Монголчууд ам бүлд хүү төрвөл бөх болно, адуунд унага нэмэхэд аргамаг хүлэг болно гэж дэмбэрэл ерөөлийн дээдийг бэлэгддэг сонин араншин, зөн совинтой ард түмэн.
Уйлагнасан ширхэггүй усан шүршүүр нүүр нүд шилбүүрдсэн хуйсагнуур өглөө. Завхан гол чигээс Замын дугуй Өндөр харын завсар зөргөөр гурван морьтон айсуй.
Нүүдэлчин Монголчууд бидний өвөг дээдсийн мянган мянганы тэртээгээс бий болгосон олон сайхан ёс журам, өв соёл, сургаал номлол, амьдралын эгэл жирийн зан заншил тэргүүтэн дэлхий нийтийн анхаарлыг татан, тэр хэрээрээ хүмүүний аж амьдралын жишиг, чиг хандлага болох төлвийг нэгэнт олсоор байгаа нь бахархалтай.
Гэтэл аварга уурлаж "Шар болохоо алдсан турсага байна" гэсээр хайнагаа гаргаад өөрөө хоёр мөрөөрөө оосорлоод явдаг юм байна.
Өвөрхангайн Цоодол арслангийн тухай үүвэр түүвэр тэмдэглэлээ баяжуулан ном болгооч гэсэн дүү насны хоньчны хэлсэн нэгийг бодогдуулав.
Нөгөө алтан Прага хотноо хөл тавилаа. Хотын гоо сайхан, хөлхөлдөж бужигнасан хүн зон, сүлжилдэж давхилдсан машин тэргийг харахад манай улсын баяр наадам болж байгаа юм шиг газар байв.
Буянт Ухаагийн дэнж тоосорч байна даа. Хотод ирсэн чинь бие баригдаад, хөлс урсаад нэг л биш. Улсын цолтой томчуулын дэргэд зодгоо өвөртөө хийж, дэвжээ баахан тойров.
Багш хүн гэдэг юмыг яг л онож хардаг юм байна лээ. Би ер нь үгнээс нь зөрж байгаагүй. Тэр үед сэтгэл хөдлөлдөө хөтлөгдөөд хамаагүй барилдсан
Монгол бөхийг дагаж яваа хар сүүдэртэй зүйл бол энэ шүү дээ. Байдаг, байдаггүй гээд яриад байдаг. Гэтэл байдаг нь угаасаа ойлгомжтой болчихсон эд шүү дээ. Нууж хаах гээд байх шаардлага ч байхгүй.
Тэр наадмын өглөө миний сэтгэл санаа тайван байсан. Өмнөх жилийг бодоход би харьцангуй тайван байлаа. Аймгийн цолтой байхдаа “За, нэг начин болчих юмсан. Начин начиндаа муу начин биш, начин шиг начин болчих юмсан, сайхан барилдаан үзүүлчих юмсан” гэж бодож явлаа.
Говь-Алтайн Сочин гэхээр цээж бөгс тэнцүүхэн, улаан хүрэн царайтай хөрслөг эр гэж бодох лавтай. Бяраар бол хэн хүнд ноёлуулах бөх байгаагүйг мэдэх хүн олоон.
Тэрээр 16 настайдаа аймгийн баяр наадамд тав давж аймгийн начин цол авчээ. 1936 оны Улсын баяр наадамд зодоглож 1024 бөхөөс тав давж Монгол Улсын начин цолыг 24 насандаа хүртжээ.
Монгол улсын өсөн нэмэх, үнэн хүчит, тун ч гарамгай чимэгт начин Дашдаваа нь 1940 онд Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сумын нутагт төрсөн. 1959 онд сумынхаа наадамд түрүүлж бөхийнхөө гарааг эхэлсэн.
Социалист орны нэг удирдагч ирсэн юм. Нэрийг нь мартчихаж. Спортын төв ордонд 28 бөх барилдаж Бээжин аварга, Мижиддорж арсланг давж, Мижиддорж намайг давж, бид гурав ингэж гурван удаа тойрч барилдаад түрүү бөхийнхөө шагналыг хувааж авч байлаа.
Жагааг гурав дээр гаргаж өгсөн удаа бий. Бид хоёр нэг нутаг ус, нэг байгууллагын бөх. Олон жил хамт бэлтгэл хийсэн, нэг нь цол авчихсан, нөгөөгөө дэмжих гээд л. Энэ бол байх л асуудал гэж бодож байна.