АНУ-ын хэсэг сенатор Тувагийн тусгаар тогтнолыг зөвшөөрөх санал дэвшүүлжээ.
Тува бол эртний, язгуурын монгол аймгуудын нэг билээ. “Нууц товчоо”-нд ч дурдагдсан байдаг. Нэгэн үе түрэг хэлэнд ууссан тал бий. Дараа нь эргээд монгол хэлэндээ орж байсан, сонгодог монгол бичгийн хэлийг чөлөөтэй ашигладаг, ойлгодог, 30-аад он хүртэл хэрэглэж байсан, монгол үгийн үндэс язгуур дээр -пырлар, -парлар гэсэн дагавар залгаад л хоорондоо хэлэлцчихдэг асан, тийм л нэг монгол түмэн, Монголын аймаг.
Гэтэл оросууд 1921 онд тусгаар улс болгоно гэж Монголоос тасалж баахан хууль бус юм хийгээд, 1944 оны эцсээр, АИХ-аар нь шийдэгдэх ёстой асуудлыг УБХ-аар шийдүүлсэн болж, бас баахан хууль бус юм хийж байж, дээрэмдэж авсан, Зөвлөлтдөө нэгтгэсэн билээ.
Зөвлөлтөд нэгдлээ гээд тувачуудад сайн зүйл огт тохиолдсонгүй. Өвөлдөө Монголд орж ирээд хонио хариулчихдаг байсан нь бүтэхээн байж, МАА нь дампуурлаа. Үндэсний соёл уламжлалаа оросчлох бодлогоор дарууллаа. Тувагийн баялгийг цөлмөх уурхайнуудад, оросуудын боол болж, баахан нухчигдлаа. Армид нь “Зөвлөлтийн бүрэлдэхүүнд хамгийн сүүлд орсон” гэж ад шоо үзэгдэн дэглүүллээ. Архи, тамхи, анашаанд орлоо. Сайхан монгол аймаг байсан чинь Оросын хамгийн бөглүү тайга, тундр, “чукч бүс нутаг” л болчихов.
1974 онд Зөвлөлтөд нэгдсэний 30 жилийн ой болоход, 30 оросыг алж тэмдэглэнэ гэх аймшигт үг яриа тувачуудын дунд гарч байж.
1990.5.12. Хову-Аксы гэдэг суурин байх. Шинэ, хуучин гэж хоёр хуваагдана. Хуучин гэх тааруухан хэсэгт нь тувачууд амьдарна. Шинэ гэх орчин үеийн сайхан хороололд нь оросууд амьдарна. Тэд аль аятай таатай ажлыг хийж, өндөр цалин авна, тувачууд боол нь болж бага цалин авна. Олон жилийн турш зөрчил, хорсол, үзэн ядалт хуримтлагджээ.
Нэгэн дисконы дараа тува залуус аанай тарах дургүй байв. Цагдаа нар ирэхэд зодолдож дийлэв. Улмаар “бидний хамаг зовлон бэрхшээл оросуудын дарлалаас л болсон” хэмээн түрхэрч, Шинэ Хову-Аксы руу уулгалан дайрчээ. Тува, оросуудын талцсан мөргөлдөөнд улам олон хүн оролцож, халуун хүйтэн зэвсэг ч хэрэглэлээ.
Олон хоног мөргөлдөөн үргэлжилж, оросууд дүрвэн зайлж эхэллээ. Тувагийн бусад нутгуудад үндэстэн хоорондын мөргөлдөөн хүрээгээ тэлэв. Тусгаар тогтнолын уриа лоозон ч дуулдаж эхлэв.
Нийслэл Кызылд байдал харьцангуй намжмал байсан ч, орон нутгаас босож үймсэн тувачууд “Оросууд зайл” гэсээр орж ирж, асуудлыг хурцатгав. Кызылд оросууд болон, оросжсон тува нар эсэргүүцлийн том жагсаал хийсний маргааш, тува нар бүр ч том жагсаал зохион байгуулж, уг жагсаал шууд уулгалсан довтолгоон болон хувирсан. “Бүх Оросууд 7 хоногийн дотор Тувагаас зайлцгаа” гэсэн шаардлагыг тавьж байв. Завсарлагатайгаар бараг 7-р сар хүртэл үймээн үргэлжиллээ.
Тагна Урианхайн удирдагч Буянбадрах гүн Монголын цогт эх оронч байсан боловч, оросууд элдэв арга бас хэрэглэн, түүнийг төөрөгдүүлж, Тува, Монголыг хагаралдуулан салгасан юм
Босогчдыг Тува дахь Зөвлөлтийн цагдаа, арми дийлээгүй тул Хакас, Красноярскаас хүч татаж байж арайхийн дарсан юм. Үндэстэн хоорондын мөргөлдөөнд 70 гаруй орос болон, тува биш үндэстний хүмүүс амь үрэгдсэн гэдэг. Оросуудтай онцгой сайн харилцдаг гэгдэх тувачуудыгаа ч балбаж нүдэж, дээрэмдэж, шившиг болгожээ.
1990 оны, 2 сар үргэлжилсэн, харийн түрэмгийлэгчдийн эсрэг ардын энэ бослогоос гадна, оюун-улс төрийн тэмцэл их өрнөж байлаа. “Хостуг Тува”, “Танды Тува”, Тусгаар Тувагийн Ардын Нам зэрэг үндэсний-ардчилсан хөдөлгөөнүүд Тувагийн Ардын Фронтдоо нэгдээд шаггүй тэмцлийг өрнүүлж байв л. Даанч Ельцин тувачуудын цалин дээр “туйлын нэмэгдэл” нэмж олгох гэхчлэн авлига хэрэглэн, үндэсний хөдөлгөөнийг дарж орхисон талтай.
Нөгөөтэйгүүр, Туваг нийгэм-эдийн засгийн хувьд унагах, ингэснээр тувачуудыг Москвагийн гарыг л харж аялдан дагалдсан арчаагүй гуйлгачингууд болгохыг зорив. Архидалт, олс тарилт, гэмт хэргийг хавтгайруулав. Өлөн тувачууд амиа алдахаас ч эмээлгүйгээр Монголын хилийг даван хулгай дээрэм хийх боллоо. Социализмийн үед бүтээн байгуулсан бүхнээ хог хаягдал гээд Хятад руу гаргачихсан. Бөөгийн шашинд хэт мунхрах ч болов.
Тувачуудыг элгээр нь мөлхүүлэх гээд Кремлийнхэн харин ч оросуудыгаа тэнд амьдрах аргагүй болгосон юм. Хүн амын 33 хувь нь оросууд байсан бол, гарч явсаар 18 хувь болжээ. Аль олигтой нь гарч явсан тул оросуудын байр суурь нэн суларсан. Оросчлох бодлого явуулах нөхцөл ч муудсан.
Тувачуудын 70% нь эх хэлээ чөлөөтэй эзэмшсэн нь Оросын уугуул цөөнх ард түмнүүдийн хувьд хамгийн өндөр процент юм. Түүнээс гадна, төрийн ажил нь орос хэл дээр явагддаггүй цорын ганц сүбъект бол Тува. Тувагийн парламентийн хуралдаан дээр орос үг ганц ч сонсогдохгүй. Учир нь, Тувагийн АИХ-д орос хүн сонгогдоно гэж хэзээ ч байхгүй, эх хэлээ мэддэггүй тува хүн орно ч гэж саналтгүй. Энэ айхавтар туважсан байдал төвөөс хяналт тавихад бэрхшээл учруулж, Кремлийнхнийг маш их цухалдауулдаг.
Тува харин монголжиж байгаа. Ардын ёс уламжлалаа сэргээнэ гээд л монголоо сэргээгээд байдаг буюу. Эрийн гурван наадам, дуу хуур, ёс уламжлал, гар урлал, шарын шашин, худам бичиг гээд л сэргээгээд байх тусам л монголоо сэргээгээд байдаг.
Тувачууд манай үндэсний бөхийг сонирхоно, мэднэ гэж жигтэйхэн. Орчин үеийн дуу хууранд маань ч дуртай. Монголчууд бол тувачууд юм гээд байдаг.
1990 онд тувачууд “Бүх оросууд 7 хоногийн дотор Тувагаас зайл!” гэж 2 сарын турш үймэхэд, 77 орос иргэн алагдаж байжээ
Сүүлийн үед Тувад үндэсний ухамсар их сэргэж байна.
Ахиад л “Оросууд зайл!”,”Орос хэрэггүй!”, “Оросууд бидний дайсан”, “Оросуудад үхэл!” гэдэг, энд тэнд бичдэг болсон аж. Хаана ч гэсэн, тува орос хүмүүс байсхийгээд л маргах нь тохиолдоно. Сав л хийвэл тува хүн: “Хэний нутаг дээр чи сагаад байгаа юм бэ!” л гэдэг, өөр тувачууд гүйлдэж ирээд л, наад зах нь том хэрүүл, олонтаа зодоон болно. Харуй бүрий болоход орос хүн гэрээс гарахгүй. Гудамжинд зөвхөн тувачууд үзэгдэнэ. Цагдаа нар нь ч шөнө нуугдчихдаг гээд бод.
Тувагийн удирдлага, улс төрчид бас Кремлийн өөдөөс эвгүй үг яриа гаргадаг болжээ. “Тусгаарлачихна шүү!” л гэнэ. Тувачууддаа хандан тусгаар тогтнолын үзэл санааг цухалзуулна. “Хэрвээ тусгаарлавал бид Дубай болно шүү” л гэдэг.
Монгол нутаг л юм болохоор Тува маш их ашигт малтмалын баялагтай. Дэлхийд 3-рт орох коксжих нүүрсний орд бий. Зэс, кобальт, никель, уран гээд л байхгүй юм байхгүй.
Тувачуудаас өөр, давхар иргэншилтэй уугуул суурин үндэсний цөөнх Орост байхгүй юм. Тэд дотооддоо хэрэглэдэг “тусгаар тогтносон Тувагийн” гэх паспорттой. Тувагаасаа гадагшаа бол Оросын паспортыг хэрэглэнэ. Өөрийн гэсэн шуудангийн маркийг гаргадаг, хэрэглэдэг гээд л сонин зүйлс цөөнгүй.
Гадаадынхан Туваг маш их сонирхож буй. АНУ-ын ЭСЯ-ны улс төрийн хэлтсийн 2-р НБД Сьюзан Бодуэн 2 удаа очиж, удирдлагуудтай нь уулзан, хор найруулжээ. Орос Абхаз, Өмнөд Осетийн тусгаар тогтнолыг зөвшөөрсний дараа, нэр дэвшигч Жон Маккейны зөвлөх Рэнди Шойнеманн нарын бүлэг улс төрч Татарстан, Башкортостан, Чечень, Ингуш,Тува зэрэг үндэсний эрх чөлөөний төлөө тэмцэж буй улсуудын тусгаар тогтнолыг зөвшөөрөх төсөл боловсруулж, төрдөө өргөн барьсан. Сорос зэрэг нэрт зүтгэлтэн ч энэ төслийг дэмжсэн.
Их Түрэгийг байгуулахыг мөрөөддөг Түрк энд маш идэвхтэй. Тувагийн баялгийг сонирхсон хятадууд элдэв бодлого явуулж буй. Хэсэг хятад бизнесмен Кызыл-Эрдэнэтийн төмөр замыг барих саналыг Тувагийн удирдлагад тавьжээ. Үүнийг тувачууд их л нааштай хүлээж авсан ч, Кремль дургүйцэж байгаа ажээ.
Тувад төмөр зам огт байхгүй, авто зам нь ч муу. Оросын зүгээс харьцахад газарзүйн хувьд асар хүндрэлтэй, өндөр уул нуруу, нэвтрэшгүй тайга, намаг балчгийг туулах болдог, Монголтой бол тэгш нутгаар нийлдэг. Тувад анхны автомашин Монголоос очиж байсан юм.
Энэ жижиг улсын төсвийн 96% нь Кремлийн өгөх дотациас бүрдэнэ. Эдийн засаг гээд байх юмгүй. Оросын мансууруулах бодисын зах зээлийн 1/3-ийг хангадаг нь л хамгийн том эдийн засгийн салбар нь. Гэмт хэргийн төвшин нь Оросын төвшингөөс 2 дахин өндөр. Лениний гэх төв талбайгаа Ардын болгож өөрчлөн нэрлэсэн. Төв талбайн хажуугаас нь л ядуусын хашаа хороо эхэлнэ...
Хүн ам нь 308 мянга. Ам км нутагт 1,8 хүн оногдоно.
Тува хаашаа явна вэ?
Ч.Мөнхбаяр
Оросын хэвлэлүүдийн материал дээр суурилан тоймлов
Сэтгэгдэл0
sain bn Tuva
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM TEGEED???
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
Манай Хөвсгөлийн дархадууд 1911 оноос өмнө Халхын харьяаны Урианхайн Хязгаарт хамаардаг байсан. Тэд 2 хошуу болж тэдний бүрэлдэхүүнд ордог байсан. 1912 онд Богд хаант Монгол улс тусгаар тогтноход Тувагийн хошуудаас Дархадын энэ 2 хошуу Монгол улсад нэгдэх хүсэлт тавьж бусад 7 хошууд нь Оросуудын хатгаасаар Орост нэгдэх болсон. Одоо Хөвсгөлийн Ринчинлхүмбэ хавийн нутгийн дархадууд монгол хэвээрээ л байна. Жаахан аялагтай л болохоос. Гэтэл тэдний ахан дүүс Тувчууд 100 жилийн дотор шал өөр хүмүүс болсон. Энийг бол оросууд маш сайн хийж Монголчуудыг хооронд нь холтгосон. Тува мэдээж аялага өөр гэхдээ оросууд Монгол үгийг түрэг үгээр хүчээр солих байдлаар маш чадамгай өөрчилсөн. Буриадыг хүртэл Монголтой огт хамаагүй гэж сэнхрүүлсэн шүү дээ.
Монголчууд тувагаа оросоос нэхэж авах цаг болсон
Монголчууд эв нэгдэлтэй хөдлөхөд Туваг хууль зүйн аргаар нэгтгэх боломжтой юм шиг байгаам даа Оросууд Тува гэж улс мэдэхгүй Болсон явдлыг товчилж бичье 2014 онд Оросын том хотод нэг Тува алхаж явжээ Цагдаа дуудаж Тувагийн үнэмлэхийг шалгажээ Орос паспорт дээр Тува үндэстэн гэжээ Тува улс хаана байдгийн гэж цагдаа асуухад би Орос улсын иргэн Тува хүн гэжээ Цагдааг хуурсан дундад азийн цагаач ажилчин гэж баривчилжээ Тува өмгөөлөгч дууджээ Гэтэл өмгөөлөгч нь Тува байжээ Хотын шүүх хуралд шүүгч Тува иргэний өргөдөлийг уншаад жилийн ял өгөх тогтоол гаргаж хүндрүүлсэн Тогтоолын утга нь Тува гэж байхгүй улсаар Оросын цагдаа шүүгч нарыг хуурсан гэсэн юм Энэ нь Оросын мэдээ ТВд сенсаац болсон Генерал Сергей Шойгу улстөрчөөр Орос орон Тува орныг мэддэг гэж бодсон Тувачууд өөрсдийгөө хуурсанаа ойлгосон Оросууд Тува хэлийг Оросчилох зохиомол Тува хэл бий болгох их анхаарсан бдаг Жишээ нь уулыг оол Оюуныг Оюн үсэг болгонд ы үсэг нэмээд бантан болгосон
За, битгий худлаа шаа пизданууд аа. Ганц бех ирээд баридахад нь хавчсаарбайгаад л явуулдаг биз дээ? Энэ 76 ухна чинь тувачуудыг тэжээж чадах юм уу?
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
энэ хүмүүсийг малжуулах бодлого явуулах хэрэгтэй дээ. Тэгвэл өлсгөлөн ядуурал буурна
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
omhii yhryyd ali ni ch bai ar mongol, ovor mongol, buriad mongol, zuva mongol hen ni ch bai gazar shoroon deeree gadnii bool. hohi chini dee. neg negiigee barij aldag shaaruud odoo ingeed hed tasraad boolchlogdood baij baina. yher mongoliin yndsen torh ni tarhigui zombi boltloo munhrah 1 negee yzen iadah tegeed guilgaa guij delhiigeer badarchlah torson gazar shoroon deeree gadniin ezniihee bogsiig dolooh
Chi ch gsn neg heseg n
Чи сайн хэллээ..Эрлийзийн хурлийз Хурлийзийн хув шаар Хув шарын Хувхай голог оо.!!!
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
tuva tusgaar togtnovol mash sain, gehdee oros butarhaas naash moroodol
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
Администрация президента рекомендует российским чиновникам вернуть в страну детей, обучающихся за границей. Об этом сообщает Znak.Com со ссылкой на несколько источников, столкнувшихся с такой ситуацией. При этом предлагается не дожидаться окончания учебы, а перевести детей в российские вузы. На родину также должны вернуться родители чиновников и депутатов, живущие за границей. Рекомендация касается госслужащих и депутатов всех уровней, а также работников государственных корпораций. Как рассказал один из источников издания, пребывание ближайших родственников за границей становилось осложняет дальнейшую карьеру. За последние месяцы ему стало известно о нескольких таких случаях. "В такой ситуации предлагается время на решение вопроса, однако в случае отказа сделать это приема на работу, на которую рассчитывал соискатель места на госслужбе, не происходит", - приводит издание слова чиновника. Как отметил источник, близкий к администрации президента, не последнюю роль в отставке уполномоченного по правам ребенка Павла Астахова сыграло то, что его сын учится за границей. Между тем пресс-секретарь президента России Дмитрий Песков заявил, что ему неизвестно о рекомендации чиновникам вернуть в Россию родственников. "Первый раз слышу", - ответил он на просьбу прокомментировать это сообщение. В апреле 2013 года Госдума отклонила предложение о /Politics/Russia/Parliament/Duma/m.213906.htmlзапрете детям высокопоставленных чиновников учиться за границей. С такой инициативой выступил первый зампред комитета Госдумы по образованию коммунист Олег Смолин. По его мнению, занимающие государственные должности должны учить своих детей в России. Запрет на обучение детей за границей, заявил депутат на заседании нижней палаты, позволил бы тем, кто принимает решения, во-первых, лучше узнать, что происходит в отечественной системе образования, а во-вторых, больше о ней заботиться. Поправки предлагалось внести в закон о запрете на владение заграничными счетами. Ранее неоднократно сообщалось, что родственники высокопоставленных российских чиновников предпочитают жить за границей. Так, по данным основателя Фонда борьбы с коррупцией Алексея Навального, все дети и внуки экс-главы РЖД Владимира Якунина проживают вне России. В ночь с 26 на 27 декабря 1969 года в ходе акробатической операции в тылу врага израильские десантники похитили русский радар П-12 и переправили его на вертолетах в Израиль. В свете недавних поставок России в Сирию ЗРК С-300 и С-400, сегодня эта история приобретает новый смысл. Операция "Тарнеголь (Петух)-53" После победы Израиля в Шестидневной войне 1967 года на Ближнем Востоке установилось затишье. Тотальный разгром армий арабских стран, которых поддерживал и вооружал Советский Союз, лишил арабов огромных арсеналов русских вооружений – израильтянами были уничтожены или захвачены более четырех тысяч русских танков, БТР, стволов артиллерии и других тяжелых вооружений. Потери военно-воздушных сил арабских стран составили более 400 боевых самолетов русского производства. Впрочем, тотальный разгром арабских союзников не остановил руководство СССР. Уже вскоре после Шестидневной войны СССР подписал тайное соглашение с арабами, по которому обязался полностью восстановить военный потенциал разгромленных армий арабских стран. И вновь к арабам потекло русское оружие, объемы поставок достигли почти 10 миллиардов долларов. Сегодня трудно понять, чем руководствовалось советское руководство, одаривая столь ненадежных союзников, какими были арабы, оружием, к которому вскоре присоединились десятки тысяч русских военнослужащих, направленных на войну против Израиля в рядах арабских армий. (Советская помощь арабам оказалась "не в коня кормом" – уже в 1972 году Египет разорвал союзнические отношения с СССР и в крайне унизительной форме изгнал десятки тысяч русских военнослужащих.) В 1968 году, восстановив с помощью СССР свой военный потенциал, арабы развернули боевые действия против Израиля по всей линии разделения арабских и израильских войск. Арабы сознавали свою неготовность к полномасштабной войне против Израиля и потому использовали тактику авианалетов, артиллерийских обстрелов и диверсионных операций, надеясь, таким образом, измотать израильские войска. Расчет строился на ограниченности экономических и людских ресурсов Израиля, чье население тогда едва превышало два миллиона человек. Потому боевые действия в зоне Суэцкого канала и Голанских высот, продолжавшиеся около двух лет, получили название "Войны на истощение". Израиль принял брошенную перчатку. Израильские войска, захватив полное господство в воздухе, приступили к массированным авианалетам на военные, промышленные, энергетические центры арабов. В глубоком тылу противника действовали подразделения израильских парашютно-десантных войск. ( В конце концов, и в Войне на истощение арабы вновь потерпели поражение и опять СССР спас их от катастрофы). В ходе Войны на истощение израильские пилоты обнаружили, что у противника появилось некая новая радиолокационная станция (РЛС), позволявшая обнаруживать самолеты на низких высотах и на большей дальности. Надо сказать, что во время Шестидневной войны в руках израильтян в качестве трофеев оказались русские РЛС П-10 (Волга А) и П-35 (Сатурн). Израильские специалисты детально изучили их и разработали средства радиоэлектронной борьбы, позволившие самолетам беспрепятственно преодолевать системы ПВО противника. Однако новая таинственная РЛС, судя по всему, имела значительно более качественные характеристики, и представляла серьезную угрозу действиям израильской авиации. Вскоре израильской разведке стали известны точные сведения о новом русском радаре – это была РЛС П-12 «Енисей» (дальность обнаружения целей — до 250 км, высота обнаружения — до 25 км). Теперь оставалось найти и уничтожить эту столь опасную РЛС. По данным разведки было выявлено место развертывания РЛС П-12 в районе Рас-Гариб и 24 октября 1969 года израильские самолеты нанесли бомбовый удар. Впрочем, якобы разбомбленная в клочья РЛС продолжила свою работу. Значит, израильские ВВС были введены в заблуждение и удар был нанесен по искусно подставленной ложной цели. Истинное расположение РЛС П-12 было выявлено случайно – 22 декабря 1969 года самолет израильских ВВС произвел аэрофотосъемку некоего подозрительного объекта в 5 километрах от ложной цели. Два молодых офицера-дешифровщика из отдела аэрофотосъемки штаба ВВС, изучая полученные снимки местности при большом увеличении, внезапно обнаружили станцию в глухом уголке пустыни – на выжженном солнцем холме, на котором стояли два "бедуинских шатра". Вблизи этого места не было дорог и к нему вела только тропа, по которой бедуины перегоняли стада коз и овец. Никаких следов средств ПВО или укреплений охраны обнаружено не было – зато на снимках были ясно видны хорошо замаскированные станция, антенна, бункер и палатка. Анализируя аэрофотоснимки, офицеры-дешифровщики пришли к выводу – стремление полностью замаскировать РЛС сыграло с противником злую шутку – она была расположена изолировано, без надлежащей охраны, к ней не было проложено дорог – все перемещения личного состава осуществлялись скрытно и только ночью. У офицеров-дешифровщиков возникла идея – не просто уничтожить РЛС, а попытаться похитить ее и переправить в Израиль: зная ее характеристики, можно было скрыть самолеты от радаров противника. Офицеры-дешифровщики изложили свою неожиданную идею в рапорте по команде. Уже 24 декабря начальник генштаба израильской армии генерал Хаим Бар-Лев провел совещание высших офицеров сухопутных войск и ВВС. Выяснилось, что подобных операций не было в мировой военной практике. Ближайшим аналогом можно было назвать только операцию британских коммандос во время 2-ой мировой войны, когда феврале 1942 года в районе французского побережья Ла-Манша был похищен германский радар "Вюрцбург" и морским путем переправлен в Великобританию. Совещание у начальника Генштаба пришло к выводу: Операция по захвату радара подразделением парашютно-десантных войск и переправка его на вертолетах в Израиль крайне рискованная, но есть неплохие шансы на успех. Руководство и планирование операцией было возложено на командующего парашютно-десантными войсками генерала Рафаэля Эйтана. За авиационную поддержку отвечал заместитель начальника штаба ВВС генерал Давид Иври. Они и спланировали дерзкую операцию по захвату русского радара и переправке его в Израиль, получившую название Тарнеголь (Петух)-53 и больше похожую на сценарий военно-приключенческого блокбастера. Генерал Рафаэль Эйтан пользовался непререкаемым авторитетом среди десантников – на его счету были десятки операций в глубоком тылу врага, его отличали личное мужество, суровость и жесткая требовательность к подчиненным. Генералу Эйтану было привычно действовать в тылу врага в стиле "круши и убивай". Именно такой была проведенная незадолго до этого, 10 сентября 1969 года, десантная операция "Равив". В ходе ее на египетский берег Суэцкого канала была скрытно переброшена израильская десантная группа на шести трофейных русских танках Т-54 и трех БТР-50, которая прошлась огненным валом по тылам врага, оставив после себя сотни трупов, уничтоженные позиции ракетных войск и артиллерии, РЛС, склады и воинские лагеря. Теперь требовалось действовать иначе. Генерал Эйтан знал каждого из своих офицеров – от взводных до командиров парашютно-десантных бригад. Потому для выполнения столь ответственного задания он выбрал разведроту 50-го батальона 35-ой бригады парашютно-десантных войск. Командиром 50-го батальона был боевой офицер подполковник Арье Циммель (Цидон). Циммель происходил из семьи немецких евреев (еки, как их иазывают в Израиле), для которых характерны педантичность, пунктуальность и точность – качества, столь необходимые для успешного проведения такой ювелирной операции. Подполковнику Циммелю было доверено вести в бой своих солдат. На подготовку операции понадобился всего один день. 25 декабря прошла тренировка десантников. В качестве условного обьекта использовалась трофейная русская РЛС П-10, захваченная во время Шестидневной войны. Чтобы ограничить число людей, знающих о готовящейся операции, десантники действовали по-десантному – они скрытно проникли на территорию армейского склада, где хранилась трофейная РЛС и под носом часовых похитили ее. У себя на базе десантники тренировались в захвате и демонтаже РЛС. Им были приданы офицер, специалист по радиолокаторам, и мастера-сварщики, которым предстояло, в случае нужды, разрезать станцию автогеном. Сложнее было летчикам. Для доставки десанта было решено использовать три вертолета Super Frelon, а вот с доставкой РЛС были проблемы. РЛС П-12 была размещена на самоходной базе двух автомобилей ЗиЛ, на одном из которых находилась радиоэлектронная аппаратура с рабочими местами операторов, на втором — антенно-мачтовое устройство. Для автономного электропитания использовались агрегаты ,размещённые в прицепах. Общий вес всего оборудования превышал 7 тонн. В качестве грузовых вертолетов планировалось использовать вертолеты СН-35, но согласно технической документации их грузоподъемность не превышала 3 тонн. Впрочем, израильские летчики в ходе тренировок убедились, что этот вертолет может взять и до 4 тонн нагрузки. Операция Тарнеголь-53 началась в 9 часов вечера 26 декабря 1969 года с массированной бомбардировки израильскими самолетами египетских войск, расположенных в районе запланированной операции. Этим маневром отключалось внимание противника от радара. Pусский офицер Игорь Куликов находился в этот момент в расположении 504-го батальона египетской армии, радиотехнической роте которого и принадлежала злополучная РЛС П-12. Он стал невольным очевидцем разворачивающихся событий: " Начался воздушный налет. Часы показывали двадцать пять минут первого. - Что сообщают с "радара"?. - Их тоже бомбят. О том, что радиотехническую роту бомбят, мы знали и сами, поскольку видели красные нитки трассеров зенитных снарядов - с батареи ложного радара вели огонь. Интенсивность авианалета нарастала. В какие-то моменты казалось, что до утра мы просто не дотянем. Одна из бомб разорвалась между землянкой комбата и пунктом связи батальона. Где-то в половине второго ночи на связь с нами вышел командир радиотехнической роты. Он сообщил, что видит пожар на позиции РЛС. По его словам, "сама станция, видимо, уничтожена попаданием бомбы, так как с ней нет связи". После этого связь прервалась." В реальности события вокруг РЛС развивались следующим образом. Под прикрытием авианалета вертолеты с израильскими десантниками, оставшись необнаруженными противником, приземлились в заданной точке. Разбившись на три группы, десантники двинулись к расположению РЛС. Одна из групп выполняла боевое охранение и минировала тропу, по которой прошли десантники. Вскоре десантники достигли горы, на которой находилсь РЛС. Тут им помог шум работающего генератор станции – из-за него часовые не слышали приближающихся бойцов. Десантники сняли часовых, после чего атаковали палатку, бункер и автомобили с аппаратной: палатка была прошита автоматными очередями и забросана гранатами, ворвавшиеся в бункер десантники забросали его гранатами. В ходе скоротечного боя было уничтожено до 18 солдат и офицеров противника. В бункере были взяты в плен три офицера, оказавшиеся персоналом РЛС, полезным для разработки. После краткого интенсивного допроса все трое пленных согласились сотрудничать и предоставили полный комплект технической документации. Пленных забрали с собой в Израиль. Очистив территорию от противника, десантники приступили к демонтажу РЛС. Тут возникла задержка – по плану демонтаж должен был быть закончен 01:45, но из-за возникших проблем с демонтажем высокой антенны работы затянулись до 02:43. После чего были вызваны вертолеты. Первый вертолет СН-53 приземлился в 02:55. Демонтированные аппаратные были закреплены на наружных подвесках к вертолетам, и переправлены в Израиль. Перед уходом десантники взорвали все, что находилось на территории РЛС и, не забыв установить мины-ловушки, в 04:00 на вертолетах улетели домой. Операция Тарнеголь-53 успешно завершилась без потерь со стороны израильских десантников. В это время на КП 504-го батальона царила паника и неразбериха. Игорь Куликов пишет: "В половине пятого утра один из рядовых сообщил о странном звуке. Выбежав наверх, мы услышали очень мощный и характерный рокот работы двигателей вертолетов. Первое предположение: "Противник под прикрытием авиации намеревается высадить десант!" Минут через тридцать - сорок раздался телефонный звонок. - Евреи украли радар! "
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
Шимон Перес был одним из самых великих фокусников современной политики, способный создавать реальности изменяющие жизнь, возникающие, казалось бы, из воздуха. Шимон Перес умер в возрасте 93 лет 28 сентября 2016 года Мы очень хорошие друзья с Путиным. И я дам вам вкратце содержание одного из наших недавних разговоров. Я сказал ему: «Вам 63 года, мне 93 года. Скажите, что вы хотите достичь в ближайшие 30 лет? За что вы боретесь? Вы надеетесь, позлить Америку? " Он говорит: "Нет" "Америка хочет часть России? Нет. У вас есть проблемы недопонимания с Обамой? " Он говорит: «А почему вы спрашиваете? Я сказал: "Послушайте, я не шпион, вы можете говорить со мной обо всем." Он говорит: «Что вы думаете?" И я сказал: "Америка выиграет, независимо от того, что вы делаете." "Почему?" Спросил он. "Потому что они счастливы, а вы - нет." [Смеется] Я сказал ему дальше. "Когда американец просыпается утром, что он видит? Мексика на юге, и они принимают мексиканцев в своей стране. Канада на севере, они являются лучшими друзьями в мире. А справа и слева есть рыба в воде. О чем Обама должен беспокоиться? Вы, вы просыпаетесь утром, кого вы имеете по соседству? Япония, Китай, Афганистан? Мой Бог! Они знают, что у вас есть много земли, и вы не даете им ни копейки. У вас есть 20 процентов пресной воды, и вы ничего не даете. Так что, когда снег тает в Сибири, первое, что вы увидите там - китайцы. Потому что на востоке много китайцев и не так много русских. Второе, что я сказал ему, было: «У Америки лучшее соотношение между размером земли и размером народа. У вас - худшее. Двадцать миллионов квадратных километров. Мой Бог! Но у вас нет столько людей. Ваши люди умирают. Не обольщайтесь аплодисментами и тем, что люди говорят. Они не простят вас. Почему русские живут только 62 года, в то время как американцы будут жить до 82х лет? " И тогда я сказал ему: "Вы ведете себя как царь." Я сказал: "Что делали цари? Они отстроили два города, Санкт-Петербург и Москву, как витрину. Что бы вы ни пожелали, вы найдете там. Остальная часть России, как Нигерия, покрытая снегом. Ваши люди умирают. Вы не даете им жизнь. Вы думаете, что они простит вас? " "Почему Америка прекрасна?" - спросил я его. "Потому что они дарители. Почему у Европы проблемы? Потому что они берущие. Америка дает. Люди думают, что это потому, что они щедры. Я думаю, это потому, что они мудры. Если вы даете, вы создаете друзей. Самая полезная инвестиция - заводить друзей. "Америка имела мужество принять план Маршалла, огромный кусок своего ВВП они дали этой умирающей Европе. И таким образом, они показали, что это лучшая инвестиция в мире. Там нет ни одной европейской страны, которая не была империей. Французы и англичане, португальцы, все. И что случилось? Они были выброшены оттуда и остались ни с чем. Англия, самая большая империя от восхода до заката, все океаны, и хорошие индейцы вышвырнули их и оставили их ни с чем, кроме трех маленьких островов, с которыми они не знают, что делать. "Поверьте мне, сказал я Путину, враги и вражда являются самыми большими потерями в жизни. Вы инвестируете в глупость. "
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
Тува 1911-1915 онд еерийгее зарлан тунхагласан улс байсан богд хаант монгол улсын бурэлдхуунд орох хусэлт тавиагуй. Оросын эзэнт гурэнд даган орох хусэлт тавьсан байдаг. 1915-1919 онд Хятдын харьяа автономии Монгол улс байсан. 1919-1921 онд нэг генералын эзэмшил хятдын захын муж л болсон байсан. Тиймээс тувачууд хятад, оросын аль нэгийг л сонгох хэрэгтэй болсон. Туваг монголоос булааж авсан гэдэг нь шал худлаа юм. 1921 оноос тусгаар улс байж байгаад 1944 онд ЗХУ-ын бурэлдхуунд орсон.
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
Оросын хөлсний сурталчид Монголд хүртэл коммент бичдэг болж
Менхбаяр аа, чи наад угээ Кызылд очоод тувачуудад нэг хэлээд уз дээ. Шойгу чамайг зугээр орхихгуй л болов уу.
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
Тувачууд угийн түрэг хэлтэй юмуу, сүүлд түрэг хэлтэй болчихсон юмуу? Тэд нар яг монголчууд мөн эсэх талаар судалгаа хийсэн юм бнуу?
Хүннүгийн хаан манай эрины өмнөхөн Азовын тэнгис орчмоос нүүдэллэж ирсэн Түрэг амйгуудад Умард Алтайд газар өгсөн. Тэд нь үржиж олшроод тэр хавийн монгол аймгуудыг түрэгжүүлсэний нэг нь одоогийн Тува.
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
энэ мөнхбаяр хий юм үзээд үлгэр бичдэг болж. хэзээ ч тийм болоогүй. хятадад эсвэл дагаар орох уу?
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
Үүнээс өөр ярих чухал сэдэв энэ Мөнхбаяр гээч нөхөрт олдохгүй байгаа юм байх даа? Даахгүй нохой булуу цуглуулаад түүндээ хахаж .... болдог түүх сонссон уу?
Приходит Путин к гадалке и спрашивает: — А ну, скажи, цыганка, что будет с Россией через 10 лет? — Через 10 лет будет война с Украиной. — Та! — махнул рукой Путин. — Это я и сам знаю, это у нас в планах… Ты мне расскажи что-нибудь жизненное, бытовое, как люди жить будут. Ну, например, сколько через 10 лет в Москве будет стоить бутылка пива? — 6 гривен.
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
Урианхайчууд гэж нэрлэгддэг байсан шүү дээ саяхныг хүртэл. Алтайчууд ба тувачууд. Оросуудаар тархи нь угаагдаад өөрсдийгөө одоо түрэг хүмүүс гээд итгэчихсэн явцгааж байгаа. Монгол гэр, монгол дээл, монгол дуу, монгол хөгжим, монгол хэлтэй боловч хэл ус үс зүсээ түрэгжүүлж өөрчилсөн. Тува хэлийг албаар түрэгжүүлсэн гэж байгаа байхгүй юу оросууд. Шинэ дүрэм үгийн сан зохиож өгөөд, баруун монгол аялгыг нь туйлд нь хүртэл сунгаад түрэг шиг сонсогдож байгаа л даа. Нэг алтайн дуу "Тайгын эзин" ч гэлүү алтайчууд дуулаад байсан. Орчуулга нь гэсэн чин Тайгийн сүнс гэнээ. Тайгийн сүнс нь тайгийн эзэн. Ойлгомжтой монгол үгнүүд байсаан кк.
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
www.tyvanet.com энэ сайтруу ороод тува нар оорсдийгоо хэн гэж уздэг монголчуудыг хэн гэж бодоцгоодгийг тун тодорхой ойлгож болно.Ихэнх туваачуудын "тува нар монголчууд монуу ?гэсэн асуулттай сэдэв дээр бичиж байгаагааснь дугнэвэл монголчууд бол туваад ямарч падлийгуй ердоол энгийн хоршууд,Тува 300 сая хунтэй агуу том турэг ертонцийн,турэг хэл соелтой нэг хэсэг нь гэж бичиж тэр сайтанд ярианд оролцсон монголчуудыг янз бурийн уг хэлээр тал талаас нь дайран доромжилсон нэгл зэвуун цаашаа бодолтой матарууд байналээ
тархиа угаалгасан аргагүй л дээ. гэтэл Туркийн соёл туватай адид байж харагдаач
Алтай талын Монголчууд.Одооны бид л олхиогүйдээ ийм байгшдээ.Бусдыгаа татах хамтрах чадваргүй хэдхэн хулгайчуудаар захируулсан өөрсдөө өрөвдөлтэй амьтас!!
MONGOL ULS MONGOL BOLSON TSAGT IH MONGOL NIILEH BOLOMJTOI
Бидний монголууд оорсдоо гуйрамч байж бас дээр нь нэг Тоба ч билуу Адгийн гуйрамчид нэгтэгээд юу хийх вэ??? Больцгоож уздээ.
ta gogo heljee. omhii yhert tatagdah iamar mal baihav. mongol ni mongoloosoo dajij zugtaana. mongoliin tord garasan hulgaich nar mongoliig uraldaj tsolmono. tord garsan hulgaich luivarchid mongol gej helehees gutaj mongoloor iarihaas ichne. guilgachnaa medehgui bas neg guilgachin mongoliig negtgeh genee.
Солиорцгоохоо боль л доо мөнхбаяр гэж үхэр мөөрөхөө боль л доо
Bogd haant Mongol ulsiin uyed Hovd hot /Hovdiin hyazgaar/iig chuluuluugui /baildan avaagui/ bol unuudur ene fasebook chid tend amidragsadiig Mongol bish geed suuj baih baisaan.Altain Urianhai, Tagniin Urianhai l gedeg baisan.Tuva , Tiiva gej medehgui yum. Ter hyazgaariig chuluuluh janjin hurtel tomilj baisan. Anduuraagui boj hatanbaatar Magsarjav baisan.Ter hun yagaad ajlaa hiigeeguig harin medehgui. Tagniin Urianhaig Mongoldoo hamt uldeeh gej olon hun itgesen, bas zutgesen baih. Umhii Mangaduud hucheer bulaaj avsan. Ter Hemchigiin hoshuu zahiragch Buyanbadrah noyon ni Mongoldoo yegdeh gej neleed uzeed baraagui baih aa.
Bogd haantiig baiguulj, tusgaar togtnoloo sergeen zarlasan noyod uneheer mundag humuus baij gej oilgodog. Odoogiin bid ch dee.Ungursunuu medehgui, unuudruu oilgohgui, uursdiiguu tanihgui baij neg l ih haraaj hashgirsan, haduurch davhisan, busdiig nulimaj, uursdiiguu urgusun teneg golduu sureg shig sanagdah yum daa. yaltai...
Манай 76 илжиг тувачуудыг тэжээлээ юу? Байгаа хэдийгээ амаар нь шороо умхуулчихээд байхад даа. Битгий ийм балай юм бичиж бай.
үхахаха
Тувачууд бол түрэгжсэн монголчууд.Өөрөөр хэлбэл түрэг монголын харилцан үйлчлэл дундаас гарч ирсэн үндэстэн.Тиймээс шууд монгол гэхээр зэвүү нь хүрдэг. Оросууд тархийг нь сайн угаачихсан байдаг. 20-30-д онд монголын бүрэлдхүүнд авах асуудал тавьсан энэ тэр гээд.Дээр нь их түрэг гэдэг солиотууд маш сайн ажиллаж байгаа. Харин танай тувачуудын үндэстэн бүрэлдэхэд монголчууд бас оролцсон гэж яривал ойлгодог л юм.Манай шашины, соёлын байгууллагууд сайн ажиллах ёстой юм, тэгэхгүй байна.
Ядаж үндэстэний бөхөөрөө дамжуулаад нааш нь татаж л байх ёстой юм.Гэтэл дэвжээн дээрээ жалгархаад хавчаад дэмжихгүй байна. Ганц нэг начин төрүүлээд бариад дэмжээд хөөргөөд явбал залуучуудын дунд бөх сонирхогчид олшироод түүгээр дамжаад наашаа ойртох л байх.
Барилдаж байхад тува хүн байж болохгүйшдээ. Тува начин хийвэл тэгээд үхлээ. Хараал доромжлол хуйвалдаан юу болох бол. Тэгж ч доромжлуулах бөхчүүд бишшүү. Монгол бол эз нь ирж аз нь хаяж буй аугаа эх орончдын эх орон. Ямар атагаг санаатай ойрын бодолтой хийрхүү сагсуу хар амиа ганцхан өдрийн эрх ашгаар хоохойлсон
Ted bol Soyduud oiguruud Durveduud bas Haminaganuudiin holtstoi humuus ym.Manai Huvsgul,Uvsiinhantai adilhan gesen ug . Orsuud zuun jil tsuts altgui ajilsan dund ted maani Tureg heltei Hakasuudtai adilavtar ulsuud boltsgoojee undsendee muhuj bui humuus ug ni manai horin hoyr dahi aimag ym daa
Маршал Чойбалсан Тува, Өвөрмонгол гээд Халхдаа нэгтгэх гээд бараагүй юм даа.
Omhii dorvod tsedenbal buur tsaashaa gj bsn hun de
Шаа шаа. Чойбалсан Монголыг нэгтгэх гэсэн хүмүүсийг Пан монгол үзэл гаргасан гээд бүгдийг нь барьж алахыг нь алж, үлдсэнийг нь оросын шоронд хатаасан.
Удахгүй орос задарч олон хэсэг болно оо. Яг л 1990 онд задарсан шиг дахин нэг их задрал явагдах гэж байна.
Украин мукраиныг дарж дарамтлаад Крымийгнь булааж аваад улам томроод байгаа юм бишуу?Юуун задрах манатай!
Хятадтай хамдаж Америктай ана мана узээд ЗХУ шиг хуйтэн дайн уусгээд одно цэрэг зэвсгээ хангинуулаад Сири мирлуу цэргээ бурэн оруулж байнгын цэргийн бааз байгуулаад улам томроод байхаднь юу яриад байнаа хоош?
Ч.Мөнхбаяр чи тувад АН дарга болж офшор хий.
Hahaha, exactly
Тувачуудын тухай сайн мэдэхгүй байгаа бол Баян-Өлгий аймгийн Цэнгэл сумын тува-мончакуудаас асуусан нь дээр байх. Мөн Сэлэнгэ аймгаас Цэнгэл сум руу нүүдэл зохион байгуулсан Тангадын Галсан (Ганц охиноо гадаадын хүнтэй суулгасан хүнийг галсан гэхүү гаслан гэхүү Дөнгөтийн Цоодол)-гаас асууцгаа.
Жинхэнэ эх оронч Дөнгөтийн Цоолод байхад монгол хаачихав. Ер нь бол хажуугийн айлын новшуудтай сууж байхаар өөрсдөө халуун ам бүлээрээ гэр бүл ахдүү дотроосоо л гэрлэж байх хэрэгтэй.
Тэгвэл цус ойртоод дандаа чам шиг даунууд тороод дууснашдээ матараа!
Галсан гуай бол Мончоогуудаас төрсөн одоо мончоогууддаа туслаж явдаг харин нөгөө дуракууд нь муулж ярьдаг.Мончоогуудаас дахин Галсан шиг хүн төрөх юу л бол Тувагаас Цэнгэл суманд тусдамж ирэхээр хуваагаад идчихнэ тэгээд архи уухдаа өөдтэй яваагаа муулна урианхайс мөн ялгаагүй УБ -аас хулхи архи зөөж хороор хордуулж баяжсан нөхөд хэдэн дэлгүүртэй байж л байна
тэнэгт, өөрсдийгөө яая гэж байж бас тува мува яриад бүүр солиорхоно
chinii bvh um chin belen bh chamd gazar nutag ymar vne tseneteig ch medehgvi bj ..bvv huts hoi nasandaa tuva bolj turchuud yaah gej hutsdag bvaa geed yv
Тувачууд еерсдее монголд нэгдэхийг хусч байгаа юу? Чи тэднээс асуусан уу? Чам зевхен газар л хэрэгтэй юу, данжаад аа?
Тува хүмүүс монгол гэрт амьдарч монгол бөх барилдаж, эрийн гурван наадам хийж, хөөмийлж дуулж хуурддаг юм бн лэ. Монголжсон түрэгүүд байх. Оросуудаар тархиа сайн угаалгаад өөрсдийгөө монгол гэж боддоггүй болсон Дээрээс нь сүүлийн үед Туркууд Пантуркын үзэл номлож та нар бол монголчууд биш турк түрэгүүд гэдэг үзлийг байнга сурталчилж бн. Туркууд их зэвүүн новшнууд. Монголчуудтай болохоор та нар бидэнтэй ойр ах дүү төрөл садан нэг үндэстэй, та нар бараг бидэн шиг Турк, чингис хаан бас Турк хүн байсан гэж сурталчилгаа хийдэг. Тэгсэн мөртлөө Тувачууд руу хандахаараа монголчууд бол бидэнд хамаагүй. Харин та нар бол түрэг. Монгол биш. Та нар түрэг хэлээр ярьдаг. Монголчууд монгол хэлээх ярьдаг. Нэг үндэстэн юм бол нэг хэлээр ярьдаг юм. Та нар угаасаа түрэгийн овог. Монголчуудтай хил залгаа нутаглаад монголын зарим заншил ёсыг авсан гэж сурталддаг. Тиймээс бид тэднийг монгол угсаатай гэдгийг нь ойлгуулах талаар ажиллах ёстой юмуу, та нар өөрсдийгөө юу гэж бодно уу өөрсдө мэд. Та нарын ухаан мэдэх хэрэг гээд орхих юмуу гэдэг дээр бид сонголтоо хийх болох байх.
Chi mash zov ajiglalt hiisen bn!!! Ert tsagt Mongolchuud - g huis temterch bsan Tureg-n ur sad ni Turkuud. Mongolchuud bid yahav 2 horshteigee evtei baih bas hoorondoo evtei baih. Ene bol strategi baih yostoi!
МОНГОЛ БОГД ХААНТЫН ҮЕД УРИАНХАЙН ХЯЗГААР ГЭЖ БАРУУН МОНГОЛЫГ ТЭР ЧИГТ НЬ НЭРЛЭДЭГ БАЙСНЫ БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСЭГ НЬ ТАГНИЙН УРИАНХАД БАЙСАН.ХОЖИМ 21 ОНЫ ҮЕЭЭС ЧАНДМАНЬ УУЛ АЙМГИЙН 7 ХОШУУ УРИАНХАЙ БОЛОХОД ЭД НАР БАГТАЖ БАЙСАН. УЛМААР ОРОСУУД ХОЛДУУЛЖ,ХАКАС,КИРГИЗТЭЙ ХАМСААТУУЛЖ,ЦЭДЭНБАЛ ШИГ МОСКВАГИЙН ТАВИУЛЬ САЛЬЖИГ ТОГОО ГЭГЧЭЭР УДИРДУУЛЖ, ЗХУ-ЫН ТҮҮХЭНД 8 УДААГИЙН ЛЕНИНЫ ОДОН АВСАН ГАНЦ ХУЛГАЙЧ БОЛ ЭНЭ БАЙСАН. АРДЫН ҮГ ГЭЖ НЭГ УРВАГЧИЙН ӨЧИГ ШИГ НОМ БАЙДАГ.МОНГОЛООС АНХНЫ 7-ИЙН НЭГ ДУУЧИН НӨХӨР ЭЛЧИНГЭЭР СУУЖ БАЙСАН ХОЖИМ, ХАЗГАР ГЭНДЭН ТОГООГ УРВАГЧААР НЬ ДУУДАЖ ХАМРААС НЬ ЦУС САДАРТАЛ ШААЖ БАЙСАН ГЭНЭЛЭЭ. ЯС ЮМАН ДЭЭРЭЭ МАНЖААС АМБАН ЗАХИРАГЧ СУУДАГ ХАЛХЫН НИЙСЛЭЛ УЛИАСТАЙ, УРИАНХАЙН ХЯЗГААРЫН НИЙСЛЭЛ ХОВД БАЙХ ҮЕД ХОВДЫГ ЯМАР ҮХСНИЙХ НЬ ХАТАНБААТАР, ДАМДИНСҮРЭН НАР ЧӨЛӨӨЛӨХӨВ. 400 ТАГНИЙН УРИАНХАЙД ДААШИНХҮҮГИЙН ПҮҮС ТОНОХ БОЛОМЖ ОЛГОХ НАЙМААГААР ТОХИРЧ, ХҮНД ГАРУУД ХОВДЫН ЖАНГИЙН ХЭРЭМИЙГ ЭВДЭЖ ПҮҮСИЙГ ХУВХАЙРТАЛ ДЭЭРЭМДЭЭД ХЭМ ХЭМЧИГРҮҮГЭЭ БУЦСНЫ ДАРАА, АЛТАЙН ШАР СҮМ ОРЧИМД ДАМБИЙЖАА, ХОВД УЛААНГОМД ХАТАНБААТАР НАР ГАЗАР АВСАН ГЭДЭГ ТҮҮХИЙГ ХАНГИЛЦАГТ БАЙСАН ТАГНУУЛ ОРОС ЭЛЕКСИЙ ЯГ ҮНЭНЭЭР НЬ БИЧСЭН БАЙДАГ. МАНАЙХНЫ БИЧСЭН ТҮҮХ ШААЛ ХУДАЛ ГУЦСАН БАЙДИЙМ ГЭНЭЛЭЭ.АКАДЕМИЧ Ч.ДАЛАЙ ГУАЙ ЯГ САЙН МЭДЭЖ БСН. МАНАЙХАН БӨХ ДЭЭР ӨӨРТӨӨ ТАТАХЫН ОРОНД ГУРВАН Ч МАНГУШИЙГ АМАЛЖ АВААД ХАЯЖ,ӨӨД НЬ ГАРГАХГҮЙ БСН. ОРОСУУД БОДЛОГООР МОНГОЛТОЙ МУУДАЛЦУУЛЖ, ЗЭВСЭГЛЭЖ ХИЛ ДАВУУЛАХ БОЛОМЖ ОЛГОХ,ТЭСИЙН ХУЛГАЙЧ НАРТАЙ ДӨРВӨДИЙН МАЛ ХУЛГАЙЛАХ БОЛОМЖ ГАРГАЖ БСН. ЭД НАР МОНГОЛЖХОД ХҮНИЙ ГАНЦ ҮЕ Л ХЭРЭГТЭЙ. ОДОО ВИЗ ГАЙГҮЙ БОЛСОН ТУЛ УВС,БӨ-ӨӨР ЧӨЛӨӨТЭЙ БОЛГОХ ХЭРЭГТЭЙ, ТЭД ТОД ҮСГЭЭ СЭРГЭЭЖ, СҮМ БАРЬЖ ӨГЧ,ГАНДАНД ШАВЬ СУРГАЖ, ЖАВХЛАНГ КОНСУЛААР ТОМИЛЖ, САЛЬЖИГ ТОГООГИЙН ҮНЭН БАЙДЛЫГ ИЛТГЭСЭН ЗОХИОЛ БИЧИЖ ТУВААГААР ОРЧУУЛЖ, ТАВИХ ХЭРЭГТЭЙ. НУТАГ УС ГЭЖ ЯАВАА ГОЛ МӨРНИЙ КАСКАД УНАЛТ, ЭЭВИЙН ГОЛ,ЭРЧИС МӨРНИЙ УРСГАЛЫГ ИКИЛ, ТОВШУУР, ХӨӨМИЙ,ЦУУРЬ, АМАН ТОВШУУРТ ОРУУЛЖ ЗОХИОСОН АЯЗУУД НЬ ҮНЭН ЯЗГУУРЛАГ. ЭД НАРЫН ХЭЛ ЯРИАНД ЕНИСЕЙН КИРГИЗҮҮДИЙН НӨЛӨӨ ОРСОН БАЙХ. САХА УРИАНХАЙ-ТАГНИЙН УРИАНХАЙ БОЛ ӨӨЛД УРИАНХАЙТАЙ АДИЛ ЯЗГУУРЫН МОНГОЛ ТҮҮХЭН АЙМАГ МӨН БОЛОЙ. ӨӨЛД УРИАНХАЙ НЬ ТАГНИЙН УРИАНХАЙГАА АДИЛХАН ХЭВТЭЖ, МОДОН ТАГШТАЙ, МОДОН ХАЙСТАЙ МОНЧООГ ГЭДЭГ. УЧИР НЬ БҮГД АНЧИН ТУЛ ГАНЗАГАНДАА МОДОН ТОГОО, ТАГШТАЙ ЯВДАГ. АН ХИЙГЭЭД ЧУЛУУ УЛАЙСГААД МОДОН ТОГООНДОО ЦАС ХИЙГЭЭД АНГИЙН МАХАА УЛАЙССАН ЧУЛУУГААР БОЛГОЖ ИДДЭГ БОЛОХООР НЬ ТЭГДЭГ. 13 ЗУУНД МОНГОЛД ИРСЭН ВИЛЬГЕЛМЬ ГЭХ ХЭРМЭЛ ТЭНЭМЭЛ НӨХӨР ЕНИСЕЙН ЭХЭЭР НУТАГЛАДАГ УРЯНГОЙ ГЭХ АНЧИН ЗАГАСЧИД ХӨЛӨНДӨӨ ЯС УЯААД МӨСӨН ДЭЭГҮҮР МАШ СУРАМГАЙ АН ХИЙДЭГ ТУХАЙ БИЧСЭН НЬ БИЙ БАС МОРИНЫ ХАТААСАН ШИРИЙГ ХӨЛД УЯААД ЦАСААР МАШ ГАРАМГАЙ ГАЗАР УРУУ ГУЛГАЖ ГӨРӨӨС ГҮЙЦЭН АГНАДАГ ТУХАЙ БИЧСНЭЭС ҮЗЭХЭД ЦАНА, ТЭШҮҮРИЙГ 800 ЖИЛИЙН ӨМНӨ ХЭРЭГЛЭЖ БАЙСНААРАА ЭНЭ СПОРТЫН АНХДАГЧИД ГЭЖ ДАЙРВАЛ ЗАРГАА АВАХ МАШ ИХ БОЛОМЖТОЙ. ТҮҮХЭН ЭХ СУРВАЛЖ НЬ ЯГ БАЙГААМ ЧИНЬ. ГЭХЧЛЭН БИЧВЭЛ ТЫВА,ДВА, ТУВА,ТОБА ГЭХЧЛЭН МОНГОЛООС ХОЛДУУЛАХ ГЭЭД БАЙГАА ИВАНЫ УЛ ДОЛООСОН НОХОЙНУУД НЭМЭРГҮЙ. НУТАГ БОЛ ҮНЭН ОНГОН ЗЭЛҮҮД, ҮЗЭСГЭЛЭН, ТАНСАГ. СОЁНЫ НУРУУН ДЭЭР ГАРЧХААД ЦУУРЬ ҮЛЭЭЖ ХӨНДИЙГ ХҮНГЭНҮҮЛЖ БАЙХААР ГАЗАР УСТАЙ ЧУЙН ХӨНДИЙ, ГОЛЫН УСНЫ ХҮРХРЭЭ БОРГИОГ ПУТИН ИРЖ БИШЭРЧ БАЙГААД БУЦДАГ НУТАГ. СҮБЭЭДАЙ БААТАРЫН ҮСЭРСЭН ЦУС БАЙХ МАШ ИХ МАГАДЛАЛТАЙ ЭНЭ НУТАГ ТУН УДАХГҮЙ ТУСГААРЛАХЫГ БИД ХАРЖ МАГАД ШҮҮ. ЭЛЭГМЭГ,ӨӨРИЙМСӨГ БАЙХЫГ МОНГОЛЫН ТӨР, ТҮМЭН МЭДЭХ БОЛТУГАЙ. ОЙРДУУД БОЛ МЭДНЭ.
мундаг бичдэг хүмүүс бас байхымаа байхын.
Saihan zadgai setgedeg ovoo gar uu chi
Oopiigoo oirad geed itgechihsen hasag hirgis hujaagiin shees holits l bn
Халх гэдэг чинь манж-хятадыг монголоос халхлах, хамгаалах гэсэн уг юм аа.
Hudalaa moroodol bicheed baih yumaa.tuba nar oorsdoo ertenii tvreg gsraltai mongoltoi ogt hamaaralgui ertenii vndesten gedeg.orosoor gardag ttuba.net -r orood vzbel mongolchuudiig muulj mool gedeg.oorsdoogoo svbeeedei udam gej hutsdag bolobch svbeedei baatar tagna tubagaas 2000 km hol hentii uuland torson mongol urainhai hvn shuu. Ted nsriig mongol heltei bolgoj hvmvvjilen gebel vlgeree.harin tubagiin gants aimagt mongol heleer yridag hvmvvs bii ch odoo tun tsoon bolson do.tuba nar mongold mash muu shuu.
сэтгэгдэл гэхэд ахадхаар юм, нийтлэл бичиж соён гэгээрүүлээч
Хэнтий Хангай Саяны өндөр сайхан нуруунууд Хойд зүгийн чимэг болсон ой хөвчийн уулнууд... Алтайн Урианхай, Тагнын Урианхайг орос салгаж аваад эхлээд Тува гэж нэрлээд сүүлдээ бүр Тыва гэж өөрчлөв. Хойд Монголыг салгаж аваад Буриад гэж нэрлэв. Хятадууд Монголын өмнөд нутгийг тасдаж аваад ӨвөрМонгол гэж адлав. Харин бид дунд нь азаар үлдчээд өнөөдөр бие биеэнээ галзуу ноход мэт хэмлэх, харааж зүхэх, хэрэлдэх, хоосон цэцэрхэхээс өөрийг бодохгүй мунхаглан улс орноо өөрсдийн гараар мөхөөж, мөлжиж, хорлож ирээдүйгээ баллаж байгаагаа ч ойлгох сөхөөгүй. мөнгө, өнгө, эрх мэдэл, эд хөрөнгөнд шунацгааж байна. Бидэнд мөнгөөр арилжигдахгүй үнэт зүйл, эрх ашиг байх ёстой тэрийг маань "зах зээл" гэгчээр халхавчлаад зарчихсан тул бид нэгдэн нийлэх үнэт зүйл эрх ашиггүй, амиа бодож довоо шарлуулахаас цаашхийг харах нүдгүй сохор болсон шиг байна. Энэ байдлаасаа сэрээд "МОНГОЛ" гэдэг үнэт зүйл, эрх ашиг, тусгаар тогтнолын суурь болсон өөрсдийн үзэл сурталтай болох хэрэгтэй байна.
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
nvvdel suudaliig unsh chatsgaa
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
NAAD TUVANUUD CHINI OROSUUDIG DAGAAD YAVSAN,BI CH BAS L TEGEH L BAISAN,HUJAADAA BARIULCHIHSAN UMHII BUUSUNDUU BARIGDSAN HUJAA BOGDIG HUJAA MONGOLIG DAGAH BAISAN YUM UU TEGEED???
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
soyol shashin ni Mongol. Mongol tsustai garaltai tuva ovog olon bii. Tureg garaltai ch bii baih.
TUVA BOL MONGOL BISH,TER CHINI TUVA MALAAA
elee mini chi wu mednee?
Чи өөрөө Монгол биш малаа
chi 90 onoos hoish tursun uhna ishig bh ..tuva chin mongol um shv dee eej aabaasaa asuuj bj huts
Тува бол турэг хэлний нелее орсон монгол овог, аймаг.
Бид чинь нэг л үндэстэн шүү дээ Тува Монгол мандтугй
Битгий шаа чи, за. Буриадуудыг хуйс тэмтрээ близ дээ, та нар.
буриадуудыг Чойбалсан Сталины тушаалаар Монголоос барьж оросруу ачуулсан.Яагаад гэвэл тэд оросын улаан хувьсгалаас дурвэж Монголруу орогнож ирсэн оросын албатууд.Цагтаа 17р зуунд оросуудруу Монголоос сайн дураараа цагаан хааны албат болох гэж урваж явсан илжигнууд.Дандаа цаг уеийн эргэлт хорволтоор очуухэн ашиг хонжоо хайн урваж хорвож явдаг буриадуудыг эзэнднь Оросруунь гаргаж огсон Чойбалсанд ямарч буруу байхгуй
Уунтэй адилаар оноодор ч мон адил Овормонголоос Монголд орогнол хайж ирсэн Хятадын монгол иргэдийг Монголын засгын газар аль нэгэн шалтгаанаар Хятад улсаас иргэнээ буцаан авах хусэлт таавьбал дорнь тэр хунийг Хятадын талд хулээлгэн огдог.Ууний далд учир шалтгаан бол бас л оворлогч нарын туушгай бус урваж шарвах дуртай тэнэг зантай холбоотой.17рзуунд Долонуурын чуулганаар овормонголын тайж ноедууд Ар монголтойгоо нийлж нэгдэх ил задгай боломжоос татгалзаж хятадын нэг муж болох замыг оорсдоо сайн дураараа сонгосон байдаг.Суулд 20рзуунд 2р дайны суулээр Ар Овор 2Монголыг нэгтгэж болох том боломж онгойж 2 талын ард тумнээс санал хураахад овормонголын ноед будуун дарга нарнь унэн худлаа газар янз бурээр хятадуудын ам хэлийг харсаар татгазсан хариу огсон туух байдаг.Яг тэр уед Оросын улаан армийн хучийг Чойбалсан хавсардан ашиглаж БНМАУын 80мянган морьт цэргийн армиар Овормонголыг тэр чигээрнь эзлэн2жилийн турш байрлаж байсан учиртай.Харамсалтайнь манайх дараань оворлогч нар татгалзахад цэргээ гаргах болсон
bid neg tsustai neg vndesten elbegdorjtonguud bol medehgvi oros salgaj avsan um tsuunh bolson vndestenee gazar nutagtaigaa avah hudulguun urnvvley
Тувагийн ард, иргэдээс асуусан юм уу? Авлаа гэхэд тэжээж чадах юм уу? Хятадад зарчих юм биш бээз?
За, шаагаад байгаарай бага ястан, хазгай хэлтэй гэж ад узээд л байдаг биз дээ?
Халхууд та нар халх аялгаар ярихгуй л бол ад узэж хоож туудаг.Соронз шиг татаж нэгтгэж байх естой атал бага ястанаар нь доромжилж тулхэж байдаг. Ингэхэд та нар яг монгол мон уу? Бий бийлгээ байхгуй, хоомий байхгуй,тууль байхгуй.
buriaduudad ch bas bii bielgee baihgui . tegeheer ted bas mongol bish uu? khoomiinii tuhaid hovdiin chandmanii halhuud l mongol khoomiin nuuriig tahaldag shdee. yer n tegeed oiraduud uursduu hajuu haviin tureguudeesee soyoliin nuluu ih avsan shdee.
Буриадууд еохор буждэг юм, хунхууз аа.
yohoriig bii bielgee gedeggui yum shoohuuzaa, terendee tulval halhuud ch bujigtei
Халх бужиг гэж хараагуй юм байна. Нэгийг нэрлэ дээ.
Ернь буриад гэж юу байдын?Хойно Оросод нийт буриадуудын ихэнх буюу бараг 420 орчим мянган хун Монголд 40орчим мянга Хятадад Шинэхэн Баянгол нийлээд 10мянган буряад байдаг.За оросын буриадуудыг бол шууд тооцооноос хасчихаж болно..Хуний тоо олон боловч ямарч нэмэр байхгуй найгуй хавтгайгаараа оросуудад буур уусаад дуусчихсан дандаа хоорондоо гэр орондооч ор хонжилдооч оросоор ярьж орос нэр овог зуусэн нийт буриадуудын 95%торолх хэлээрээ ганц огуулбэрч хэлж чаддаггуй найгуй амьтад байдын.Нийт буриадууд дунджаар тун хулцэнгуй номхон аймхай оросуудын угнээс ер гардаггуй,оросын тор засгийн газраас гаргасан шийдвэрууд тэдний ундэсний эрх ашигтай эрс нийцэхгуй хамгийн муугаар нолоолох хэрцгий буруу шийд гаргасан тохиолдолдч эв нэгдэлтэй олон нийтээр эсэргууцэх ходолгоон гаргадаггуй юуч юм болоогуй дур эсгээдл нух болгондоо нуугдчихдаг хавтгайгаараа аймхай хульчгар хувиа бодсон сонин улсууд.Ийм хулчгар зохион байгуулалтгуй хувь амиа бодсон бэртэгчингууд гэдгийгнь цаад оросууднь сайн мэддэг.Тиймч учраас 50аад оны уеээр Холбооны БН Буриад-Монгол улс гэж байсныгнь Москвагаас буриадуудааснь асууж сонирхолгуйгээр орос голдуу хунамтай хоршоо Эрхуу мужид нэг хэсгийгнь тасдан Усть-Ордын автономын район ногоо талааснь тасдан Чита мужид хамааруулан огч Агийн автономын район гэж нэрлэн нийт буриадуудын нэгдэл нягтралыг сийрэгжуулэн уусган устгах бодлогыг явуулахад мэдээж хэрэг нэгч буриад уунийг эсэргууцэн босолгуй алга ташаадл онгорсон.За яахав энэ коммунист тоталитар нийгэмд болсон асуудал гээд онгороолоо гэж бодое!Тэгвэл яагаад оноодор ардчилсан нийгэмтэйОрос улсад 2013онд Усть-Ордын болон Агийн автономийн районуудыг устган тэндэхийн буриадуудыг Эрхуу Чита мужын оросуудын дунд уусган устгах бодлогыг буриадууд зохион байгуулалттай эсэргууцэлгуй ганц хоероороо гал тогооныхоо ороондоо бухимдаж яриадл онгорсон.Удахгуй Путины засгийн газар Буриад болон Халимаг зэрэг хоерын хооронд жижигхэн ундэсний республикуудийг устгаж эргэн тойронднь байгаа орос мужуудтай нийлуулэх зохион байгууулалтын толовлогоо боловсруулж эхэлнэ гэж зарласан.Жишээлбэл Буриадын БНУлсыг эмхэтгэн Иркутск болон Читийн мужтай нийлуулэн орготгож Байкальский край буюу Байгалийн хязгаар гэсэн том муж байгуулахыг толовлож байгааа.Хэрэв энэ толовлогоо биелэгдвэл буриадуудын мохол сонолийн зам .шулуудна гэдэгнь ойлгомжтой!Энийг зохион байгуулалтай эсэргууцэн оорсдийнхээ ундэснийхээ эрх-ашигийг хамгаалж чадах хоншоортой аавын хуу буриадуудын дундаас гарч ирнэ гэдэгт би лав итгэхгуй!
Халх гэж яг хэнийг хэлдэг вэ? Мэддэг хүмүүс хариулж өгөөч, янз бүрээр л ярих юм.
Тогоонтемер хаантай хамт Бээжингээс буцаж ирсэн хятдын эрлийзуудийг халх гэдэг юм. ТЭД енеег
Хуртэл манж, хятадтай враг барилдсаар ирсэн. Голомт нь Архангай, еверхангай.
Halh gdg undesteng medehgui bn gdg chn oopoo harin hujaa ymu mgld irsen tsagaach uu.buur gaihaad barahgui n
Halhiin havtgai deer zogschood hachin ym asuudag bn shd.he he he
Chi halh mglchuudaasaa iluu hujaa nartai adilhan bgz .horon muu omhii sanaatai mash ajilsag mulguu bas shaal 0 surdag .argagui sh de tariachin hytaduudaar tsusaa selbecheed oopiigoo oirad geed itgetsen uvsiin neg muu hazgai heltei sayhan mgld orj irsen nohor ym chn
Монголын нууц товчоонд халх гэдэг нэртэй монгол овог, омог, отог байдаггуй л юм билээ. Хятдын эрлийзууд гэдэг нь унэн байх шуу.
Монгол улсад монгол, казах, хотон, хятад, орос гэсэн 5 ундэстэн л бий. Халх ундэстэн гэж байхгуй. Халх улс ч гэж туухэнд огт байгаагуй. Эрлийзууд л юм шиг байгаа юм.
Zuun mongold Halh ,Tsahar,Urianhai 3 bagtdag yum. teneg mulguu hujaa sanaatai hazga heltnuud tuuh unsh. Halh chin dotroo 13 zuunii ovog aimguudiig bagtaasan mongol undestnii gol dam nuruu gej medeerei.
Халх гэдэг чинь тэгээд зvvн монгол руугаа буцвал яанам бэ? Данжаад гуай, ай дааяа?
манай мончоог урианхайчуудын цус ойрсон БӨ-д архичид олон бмй тэд нийлж хасгаа муулна долигдоно тэдний цусыг сэлбэхгүй бол болохоо байсан.тэд өөрсдөө мэдэхгүй Алтай суманд 25 тай залуу уб хотоос садангийн хүн нь очиход нүүрээ дараад зугтлаа гэсэн... Тэдний ихэнх нь хилийн 2 ангид ажилладаг одоо БӨ-н архичидийн 90 хувь нь тэндээс тэтгэвэрт гарсан нөхөд бна цус холдуулах бодлого хэрэгтэй болсон цаг...
Halh Mongoloon aldsan baramnuud bisgyi baih yum aa!!ednii baij baigaa ni gadniihanii ides hool bolohod belen bolj dee!!iim beleggyi yum yarij baisanaas angili heleen Mongol bichegteigeen syeaasai daa!!!Mongol gazar hebtej baij Mongoloon aldmaryydiig yabal yhaaryylah be?Hyatad baizaa jims tegyyteng neg Mongol ni zeegeed negee Mongolyyd ni idseer iim ergyy bolson ludnuud uu?...hai byy yzegd!!!!
Хай бvv vзэгд гэнэ vv? Хай ... ??? Орги хужаа байна даа.
Tuva mongol neg l tsustai, mash adilhan
za ter bol unen shu!!! halh tuva 2 hoorondoo ih adilhan. Manai mongolchuud jalganii uzel gej mash aimaar!!!! Odoo tuva, monchoog bitgii hel halhuudiin tsus oirtson. Ovorkhangain batstengel sum, Dornogovi aimagiin urduur sumd tsus oirtolt bas bn. Mongolchuud tuva, halh enee ter geltgui hoorondoo suuh ni zov shu!!!!
Тувачууд хятадтай суух уу?
Манай үндэстэн ястан мончоог гэж бичсэн байдаг Цэдэнбал дарга Чинаагийн Галсанд хандаж Галсаан Монголд Тува байхгүй шүү чи бол Урианхай гэж хэлсэн гэж Галсан гуай өөрөө ярилцлага өгсөн байсан тэгэхээр цаашдаа бид мончоог гэж явах уу тува гэж явах уу тайлбар хэрэгтэй юм шиг цус ойртсон нь үнэн байхаа их л дотуур тамиртай хамилион нөхөд юм шиг байдаг хүнийг нэг удаа ашиглаад хаядаг
Mongolchuud hoorondoo sain suu. Bas deeshee dooshoogoo 9 uyee medej yavah heregtei bn. Manaihan ah duu naraasaa ichdeg aidag zugtdag bolson bn. Daramt bolno gej boddog. Ene ih buruu shu.
9 уе байтугай 3 уеийн намтрыг нь шалгаж байж ажилд авдаг байсан тогтолцоог халхууд устгасан.
Тува урианхайчуудын цусыг холдуулах бодлого төрөөс хэрэгтэй юм даа.Адаглаад Цэнгэл сумын нутагт байрлах орд газруудад халх залуусыг аваачин ажиллуулж л холдуулах хэрэгтэй өнөөдөр цус нь ойртсон бөө олшир ч байгаа нь үнэн юм
Богд Хаант Монгол улсын үед Урайнхайн хязгаар гэж байсан гэдэг. Угаас Монголын уламжлалт нутаг. Газрын зураг дээр ч тийм байдаг. Оросуудын бусармаг үйл ажиллагаанаас болж Оросд нэгдсэн. Урайнхайн хязгаарыг Монголдоо нэгтгэх хэрэгтэй. Манай өнөөдрийн төрийн түшээд гэх юмнууд өнөөдрийн аар шаархан хэрүүлээр улс орныг жолоодож байхаар 5, 10 жилийн цаадхаа хараад ядаж Урайнхайн хязгаар буюу Тагна Тува, Өвөр Монгол, Буриад Монгол, Хөх нуур зэргийг Уугуул Монголтой нь нэгтгэх талаар том бодлого явуулах хэрэгтэй ш дээ. Хэзээ нэгэн цагт эд бүх тарсан Монголчуудыг нэгтгэх Орос, Хятадыг сүйрүүлэх цаг ирэх л болно.
Соросын сангийнхан нэг иймэрхуу едеен хатгалга ярьдаг юм. Монголыг Украины араас оруулах нь уу? Гоминданы хятад санаа яг мен деле.
neteer ingej hamaagui hutsaad heregguiee! hoorondoo evtei l bmaar bn. Odoo ene boh geechees bolj hoorondoo aimshigiin muuhai hereldene. BBoon jalga dovnii uzel. Tsus oirtoj bn!!! Bolohgui shu de.e
Манж чин улсын Тагнын урианхайн хязгаар нь 1911 онд еерийгее зарлан тунхагласан Богд хаант Монгол улсад биш хаант Орос улсад нэгдэх хусэлт тавьсан байдаг юм шуу. Тэр еерийгее зарлан тунхагласан Богд хаант Монгол улс нь 1915 оноос Хятадын автономит улс, 1919 оноос автономитоо сайн дураар устгаж, хятадын нутаг болсныг санах хэрэгтэй. 1921 онд ардын хувьсгал ялж, дахин еерийгее зарлан тунхагласан. 1961 онд НVБ-д элссэнээр жинхэнэ есоор тусгаар Монгол улс болсон.
БНТуваАУ гэж 1921-1944 онд байсан бегеед Монголоос, БНМАУ-аас булаан авсан гэдэг нь шал худлаа юм.
Увс Ховдын хазгай хэлтэй новшнуудыг тэр Туватай нь нийлуулээд Турк руу хеевел таарна.
Mongol Turk 2-g yalgaj chaddaggui tembuursen tolgoi. Tsusaaraa tuuhee bichsen ard tumen shu Mongolchuud bid!!!
Mongol Ulsiin erdemten, erdemted heleltseh ni oirad ayalguu ni 13-r zuunii Mongol bichigiin heltei odoonii halh ayalguunaas iluu oirhon. Uvs Hov
Mongolchuud negdene geheer booj uheh geed baina uu??? 202.126.91.150 chi ooroo zail!!! Mongolchuud tuuhen nutag deeree bn!!!
Халх гэдэг чинь манж-хятадыг монголоос халхлан хамгаалах гэсэн утгатай хятад уг. Эрлийзууд байгаа юм л даа.
ТУВАЧУУД МУУ МОНГОЛ ХҮНЭЭС ДЭЭР ХҮМҮҮС
tuva chin yag unendee mongol bish harin halhajsan oin tureguud l dee. halhiin nuluund ih udaan yavsan oi taigiin ovog aimag baigaa yum. yazguur hel n yaalt ch ugui tureg. harin mongolchuudtai on udaan jil hamt baisnii huvid hel n mash ih mongoljson. ternees bish dnk gii n suldaad uzvel yag mongol bol bish.
Ай данжаад аа. Ай дааяа.
Тува бол нэг үндэстний улс биш.Тэнд тувачуудаас гадна дөрвөдүүд,баядууд бас бий.Тэдэнтэй үндсэн хэсэг болох тувачуудыг хольж хутгаж ойлгож болохгүй.Жишээ нь БНХАУ-н үндэсний үзэлтнүүд, монголд баярцогт зэрэг манай хятад иргэд Ан гэдэг Чайна таунд олон тоогоор байдаг тул монголыг хятадад нэгтгэх ёстой гэвэл язгуур монголчууд зөвшөөрөхгүй.Үүн шиг юм шүү дээ.
tuvad tuvajsan bayaduud bii. bas halhuud ch baidag yum. tedniigee kalgalar gej nerledeg.
Тувачуудын тухай сайн мэдэхгүй байгаа бол Баян-Өлгий аймгийн Цэнгэл сумын тува-мончакуудаас асуусан нь дээр байх
202.179.23.138 дугаартай эрлийз нөхөр комментээс гарвал дээр, монгол монголынхоо тухай бичихээр шээс нь гоожих нээ. Монголд АН, МАН-д Дамба-Очир, Баярцогт зэрэг эрлийз хятад иргэд олон тоогоор байдаг тул дээрхи коммент бичигч шиг олон хүнийг хөлсөлдөг байх даа.
Буриадуудыг гоочлох хэрэггүй ээ.Халхууд хэрвээ буриад шиг оросын харьяанд орсон бол өдийд яг буриад шиг болчихсон л байх байсан.Одоо гэхэд та нар харчих.Эцэг эхчүүд нь хүүхдүүддээ эх хэлийг нь сургая гэхээсээ өмнө гадаад хэл сургана гээд байгаа биз.Энэ бол өнгөрсөн тав аравхан жилийн дотор эх хэлээрээ олигтой найруулаад ярьж ч чадахгүй, бичиж бүүр чадахгүй иргэд бий болчихсон төдийгүй, тэдний зарим нь ичих ч үгүй мэдээллийн хэрэгслээр сэтгүүлч гээд гараад байж байна.Тэгвэл буриадууд хэдэн зуун жил ийм орчинд амьдарсан юм.Бидний монголчуууд дотроос өвөрмонголчуудыг бишрэхээс өөр аргагүй.Тэд энэ олон зуун жил харь соёлын нөлөөнд байсан гэхэд соёлын хувьсгал болохоос өмнө бол ёстой ориг чигээрээ байсан байдаг.Одоо ч сэхээтнүүд нь жинхэнэ үндэстний сэхээтэн шиг өөрийн үндэснийхээ соёл боловсролын төлөө 1930-аад онд Д.Нацагдоржийн үеийн манай сэхээтэн залуус яаж чин зүтгэл гаргаж байсан шиг зүтгэж байна.Гэтэл манай Монгол улсад гайгүй боловсролтой гэгдэж яваа этгээдүүд болох баяр,баярцогт мэт нь улсаа,үндэстнээ гэхээсээ амиа бодож, гадаадынхантай элбэж үндэстнээ цөлмөх ганц зорилготой амьд явж байна шүү дээ.
Оросын буриадууд бол хавтгайгаараа онин нудтэй оросууд болоод оросуудад уусаад дуусчихсан багийнууд,эргээд торолх Хэл соел зан заншлаа босгож чадах ч угуй бутэхч угуй болчихсон матарууд!Оросын буриадууд оноодор чиний хэлдгээр орос хэлээр хэлд ороод дараань хуухдуудээ шууд Гадаад Хэл зааж сургаж эхэлдэг!Торолх хэлээ мэддэг амьтан ганц ч байдаггуй сурахыгч хусдэггуй,хуухдуудээ гадаадад гарч амьдравал тэнгэрийн мундагийг атгасанд тооцдог Сонин тэнэг улсууд!
Тува бол монгол үндэстэн. бидний мах цусны тасархай. маш дайчин эрэмгий, бусдын дарлалд орсоноос үхэхийг дээр гэж цусанд нь нэвт шингэсэн үзэлтэй дарлалыг тэвчдэггүй ,цөс ихт эрэмгий дайчяин язгуурын монгол аймаг. Тийм учраас оросын мэдэлд орсонч тусгаар байдлаа хадгалсаар л байна. Тува монголтой нэгдэх л хэрэгтэй дээ.
тува бол монгол үндэстэн яах аргагүй мөн. Тувачууд эрэлхэг дайчин, цогтой эх оронч ард түмэн. Тийм учраас өнөөг хүртэл оросуудын бодлогыг сөрж эх хэлээрээ засаглаж, устчихалгүй тэссэн байна. Буриадуудыг хар л даа. бараг л орос болчихсон байгаа биз дээ. Буриадын залуучууд эх хэлээ мэдэхгүй оросоор л хуцаж байгааш дээ
би халх хүн гэж цээжээ дэлдэх хэрэггүй. Яг үнэндээ цэвэр халх байгаа юм уу. Улаанбаатар хотын уугуул иргэд хаана байгаа юм бэ.Баруун аймгаас их нүүдэл хотод орж ирж шинэ Улаанбаатарчуудыг бий болгож байна. Ямар хятадууд эзэлж байгаа биш. Монголчууд монголдоо нүүдэллэж байна. Монгол хүнийг халх, дөрвөд, захчин, торгууд, буриад гэж ялгаварлахаа больмоор байна. Цаана чинь хар хятадууд орж ирж монгол цусыг бохирлоод байна. Монгол охидууд хар хятадтай заваарахаа больмоор байна.
eruusuu l mongol shuu de helend ni ch mongol ug mash olon turk ug ch olon er ni mongol turk ali aliniih ni tsus holildson humuus baihaa da
ted husehgui bol bid tedneer yahuu dee buun asuudal l uusgene biz
ТУВАЧУУД, МОНГОЛЧУУД ТА НАРААС ДЭЭР ХҮМҮҮС БАЙНА.
Ойрдын довтолгооноос манж хятадын ар нурууг хамгаалж "АР ХАЛХ"-ын үүрэг гүйцэтгэж байсан манж гаралтай хүмүүс одоо нэрээ солих цаг нь болсон доо. Халхын хавтгай энэ тэр гэж солиорох хэрэггүй. Энэ бол монголын хавтгай.
Халхын хавтгай!Дорвод морвод ойрдуудад падлийгуй,ТЭД нар бол Халхад гуйлга гуйж орж ирсэн цагаачид
odoo yana daa. tsus ni oirtsoor bgaad ene uls maani ...bidnii tsooohon mongolchuud yana daa. Tsoohon shu dee bid nar mongolchuud mini ee.
ЗА . АМЕРИКУУД Л ИЛҮҮ ШҮҮ. ХУДЛАА МАГТАЖ ВИСКИ ӨГЖ ЦӨСИЙГ НЬ ХӨӨРГӨЖ ХООРОНД НЬ АЛАЛЦУУЛАХ НЬ.