараал бол халамжийн тогтолцооны өвчин гэж хэлж болно. Яагаад гэвэл ийм өвчин зөвхөн халамжийн төртэй үед л үүсдэг. Халамжийн төр хамгийн анх АНгли улсад бий болжээ. Оргил үе нь арванесдүгээр зуун буюу Виктория хатан хааны үе юм. Халамжийн төр бий болсонтой уялдаад баялгийн хараал хамгийн анх Англид туссан түүхтэй. Төрийн эзэмшил давамгайлсан үндэсний цөөн хэдэн том аж ахуйн нэгжүүдтэй. Улсын төсөв нь үндсэндээ хэдхэн том компанийн татварын орлогоос бүрдэнэ. Халамж, тэтгэмжийг ихээр нэмснээс болоод хувийн аж ахуйтнууд цалин хөлсөө зохиомлоор нэмэхээс өөр замгүй болсон. Дэлхийн зах зээлд хэт үйлдвэрлэл бий болсноос болж түүхий эдийн үнэ унахад английн төсвийн орлого агшиж эхэлжээ. Орлогын цоорхойг нөхөхийн тулд аж ахуйн нэгжүүдийн татварыг нэмэх бодлого явуулснаас болж арайхийн амиа зогоож байсан жижиг дунд аж ахуйнууд толгой дараалан дампуурцгаав. Ажилгүйдэл нэмэгдэнэ гэдэг нь нийгмийн халамж нэмэгдэнэ гэсэн үг. Нөгөө талдаа татвар төлөгч багасч төсвийн орлого буурна. Английн төр ацан шалаанд орсон байна. Мухардлаас гарах гарцыг Адам Смит гаргаж иржээ. Баялгийн хуваарилалтыг төр хариуцах албагүй, нийгмийн баялгийн өсөлт хөгжилтийг зах зээл чөлөөт өрсөлдөөнд даатгах хэрэгтэй гэсэн санааг Адам Смит дэвшүүлжээ. Үйлдвэрлэлийн эрүүл, дарамтгүй чөлөөт орчин бол баялгийн ерөөл юм. Үйлдвэрлэлийн орчинд төр хутгалдаж бохирдуулах аваас энэ нь баялгийн хараал болж хувирна. Англи улс Адам Смитийн зоримог шинэ санааг хүлээж авсан. Аж ахуйн нэгжүүдийн татварыг багасган чөлөөт өрсөлдөөнийг хөхиүлэн дэмжиж, монополийн эсрэг хууль гаргасан. Нүсэр том аж ахуйн нэгжүүдээ бутаргаж жижиглэх бодлого явуулсан. Энэ бодлогын үрээр Англи улс эргээд цэцэглэн хөгжиж урьдын эрч хүчээ олж авчээ. Хожим энэ түүх Герман улсад давтагдахад германчууд мухардлаас гарах гарцаа англичуудын хийснээс эсрэгээр хийсэн. Зах зээлийн зохицуулалтыг төр гартаа авснаар фашист тогтолцоо бий болсон. Фашист гэдэг нь нөхөрлөл, хоршоо, нэгдэл гэсэн утгатай итали үг шүү дээ. Халамжийн төрийг фашист болгох санааг италичууд анх сэдсэн. Ийм төр нь халамжаар амьдардаг эгэл борчуудад маш их таалагддаг. Гэхдээ ажил хэрэгч хүмүүс, баялаг бүтээгчдэд туйлийн халтай, хорлонтой тогтолцоо. Фашист гэх итали үгний англи хувилбар нь коммун, орос хувилбар нь совет. Фашист төр, зөвлөлт төр, коммунист төр гэдэг нь бүгд ижил утгатай. Монгол улсад нүүр тулаад буй хямрал бол яахын аргагүй баялгийн хараал мөн. Сарын дундаж цалин 400 доллар гэдэг бол бодит цалин хөлс биш. Энэ бол Орос, Хятад, Казахстан мэтийн орнуудын дундаж цалин. Хятадын хөгжлийг хар. Оросын хөгжлийг хар. Казакстаны хөгжлийг хар. Эдгээр орнууд юу үйлдвэрлэж, юу бүтээж байна? Монголчууд өнөөдөр юу үйлдвэрлэж, юу бүтээж байна? Бидэнд ийм өндөр цалин хөлс төлөх үйлдвэрлэлийн бодит хүчин чадал бий юу? Зүй нь бид байгалийн баялгаас олсон их мөнгөө цалин тэтгэвэр нэмэх, эх орны хишиг болгон тараах бус, харин үйлдвэрлэлийн хүчин чадлаа нэмэх, ажлын байр бий болгох, ирээдүйн хуримтлалын сан болгох ёстой байсан юм. Баялгийн хараал гэдгийг арай өөрөөр хэлбэл хоолны хордлого. Гэнэт идвэл гэдсэнд цөвтэй. Монгол орны хувьд сарын цалингийн бодит хэмжээ 100 - 200 доллар буюу дунджаар 300 мянган төгрөг болов уу. ЭНэ хэмжээний цалин хөлсийг монголын эдийн засаг даах тэнхээтэй. Үүний тулд өнөөгийн цалин хөлс, тэтгэвэр тэтгэмжийн хэмжээг ядаж хоёр дахин бууруулах хэрэгтэй. Эдийн засаг өсөхийн хэрээр, үйлдвэрлэл нэмэгдэхийн хэрээр цалин хөлсөө аажмаар эдийн засагтаа дарамт болохгүйгээр нэмэж болно шүү дээ. Одоо бол хүссэн ч, эс хүссэн ч бүсээ чангалахаас өөр замгүй. Угаасаа мөнгө байхгүй. Нэг бол цалингаа хоёр дахин багасгана, үгүй бол төгрөгийн ханшийг хоёр дахин унагана. Бид нүцгэн үнэнтэй нүүр тулахаас өөр замгүй. Цалин хөлс, тэтгэвэр тэтгэмж яагаад бодитой биш, хиймэл хөөсөрсөн хуурамч байна вэ гэдэг үнэнийг ярих цаг болсон. Үүний цаана нөат татварын гажуудал бий. https://www.youtube.com/watch?v=Akl--pQwsIw
Манин Түүх чи одоо боль доо.
ӨМХИЙ ЛАЛАРАА ЧИ ӨӨРӨӨ ЗАЙЛ БИ УНШМААР БАЙНА.
http://factnews.mn/9zk Гамбууш бөө болохоос татгалзжээ зочин Мэдрэмжтэй хог шүү. IP:202.126.91.98 2015-11-11 12:15:57
vhsen baasanii dundaj tsalin 800000 be dee.bitgii tenegteed bail daa. zasagiin gazariin hudalaa toond itgeed tenegteed l bai. minii medeh hvmvvsiin tsalin dongoj 400000 shuu dee. hudaldagch ,manaach, haruul, subilagch, tseberlegch asaragch geed niigemiin olonh ni tiim tsalintai. zobhon uul uurhai ajilagchid,darga daamaliin tsalin tiim ondor garaad hubaahaar l chinii sansariin too gardagaa..
Jenkogiin hulgailsan mungunii uner senhiij bna
Лавров нууц байдалд Женког хүлээн авч уулзсан байна. Уулзалтын эхэнд Лавров Путины хувийн мэндчилгээг Женкод дамжуулаад түүнийг Оросын төлөө медалиар шагнасныг гардуулан өгсөн байна. Медаль авсны дараа Женко, Служу в Россию /Оросын төлөө зүтгэе/ хэмээн цогтойгоор хэлээд нулимс дуслуулсан байна. Дараа нь богино хэмжээний ярилцлага болж Лавров Женког орчин цагийн Оросын тагнуулын байгууллагын хамгийн үнэтэй албан хаагч хэмээгээд гадаад улсуудад явуулж байгаа тагнуулчдын хамгийн шилдэг нь хэмээн магтжээ. Женко үүнд талархан сүүлийн саруудын цалингаа огт аваагүйг далимд дуулгатал Лавров инээвхийлэн цалинг ямар ч байсан олгоно. Одоогоор Оросын төсөв хүнд байна. Монголоос зувчуулсан мөнгөөрөө түрдээ болгож бай гэжээ. Үүгээр уулзалт төгсөж Женко гарахдаа Лавровын гарыг үнсчээ.
Za daa hyyhed shig teneg yum bichehee odoo boli
Улс төр судлаач Александр Ципко Оросын Холбооны улсын ерөнхийлөгчийн тамгын газрын орлогч дарга Владислав Сурковын бичсэн "Гандирсын Өргөө" өгүүллийн тухай Энэ бол цогтой дайчин тэмцэгчийн гал халуун эрмэлзлэлээр бичигдсэн үзэл суртлын маш чухал баримт бичиг. Миний бодлоор энэ бол сүүлийн 15 жил гарсан үзэл суртлын баримт бичгүүдээс хамгийн шилдэг нь. Сэтгэлгээнийхээ цар хүрээгээр ч, соёлынхоо түвшингээр ч, утга, уянга тэгширсэн билиг танхай өгүүлэл. Ийм эрхэм нандин үзлийг үгийн цэцэн, ухааны ураар шаглана гэдэг хүмүүн заяанд ховорхон тохиох хосгүй үзэгдэл. Овилгогүй, гэнэн томоогүй балчир насаа үдэн хал үзэж хашир суусан идэр насны цог хиймориор хөлөглөсөн агуу хүчирхэг Орос орны гэрэлт ирээдүйг зөгнөн дуудсан түүний гал цогтой уриа дуудлагыг уншаад уярахгүй байхын аргагүй. Энэ бол яахын аргагүй цагаа олсон уран сэтгэмж. Тэр ч бүү хэл, харанхуйг гэрэлтүүлэгч наран зул хэмээн дээдэлбэл зохино. Бид сарны гэрэлд дэндүү дасчээ. Харанхуй үдэш ард хоцорч нарны илч нааш эргэлээ. Өгүүллийнх нь тулгын гурван чулуу гэвэл: цэцэн үг, уран сэтгэмж (магадгүй энэ нь Сурковын найруулагчийн авъяастай холбоотой), утга уянгын мэргэн хэлхээ. Үлгэрт үнэн бий гэж итгэдэг нь түүний нэг онцлог. Үүгээрээ тэр марксистуудыг хол хаядаг. Урагшгүй төрийн унхиагүй албатын тухайд. Тэдний хийдэг зүйл нь бидний урмыг хөгжөөдөггүй, тэгээд ч хийж чадахгүй юмаар оролдохын хэрэг юу байна. Үнэндээ бид ууж идэхдээ уургын морь, уухилан зүтгэхдээ ургаа хад болжээ. Биеэ засаад гэрээ зас, гэрээ засаад төрөө зас гэхийн тухайд - орчин үе, тэр тусмаа өрсөлдөөний үед энэ бол гарцаагүй үнэн. Тэр элитийн чанарын тухай үнэнийг хэлжээ. Улсын сүр жавхаа, соёл, ёс зүй тэднээр л дамждаг. Сурков энэ бүхнийг хөндөөд зогссонгүй, бүтээлч элитийн тухай ойлголтыг дэвшүүлэн тавьжээ. Улс орноо соёл, иргэншлийн шинэ шатанд хүргэх зам мөрийг цуцалтгүй эрэн сурвалжилдаг тийм бүтээлч сэтгэлгээтэй хүмүүсийн тухай. Бас соёл, иргэншилд өөрийн хувь нэмрээ оруулахын чухлыг дурджээ. Европт эзлэх байрь сууриа энэ үзэлтэйгээ нягт уялдуулан зангидаж чадсаныг нь онцлон дурдах хэрэгтэй. Тиймээ бид Европын тасархай, Европ бол бидний гэр, гэхдээ бид идэвхитэй хамтрагч, тоглогч байх ёстой. Үүнийгээ ухаарах хэрэгтэй. Өөрийн бүтээлч чанараа хөгжүүлэн бусадтай мөр зэрэгцэн энэхүү Европыг цогцлон байгуулна гэдгээ ухаарах хэрэгтэй. Сурков энэ санаагаа маш тодорхой гаргажээ. Өөр олон чухал асуудал хөндсөний нэг нь манай улс төр, үзэл суртлын тулгуур баганыг цогцлон бүтээх явдал байлаа. Орос угсаатан ба орос түмэн гэсэн хоорондоо ялгаатай маш чухал ойлголт байна. Энэ бол бидний хайгаад байсан түлхүүр мөн, учир нь хэрэвзээ бид цаг ямагт орос угсаатныг онцгойлон үзэж ард түмнээ орос угсаатнаар төлөөлүүлсээр байх аваас Орос орон гэж хэзээ ч бий болохгүй. Орос орон бол олон үндэстний өлгий нутаг, тиймдээ ч орос, умард кавказ, удмурт болон өөр олон үндэстнийг өвөртөө багтаасан өнөр, өтгөн айл хэмээн тэр ёстой л голыг нь олж бичжээ. Орос угсаатан ба олон үндэстний орос түмэн хэмээх хоёр ойлголтыг ялгаж ойлгох нь үнэхээрийн чухал. Ингэж ялгах нь маш чухал гэж санагддаг. "Орос хүн" гэвэл хүмүүс зөвшөөрөхгүй, харин "олон үндэстний орос түмэн" гэвэл хүмүүс татгалзахгүй. Орос бол олон үндэстний өлгий гэдгийг ухаарах нь ямар ач холбогдолтой болохыг өгүүлэлд тодорхой тайлбарлажээ. Оросын холбооны улсын тусгаар тогтнол мэтийн тэнэг санааг дэвэргэж байдаг оросын салан тусгаарлах үзлийг сөргүүлэхэд энэ бүхэн хэрэгтэй. Ингэж хөнгөдсний балгаар улс гэрийнхээ үлэмж хэсгийг алдсан гашуун сургамж бий. Хойшид ийм явдал гарахаас сэргийлэхийн тулд Оросыг "Москвагийн хаант улс" болгохыг мөрөөдөгч үндсэрхэг үзлийг хазаарлах ёстой. Эндээс Сурков зөв дүгнэлт хийжээ: "Орос орон - оросуудад" гэх нь Орос орноос оросыг өөрийг нь гаргана гэсэнтэй агаар нэг, энэ бол хорлонтой үйлдэл. Үүнийг тэр гярхай ажиглажээ, энэ бол маш чухал. Энэ баримт бичиг юугаараа эрхэм бэ? Энд олон асуудалд тодорхой хариулт өгснөөс заримыг дурдвал бид оросын түүхийг залгамжлагч уу, зөвлөлтийн түүхийг залгамжлагч уу? ерээд оны эхний болон улс төрийн тогтолцоог бүхэлд нь хамарсан шинэчлэлийн үр дүн юу байв? гэх мэтийн хурц асуудлууд байлаа. Миний бодлоор, тэр энэ бүх асуултанд маш оновчтой, зөв хариулт өгсөн. Түрүүний бөөс толгойд авиран улс төрийн тогтолцоог олигархийн дарангуйлал болгон хувиргасан эмгэнэлт гашуун түүхийг тун үнэмшилтэйгээр, нүдэнд харагдтал дэлгэн харуулж чаджээ. Энд хөндөгдсөн олон асуудлыг одоо ч олны нүдэн дээр шууд харуулах боломжтой. Хэдийгээр "эх оронч" гэсэн үг Сурковын хэлэх дуртай үг биш боловч, хувьсгалын өмнө нийтэд тархсан ойлголтоор, ахуй төр бол оросын эх оронч дэвшилтэт үзэл санаа мөн хэмээн үздэг байжээ. Орос үндэстний тухай үзэл санаа ч үүнээс өөрцгүй. "Олон үндэстний орос түмэн" гэсэн нэр томъёо огт байсангүй, гэхдээ төр улс гэсэн утгаараа ахуй, соёлд оршсоор ирсэн. Ийм үзэл санаанд хоёр дайсан бий: нэг талаас Орос бол хэн ч биш гэсэн бодолтой европчууд буюу өрнөдийнхөн, нөгөө талаас Орос бол хаалттай ертөнц, хаалттай хана хэрэм хэмээн үздэг Зюганов мэтийн зүүний консерватизм. Өгүүллийн хамгийн гол санаа нь өнөө цагт тусгаар тогтнол гэж байхгүй, тиймээс энэ нь оросын хувьд шал утгагүй зүйл хэмээн сурталчилж явдаг манай либерал үзэл сурталчдын эсрэг чиглэгджээ. Харамсалтай нь бид Европын холбоо гэж юу болохыг мэдэхгүй байна. Тиймээ, энэ бол үндэстнүүдийн холбоо мөн, гэхдээ энэ нь өөрөө засаглах эрхгүй, зөвхөн ахуй төрөөс олгогдсон эрхээр дамжуулан үндэстнүүдийн холбооны үүргээ гүйцэтгэдэг. Үүнийг манай Олон Нийтийн Мэдээллийн Хэрэгслэлүүдэд ойлгуулах хэрэгтэй. Ард түмэн ойлгохгүй байна. Жишээ нь Тула хотод миний лекцэнд сууж байсан нэгэн залуугийн яриагаар бол Европын холбоо гэдэг нь ахуй төрүүдээс гулгуулан авсан бүрэн эрх дээр суурилсан холбоо гэхээсээ, олон улсын эрх зүйн чадамжтай нэгэн том улс маягаар төсөөлөгдөж байв. Европын бурхангүй үндсэн хуулийг хэдийчинээ хурдан зөвшөөрнө, польшууд төдийчинээ хурдан мөхнө хэмээн Сурков үнэхээр зөв оношилжээ. Энэ өгүүлэл нь нэгдүгээрт, "Нэгдмэл Орос" өөрийн үйлдэлдээ илүү нухацтай хандахыг уриалж байна. "Нэгдмэл Орос" ахуй төрийн үзэл санааг хүлээн авснаар намынхаа бүх баримт бичгийг энэ өгүүллийн үзэл санаанд нийцүүлэн өөрчлөх шаардлага гарна. Хоёрдугаарт, энэ нь ОНМХ-ын хувьд маш чухал. Манайд үндсэн хуулийн амин сүнс болсон ахуй төрийн үзэл санааг үл тоомсорлон уландаа дэвслэн гишгэлэхдээ дан ганц эдийн засгийн салбарыг бусниулаад зогссонгүй, олон нийтийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслэлийг ч бас бузартуулжээ. Бурханы авралаар, нэг, хоёрдугаар сувгаар дамжуулдаг зарим нэвтрүүлэг төрийн ивээлд орлоо. Энэ нь цагдан хориод эхлэлээ гэсэн үг биш, ямартаа ч шудрага, үнэний төлөө дуугарах нь муугийн ёс яавч биш. Өгүүллийн амин судас нь ахуй төрийн үзэл санаа бөгөөд энэ бол юун түрүүнд өөрийн туулсан түүхэн замаа бодитойгоор үнэлж цэгнэх чадвар, нас намбаны тухай асуудал мөн. Урлагын бүтээл, киноноос авахуулаад манай бүх баримт бичгүүд ахуй төрийн үзэл санаагаар нэвт амьсгалах ёстой. Бусад оронд ийм л байдаг. Европын аль нэг оронд очоод улс, үндэстнийг нь гутаан доромжилсон кино гаргах гээд үз. Шууд л шүүх, цагдаадаа тулна. Гэтэл манайд ерээд оны эхээр тогтсон жишгээр, хэн сайн доромжилно, тэр хүн суут ухаантнаар тодорч байна. Энэ өгүүлэл бол үзэл суртлын баримт бичиг. Энд Ерөнхийлөгчийн байрь суурь маш тодорхой харагдаж байгаа гэж ойлгож байна. Холбооны хурал дээр тавьсан илгээлтийнх нь үндсэн санаа угтаа бол эндээс эхтэй. https://www.youtube.com/watch?v=J4E7XZE2XSk
Манин Түүх чи одоо боль доо.
ӨМХИЙ ЛАЛАРАА ЧИ ӨӨРӨӨ ЗАЙЛ БИ УНШМААР БАЙНА.
Zunch | MaNGaS.!* аа уншаач дээ.
http://factnews.mn/9zk Гамбууш бөө болохоос татгалзжээ зочин Мэдрэмжтэй хог шүү. IP:202.126.91.98 2015-11-11 12:15:57
Manangiin tom bogsnuudiin tsag duusaj baih shig.
олон намын систем монголчуудыгхагалан бутаргаж гадаадын эдийн засгийн алуурчдын зөөлөн зууш болгож байна. дэлхийд өнөөдөр эх байгалаа хамгаалах явдал эн тэргүүний зорилт болгоод байхад манай төрд шургалсан эдийн засгийн алуурчдын гар хөл лиценз гэдэгээр монголыг сүйрүүлж байна. нам гэдэг нь улс орны тусгаар тогтнол, улс орны хөгжил, ард түмний амьжиргааг дээшлүүлэхэд өөрийн амь бие, эд хөрөнгөө бууртал чөмгөө дундартал зүтгэнэ гэсэн үзэл бүхий хүмүүсийн нэгдэл байдаг бол хувийн эрх ашгаараа нэгдсэн мафийн бүлэг нам нэртэйгээр одоо хорь гаруй болжээ.монгол улсын төлөө хөрөнгөө нимгэртэл, чөмгөө дундартал зүтгэсэн хэн байгаа юм бэ? та бидний сонгсон төлөөлөгч маань бидний төлөөлөл биш намын кнопчин болж голийтол таргалж хөрөнгө орлого нь жил бүр нэмэгдсээр байгааг юу гэх вэ? хамгийн эн тэргүүнд монголчуудын хийх ажил бол намыг төлөвшүүлэх нам нэртэй мафийн бүлгийг тараах явдал АН МАН хоёр л лав нам биш тодорхой бүлгийн эрх ашгийн төлөө нэгдсэн гишүүд, дэмжигчдээ хохироосон мафи болохоо бүрэн харуулав
Их сорилт ирлээ. Өнөөгийн эрх баригчид ард түмэндээ аз жаргалын шувуухай барьж өгөхөө амласнаас хойш бүтэн арван гурван жил өнгөрчээ. Харин тэд өдгөө шувуухай барихаар урласан торондоо өөрсдөө орж баригдлаа. Урьд өмнө хэн ч харж байгаагүй аз жаргалын шувуу барихаар амлаж байсан тэдгээр луйварчид улс орныг маань элгээр нь газар мөлхүүлж золтой л нүд аниулчихсангүй. 1918 оны арваннэгдүгээр сарын тэр нэгэн өдрүүдэд улс үндэстнээ, тэр тусмаа хөдөлмөрчин түмнээ манлайлан эдийн засгийн гэрэлт ирээдүй рүү хөтлөхөө тэд амлаж байлаа. Тэдний заасан замаар бүтэн арван дөрвөн жил бэдэрсний эцэст хүн бүр сульдан доройтож сөхөрч унахдаа туллаа. Германы хөдөө аж ахуй дампуурч, дунд анги сүйрэн, нийгмийн орчин сайжрахыг хүлээсэн сая, сая хүмүүсийн итгэл найдвар унтарлаа; ажиллах хүчний гурваны нэгтэй тэнцэх эрэгтэй, эмэгтэй олон хүн ажилгүйчүүдийн эгнээнд шилжин, дээшээ тэнгэр хол доошоо газар хатуу, өдөр хоног аргацааж явна. Үндэсний засгийн газар (Reich), орон нутгийн засаг, захиргаа бүхэлдээ өрийн гүнзгий намагт шигдэн, шамшигдал эх захаа алдснаар нийтийн юм бүхэн хоосорлоо. Ингэж тонуулахаас илүү яаж доромжлуулах вэ? Хамгийн хорлонтой нь тэд хүмүүсийн итгэл найдварыг үгүй хийн арчаагүй, гутранги үзэлтэн болгон хувиргасан юм. Арван гурван жилийн хугацаанд тэд ард түмнийхээ хүчийг зөв голидролд нь оруулан бадрааж чадсангүй. Харин ч бүр эсэргээрээ! Тэд ард түмэн нойрноосоо сэрэх вий хэмээн айхдаа хотыг хөдөөтэй, ажилчныг сэхээтэнтэй, хөх захтнуудыг цагаан захтнуудтай, Баварчуудыг Пруссчуудтэй, католикуудыг протестанчуудтай сөргөлдүүлэх бодлого явуулсан юм. Манай үндэстний бүхий л эрч хүч энэ мэт дотоод сөргөлдөөнөө даван туулахад зарцуулагдан замхарч байна. Соёлын өв уламжлал, олон улсын хууль тогтоомж, амбан захирагчдын чуулган, Үндэстнүүдийн Зөвлөл, Хоёрдугаар Интернационал, Гуравдугаар Интернационал, пролетаричуудын эв нэгдэл гээд олон улсын хэрэг явдал огтхон ч падгүй. Мэдээж, дэлхий ертөнц ч биднээр дутахгүй. Гэх мэтчилэнгээр герман орон алгуур мөхөж байгаа бөгөөд улс орноо сүйрэл рүү хөтөлсөн эдгээр хүмүүс улс орноо сэргээж чадна гэдэгт зөвхөн усан тэнэг хүн л итгэх байх. Хэрвээ парламентад суудалтай намууд улс орныхоо төлөө тэгтлээ их санаа нь зовоод байгаа юм бол өмнө нь юугаа хийж байсан юм? Улс орноо хөгжүүлэхийн төлөө үнэхээр зүтгэсэн юм бол яагаад хөгжихгүй байна? Эдгээр намын нөхдүүд үнэнчээр зүтгэсэн юм бол тэдний хөтөлбөр нь худлаа байна гэсэн үг. Хэрвээ тэдний хөтөлбөр зөв байсан юм бол тэдэнд эх орноо аврах чин сэтгэл байсангүй гэсэн үг, магадгүй эсвэл тэдний мэдлэг, чадвар нь хүрээгүй. Улс гэрээрээ арван гурван жил тоглуулсны эцэст тэдгээрийг хөөн зайлуулах жам ёсны түүхэн цаг ирлээ. Өнөөгийн парламентын олон намууд хэрэгтэй юу, үгүй юу гэхээсээ илүүтэйгээр герман орон бүрэн сүйрэхээс аврах гарц байна уу, үгүй юу гэдэг нь жинхэнэ тулгамдсан асуудал болоод байна. Тэдгээр намыг арчин хаях нь манай ариун үүрэг мөн, учир нь тэд өөрсдийн амьдрах хугацааг уртасгахын тулд улс орноо хагалан бутаргасаар байх болно. Таныг хэн ч хамгаалахгүй тул эрх ашгийнхаа төлөө өөрсдөө тэмц хэмээн Германы хөдөлмөрийн хүмүүсийг тэд олон жил ухуулсан. Эрх ашгаа хамгаалах байгууллага байгуулахгүй л бол хоолноос хоцорлоо хэмээн фермерүүдийг тэд олон жил мэхэлсэн. Дунд давхрагынхан амиа аврахын тулд дунд ангийн нам байгуулна гэх буюу аж үйлдвэрийн салбарын уналтаас аж үйлдвэрийн нам аврах учиртай гэнэ. Катологичуудын хорогдох газар нь Төв Нам (Zentrum) байх бол протестанчуудын нуувч нь Христийн Нийгэмлэгийн Хүмүүсийн Үйлчлэл (Christlichsozialer Volksdienst) байна ч гэх шиг. Бас болоогүй түрээслэгчид, ажилчид, нийгмийн ажилтнуудаас юугаараа дутахав гэсэн шиг сууц өмчлөгчдийн хөдөлгөөн гэсэн улс төрийн байгууллага бас байгуулагдах жишээтэй. Гэвч улс үндэстнээ шашин шүтлэг, угсаа гарал, ажил мэргэжлээр нь талцуулан зодолдуулж ээлж, ээлжээр хоолонд оруулах гэсэн тэдний санаа бүрэн дампуурлаа. Хувь хүний хувь тавилан нийт үндэстний хувь тавилантай салшгүй холбоотой гэдгийг Үндэсний Социалист хөдөлгөөн байгуулах үедээ бид сайтар ойлгож байсан билээ. Хэрвээ Герман орон сүйрвэл ажилчин хүн ч тэсэхгүй, үйлдвэрийн эзэн ч хожихгүй; фермер хүн ч тэр, дунд анги ч тэр адилхан сүйрнэ. Үгүй ээ, Рейхийн мөхөл, үндэстний сүйрэл гэдэг нь бид бүгдийн сүйрэл гэсэн үг! Бүхний толгойг залгих ийм сүйрлээс хэн ч эсэн мэнд мултарч чадахгүй. Үндэсний Социалист хөдөлгөөн байгуулахдаа, анхнаасаа л бид дунд анги нь пролетариа залгина гэх юмуу пролетари нь дунд ангиа залгина гэдэг үлгэрт итгэж байсангүй. Эцсийн эцэст, хэн хэнийх нь толгойг олон улсын санхүүчид л залгина. Гэтэл яг тийм зүйл болоод өнгөрлөө! Энэ бүх аюул, гамшгийг арван гурван жилийн өмнө олж харсан би болон бидний хэсэг нөхөд гар, сэтгэл нийлэн шинэ хөдөлгөөн байгуулсан бөгөөд үндэсний шинэ гал голомт бадраана хэмээн билигшээсэн нэрээр хөдөлгөөнөө нэрлэсэн түүхтэй. Тураалтай тархиар социализм байгуулахгүй, бас хүчирхэг ард түмэнгүйгээр нийгмийн сайн сайхныг мөрөөдөх ч хэрэггүй. Сая сая сэхээтнүүд, сая сая хөдөлмөрчид, сая сая фермерүүдтэй нэгдэн нийлэхгүйгээр үндэстэн, цаашлаад үндэсний үзэл гэж байхгүй. Үндэсний үзэл, социализмын үзэл санаа хоёр тус тусдаа оршсоор байх аваас тэдний эсрэг чиглэсэн нэгдмэл хүчинд бут цохиулах болно. Харин энэ хоёр үзэл санаа нэгдэж чадвал хэнд ч дийлдэшгүй агуу хүчийг олох болно! Герман оронд улс төр, эдийн засгийн амьдрал бүхэлдээ нуран унаж сүйрч байхтай зэрэгцэн цорын ганц байгууллага урьд хожид байгаагүйгээр нэр хүндийн оргил өөд дүүлж явааг хэн үгүйсгэж чадах вэ? Герман орныг нэгтгэх энэхүү их үйлсийг арван гурван жилийн тэртээ анх эхлүүлэхдээ долуулаа байсан бол өдгөө бидний эгнээ өргөжин тэлж 13 саяулаа болжээ. Хэргийн учир нь гишүүдийн олон, цөөндөө байгаа юм биш, харин ямар хүмүүс байгаа нь онцгой. Германы бүх хязгаар мужуудийг хамарсан ажилчин, тариачин, сэхээтэн, католик, протестант гээд амьдралын бүх хүрээг төлөөлсөн 13 сая хүн. Тэд бол ганц, нэгээрээ тэмцээд хол харайхгүй, бид бүгдийн хамтын хүчин чармайлтаас бидний цаашдын ирээдүй хамаарна гэдгийг ойлгож ухамсарласан 13 сая германчууд юм. Өөрсдийнхөө тухай өөрсдөө юу гэж бодох нь тийм чухал биш гэдгийг олон сая тариачид ойлгож чадлаа. Өөрсдийгөө бусдад зөвөөр ойлгуулж тэдний дэмжлэгийг авах нь чухал болохыг ойлгосон явдал нь хамгийн гол ололт. Бас тархи угаасан элдэв онолд төөрөгдөн хувь тавилангаа олон улсын байгууллагуудаас хамаарна гэж хүлээн суух нь буруу гэдгийг олон сая ажилчид ойлгодог боллоо. Германы тариачид, Германы ажилчидгүйгээр хүчирхэг Герман орныг цогцлуулах боломжгүй гэдгийг ухаарсан нь урагшаа алхсан бас нэг том алхам мөн. Мөн Германы бусад хүмүүс өөрсдийг нь хүлээн зөвшөөрч хүндлэн дээдлэхээс нааш тэд өөрсдийгөө юу ч гэж магтан дуулаад хэн ч тоохгүй гэдгийг олон сая сэхээтнүүд баттай ойлгож авлаа. Арвангурван жилийн тэртээ Үндэсний Социалистууд биднийг дооглон тохуурхдаг байлаа. Харин өдгөө манай өрсөлдөгчид олны доог тохуу болж байна. Анги давхрага, зиндаа төлвийн тухай хоосон хийрхлээс олон хүн алгуур ангижирч байна. Бавар, Прусс, Саксон хүн үү, католик юмуу протестант шүтлэгтэн үү, эс бөгөөс ажилчин, төрийн түшмэл, дунд ангийн иргэн, албан хаагч гэдгээсээ үл хамааран, бид бүгдээрээ адилхан Герман хүмүүс гэдэг итгэл үнэмшлээр өөрийн үндэстнээ хадгалж үлдэхийн төлөө тэмцэлд олон сая хүн нэгдээд байна. Бид хувь тавилангаараа холбогдсон хэмээх мэдрэмжээс бие биенээ хүндлэх сэтгэл төрж, энэ хүндлэлээс ойлголцол бий болж, уг ойлголцлоос бид бүхнийг урагш хөдөлгөх агуу их хүч үүсч байна. Чухам ийм учраас Үндэсний Социалистууд бид алхам алхмаар урагшлан засгийн эрх авах зорилгоор парламентын хуралдааныг үймүүлэх мэх хэрэглэдэг юм. Үүнийг парламентын суудал юмуу засгийн газрын албан тушаалын төлөө хийж буй эрээ цээрээ алдсан, ичгүүр сонжуургүй улайрсан тэмцэл хэмээн явцуу утгаар ойлгох хэрэггүй; энэ бол германы ард түмний нийтлэг эрх ашиг, нэгдмэл хувь тавилангаар холбогдсон улс орноо дахин нэгтэхийн төлөө хийж буй аз сорьсон эрсдэлтэй алхам юм. Эзэн тэнгэрийн ивээлээр бидний тоо арван гурван жилийн дотор долоогоос арван гурван сая болтлоо өссөний нэгэн адил эдгээр арван гурван сая хүн шинэ Герман үндэстнийг бүрдүүлэх үр хөврөл болох ерөөлтэй билээ. Бид ард түмэндээ итгэдэг. Бид энэ л ард түмнийхээ төлөө тэмцдэг бөгөөд шаардлагатай бол өөрийн бие, сэтгэлээ ард түмэндээ бүрэн зориулахад ямагт бэлэн. Хэрвээ ард түмэн өөрийн үүргээ биелүүлж чадвал нэг л өдөр бид аз жаргалын шувуухайг заавал барих болно! Адольф Гитлер. 1932 оны 7 сар. https://www.youtube.com/watch?v=0t37cSLZqYY
http://factnews.mn/9zk Гамбууш бөө болохоос татгалзжээ зочин Мэдрэмжтэй хог шүү. IP:202.126.91.98 2015-11-11 12:15:57
Ганхуяг гуай ч бичнэ гэж хараана ярина гэж гацна.Ганхуяг гуай ч одоо Баатанхуяг болон Уянга нарийг магтана дуулж амьдарч байх шиг байнаа да.Ганаа ахаа та адал явдалтай ном бичиж зараач тэгвэл та овоо хvн шиг амьдарна да.Хvний юу долоож амьдарч байхаар энэ н л арай дээр шvv дэ.
Би чам шиг тэнэг лалараар яаж амьдрахаа заалгах хүн биш. Чи л харин яаж амьдрахаа хичээ... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Чи өөрөө заалгахаар үйлдэл хийгээд байгаа юм чинь яах юм.
Хулгайийн эсрэг тэмцэнэ гэж ард түмэнд хэлчихээд ѳѳрсдѳѳ хулгайчдыг цуглуулаад байгааг нь л ойлгохгүй байгаа юмдаа Хулгайчийг хулгайчаар нь намнах гэж байгаа юм болуу даа!
ТТЭНН-д буй "хулгайчдыг" чи нэрлэ л дээ... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Женко Танай Уянгагийн босс биш үү Баттулга байгаа л бол энэ огт хэрэггүй нам байж таарна, Судлаач л "тамга" Уянга бид 3-аас өөр юмгүй л гээд гүрийгээд байгаа юм Ай мэдэхгүй
Г.Уянгад ямар ч босс байхгүй. Харин чи хэний боол болчихоод ингнж хуцаад байгаам... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
-“МТЗ” компаниас намайг гэнэт халсаныг хүмүүс санаж байгаа байх. Төмөр замын талаар асар буруу бодлого явуулж их цаг, их хөрөнгө мөнгө үрэн таран хийлээ гэдгийг хэлснээс болсон хэрэг. Тэр үед би Баттулгад “Чамайг Монголоороо тоглуулахгүй” гэж хэлсэн юм. Баттулга надад “Би Энхсайханыг танихгүй” гэж хэлсэн, түүнийгээ сонин хэвлэлд ярилцлага болгон гаргасан. Ер нь Баттулга анхнаасаа төмөр зам барих сонирхолгүй байсан ил, ойлгомжтой байсан шүү дээ. АН-ынхан олж харахгүй байсан болохоос. Цаг хугацаа үнэн, худлыг дэнсэлж байгаа гэж бодож байгаа. Харамсалтай нь, төлөөс нь Монголын эдийн засаг гүн хямрал руу унаж байгаа явдал юм. Хүндрэл нэг хэсэг үргэлжилнэ. Хоосон горьдлого тээгээд яахав. Биднээс хамаардаг тэнэглэлээ зогсоогоод гадаад зах зээл дээрх үнийн өсөлтийг цоо шинэ стратегитэй угтах бэлтгэл хийх хэрэгтэй байгаа. Хөрөнгө мөнгө хомсдож, хумигдаж байгаа тул сагсуу, үрэлгэн байдал дарагдах байх. Харин монголчуудын бие биенээ гэсэн сайхан сэтгэл газар авах байх. Хямралыг эмчилгээ гэж бодчихвол түүний ард бид гарна. Монгол эрүүл болно оо. Сонгуулийн шинэ хуулиар улс төрийн намууд Сонгуулийн хөтөлбөртөө аудитын санал авдаг болсон. Энэ нь урд өмнөх сонгуульд хэмжээ хязгааргүй мөнгөний амлалт хийдэг байсантай холбоотой, дахин, дахин ийм алдаа гаргуулахгүй байх зорилготой юм. 2008 оны сонгуульд АН иргэн бүрт нэг сая төгрөг, МАН 1,5 сая төгрөг амлаж байсныг монголчууд сайн санаж байгаа байх. Сонгуулийн дараа амлалтаа биелүүлэх гээд хамаг мөнгөө тарааж, дээр нь Чалкогоос зээл аваад тарааж байсан нь өнөөдөр өр болон хувирчихаад байна. “ДНБ-ийхээ 50 хувьтай тэнцэх хэмжээний мөнгийг сонгуулийн амлалт болгон зарлаж байсан орон бий” гээд гадаад орнуудын улс төрийн ухааны хичээлд Монгол муу жишээ болон орчихсон, Оксфорд дээр энэ талаар ярьж байсныг санаж байна. Мөнгө биш бодлого амлах хэрэгтэй байгаа юм. Бид энэ зарчмыг мөрдлөг болгон хямралаас нийгмийн хохирол багатай гарахад чиглэсэн бодлогын үндсийг хэлсэн хөтөлбөрийг Аудитийн байгууллагад хүргүүлсэн байгаа. Манай хөтөлбөр хэмжээ багатай, гэхдээ цар хүрээтэй асуудлыг хөндөхийг оролдсон. Хөтөлбөр манай нийгэм, эдийн засаг, улс төр хямралтай байна гэдгээ хүлээн зөвшөөрөхөөс эхэлж байгаа. Хямралын доод цэг, ёроол одоохондоо харагдахгүй байна. Ийм нөхцөлд юуны өмнө хямралаас иргэдээ хамгаалах бамбай бий болгох асуудалд анхаарал хандуулж байгаа. Тухайлбал, өнөөгийн нөхцөлд ажлын байртай байх, цалинтайгаа байх гэдэг нь том асуудал болсон. Иймээс ажлын байраа хадгалж чадаж байгаа аж ахуйн нэг, компаниудад татварын урамшуулал өгөх тогтолцоо бий болгоё гэж байгаа. Баян чинээлэг нь хямралын хүндрэл, ачааллыг илүү үүрэх ёстой гэж үзэж байгаа тул тансаг хэрэглээний барааны татварыг нэмье гэж байгаа. Ядуурлын хэмжээ эрс нэмэгдэх төлөвтэй, бодитойгоор эмзэг бүлгийнхэнд хагас өлсгөлөн нүүрлэхээр байгаа тул найман нэрийн бараагаар хүнсний талон нэвтрүүлье гэсэн саналтай байгаа. Холын Америкт хүнсний талон нэвтрүүлээд тэрхүү талоноор хооллож байгаа хүмүүсийн тоо олон арван саяад хүрсэн төдийгүй янз бүрийн хүнсний купоноос гар утсаараа купон авч хэрэглэдэг хүмүүс эрс өссөн. Урд өмнө тавьсан бүх зээл, бондод аудитын шалгалт оруулья, түүнийг эргэж төлөх хуваарь, хүүний асуудлаар санхүүжүүлсэн банк, түүний дотор ОУВС-тай хэлэлцээ хийж эхэлье гэж байгаа. Өөрөөр явах аргагүй гэж бодож байна. УИХ-ын гишүүдийн халдашгүй байдлыг хамгаалсан хуулийн заалтыг хүчингүй болгох, авилгатай тууштай тэмцэх, хууль сахиулах байгууллагыг улам ардчилах чиглэлээр Монголын ардчиллыг гүнгийрүүлэх ёстой гэж бид бодож байгаа. Ардчилал гажигтай хэцүү ч түүнээс гарах арга бол ардчиллыг гүнзгийрүүлэх явдал юм. Энэ мэтчилэн задалж тайлбарлавал манай хөтөлбөр хэтэрхий том болж мэднэ. Сонгуулийн хуулийг унах намууд өөрсдөө хийдэг. Ингэвэл манайд ашигтай гээд сонгуулийн хуулийг өөрчилдөг. Тэгээд ухсан нүхэндээ өөрсдөө унаж үр дүн нь эсрэгээр гардаг. Энэ бол Монголын ардчилалд тохиолдсон явдал учир энэ асуудалд санаа зовохгүй байна. Төр дотроосоо хяналттай, тэнцвэртэй байх ёстой юм. “Check and Balance” гэж хэлбэл сэхээтнүүд илүү ойлгох байх. МАНАН үзэгдэл энэ зарчмыг алдагдуулдагаараа хортой үзэгдэл. МАН болон АН тус тусдаа харилцан хяналт тавьж байвал төр илүү цэвэр болно. Ингэвэл том намуудыг муу хэлэх хэрэггүй болно. https://www.youtube.com/watch?v=3NSQ3mgstY4
http://factnews.mn/9zk Гамбууш бөө болохоос татгалзжээ зочин Мэдрэмжтэй хог шүү. IP:202.126.91.98 2015-11-11 12:15:57
Энэ ганхуяг Уянгыг сайн болохоор нь биш түүгээр дамжуулж бөөлжисөө цацдаг болохоороо л түүнийг өмөөрч магтаад байдаг юм. Түүнээс Уянгад монгол улсад монголын төрд гийгүүлсэн гялтайх юм байхгүй бөгөөд харин ч эсрэгээрээ эх орон ард түмэн ядуучууд уул ус газар шороо баялагийн нэр барьж тэмцсэн тэмцэлүүдийн үр дүн нь олон олон төсөл зогсож олон хөрөнгө оруулагчид монголыг орхин гарч монгол улс арбитрын шүүхэд очин олон олон хохирол барагдуулах өрөнд орж олон олон компани үүдээ баоьж олон олон хүмүүс ажилгүй болж ядуучуудын эгнээг өргөжүүлж Уянга өөрөө УИХ ын зөөлөн сэнтийд тухлан өдрөөс өдөрт өнгө нэмэн зузаарч ядуу хүмүүсийн өмнөөс ярьж дараагийн олбогоо л бэлдэж байна
Эх орноо гадаадынханд худалдаж, амин хувьдаа баяжиж болохгүй. Г.Уянга гадаадаас авилга авсан, гадаадад нууц данс нээсэн, монголын эрх ашгийг умартсан адгийн шааруудын эсрэг тэмцэх л болно. Чи битгий худлаа хуцаад бай... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
2006 онд чиний магтаад байгаа Уянгаа чинь нөхөртэйгээ цуг MCS н боосуудад мөнгө өгөх юм бол Фрейдландыг хөөж гаргаад та нарт Оюу толгойг Та нар ав гэсэн санал тависн,тэдний зардлаар шангарилаагийн Конгон дахь офимт зочилж байсан , Сү Батболдоос 50 сая төгрөг нэхэж байсан
Ганхуягаа чиний нүдэн дээр Уянгаа чинь яаж баяжаад байгааг олж харахгүй байна уу аль эсвэл чи хувь хүртээд байна уу бараг хувь хүртэж байгааг мэдэж байна аа
Би л лав Г.Уянгын баяжаад байгааг мэдэхгүй. Харин намайг мөнгөний асуудалтай холбох ямар ч боломжгүй. Хэрэв намайг 1 төг. хулгайлбал шоронд хийх хүсэлтнүүд анаад сууж байдаг юм. Тэгээд ч мөнгө бол миний үнэт зүйлд багтдаггүй... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Хамар дорхоо харахгүй байгаа бол юуны судлаач байхав дээ мндэхгүй гэлэг үгээр мянган үгний таглаа хийгч судлаач байна ккк
"Харснаараа" чи өөрөө бичээч. Чадахгүй ш дээ, муу баас... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Нүдэн дээр бөйгаа юмаа харагүй байгаа хүнийг монголчууд Ухаан сохор бол нүд сохор гэдэг юм ккк
Энэ ганхуяг Уянгыг сайн болохоор нь биш түүгээр дамжуулж бөөлжисөө цацдаг болохоороо л түүнийг өмөөрч магтаад байдаг юм. Түүнээс Уянгад монгол улсад монголын төрд гийгүүлсэн гялтайх юм байхгүй бөгөөд харин ч эсрэгээрээ эх орон ард түмэн ядуучууд уул ус газар шороо баялагийн нэр барьж тэмцсэн тэмцэлүүдийн үр дүн нь олон олон төсөл зогсож олон хөрөнгө оруулагчид монголыг орхин гарч монгол улс арбитрын шүүхэд очин олон олон хохирол барагдуулах өрөнд орж олон олон компани үүдээ баоьж олон олон хүмүүс ажилгүй болж ядуучуудын эгнээг өргөжүүлж Уянга өөрөө УИХ ын зөөлөн сэнтийд тухлан өдрөөс өдөрт өнгө нэмэн зузаарч ядуу хүмүүсийн өмнөөс ярьж дараагийн олбогоо л бэлдэж байна
Г.Уянгаас болж МУ-д учирсан 1 ч төгрөгийн хохирол байхгүй. Чи хоншоор чинь хүрвэл гаргаад ир. Муу шүлснээс цаашгүй лалар... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Ashgyidee ene muu MANAN mangasaas salj uzii orond n ta nar bolon bie daagchid garch ireh boltugai tegeed Uyangaagaar udirduulaarai Uyngaa l chadah baih Mongoliin Putina bolnoo .Zorigtoi zorilgodoo hurdeg emegtei ene muu Saihanbalag Hujaa bayartsogtuud holiinh n chigcii huruund ch hurehgyi amitad Uyngaag ard tumen harj baigaa bas demjij baigaa Mongoliin min buyan zaya ih shuu
2010 оноос хойш эдийн засаг асар хурдацтай хөгжсөн. Энэ хугацаанд уул уурхай, төмөр замыг тойрсон хэрүүл маргаан ч боллоо. Гэхдээ улсын хөгжлийн процесст ийм юм болдог л байх. Монгол Улс ардчилсан замд ороод хориодхон жил болсон. Монголын 3 сая хүн Сингапур, Швейцарь шиг хөгжсөн түвшинд амьдрахын тулд, тэнд хүрэхийн тулд хугацаа хэрэгтэй. Бид хөгжлийн шатыг тойрохгүй, дайраад өнгөрнө. Сүүлийн үед Энержи Ресурс компанийн нэрийг Тавантолгойн асуудалд ихээхэн хольж байна. Тавантолгойн тендер яригдаж байсан жил хагасын өмнөхтэй өнөөдрийг харьцуулвал нүүрсний үнэ 20-30 хувь унажээ. Дэлхий даяар нүүрсний салбарын хөрөнгө оруулагчид яаж нүүрснээс холдох уу, яаж гарах вэ гэсэн дүр зурагтай болж байна. Энержи Ресурс компани бол 2010 оноос хөрөнгөө босгоод, ямар ч дэд бүтэцгүй говьд аж үйлдвэрийн цогцолбор барьсан. Ер нь Эрдэнэтийн үйлдвэрээс хойш барьж байгуулсан том төсөл гэж бодож байгаа. Нүүрс баяжуулах үйлдвэр, цахилгаан станцаас гадна орон сууцны хороолол, сургууль цэцэрлэг гээд бүхэл бүтэн бүтээн байгуулалт өрнөснийг бүгд мэдэж байгаа байх. Бид яагаад энэ бүхнийг хийсэн гэхээр олон залуусыг ажилтай болгож, нүүрсний экспортоор улсынхаа эдийн засагт хувь нэмрээ оруулъя, долларын орлого оруулж эдийн засгаа тэлье л гэж бодсон. Улсад эрсдэл учруулахгүйгээр өөрсдөө хөрөнгөө босгоод хийсэн. Үүний дараа, 2014 оны зун Засгийн газар Тавантолгой ордыг хөгжүүлэх зорилгоор гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчдад тендер зарласан. Ингэхдээ 51 хувь нь үндэсний компани байх ёстой гэж урьсан. Бид өөрсдөө ч оръё гэсэн юм биш. Японы Сумитомо, Хятадын Шэньхуа компаниуд өөрсдөө биднийг хамтрагчаараа сонгосон юм шүү дээ. Ингээд төрөөс зарласан тендерийн дагуу л саналаа өгсөн. Яаж шийдсэн талаар өчнөөн маргаан явсан учир би нуршаад яахав. Цаашид гэрээ байгуулах эсэх нь төр засгийн шийдэх асуудал. Өнөөдөр ММС, Энержи Ресурс компани Тавантолгойн ордыг авчих гэж байсан мэтээр ярих нь буруу. Энгийнээр зүйрлэвэл, төрийн өмчит орон сууцыг нэг хүн түрээсэллээ. Тэр хүн дампуурчихвал хөөгөөд л гаргачихна биз дээ? Дампуурсан хүн нь төрийн орон сууцыг минийх гээд аваад явчихгүй биз дээ? Яг л түүнтэй адил юм шүү дээ. Төрийн эзэмшилтэй ордын нэг хэсэгт дотоодын компани оролцсон консорциумыг түрээсийн гэрээгээр ажиллуулах л гэрээ байсан. Компани нь дампуурчихвал Тавантолгой ордоо алдчихна гэж ярих нь маш буруу ойлголтыг төрүүлж байна. Орд нь 100 хувь төрдөө хэвээрээ үлдэх заалттай тийм л тендер байсан шүү дээ. 2008 онд МАК, Болд Төмөр Ерөө гол, Энержи Ресурс гэсэн 3 компани төмөр зам барих лиценз авсан. Төмөр зам барихад санхүүжилт гэж том асуудал бий. Тэр үед бид улсаас нэг ч төгрөг гаргуулахгүйгээр, гадаадын зах зээлээс хоёр ч удаа хөрөнгө босгочихоод байсан. Азийн хөгжлийн банк хоёр ч жил санхүүжүүлье гэж бидэнтэй ажилласан. Санхүүжилтээ босгоод, ажлаа эхэлчихсэн явж байтал маргаан эхэлсэн. “Оросоор дамжуулах ёстой, Дорнодоор зөөх ёстой, төр өөрсдөө хийнэ” л гэсэн. Бид төрийн шийдвэрийг дагаад, гаргасан бүх зардал сэлтээ тайлагнаад, ажлаа төрд хүлээлгээд өгсөн. Ингээгүй бол Гашуун сухайтын төмөр зам өдийд баригдчихсан байх байлаа. Өнөөдөр Сэлэнгэд хувийнхан өөрсдөө мөнгөө босгоод, төмөр зам ашиглалтад оруулж байна шүү дээ. Яг л үүн шиг бид төмөр замыг ашиглалтад оруулчих байсан. Хэрвээ төмөр замтай байсан бол өнөөдрийн нүүрсний экспорт огт өөр байх байсан. Гарцаагүй монголчууд биднээс өөрсдөөс маань хамаарч алдагдсан боломж. ММС 2012 онд 600 сая ам.долларын бонд босгоод, өмнийн говьд хөрөнгө оруулалт болгож шингээсэн. Үүний цаана үндэсний олон компани ажилтай болсон, ашгаа хүртсэн. Компани энэ бондоо төлөх л ёстой. Хөрөнгө оруулагчид бол “Бид ойлгож байна. Нүүрсний зах зээл хэцүү байгаа. Танайх менежмент сайтай, хариуцлагатай, худлаа хэлдэггүй компани. Бид зээлээ сунгая” гээд, хэлэлцээ хийгээд эхэлчихсэн. Хөрөнгө оруулагчид бидэнд итгэж байна. Ямар нөхцлөөр яаж сунгах вэ гэдэг асуудал л явж байгаа. Зөвхөн манайх ч биш, дэлхийн хамгийн том нүүрсний компаниудын нэг Пибоди манайхаас ч хэцүү байдалд байгаа. Австрали, Индонез, Хятадын нүүрс, төмрийн хүдрийн компаниуд зээлийн бүтцээ өөрчлөх хэлэлцээрүүд хийгээд эхэлсэн. ММС-ийн зээлийн мэдээлэл нээлттэй. Дефолт гэж зарласныг л буруу ойлгоод байгаа юм билээ. Малчин хүн Хаан банкнаас зээл аваад сарын эхний 5-ны өдөр зээлийн хүүгээ төлөх ёстой байсан гэж бодьё. Тэр өдрөө хүүгээ төлж чадаагүй байж. Бүдүүн тоймолбол энийг л дефолт гэж байгаа юм. Би аль болох өөдрөг, эергээр хардаг. 1990 оноос өмнөх үетэй харьцуулбал бид үнэхээр их амжилт гаргасан. Хувь хүн бизнес хийхэд эрх чөлөөтэй, чөлөөт зах зээлийн үр шимийг амсдаг болсон нь том ололт. Сайн юмаа бид хэлж байх ёстой. Монголчууд дуртай орон руугаа явж, хүссэн хүнсээ хэрэглэж, дуртай машинаа унадаг болсон. Энэ бол улс төрчдийн хориод жилийн ажлын үр дүн. Юу ч хийхгүй суугаад байвал хэн ч, юу ч ярихгүй юм шиг байгаа юм. Бидний хийж байгаа ажил хүнд анзаарагдсан учраас л сайн, муу хэлүүлдэг юм байна. Улстөрчидтэй холбож, харлуулах гэж их гүтгэдэг. Манай компанийн дүрмэнд бий. Нэгдүгээрт, бүх юм хууль, номын хүрээнд байх ёстой. Хоёрдугаарт, бид монгол хүнд, Монгол Улсад хэрэгтэй, зөв юм хийх ёстой. Зөв гэдэг нь улс орны эдийн засагт хэрэгтэй, бусад компаниуд хийж чадахгүй байгаа төслүүд байх жишээтэй. Ийм төслүүдийг бид зоригтой авч хийдэг. Үүний цаана хөрөнгө мөнгө босгох, мэргэшсэн боловсон хүчин бэлтгэхээс аваад ажил их. Бидний хийж байгааг хараад, “зөв юм хийж байна” гэж дэмждэг, зөв бодолтой улстөрчид олон бий. Ингээд зөв үйл ажиллагааг дэмжсэн улстөрчид нь ярихаар “Оджаргалтай найз, М-Си-Эс-тэй холбоотой” гээд бичээд байдаг. Энэ болгонд бид тайлбар өгөөд явалтай биш. Нөгөөтэйгүүр би дахиад хэлье, бид улстөрчидтэй уулзаж байх ёстой. Бизнесийн энэ их өөрчлөлт хувьсал, техник технологи, даяарчлагдсан ертөнцийн хурдыг тэр болгон хүн бүр гүйцэж, амжиж ойлгохын аргагүй шүү дээ. Тийм учраас мэдээллээр хангаж, зөв ойлголт өгч байх ёстой. M-Си-Эс одоогоор 7,600 ажиллагсадтай байна. Зун шинээр хүмүүс нэмж авахаар 8,000 гараад явчихдаг. Үүнээс гуравны хоёр нь мэргэжлийн ажилчин, 2,500 орчим нь инженер, менежерүүд байгаа. Хорин жилийн хугацаанд улс орондоо олон төсөл хэрэгжүүлсэн. Манай монгол залуучууд үнэхээр чадвар өндөртэй, юмыг амархан сурдаг. Хамт олон гэдэг бол нэг хүн ажилд аваад, цалин өгөх асуудал биш. Нэг баг болгох, сургах, гол нь сэтгэлээсээ ажиллах гэдэг зарчим. Манай хамт олны бүтээж байгаа зүйл бусдад буян болно, улс оронд хэрэгтэй, би үнэ цэнэтэй зүйл бүтээж байна гэсэн чин сэтгэл нь шингэсэн байх учиртай. Зорьсон зүйлдээ хүрэхийн төлөө уйгагүй ажилладаг, залхуу биш байх ёстой. Энэ бодлогын хүрээнд хүмүүсээ бэлтгэж, техник технологиудаа сонгож, хөрөнгөө босгож, төслүүдээ хэрэгжүүлж байгаа. Сүүлийн 5 жилд, давтагдсан байдлаар 15 мянган ажилтан сургасан байна лээ. Энэ процесс залуу хүмүүсийг урамшуулна. Компанийнхаа төлөө, улсынхаа төлөө гэсэн итгэл үнэмшилтэй багийн орчныг бүрдүүлэхийг зорьдог. Олон улсад хэрэгждэг стандартын дагуу бид ажилладаг. Нэгдүгээрт, хүмүүс сэтгэл ханамжтай байх ёстой. Хоёрдугаарт, компанийн ТУЗ-д байгаа хүмүүс улс орондоо хэрэгтэй, алсдаа зөв зүйлсийг олж харж, компаниа зөв чиглүүлэх ёстой. Гуравдугаарт, татварын хувь хэмжээ чухал. Бидний хийж байгаа зүйл монгол айл, өрхөд яаж тусдагийг мэдэх үүднээс би татварын дүнг хардаг. Бид сүүлийн 6 жилд улсдаа 1.3 их наяд төгрөгийн татвар төлсөн байна лээ. Энгийнээр жишвэл, манай улсад тэтгэврийн насны 318 мянган иргэн байна. Тэтгэврийн доод хэмжээ 207 мянган төгрөг. Ингэж үзвэл тэтгэврийн насны нийт иргэдийн 20 сарын тэтгэврийн мөнгийг төлжээ. Дунд сургуульд 27 мянган багш ажилчид байдаг гэж үзвэл тэр хүмүүсийн 7 жилийн цалинтай тэнцэх хэмжээний татвар төлжээ. Манайд 8,000 хүн ажиллаж цалин авахаас гадна цаана нь тэтгэврийн 318 мянган ахмад, 27 мянган багш ажилчдын цалинг татварын хэлбэрээр улсдаа өгч байгаа нь бизнес хийж байгаа иргэн хүний хариуцлага гэж боддог. Сэтгүүлчид та нар төрийн яамдын “шилэн” дансны мэдээллийг үзээрэй. Төрөөс хэчнээн тендер зарлаж, ямар компани аваад байгааг хараарай. Тэнд манай компанийн нэр бараг байхгүй ч байж магадгүй. Хаанаас, юу хараад тэгэж яриад байдгийг мэдэхгүй. 1990-ээд онд улсад ч, хувийн хэвшилд ч мөнгө байсангүй. Азийн хөгжлийн банк, Дэлхийн банкны санхүүжилтээр л том төслүүд хэрэгждэг байсан. Тэр үед манайх солонгос, хятад компаниудтай өрсөлдөж тендерт ордог, ялдаг байсан. Мэдээж ялахын тулд сайн боловсон хүчинтэй байх ёстой, ажлаа сайн хийх ёстой. Ер нь тендерээр авсан ажлаа хугацаанд нь, сайн гүйцэтгээд ирэхээр дараагийн тендерт шууд ялах магадлал их нэмэгддэг, олон улсад ч ийм жишигтэй. Төрөөс бол “өөрсдөө мөнгөө гаргаад хий, дараа нь төлнө шүү” гэдэг хатуу нөхцөлтэйгээр л тендер зарладаг байсан. Жишээ нь бид өөрсдөө зээл авч, мөнгө босгоод Баянхонгор луу өндөр хүчдэлийн шугам татаж, төвийн эрчим хүчний системд холбоод, найдвартай цахилгаантай болгож байсан. Тэр үед Баянхонгор аймаг дизелиэр цахилгаанаа залгуулдаг, дизель хөдөлгүүрээ унтраачихвал харанхуй болдог байлаа шүү дээ. Хөвсгөл аймгийг ч ингэж цахилгаантай болгосон. Сүүлд Мандалговь-Тавантолгой-Оюутолгой чиглэлийг төвийн эрчим хүчний системтэй холбосон. Энэ өөрөө их хэцүү ажил. Эндээс хэн хожоод байгааг харах ёстой. Баянхонгор, Хөвсгөл, говийнхон найдвартай цахилгаантай болж байна. Энийг дагаад жижиг дунд үйлдвэрлэл хөгжинө, хүмүүсийн амьдрал дээшилж, бизнес урагшилна. Энийг тендер аваад, баяжаад байна гэж ярихтай би санал нийлэхгүй. Улсдаа, ард түмэндээ хэрэгтэй зүйлсийг залуучуудаа зөв зохион байгуулж хийсэн ажлууд гэж би бахархдаг. Бид Шангри-Ла зочид буудлыг ашиглалтад оруулчихлаа. Дэлхийд нүүр тахлах зочид буудалтай боллоо гээд тааралдсан хүн бүр л сэтгэлээсээ баяр хүргээд байдаг. Гэтэл хэвлэлээр “Хятад эзэнтэй” гээд зохион байгуулалттай бичээд байдаг. Би боддог юм. Монголд 5 одтой буудал хэрэгтэй юу гэвэл хэрэгтэй. Үүнтэй хэн ч маргахгүй байх. Харин бизнесийн талаас нь авч үзвэл тийм амар ажил биш шүү дээ. Шангри-Ла цогцолборын хоёрдугаар шат буюу худалдааны төв, залуус очих кино театр, бассейн гээд бүх юмтайгаа байх юм. Энэ зун ашиглалтад орно. Ийм өндөр стандартын цогцолборыг ганц манайх байтугай 2-3 монгол компани нийлээд ч босгож чадахгүй. Улс хийе гэхээр эрсдэл ихтэй. Энэ ч утгаараа гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчидтай хамтраад хийсэн төсөл. Манайх 49%-ийг эзэмшдэг. Үлдсэн 51%-д дэлхийд 80 гаруй буудалтай Шангри-Ла гэж дэлхийн том компани хөрөнгө оруулсан. Гадаадаас том хөрөнгө оруулалтуудыг Монголдоо татаж чадсандаа би баярладаг. Монголын аялал жуулчлалын салбарыг харахаар тийм хэмжээний том хөрөнгө оруулалт хийгдсэнгүй. Хориод жил өнгөрчихөөд байхад 5 одтой буудал баригдахгүй байсны шалтгаан нь эдийн засгийн үр ашиг байхгүйд байсан юм шүү дээ. Өвөлдөө жуулчингүй, зуны цөөн сардаа бужигначихдаг. Хүмүүс надаас “Энэ буудал аймаар ашигтай юу” гэж асуудаг. “Энүүн шиг хэцүү хөрөнгө оруулалт байхгүй” гэж би хариулдаг. Эндээс лав 10-15 жилдээ нэг ч төгрөгийн ноогдол ашиг авахгүй байх. Зочид буудлыг барих гэж их хэмжээний зээл авч байгаа. Сайн хамтрагчтай байж хүү багатай зээл авч байгаа юм. Хамтрагч гэдэг нь 51%-ийг эзэмшигч Шангри-Ла. Энэ нь хөрөнгийн зах зээлд бүртгэлтэй, Америк, Европын хөрөнгө оруулагчидтай компани. Энэ компанийн томоохон хувьцаа эзэмшигч нь Хонконгийн тэрбумтан хүн байдаг. Энэ бүхнийг харлуулаад, хятад гээд яриад байвал ажил нь нурчихна гэж боддог юм уу, яадаг юм? Шангри-Ла гэдэг буудал Лондон, Парис гээд дэлхий даяар байна. Дэлхийн 80 гаруй салбарын буудал тус бүр 300-800 өрөөтэй гэж бодьё. Өрөө бүр зурагттай. Багцаалаад нэг буудал дунджаар 500 өрөөтэй гэж бодоход 80 буудлын 40 мянган өрөөнд өдөр бүр Монголын сурталчилгаа явж байгаа. Монголын онгон дагшин байгаль, монгол ахуй, монгол гэр, морьд гээд маш гоё реклам явдаг. Тэнд бууж байгаа бизнесийнхэн, зочдод Монголд очиж үзье гэсэн сурталчилгааг үнэгүй хийж өгч байгаа хэрэг шүү дээ. Эдийн засгийг хурдацтай хөгжүүлэх олон салбар манайд одоогоор алга. Мэдээж гол салбар бол уул уурхай гэдэгтэй нэг их маргахгүй байх. Хоёр дахь гол салбар бол аялал жуулчлал, гурав дахь нь хөдөө аж ахуй гэж би хардаг. Дэлхийн 7 тэрбум хүнээс Монголыг мэдэхгүй, үзэх гэсэн асар олон хүн байгаа. Гэхдээ үүргэвчтэй аялагчдаас илүү Монголын хөдөөд очоод, сайн үйлчилгээ авч, мөнгө хаядаг хүмүүсийг асар ихээр татах ёстой. Тийм боломж бий. Үүний үндсэн дэд бүтцийнх нь нэг нь зочид буудал. Бид нар нилээд хэцүү хөрөнгө оруулалтыг нь хийчихлээ. Мэдээж бусад хүмүүс өөр бусад хөрөнгө оруулалтыг хийж л байгаа. Гол нь тээвэр. Ирэх жил шинэ нисэх буудал ашиглалтад орчихоор өөр болох байх гэж бодож байгаа. УИХ экспортын нэг “цонх”-ны бодлого баталсан. Тэр нь экспортын түүхий эдэд нэмүү өртөг шингээгээд, олон улсын зах зээлд өрсөлдөх бодлого гэж ойлгосон. Энэ дагуу манайх нүүрсийг баяжуулаад, нэмүү өртөг шингээгээд, Энэтхэг, Япон руу ч гаргаж үзсэн. Хятадын гангийн үйлдвэрүүдэд ч хүргэж байна. Ухаа худаг брэндийг бий болгоод, олон улсад таниулаад явж байгаа. Гэтэл хажууханд одоо хүртэл нүүрсийг түүхийгээр нь зарж байна. Энийг л буруу гэж УИХ бодлого батласан байлгүй дээ? Бид аль болох гуравдагч зах зээлд хүргэх гэж ажиллаж байхад хажууханд нүүрсээ түүхийгээр нь өгөөд, тэрнийг нь хятадууд Өвөр Монголын Баяннуур аймагт байгаа Хятадын угаах үйлдвэрүүдэд аваачаад, тэндэхийн муу нүүрстэй хольж баяжуулаад, цаашаагаа Тавантолгойн нүүрс гээд зарж байна. Хятадын нүүрс баяжуулах үйлдвэрүүдийг дэмжих бодлого явуулаад байгаа юм уу, ямар учиртай юм бэ? Энд хэн хожоод байна гэхээр, төрийн Эрдэнэс Тавантолгой компани лав хожоогүй, Тавантолгойн нүүрсийг түүхийгээр нь маш хямд зараад, салбарынхаа өрсөлдөх чадварыг унагаад байна. Бодит байдал л энэ шүү дээ. Дөнгөж саяхан ч биш, хичнээн жил үргэлжилж байна. Бидний харамсаад байдаг зүйл юу вэ гэхээр, нүүрсээ баяжуулаад, дэлхийн зах зээлд өрсөлдөх боломжоо бид алдаад байна. Ийм боломж бий юу гэвэл бий. Шийдвэрлэх хоёрхон юм бий. Овор ихтэй ачааг төмөр зам барьж байж л цааш нь явуулна. Ялангуяа гуравдагч зах зээл рүү. Хоёр дахь нь, нүүрсийг түүхийгээр нь зардгаа болих хэрэгтэй. Эцсийн дүндээ улсад орох татвар багасаад байна. Нүүрсээ баяжуулж байж ахиухан үнээр зарна, тэрнийгээ дагаад татварын орлого нэмэгдэнэ. Тэгэж байж төсвийн хөрөнгө оруулалт нэмэгдэж, цалин тэтгэвэр нэмэгддэг шүү дээ. Нүүрсийг угааж баяжуулах, цаашаа зах зээлд хүргэх гэдэг нь бүхэл бүтэн цогц ойлголт юм аа. Эцсийн дүндээ, улсад ямар ашигтай юм бэ гэдгийг харах ёстой. Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, гаалийн хураамж, агаарын бохирдлын төлбөр гээд олон татвар, хураамж байгаа. Түүхийгээр гаргаад байвал улсын төсөвт татвараар хэд орох, баяжуулаад гаргавал татвараар хэд орох вэ гэдгийг тооцох ёстой. Манай нүүрсний салбарт ийм гунигтай юм болж байгаа. Уг нь бүх тоогоо тавиад харуулбал их л ойлгомжтой эд л дээ. Бид 2009 оноос хойш нүүрсээ баяжуулж борлуулаад, татвараар улсдаа орлого оруулаад, үр шимийг нь өгөөд явсан учраас энэ талаар яриад байгаа юм. Хоосон мөрөөдөл яриад байгаа юм биш. Монгол Улс гуравхан сая хүнтэй, асар их байгалийн баялагтай. Хажууд Хятад гэж дэлхийн том зах зээл байна, Орос бас байна. Хөдөө аж ахуй, аялал жуулчлалын том боломжууд байна. Ийм их боломжууд байгаа учраас би Монголынхоо ирээдүйд ямар ч эргэлзээгүй итгэж байгаа. Улстөржилтөө багасгаад, энэ их эрч энергитэй залуусаа зөв зохион байгуулж чадвал гурван сая хүнээ боломжийн сайхан амьдралтай болгох ирээдүйд би огт эргэлздэггүй. Мэдээж одоохондоо хэцүү байна. 2-3 жилдээ биднээс хамааралгүйгээр гадаад орчин хүнд байна байх. Энийг бид даваад гарч л таараа. Засгийн газар бонд босгосныг би зөв гэж үздэг. Босгосноо зөв хөрөнгө оруулалт болгоод, зөв сахилга баттай явбал улс хөгжинө. Бид нар сүүлийн 5 жилд дотоодын компаниудаас 4 их наяд төгрөгийн ажил үйлчилгээ авсан байна. Жилд дунджаар дотоодын 3 мянган аж ахуйн нэгжтэй хамтарч ажилладаг гэсэн үг. М-Си-Эс-ийн хэдхэн охин компани энэ дунд маш бага хувь эзлэх нь ойлгомжтой шүү дээ. Монгол Улсад идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг 30 мянган аж ахуйн нэгж бий. Тэрний 10 хувь нь манайхаас ажил, үйлчилгээ авсан байна аа гэсэн үг. Өнөөдөр улсынхаа хөгжлийн төлөө хийж байгаа амаргүй хөрөнгө оруулалтууд байна. Эднийхээ цаана гарахын тулд бид асар их зээл авдаг. Дэлхий даяараа л тэгэж явдаг, олон улсын жишиг стандарт нь ийм юм. Ингээд явж байхад “өртэй, өрөнд баригдсан, дампуурах гэж байгаа” ч гэж байх шиг. Иймэрхүү явуургүй юмыг цээрлэх ёстой л гэж боддог. Хувь хүн, хэвлэл мэдээллийнхэн ч зөв ойлголттой байгаасай. Хар амиа бодвол, 30 сая долларыг банкинд хадгалуулаад, хүүг нь аваад, зугаалаад явбал эмнэлэг барьснаас амар шүү дээ. Ганц манайх ч биш, төрийн ачааллыг үүрэлцэж байгаа Монголын олон сайн компани байна. Эднийгээ сонгууль дөхсөн үед улстөрчдийн хэрүүл рүү татаж оруулмааргүй байна. Бидэнд хийх ажил их байна, тайван ажил хийлгээч ээ л гэж хэлмээр санагддаг. Бид нар шантрахгүй. Энэ бүхний цаад үр шим нь ард түмэнд очдог. Хямрал 2-3 жил үргэлжлэх нь. Залуучуудынхаа цалинг таслахгүй, яаж орлоготой, цалинтай нь байлгах вэ, банкны зээлүүдээ яаж тасалдуулчихгүй төлөх вэ гээд хүнд үе явж байна. https://www.youtube.com/watch?v=FVt0po8NYNI
http://factnews.mn/9zk Гамбууш бөө болохоос татгалзжээ зочин Мэдрэмжтэй хог шүү. IP:202.126.91.98 2015-11-11 12:15:57
Монголд оронд ардчилал гэж байсангүй, одоо ч алга, ирээдүй ч ирэхгүй нь. Өөрсдийгөө ардчиллын алтан хараацай гэж өргөмжилдөг цагаан солиотнууд эх орныг минь хаврын хавсарганд өөдсөн мал шиг болгож, ард олны тархийг таны сонголтын гавьяа гэж мунхруулж эхлэв. Хэрэв худал хуурмаг нь молигдуулаад байвал Өөдөж хөл дээрээ зогсож чадахаа байсан мал шиг болно сонгогчид.
Цаана чинь шинэ жүжиг тоглоод эхэллээ, Отгонбилэгийн малчин эмэгтэй зүүдэлж яваад Зориг агсныг алчихсан бололтой юм, Түүнийг нь Монголын цагдаа тагнуул тусгай ажлын хэсгийнхэн 16 жил хайж төөрч гэнэ шүү дээ,Америк Ард Батсүх, франц маранц Дамирангийн Энхбат, алтан хараацайнууд гээд л хаа сайгүй хахь хамаагүй хайж гэнээ, тэгсэн чинь Булган л нэг малчин эмэгтэйтэй нийлж туучихаад одоо харин захиалагчаа хэлдэггүй гэнэ дээ, Бараг сонгуулийн өмнө хэлэх юм байх аа, Баахан хүн баярлаад л "Та нар намайг, миний найзыг найзыгаа алсан гээд байдаг билүү? Үгүй байгаа биз дээ Бид нар чинь ёстой сайн хүмүүс ш дээ" гэх бололтой, ерөнхий найруулгаас нь харвал
batuuliig bulgantai shaalzaj baihad ni orchihson ges nuu elbegdorj bas zuvah geed eeljee huleegeed gadaa ni zogsoj baisan gee biz dee
Төмөр замийн гурван угсармалийн гомо мөнхжаргал чи нархан хотхоноос зайлаачээ ичдэггүй гомо. Бүдүүн намхан тэнэг гомо ичихгүй жоохон банди нар сонирхдог чи баярааг одоо сонирхохоо болио
Төмөр замийн гурван угсармалийн гомо мөнхжаргал чи нархан хотхоноос зайлаачээ ичдэггүй гомо. Бүдүүн намхан тэнэг гомо ичихгүй жоохон банди нар сонирхдог чи баярааг одоо сонирхохоо болио
Төмөр замийн гурван угсармалийн гомо мөнхжаргал чи нархан хотхоноос зайлаачээ ичдэггүй гомо. Бүдүүн намхан тэнэг гомо ичихгүй жоохон банди нар сонирхдог чи баярааг одоо сонирхохоо болио
Ямар ч уянга, ямар ч МАН, ямар ч АН,ямар ч ХУН, ямар ч ямар ямарч ... хэрэггуй, одоо загнасан цадсан.Засаглал аа оорчлоно
Ямар ч уянга, ямар ч МАН, ямар ч АН,ямар ч ХУН, ямар ч ямар ямарч ... хэрэггуй, одоо ханасан цадсан.Засаглал аа оорчлоно
tomor zamiin gurvan ugsarmaliin gomo monhjargal elbegdorj batuul bayarzogt nartai nariin holbootoi etgeed
ENHBAYAR UYANGATAI EBSEH ESTOI TEGEJ BAIJ BID MONGOLCHUUD HAMTDAA AN MAN NIIG TOROOS ZAILUULJ CHADNA
Мөнгө нэхээд энэ тэнд явж байдаг нөхөртэйгээ нийлсэн луйварчин юм бна шүү дээ. Үнэн юм бол далд ороо
Энэ ганхуяг Уянгыг сайн болохоор нь биш түүгээр дамжуулж бөөлжисөө цацдаг болохоороо л түүнийг өмөөрч магтаад байдаг юм. Түүнээс Уянгад монгол улсад монголын төрд гийгүүлсэн гялтайх юм байхгүй бөгөөд харин ч эсрэгээрээ эх орон ард түмэн ядуучууд уул ус газар шороо баялагийн нэр барьж тэмцсэн тэмцэлүүдийн үр дүн нь олон олон төсөл зогсож олон хөрөнгө оруулагчид монголыг орхин гарч монгол улс арбитрын шүүхэд очин олон олон хохирол барагдуулах өрөнд орж олон олон компани үүдээ баоьж олон олон хүмүүс ажилгүй болж ядуучуудын эгнээг өргөжүүлж Уянга өөрөө УИХ ын зөөлөн сэнтийд тухлан өдрөөс өдөрт өнгө нэмэн зузаарч ядуу хүмүүсийн өмнөөс ярьж дараагийн олбогоо л бэлдэж байна
Г.Уянгаас болж МУ-д учирсан 1 ч төгрөгийн хохирол байхгүй. Чи хоншоор чинь хүрвэл гаргаад ир. Муу шүлснээс цаашгүй лалар... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
ЭНэ сайн ахын буянаар Уянгаа мөн ч өндрийг авлаа да. Итгэлийг нь битгий алдаасай. Баттулгад нэг их нүүр өгөх хэрэг байна уу. Яваандаа ТЭНН-г чинь хөнтөрчих юм биш үү. Бөхчүүд чинь тонгороос өөрийг мэдэх үү
Ганаа ах минь Та сайхан хаваржиж байна уу. Залуу судлаачдад зориулж юм хийхээ больж дээ та. Фейэрбах-аас хойш та коллойдуудаараа ч нэг их оролдохоо ер байж. Кэйс дуусаагүй гэж ойлгож байгаа шүү. http://www.sonin.mn/news/politics-economy/33351 http://www.sonin.mn/news/politics-economy/33891 http://sonin.mn/news/easy-page/33911 http://sonin.mn/news/politics-economy/34194 http://sonin.mn/news/politics-economy/34266 Протестант этекийг яагаад зогсоочихов?...
Санаа бол их байна. Гэхдээ би төмрөөр хийсэн хүн биш ш дээ... Судлаач Х.Д.Ганхуяг.
Яг судлагааны ажил хийгээд суух гэхээр суудлын ялзрал хаа сайгүй сэнгэнээд, та ямар хараад дуугүй суух биш дээ.. "Монгол бизнестээ эргэж ирлээ" гэдэг шиг Ганаа ах та энэ хэрүүлээс гарч жаал жуул өөр юм туурвихгүй бол унших зүйлгүй боллоо шүү.. Эцэст нь амжилт.
Үүнийг бичсэн Ганхуяг Уянгад маш их хайртай эсвэл өөр ямар нэг холбоо байна.Байнга л магтаж бичих юм.
Уянгыг хятад цустай гэдэг...
Ахын нийтлэлийг уншаад их юм ойлгодог шүү. Гэвч хөлсний коментчидтой хэрэлдээд байдгийг нь ойлгохгүй юм. Уншихаар бүр инээд хүрээд байх юм.
Гамингийн гар, Бароны боол, Баярын баас, Энхбаярын эрхтэн, Уянгын улаан фээн Ганхуяг чи ичиж амьдар.
Энэ эвсэл хол явахгүй. Ухаантай хүн цөөхөн . . .урвагч ноён олонтой ийм жижиг гарууд хол явахгүй.! ! !
Хоншоортой аавын хүү ээжийн охин монголд байна уу? 76-г амлаад аваад унагалдаа Эд нарын идсэн уусан хулгайлсан худал хэлсэн хулигдсан устгасан урваж шарваж арчаагаа алдсан хар баримт / пакт/ хангалттай байна шүү дээ! ! ! 26/хорин зургаан/ жилийн хар дэвтэрт үлдсэн юмыг гаргаж тавиад дуусаа.! ! !
Ямар ч хүн хийсэн муу үйлийнхээ шанг сайн хүртэх ёстой! ! ! !Ард түмэн энэ сонгуулиар шангаа өгөх болно.!
Одоо тэр эвсэл намд биш хүнийг нь харж сонгох хэрэгтэй. Ялангуяа баярцогт элбэгдорж сайханбилэг с баяр су батболд эргүү гүндалай нарыг сонгож болохгүй.