Үнийн өсөлтөөс үргэлж болгоомжилж ирсэн Монголчуудыг “дефляци” гэх үзэгдэл гайхшруулав. Шинэлэг энэ мэдээнд баярлах уу, эсвэл болгоомжлох уу гэдгээ шийдэхийн тулд эхлээд дефляци гэж юу болох, ямар шалтгааны улмаас үүссэн, хэрхэн өрнөсөн, цаашид яах вэ гэдгийг мэдэх хэрэгтэй.
Дефляци гэж юу вэ?
Ийм нэг жишээнээс эхэлье: 100 тѳгрѳгийн үнэтэй талхнаас ѳѳр зүйл дэлгүүрт зардаггүй улс байв. Хэрэв талхны үнэ ѳсч 110 тѳгрѳг болвол тэр улсад инфляци 10% байсан гэж дүгнэж болно. Эсрэгээрээ, талхны үнэ 10 тѳгрѳгѳѳр буурвал 10%-ийн дефляци бий болжээ гэж үзэх боломжтой. Цаашид 1000 төгрөгтэй хүний худалдаж авах талхны тоо 9 байх уу, эсвэл 11 байх уу гэдэг баримжаа өгөх учраас инфляци, дефляцийг ийнхүү тооцдог.
Манай орны хувьд, мэдээж талхнаас гадна олон бараа үйлчилгээ зах зээл дээр бий. Иймд инфляци Монголд хэд вэ гэдгийг тооцоходоо эхлээд айл өрхүүд хамгийн ихээр худалдан авдаг бараа үйлчилгээнүүдийг сонгож авна. Тухайлбал Улаанбаатарт 329, орон нутагт 214 нэр тѳрлийн өргөн хэрэглээний бараа үйлчилгээг сонгодог. Улмаар тэдгээр бүтээгдэхүүний үнэ тодорхой хугацаанд хэрхэн ѳѳрчлѳгдснийг харьцуулна. Хэрэв үнийн дундаж нь 10% ѳссѳн бол инфляци 10% гэдэг тооцоо гарна. Харин дундаж үнэ буурсан бол дефляци бий болжээ гэж дүгнэнэ.
Мэргэжлийнхний хувьд, “ѳргѳн хэрэглээний 329 нэр тѳрлийн бараа үйлчилгээ” гэдэг урт нэрийг “хэрэглээний сагс” гээд товчилчихдог. Түүнчлэн мах, гурил гэх мэт өрхийн зардалд өндөр жинтэй бүтээгдэхүүнийн үнийн өөрчлөлт хэрэглээний сагсны дундаж үнэд өндөр нөлөөтэй байхаар тооцно. Мөн ямар хугацааны үнийн өсөлтийг харьцуулж буйгаас шалтгаалаад сарын инфляци, жилийн, эсвэл оны инфляци (өмнөх оны эцэстэй харьцуулсан үед) гэж ялгадаг.
Дефляци руу хэрхэн оров?
Ѳнгѳрсѳн 8-р сард Улаанбаатарт жилийн инфляци -0.6% байсан гэдгийг саяхан Үндэсний статистикийн хороонос зарласан. Инфляци ийнхүү хасах утгатай болж, дефляци үүссэн нь дараах шат дараалалтай өрнөжээ:
• I шат: 2016 он гарсаар Улаанбаатарт жилийн инфляци 3% дотор хадгалагдаж байв. Инфляци 1990-ээд онд 300% давж, түүнээс хойш ихэнхидээ 2 оронтой тоогоор хэмжигдэж ирсэн манай орны хувьд энэ нь маш нам дор түвшин юм.
• II шат: 8-р сард хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ, тэр дундаа мах болон ногооны үнэ хямдарчээ. Жишээ нь, 1кг тѳмсний үнэ өнгөрсөн жилийн 8-р сард дунджаар ₮1397 байсан бол энэ жил ₮939 байв. Харин үхрийн махны дундаж үнэ ₮7230-aaс ₮6865 болж хямдарчээ. Хэрэглээний сагсны 30% орчмыг бүрдүүлж, инфляцид том нөлөө үзүүлдэг хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ буурснаар нэгэнт нам дор түвшинд байсан инфляци хасах утга руу орсон байна.
Дефляцийн шалтгаан юу байв?
II шатанд өрнөсөн зүйлс буюу аль хэдийн нам дор түвшинд байсан инфляци хасах утгатай болсон шалтгаан бол энгийн:
• Гантай байсан өнгөрсөн жилтэй харьцуулахад энэ жил нийт нутгаар зуншлага сайтай байсан тул ургац ногоо элбэг, үнэ нь хямд байна.
• Хичээл эхлэхийн өмнө хүүхдийнхээ сургалтын тѳлбѳрийг бэлддэг малчдын хувьд “Оюутны 70” олгодог байсан өмнөх жилтэй харьцуулахад бэлэн мөнгөний хэрэгцээ өссѳн нь лавтай. Улмаар зах зээлд мах ихээр нийлүүлснээр үнэ нь буурсан байх магадлалтай.
Харин I шат буюу ер нь сүүлийн жил гаруй хугацаанд бараа бүтээгдэхүүний үнэ яагаад харьцангуй тогтвортой, үнийн өсөлт нь яагаад нам дор түвшинд хадгалагдаж байна вэ гэдэг чухал асуулт үлдэж байна. Болж л өгвөл “тэнгэрт хадчихдаг” байсан юмны үнэ сүүлийн үед харьцангуй тогтворжиход юу нөлөөлсөн талаар дараагийн удаа авч үзье.
Б. Түмэнцэнгэл
Сэтгэгдэл0
Burying niigem ruu
Тархи – Зүрхний судасны хатуурал нарийсал, ишеми, даралт, хуян зэргийг эрүүлжүүлж, цус шингэлэн холестрин бууруулах үйлчилгээтэй Ли Эр Кан бүтээгдэхүүнийг борлуулж байна. (МУ-д 11 дэх жилдээ борлуулагдаж байгаа) Курс нь: 3 сар - 660’000төг, сараар хэрэглэх - 220’000төг. Утас: 96665038. Танилцуулах бичлэг: www.youtube.com/watch?v=XZjH7-ny-ac
Тархи – Зүрхний судасны хатуурал нарийсал, ишеми, даралт, хуян зэргийг эрүүлжүүлж, цус шингэлэн холестрин бууруулах үйлчилгээтэй Ли Эр Кан бүтээгдэхүүнийг борлуулж байна. (МУ-д 11 дэх жилдээ борлуулагдаж байгаа) Курс нь: 3 сар - 660’000төг, сараар хэрэглэх - 220’000төг. Утас: 96665038. Танилцуулах бичлэг: www.youtube.com/watch?v=XZjH7-ny-ac
"Монгол банк"-ны ерөнхийлөгчөөр ажиллахдаа ямагт алдаатай бодлого гаргасан Н.Золжаргалын балгаар монголчууд санхүү, эдийн засгийн хямралаас ойрын хэдэн жилдээ гарч чадахгүй нь нэгэнт тодорхой байгаа. Энэ хүнээс болж Монголын үндэсний мөнгөн тэмдэгт болох төгрөгийн ханш чихрийн цаас шиг болтол унаж, доллар тэнгэрт хадаж өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнэ өдрөөс өдөрт өссөөр байгаа юм. Ялангуяа гадаадаас оруулж ирдэг юм болгон өндөр үнээр борлуулагдах болсон тул ард иргэдийн амьдрал улам ядуурч, үүнтэй зэрэгцэн худалдан авагчгүй болсон үндэсний компаниуд араасаа хаалгаа барьсан билээ. Бүхэл бүтэн улс орноороо дампуурах зам руу түлхэж оруулсан Н.Золжаргал өдгөө харин ямар нэг хариуцлага хүлээхгүй сураг чимээгүй алга болсон нь хачирхалтай. Түүний боловсруулсан алдаатай бодлогуудын төлөө хариуцлага хүлээлгэх "хоншоортой" хүн байдаггүй юм гэхэд "Үнэ тогтворжуулах хөтөлбөр" гэгчийн хүрээнд төгрөгийг их хэмжээгээр үйлдвэрлэсэн явдалд нь хариуцлага тооцох ёстой. Долоон тэрбум гаруй төгрөг үйлдвэрлэн доллар худалдан авч байсан нь төгрөгийн ханшийг навс унагаж, хямралыг гааруулсан гэдгийг өнөөдөр банк санхүүгийн мэдлэгтэй хүмүүс хэлж байгаа юм. Н.Золжаргалын санаачилж, Н.Алтанхуягийн засгийн газраар дэмжүүлэн хэрэгжүүлсэн энэ хөтөлбөрийн цаана шинээр нэмж үйлдвэрлэсэн төгрөгөөр доллар сольж авах бохир арилжаа дөрвөн жилийн турш тасралтгүй үргэлжилсэн болохыг "Монгол банк"-ны ажилтнууд ч мэдэж байсан байна. Гэсэн ч Н.Золжаргалын санаачилсан бас нэг луйврын бодлого болох "Ажилтнуудаа урамшуулах санаачилга" гэгчид амаа үдүүлэн даргаасаа сэм сэмхэн долларын урамшуулал хүртэх, байр худалдан авах зэрэг ахуй амьдралаа өөд нь татацгаажээ. Түүнээс биш төгрөгийг бөөнөөр нь үйлдвэрлээд доллар худалдаж авах нь улс орны эдийн засаг, нэн ялангуяа санхүү мөнгөний бодлогыг аймшигтайгаар гажуудуулж, хямралд хүргэдэгийг мэдэхгүй хүн "Монгол банк"-нд юу гэж ажиллах билээ. Н.Золжаргал ийнхүү төгрөг үйлдвэрлэн гүйлгээнд гаргахдаа өөртөө маш их мөнгө завшин цулайтлаа баяжжээ. Түүний энэхүү луйварт хамгийн идэвхтэй татагдан оролцсон хүмүүс бол долларын ченжүүд аж. Н.Золжаргалын үйлдвэрлэсэн долоон тэрбум төгрөгийг доллар болгох ажилд гар бие оролцсон ченжүүд үнийн зөрүүнээс нь бас хөөрхөн ашиг олжээ. Төгрөгийг доллар болгон хурааж эхэлмэгц иргэдийн гар дээр долларын хомсдол үүсэн ханш нь зогсолтгүй өсөн нэмэгдсээр хоёр мянган төгрөг даваад явчихсан юм байна. Н.Золжаргал доллар үйлдвэрлэж чадахгүй гэдгээ сайн мэдэж байсан учраас өөрийнхөө эрх мэдэл албан тушаалыг ашиглаж монгол төгрөг үйлдвэрлэн өөрийнхөө халаасыг зузаалсан гэж энгийнээр ойлгоход л болно. Банк санхүүгийн аргаар ч гэдэг юм у бузар санаагаа ч юм уу ингэж баяжсан Н.Золжаргал одоо хаана байгаа нь тодорхойгүй байна. "Монгол банк"-ны ерөнхийлөгчийн албанаас хөндийрсөн даруй хил даван алга болжээ. Саяхан ОХУ-ын Дотоод хэргийн яамны Авлигын эсрэг ерөнхий газрын дэд дарга, хурандаа Д.Захарченкогийн гэрийг нэгжихэд 27 тэрбум рубль илэрсэн тухай дуулиан шуугиан дэлхийгээр нэг дэгдсэн дээ. Түүнийг Оросын баячуудыг шантаажлан, төр засгийн томоохон эрх мэдэлтэнүүдээс авлигадаж авсан их мөнгөө гэртээ нууж байсан хэмээн сэжиглэн шалгаж байгаа. Тэгвэл Золжаргал ч гэсэн түүнээс дутахгүй их мөнгө хаа нэг газар нуусан байгаа нь лав. Иймээс Н.Золжаргал болон түүний ах дүү хамаатан саднуудын гэрт нэгжлэг хийвэл бусармаг аргаар цуглуулсан баахан доллар гараад ирж мэдэх л байх.
3 trillion gsn bhaa
Uneniig helhed shuud l hulgai hiij ehelsenhumuus sh de yun ediin zasag masag
Altanhuygtai niilj huuli busaar mongo hevlej zeel nereer uvs kompaniudad taraaj nogooduuln dollar bolgood gadagsh gargasnaas togrog dollariin haritsaa aldagdaj mgliin ediin zasagiig alsan humuus de ene zolbayr guai n
Hulgaich yaltanhuyg guai n uvsiinhaa jijighen zairmagiin tsehiig hurtel zeeld hamruulsan gj bgm da .baruun zugiin hazgai heltei oirad enee teree gsn ymnuud hytadiin erliizuud mgliig suiruulj duusgaj bn da .noyn elbegeegees avahuulaad
AH DUUSEEREE MONGOLIIN EDIIN ZASGIIG ALSAN HUMUUS DEE, AH JOLJARGAL MUN L MONGOL BANKNI DARGA BAISAN.
Золжаргал та үнэхээр Монгол орныг эдийн засгийг элгээр нь хэвтүүлэхэд онцгой үүрэг гүйцэтгэсэн хүн яах аргагүй та мөн.Үүнийг банк мэддэг эдийн засагч биш жирийн мань мэт нь хүртэл мэдэхийн дээдээр мэдэж өвөр зуураа ярьдаг даанч бидний тэр халаглал та нөхдөд хүрэх биш.Үнэ тогтворжуулах гээд баахан/Мах,гурил,шатахуун гээд/мөнгө үнэгүйдүүлсэн,дээр дээр дурьдсан мөнгө үйлдвэрлэлт,нөгөө талаар арайч гэмээр АНамын,УИХ-ын Зи.Энхболдын дохио загаагаар ажиллад урьдаас нь энэ чинь яагаад ч болохгүй гэдгийг хэлж эсэргүүцэж жинхэнэ мэргэжлийн хүний нүдээр харж ажилладаггүй ёстой л э/засагч хүний хувьд таньд үнэхээр их харамсдаг байлаа.
Энхжаргал э/з-ийг самарч хаяад одоо юугаа донгосч байна. Больж үз.
Маш их тансаг амьдрал д дуртай махан толгой шуналын бузар ард тумний шуухээр орнодоо орно
Энэ хунийг барьж хорьж шалгах хэрэгтэй
Tolgoi muutai 0 amitan min mgl dampuurtsan .odoo zailoo