Үүнийг баталж “Англи улс Энэтхэг улсыг хөгжүүлээгүй харин эсрэгээр Энэтхэг улсын баялгаар Англи улсыг хөгжүүлсэн” гэж Байгаль орчны шинжлэх ухаан, технологийн хүрээлэнгийн (ICTA-UAB) профессор Доктор Жейсон Хикел онцоллоо. Байгалийн асар их баялагтай баян чинээлэг Энэтхэг орон ядуурсан нь колончлогчидтой холбоотой нь эрүүл хүний нүдэнд тодорхой харагддаг. Тэдний бодлого шат дараалалтай явагдсан.
Колумбын Их сургуулийн хэвлэлд саяхан нийтэлсэн нэрт эдийн засагч Уца Патнайкийн хийсэн шинэ судалгаа Британий эдийн засгийн талаар худал зүйл тараадаг байсныг бас дахин баталж судлаачдад өндрөөр үнэлэгджээ. Татвар, худалдааны талаарх бараг хоёр зуун жилийн нарийвчилсан мэдээлэлд үндэслэн Патнайк 1765-1938 оны хооронд Британи Энэтхэгээс нийт 45 их наяд доллар гадагш гаргасан гэж тооцоолжээ.
Энэ судалгаан дээр түшиглэн өөр нэгэн том судалгааг Жейсон Хикел хийсэн байна. Доктор Жейсон Хикел нь “ The Divide and Less” номын зохиогч юм.
Хэтийн төлвийн хувьд 45 их наяд ам.доллар нь өнөөгийн Их Британий жилийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүнээс 17 дахин их тул хэмжээлшгүй мөнгө. Хулгайг хэрхэн үйлдсэн бэ? Эхлээд Энэтхэг улсыг хөгжүүлэх нэртэй сан байгуулагдсан. Энэ нь хөрөнгө оруулах хэлбэрээр хийгдэж, үндсэндээ Энэтхэгээс бараа бүтээгдэхүүн худалдаж авахыг хүссэн хэн бүхэн зөвхөн Британий сангаас гаргасан өвөрмөц цаасан валют ашиглах гэрээ байгуулжээ. Үнэт цаасыг алт эсвэл мөнгөөр л худалдаж авдаг. Тиймээс худалдаачид Лондонд төлбөрөө алтаар төлж, оронд нь энэ цаасыг авна. Дараа нь үнэт цаасыг Энэтхэгийн үйлдвэрлэгчдэд төлбөр төлөхөд ашигладаг байв. Энэтхэгчүүд орон нутгийн колоничлолын оффист энэ цаасыг бэлэн мөнгө болгохдоо татварын орлогоосоо буюу дөнгөж цуглуулсан рупигээр “төлжээ”. Тиймээс тэд хоёр дахь удаа үнэт цаас авахын тулд хамаг цалингаа өгч яг үнэндээ залилуулсан байна. Үүний зэрэгцээ Энэтхэгчүүд экспортынхоо хариуд цаас авч оронд нь Лондонд бүх алт, мөнгө өгч дуусгав.
Өөрөөр хэлбэл хөгжлийг дэмжих сан гэсэн нэрийн дор гаргасан ямар ч утгагүй цаас авахын тулд Энэтхэгчүүд хамаг алт мөнгө, цалингаа өгөөд өөрсдөө ард нь алтгүй, мөнгөгүй юу ч үгүй хоцорсон гэсэн үг. Авлигад идэгдсэн тогтолцоотой Энэтхэг улс 20-р зууны эхэн үед гучин жилийн турш бодит орлогогүй, үндэсний данс алдагдалтай байв.
Ийнхүү баялгаа экспортлоод ядуурсан учрыг тэр үед хэн ч ойлгоогүй. Учир нь экспортыг бүхэлд нь Британи эзэмшиж байв. Хамгаа алдаж улам ядуурч байгаагаа ойлгосон ард түмэн хэдэн удаа босож, нөхөн төлбөр шаардсаны үр дүнд 2014 онд санал асуулгаар шийдэхээр болжээ. YouGov-ын санал асуулгаар Британий хүмүүсийн 50 хувь нь колоничлол колоничлуулагчдад ашигтай байсан гэж үзэв. Тэн хагас нь энэ зохиомол “алдагдал”-ыг Энэтхэг Их Британий өмнө хүлээсэн үүрэг хариуцлага гэж үзжээ. Өөрөөр хэлбэл энэтхэгчүүд өөрсдөө буруутай болж таарав. Үүнд суурилан хариу арга хэмжээ авна хэмээн Их Британи Энэтхэгийн үйлдвэрлэгчдийн зохих ёсоор эзэмшдэг асар их хэмжээний орлогыг таслан зогсоов. Ингэмэгц энэ нь “алдагдал” болж Энэтхэг импортоо санхүүжүүлэхийн тулд Британиас зээл авахаас өөр сонголтгүй болгов. Тиймээс Энэтхэгийн нийт хүн ам колончлогч ноёддоо хүссэн хүсээгүй ч ямар ч шаардлагагүй өрөнд орж баригдсан нь Британий хяналтыг улам бүр бэхжүүлэв.
Ийнхүү хөгжлийг дэмжих сан нэртэйгээр эхэлсэн боолчлолд Энэтхэг улс мэдлэг чадваргүй, авилгад идэгдсэн төрийн уршгаар үе дамжин оржээ. Дааж давшгүй өрөнд орж туйлдан ядарсан ард түмэн үйлдвэрлэл явуулж амьдрах гээд чадалгүй үгүйрэн хоосорч, бүр хөдлөх тэнхээгүй болтлоо ядарчээ. Тийнхүү амьдрах аргагүй ард түмнийг аминдаа арчаагүй тул ийнхүү амьдардаг гэж зарим хүмүүс өнгөц дүгнэдэг. Гэтэл тэд ямар их хууран мэхлэлтэнд өртөж зовсоор сүүлдээ амьдрах итгэлгүй байдалд орсныг зарим хүмүүс ойлгодоггүй.
Британи Энэтхэгийг хөгжүүлээгүй. Эсрэгээр Энэтхэг Их Британийг хөгжүүлсэн. Өнөөдөр Британиас юу шаардаж байна вэ? Британичууд уучлалт гуйх ёстой юу? Мэдээжийн хэрэг. Нөхөн төлбөр төлөх үү? Магадгүй л юм. Учир нь Патнайкийн тодорхойлсон төлбөрийн дүнг нөхөхөд Британи хангалттай мөнгөгүй байж магадгүй юм. Энэ хооронд бид түүхийг үнэн зөв тийш нь эргүүлээд явж болно. Их Британи Энэтхэгийн буянаар биш харин дээрэм тонуулаар мөн Их Британий аж үйлдвэрийн өсөлт нь уурын машин, хүчирхэг байгууллагуудын ачаар биш харин хүчирхийллээс шалтгаалсан гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй гэж судлаачид үзэн нэр хүндээ өсгөсөн билээ.
Энэ бүхнийг ойлгох сэтгэл ухаант Монгол түмэнд байгаа тул хөдөө гадаагүй л эх орноо ухуулахгүй гэж тэмцэж байна. Эх орноо хамгаалагч бүхнийг Тэнгэр тэтгэнэ.
Англи улсын хөгжлийн сан, хөрөнгө оруулалт гэх мэт нь Монголд огт хэрэггүй зүйл гэдгийг ухаантай ард түмэн аль хэдийн ойлгожээа. Монголчуудад тэр сан хэрэггүй, Англичуудын тусламж ч хэрэггүй. Учир нь энэ бүхэн авилгачдыг урхидах зорилготой. Хамгийн гол нь Монголын ард түмэн авилгачдын халаасанд орсныг төлөөд сууж байдаг хүмүүс биш. Харин Монголчууд өөрсдөө эх орон эд баялгийнхаа эзэн байж эх орноо хөгжүүлэх чадалтай тул энэ бүх зээл тусламжинд бүү хууртаарай. Монголчууд өөрсдөө эх орноо бүтээн байгуулж чадна.
Hickel. J, 2018, How Britain Stole 45 trillion from Indian, they lied about it, retrieved from Al Jazeera News.
Patnaik. P, 2019, Agrarian and other Histories, Asian Studies, Journal of Contemporary Asian, 50, 1-3.
Эх сурвалж: "Ардчилал" сонин
Сэтгэгдэл0
Яг зөв. Энэтхэг хэмээх эртний түүхтэй улсыг Английн колони болж сүйрч ядуурсан гэдэг үгүйсгэх аргагүй үнэн юм. Монголын урвагч нар Англи, америк гэж хуцдаг, ульдаг. Иймд урвагч нарыг монголд хүн гэж бүү тоо. Тэднийг малаас доор үзэж жигшүүлэх хэрэгтэй.
60 сая англи 1тэрбум энэтхэгииг колончилж баив
соёлтой дээрэмчин хамгиин аюултай.
Энэтхэгчүүд ядуу иргэдийнхээ савын авч хаяж үргүй болгох хэрэгтэй.
Америк, Африк, Австрали тивийн бүх улсуудын болон Ази тивийн Энэтхэг мэтийн томоохон улсуудын уугуул иргэдийг бүгдийг нь зэр зэвсгийн хүчээр алж хядан, хүйс тэмтэрч, үлдсэнийг нь хэдэн зууны туршид олзлон боолчилж, эдгээр улсуудын байгалийн баялагийг нь хэдэн зууны туршид хуу хаман тонон дээрэмдсэн Англи, Америк мэтийн барууны орнуудын нүгэл хэдэн зууны туршид , хэдэн мянган жилийн туршид хэзээ ч арилахгүй хүн төрөлхтөний эсрэг үйлдсэн нүгэлт гэмт хэрэг юм. Энэ нүгэл хэдэн үеэр ч арилахгүй бөгөөд Англи, Америк мэтийн барууны орнууд энэ нүглийнхээ үйлийн үрийг мөнхөд эдэлсээр байх болно. Мал шиг болохгүй тулд дэлхийн түүхийг уншицгаа!!!
АНУ 1945 онд Японы Нагасаки, Хиросима хотод атомын бөмбөг хаяж, 200 мянган хүнийг ганцхан хоромын дотор устгажээ. Мөн АНУ 1970-аад онд Вьетнамд хүнийг эгшин зуур хордуулан алах “Эйджент” хэмээх химийн зэвсэг хэрэглэн олон мянган вьетнамчуудыг химийн асар хүчтэй хороор хордуулан устгажээ. Одоо АНУ дэлхийн хүн амыг бөөнөөр өвчлүүлэн үхүүлэх коронавирус мэтийн биологийн (бактерлогийн) зэвсэг үйлдвэрлэх ажиллагааг дэлхий даяр эрчимжүүлж байна. Дэлхийг дангаараа жанжлах бодолтой дээрэмчин АНУ-аас болгоомжлогтун!!!
Монголын минь мөнхийн хөрш агуу их Хятад, ОХУ цэцэглэн хөгжих тусам дэлхийг ганцаараа мөнхөд жанжлах бодолтой хаа холын АНУ, Англи өмдөндөө улам их шээсээ савируулах юм.
Дэлхийд хаа сайгүй хэрэгжүүлж байгаа луйврыг бодит жишээн дээр олон түмэндээ толилуулж өгсөнд баярлалаа. Манай олигархууд, офшорчид аль хэдийн энэ тухай мэдээд хуйвалдаад хэрэгжүүлсэн. Харин тэд /ард түмэн мэдчих вий/ гэж айж, нууж явсныг нь жишээгээр цухас гаргалаа.
Angili ylas ynen baih aa!!!ter ikhe menge Angilid haanaas baib.Koloni ylasiinhaa mengeer Hatan haanii zarchyylaad baidag menge enee teree chini bygd l nootoi doo?????????????Angili ylas haanaas mengetei bolob?......
Тээр дээр үед бол англичууд ёстой дураараа цөлмөж байсан даа. Ганц Энэтхэг ч биш. Одоо өөрсдийгөө хамтын нөхөрлөлийн лорон гэж нэрлэсэн олон боолуудаа хэтэрхий тонон дээрэмдэж байсан. Тэдэнд юу үлдээсэн гэхээр хазгай муруй англи хэл л үлдсэн.Дөнгөж сая 21 р зуунд монголын Оюутолгойг яаж ичгүүр сонжуургүй дээрэмдсэн жишээ цоо шинээрээ байхад Энэтхэгийг яасан нь тодорхой. Оюутолгойн орд гэхэд Эрдэнэт үйлдвэрээс 7 дахин их нөөцтэй атлаа энэ ордын бүх баялагийг зүгээр цөлмөөд зогсохгүй бүүр өрөнд оруулж садист таашаалаа хангахаар гэрээ хийсёэн байсныг саначих.Дээд Тэнгэр ивээж монголчуудад саруул ухаан өгснөөр АН гэгч жорлонг сөнөөж МАН г гаргаснаар бид баялагаа эзэн хүний ёсоор буцааж авсан. Дайсан буулт хийсэн.АНУ бол хорон санаат сатана язгуурт английн хуулбар шүү дээ. Уг язгуур бузар булайн үндэс нь англи юм.
ан бишээ. махн-аас болсын. гэнэдэж тэнэгтчихсэн. ан юу ч мэдэхгүй чадулоол явж байгаа.
анх 1700-д оноос эхлэсэн колоничлол 1940өөд оны сүүл хүртэл үргэлжилсэн гээд бодохоор үнэхээр жихүүдэс төрмөөр . энэ эртний үндэстэй ард түмний хамаг өнгөтэй өөдтэй бүхнийг ховх сорон мөлжсөн байдаг . хатан хааных нь зарлигаар байгуулагдаж энэтхэгт ажиллаж байсан "дорнод энэтхэгийн компани" гэдэг нь энэ колончилолыг бүрэн утгаар нь хэрэгжүүлсэн байдаг . энэ компани нь өөрийн цэрэг арми ,шүүх цагдаатай байсан гэдэг . тэгээд л өмнө зүгээс нь эхлээд хойд зүг рүү афганистаныг эзлэх хүртэл явсан байдаг. колончлогч бол колончлогч . энэ агуу ард түмнийг доромжлон гутаасан зүйлийг ямар ч ичгүүр сонжуургүй хэлж хийсэн байдаг . нөгөө алдарт черчиль - энэтхэгчүүд адгууснууд ,тэд адгууслаг шашинтай . тэд өлсгөлөн байгаа нь өөрсдийнх нь буруу . тэд чандага шиг үрждэг учраас өлсч байгаа юм гэсэн байдаг. дэлхийн нэгдүгээр дайны үед английн талд байлдахаар очсон энэтхэгүүдтэй англи цэргүүд нэг окопд хамт байхгүй гэж эсэргүүцэж байсан гэдэг .
Энэ сэдвийг сайн мэддэг, бас зоригтой хүн байна, Та. Одоо ОХУ-г өөрийн дуулгавартай түүхий эд нийлүүлэгч болгох гээд Украиныг хатгасаар дайн эхлүүллээ. Дайн нь ч бас бизнесс. Баруун гэдэг энэ бүлэг дэлхийг хөгжүүлэх гэдэггүй, өөрсдөө бүгдийг хянах чадвартай байхыг хүсдэг юм. Хянаж чадвал цөлмөж чадна, өөрсдөө хөгжинө. Хятад хяналтаас гарчих гээд байгаа тул хүний эрх энэ тэр гэж байгаад дотроос нь заримыг нь мөнгөар хатгаж байна. Энэ мөнгө сүүлд 10 нугарч буцна. Би ч эдний хатгаасны мөнгөнөөс, мэдэлгүй, хүртэж байсан юм билээ.
Монгол улсын Ерөнхийлөгч нэртэй, хоосон ёслохоос өөр ид шидгүй У.Хүрэлсүх, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, УИХ-ын дарга Занданшатар мэтийн усан толгойлсон юмнуудад нэн түрүүн уншуулах шаардлагатай материал байна! Барууны ертөнцийг хоосон шүтэгч нар үүнийг мэдвээс зохилтой! Элбэгдорж, Эрдэнэ, Сосорбарам, бидон сав г.м. нохдуудын уртаас урт цуваа байдаг, дээр нь Монгол банкны Ерөнхийлөгч, Сангийн сайд, өнөө Английн Хатан хаан гэж гэнгэнээд байдаг мэнгэт Ц.Нямдорж г.м.-р нэмээд байвал дуусахгүй нь дээ.
бидний монголчууд барууны ертөнцөд хөл тавиад удаагүй .энэ ертөнцийн нарийн ширийнийг сайн мэдэхгүй. бид энэ ертөнцөд нүдээ нээж байгаа бяцхан амьтад шиг байгаа гэдгээ ухамсарлаж байх хэрэгтэй мэт . бид гэнэн итгэмтгий ,биднийг амархаан хуурч болохыг хэдхээн жилийн өмнө болсон үйл явдал гэрчилдэг. монголын төрийн нилээд том албаны хүн болох хурцыг монголд суугаа английн элчин сайд яаман дээрээ урьж аваачаад англид болох олон улсын арга хэмжээнд урьсан урилгыг өгсөн байдаг. хурц англид очоод баривчлагдсан . нөгөө урьсан элчин бараг энэ явдалаас өмнө нутаг буцсан байдаг. энд хурцын сайн, муугийн тухай яриагүй . харин монголын төр хүртэл хичнээн гэнэн болохыг түүнийг хэрхэн амархан молигдож золигт гаргаж байгааг харж болно. бид англичуудтай сүжрээд хол явахгүй дээ. биднийг зажлахгүй залгина цаадуул чинь .
Английн эсрэг нууц ажлыг хийж явах нь зөв.
Бурууг бусадаас биш өөрсдөөсөө хай гэдэг үг Энэтхэгчүүдэд яг тохирно.Тэр олон гүрү гэгээтэн гэх сахал үсэндээ баригдсан хар юмнууд нь юугаа хийж байсан юм .?Шашинд идэгдэж сүйрч байгаа улс .Энэтхэгээр л дүүрэн гүрү гэгээнтэн гэх хүмүүс байдаг биздээ?Садгүрү өөрөө Энэтхэгийн төлөө юу сэдэж юу хийсэн юм ?.Ард түмэнээ хуурсан гэгээнтэн нэрнээс цаашгүй урт үстэй ухаан богинотой хэдэн юмнууд дээр далай ламын шашин нэмэгдээд бүүр муудсан .Монгол улс энэ царайгаараа бол шашинд мунхараад Энэтхэгийн хойноос орж мэднэ .Шашинаасаа салцгаа Монголчууд минь Энэтхэгийн гүрү гэгээнтэн гэх урт үстэй хар юмнууд чинь гэгээнтэн биш хүний дүрснээс өөр юм үлдээгүй бугууд .Манайхан тийм ч ийм ч гүрү , ёог ч энэ тэр гээд элэг дөрвөөрөө сөхрөөд байдагаа барьж гүйгээд байдаг нь сайн биш .Энэтхэг бол балмад шашинд дарлагдаад өнө удаан жил болж байгаа улс .Шашинд мунхарсан ард түмэн доройтсоор л байдагын тод жишээ болсон улс мөн .
ok