Баасан - 04 сарын 19,
2024
Ялалтын 70 жилийн ойд
МОНГОЛООС ИРСЭН “ЛЕНД-ЛИЗ”
Дэлхийн хоёрдугаар дайн бол техник-моторын төдийгүй морьт цэрэг, морьдын дэлхийн сүүлчийн дайн байсан гэж хэлж болно. Байлдааны шугамын хоёр талд ачааны хүндийг шууд утгаар нь чирч байсан хэрэгсэл бол адуу байсан юм. Оросын ажилчин тариачны улаан армийн явган цэргийн нэг дивизид 1941 оны зургадугаар сарын 22-ноос өмнө албан ёсоор 3039 адуу байх ёстой байсан юм. Германы “вермахт”-ын явган цэргийн нэг дивизид түүнээс ч их, 6000 мянган адуу байх ёстой байж. ЗХУ руу довтлох үед вермахтын цэрэгт нэг сая илүү адуу хэрэглэгдэж байсны 88 хувь нь явган цэргийн анги нэгтгэлийн мэдэлд байсан юм.
Автомашинтай харьцуулахад морь хэмээх чирэх хүч маш олон давуу талтай байсан юм. Замгүй газраар, түлш, тослох материал шаардахгүй, тэр ч бүү хэл хөлөөр хөглөрөх өвс тэжээлээр өчнөөн удаан хөдөлдөг, хэрэг гарсан үед өөрсдөө эргээд гайхалтай хоол болдог гээд олон зүйл тоочоод байж болно... газар голохгүй явдаг машин техникийн цаг ирээгүй байсан үе.
Дайн эхлэх үед Оросын ажилчин тариачны улаан армийн мэдэлд 526.4 мянган адуу адуу байсан. Харин 1941 оны есдүгээр сарын 1 гэхэд нэг сая 324 мянгад хүрсэн. Цаашдаа энэ тоо өсч 1.9 сая болсон. Янз бүрийн шалтгаанаар дайны талбарт морьд үхэж үрэгдэх нь их байсан. Агуу их эх орны дайны үед зөвлөлтийн тал нэг сая гаруй адуугаа дайны талбарт алдсан гэж үздэг. Германы талын хохирол ч багаар бодоход үүнээс цөөн биш.
ЗХУ дайны эхний жилд 1941 оны зургадугаар сард эзэмшиж байсан 17.5 сая адууныхаа хагасыг алдсан. Зөвлөлт засгийн хяналтад 1942 оны есдүгээр сард байсан газар нутаг дээр нь бүх насны есөн сая орчим адуу л байсан. Өөрөөр хэлбэл, ажиллах чадваргүй, идэхээс өөр нэмэргүй бага насны унага, даага ороод гэсэн үг.
Дайны нөхцөлд ямар шахалт шаардлага байгаад ч машин шиг хийж үйлдвэрлэж болдоггүй зүйл бол адууны тоо толгойг өсгөх явдал байсан юм. Энэ амин хэрэгцээг хангахад ЗХУ-д туслах ганц эх сурвалж Монгол байсан юм. ...Монгол Улс бол нүүдэлчдийн орон, хязгааргүй уудам тал хөндийд чөлөөтэй бэлчих, хагас зэрлэг олон адуутай. Ингээд Монголоос адуу бэлтгэн нийлүүлэх ажил 1941 оноос эхэлсэн байдаг. Монголын Засгийн газраас 1942 оны гуравдугаар сараас бүр төлөвлөгөөтэй бэлдэж эхэлсэн. Дайны дөрвөн жилийн хугацаанд ЗХУ-ын хэрэгцээнд зориулан 485 мянга, өөр эх сурвалжийн мэдээгээр 500 гаруй мянган Монгол адуу нийлүүлсэн гэж үздэг.
Тухайн үед ямар ч үнэ хөлс төллөө гээд хагас сая адуу ЗХУ-д нийлүүлэх газар байхгүй байсан. Ийм тооны хэрэгцээ шаардлага хангах адуу нийлүүлж болох газар хойд, өмнөд Америк л байсан. Авья гэж яриа гаргавал адууны үнэ тэнгэрт хадах байсан байх. Авлаа гэхэд дайны галд шатаж байсан ЗХУ-д авчирна гэдэг бүр хэцүү, бараг боломжгүй байсан гэж болно.
Гэтэл Монголоос харилцан тохиролцсон хямд үнээр, Монголын тал ЗХУ-д урд өмнө тавьсан өр зээлийн хүрээнд, төлбөр тооцоо хийж,хэрэгцээ шаардлагын дагуу нийлүүлж байсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, урд өмнө ирээдүйгээ харан Монголын талд большевикуудын хийсэн хөрөнгө оруулалт ашгаа өгсөн гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл монголчууд зам голохгүй зүтгэх хүчний хэрэгцээ, дайны “машин техник”-ийн дутуу дулимыг нөхөж өгсөн юм. Түүнээс гадна Монголоос нийлүүлсэн хагас зэрлэг адуу европынхны боловсон үржил селекцийн аргаар өсгөж үржүүлсэн адуунаас дайн байлдааны хатуу нөхцөлд илүү тохиромжтой, төвөггүй байсныг бас хэлэх хэрэгтэй... Мөн дээр хэлсэн агт морьд дээр монголын малчид 32 мянган агт, өөрөөр хэлбэл зургаан морьт дивизийг хангах тооны адуу бэлэглэснийг нэмж хэлэх ёстой.
Фронтын шугам дээр 1943-1945 онд байсан таван адууны нэг нь монгол адуу байсан. Манайхан дайны үйл явцад америкийн “лэнд-лиз” буюу туулах чадвар өндөртэй машин ямар нөлөө үзүүлсэн бэ гээд л ярих их дуртай. Харин Монголоос нийлүүлсэн Монгол адуу хэмээх хувилбар байдаг гэдгийг санах хүн өнөө хэр алга байна... Харин би дайны их ачааг чирэн Берлин хүрсэн, “лэнд-лиз”-ийн адуу хэмээх хувилбарыг бидэнд илгээсэн монголчуудад баярлалаа гэж хэлье...
БНМАУ, монголын ард түмний зүгээс ирүүлж байсан тусламж “лэнд-лиз” буюу тэсвэр тэвчээр өндөртэй адуугаар хязгаарлагдаж байгаагүй. Цэрэг дайчдыг хийгээд энгийн ард иргэдийн хүнс хоолны хангамжид зориулан дайны жилүүдэд АНУ-аас ирүүлсэн 665 тонн махан консервийн гүйцэтгэсэн их үүргийн тухай ярьдаг. Гэтэл энэ хугацаанд өөрсдөө хагас өлсгөлөнгийн байдалтай байсан Монгол Улс, 800 мянган монголчууд (тухайн үеийн албан ёсны статистик мэдээгээр ийм тооны хүн амтай байсан) ЗХУ-д бараг адилхан хэмжээний буюу 500 мянган тонн мах ирүүлсэн байдаг. Дэлхийн хамгийн баян орноос ирүүлсэнтэй жишээд нэг бодоод үз.
Ийм хэмжээний мах манайд нийлүүлэхийн тулд Чингис хааны үеийн дайчид их ав хийдэг байсан жишгээр монголчууд 1941-1945 онд цагаан зээрийн сүргийг төмөр замын буудал руу хөөн авчиран авлах ажил хүртэл зохион байгуулж байсан байдаг. Дайн тулааны ар талын газар нутаг шиг үйлдвэр аж ахуйн газрынхаа ажлын цагийг 10 цаг болгож байсан. Энэ мэтчилэн нөөц бололцоогоо шавхан дайчилсан явдал 1944 оны өвлийн зуднаар Монголд гарсан өлсгөлөнд хөтлөсөн юм...
НООС БОЛ ШИНЕЛЬ
Монголын тал нутгаас дайны он жилүүдэд нийлүүлж байсан дараагийн амин чухал бүтээгдэхүүн бол ноос байсан юм. Ноос гэдэг Зүүн Европын галын шугаман дээрх нуувчин дотор зун ч гэсэн байхгүй бол тогтох аргагүй шинель гэсэн үг. АНУ-аас 54 мянган тонн ноос ирүүлсэн байдаг бол Монголоос 64 мянган тонныг ирүүлсэн байна. Өөрөөр хэлбэл, 1942-45 онд зөвлөлтийн дайчдын өмсч байсан шинелийн тавны нэг нь “Монгол” байсан тооцоо гарч байна.
Монгол Улс бас ЗХУ-ын цэрэг армид онц чухал бүтээгдэхүүн болох арьс, нэхийний гол хангагч эх булаг байсан юм. Нэхий дээл, үстэй малгай, бээлий, эсгий гутал нийлүүлэх ажлыг дайны эхнээс хийж эхэлсэн. Германы цэрэг армид 1941 оны арваннэгдүгээр сарын 7-нд Москва орчимд хийсэн сөрөг цохилтын бэлтгэл хүч болох олон явган дивизийн цэрэг дайчдыг Монголоос ирүүлсэн өвлийн хувцсаар хангасан байдаг...
БҮХНИЙГ ФРОНТОД
Мөн түүнчлэн дайны он жилүүдэд германы “пантер”, “барс” зэрэг танкийн хамгаалалтыг цөм цохих боломжтой сум үйлдвэрлэх боломж олгодог, хорвоо дэлхий дээр хамгийн өндөр температурт хайлдаг вольфрам буюу гянт болдыг олборлон авах цорын ганц боломжтой газар нутаг БНМАУ байсан гэдгийг нэмж хэлэх хэрэгтэй.
Зөвлөлтийн цэрэг армид монголчуудын хөрөнгөөр хийж нийлүүлсэн нисэх онгоц, танк дэндүү цөөхөн ёстой л далайд дусал мэт санагдаж болох юм. Гэтэл үүний хажуугаар ЗХУ дорнод хил дээрээ сая хүнтэй цэргийн их Японы довтолгооноос сэргийлэн байрлуулж байхад стратегийн онц чухал үүрэг гүйцэтгэж байсныг бас нэмж дурдах хэрэгтэй...
БНМАУ ард нийтээс цэргийн алба хаах тухай шинэ хууль батлан гаргаж, 1941-1944 онд зэвсэгт хүчнийхээ цэргийн тоог дөрөв дахин нэмэгдүүлсэн. Агуу их эх орны дайны он жилүүдэд өөрөө байлдаагүй байсан атлаа БНМАУ цэрэг армийнхаа зардалд улсын төсвийнхөө 50 хувийг зориулж байсан байдаг. Монголын цэрэг армийг бэхжүүлэх талаар хийж байсан энэ ажил бол Японы Квантуны армийн эсрэг чиглэсэн чухал алхмын нэг байсан юм. Чухам энэ бүхний дүнд ЗХУ Алс дорнодод байрлаж байсан цэргийн бүлэглэлээсээ нэлээд хэдэн дивиз татах боломж олгосон гэдгийг хэлэх ёстой. Энэ бол зөвлөлт-германы нүсэр их фронтын хувьд ч мэдэгдэхүйц нөлөөтэй алхам байсан юм...
Монголын ард түмэн дэлхийн дайны он жилүүдэд үнийн дүнгээрээ 65 сая төгрөгөөр хэмжигдэх алт мөнгө, аж үйлдвэр, хүнс, хөдөө аж ахуйн төрөл бүрийн бүтээгдэхүүн зөвлөлтийн цэрэг армид тусламж болгон илгээсэн байна... Түүнчлэн дайнд шархдаж гэмтэн тахир татуу бологсод, өнчирч хоцорсон хүүхдүүдэд туслах санд таван сая төгрөг шилжүүлжээ. Үүнээс гадна дайны хөлд сүйрсэн газар нутагт дэмжлэг үзүүлж 40 мянган толгой мал, таван сая төгрөг шилжүүлсэн байна...” гэх зэргээр БНМАУ, монголын ард түмний зүгээс Гитлерийн Германы эсрэг сөрөн тулалдсан ЗХУ, зөвлөлтийн ард түмэнд үзүүлсэн тусламжийг үнэлж дүгнэсэн байна.
Өнгөрсөн цагт өрнөсөн үй олон үйл явдлын дундаас судлахаар сонгосон сэдвийнхээ хүрээнд хийх эрдэм судлалын ажлын аргачлал ч юм шиг, их түүхийн дэвсгэр дээр эх түүхэнд холбогдох үнэнийг цойлдон товойлгохын үлгэр ч юм шиг санагдаж байгаа биз.
Олон улсад БНМАУ-ыг хүлээн зөвшөөрөхөд шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэсэн нэгэн үйл явдал чухам л чөлөөлөх дайн ид өрнөж байх үед болж өнгөрснийг энэ бяцхан өгүүллэгт ч орхиж болохгүй санагдана. И.В.Сталин, Ф.Рузвельт, У.Черчиль нар Ялта хотод 1945 оны хоёрдугаар сард уулзан байгуулсан алдарт нууц гэрээ. Энэ гэрээнд: “...Герман буун өгч, Европын дайн дууссаны дараа 2-3 сарын дотор ЗХУ холбоотон гүрний хувьд Японы эсрэг дайнд оролцоход удаах зүйлийг болзол болгов. Үүнд 1. Гадаад Монголын одоогийн байдал (статус-кво)-г хэвээр хадгалах...” гэж хамгийн эхэнд онцолсон байдгийг би хэлж байна. Энэ бол хатуу сэтгэлтэй, харгис хэрцгийгээрээ алдартай хэмээгддэг Сталины зүгээс гэрээ байгуулж байгаа нөгөө хоёр талдаа тавьсан болзол. Энэ явдлын талаар, судлаачид түүхчид янз бүрээр л бичиж, тайлбарладаг. “Тэнхлүүн явахад тэмээ өгсөнөөс тэвдэж явахад тэвнээр тусла” гэдэг үг санаанд буухгүй байна гэж үү. Сталин сандарч байсан байж таарна. Хүн л юм хойно аятай цаг ирэхийн цагт талархсан сэтгэлээ ийм янзаар илэрхийлж гэхэд маргах монгол үгүй л болов уу. Монголын түмэн олны ханилсан нөхрөө хээр хаядаггүйн хүмүүжил ийнхүү Монгол Улсын тусгаар тогтнолыг ЗХУ, АНУ, Ихбритани зэрэг дэлхийн их гүрнүүдээр хүлээн зөвшөөрөхөд хүргэж. Дэлхийн их дайны ойг ялгаж зааглалгүй, ялархаж ихэрхэлгүй тэмдэглэх ёсзүйн эрх ч, ёс суртахууны үүрэг ч монгол түмэн бидэнд бий биш гэж үү.
Дэлхийн II дайны үед монгол түмний баримталж байсан байр суурь, оруулсан хувь нэмрийн талаар гадныхан голдуу бичсэнийг эргүүлэхэд ийм байна.
Санждоржийн ТУЯА /Түүхч/
Сэтгэгдэл0
Сайнхан нийтлэл байна Баярлалаа
ТА ТЭГЭЭД КОММУНД ХӨРӨНГӨ ХУРААЛГАЖ БСАН МОНГОЛЫН МАЛЧИД АДУУ МАЛАА САЙН ДУРААР УЛААН ЦЭРЭГТ ӨГЧ БСАН ГЭЖ БОДОЖ БНА УУ ККККК ЁСТОЙ КОММУНИСТ ҮЛГЭР
чамайг бол хана зогсох үе байсандаа. иймэрхүү хогын шаарнууд эхлээд бууны нохой дараа нь урвагч болдог монгол тусгаар улс болсон яагаад дургүй чинь хүрдэг юм бэ. хятадад чи байсан ч хүн тэрэгчинээс дээш гарахгүй
БООКО-ХРАМ, 202.21.106.128 Нохойн чацга минь, өвөг дээдсийнхээ дурсгалыг чамаар доромжлуулахгүй шүү.
Beejin havnuudiig mash ih uildverlejee! Odoo ch buur deer garaad il tsagaan doromjildog bolj dee! Hytadad ezlegdey l gj bodoj baival choloot songuuli hiigeed bai ! Udahgui mongol hel medehgui hun gishuun bolj ch magad!!!!
Huue, erguu malaa, chi hol ochij huts zaa.
eldev uyangiin halil shuleglesen helbereer bichihee bolivol yasan yum. yalanguya tuuh bolson yavdal bichij baigaa bol.
Дээрх нийтлэлийг ч Монгол хүний ухаанаар бичиж. Гэтэл Оросууд ингэж үнэлж дүгнээд албан ёсоор гаргасан зүйл байна уу? Байдаг бол сайхан л байна.Мөн манайхан хөөрөөд баахан сайн морьдоо өгсөн. Цаашид Монгол адууны генефондод ямар нөлөө үзүүлсэн талаар судалгаа байдаг болов уу?
Монгол хүний ухаанаар бичиж энэ тэр гээд л том андуурсан байна. Үүний эхийг нь оросууд бичсэн. http://rusplt.ru/society/mongolia-v-voine.html Энэ бол нилээд товчилсон, муухан орчуулга болжээ. Хүний юм хуулж тавьчихаад түүхч гээд байгаа юм даа. Эх сурвалжийг нь тавихад яана аа.
Сталин хүүд 2 морь өгье адилхан байлдаж байгаа гитлер хүүд 1 морь өгье
Үнэлээд бидэнд Путинд хандахаар манайхан ойлголтын зөрүү байна гээд нүүр лүү нь нулимаад явуулаа биз дээ?
Үнэлээд манайд айлчлаад, бидэнд Путин хандахаар манайхан ойлголтын зөрүү байна гээд нүүр лүү нь нулимаад явуулаа биз дээ?
Болж, муу пиздaг. Нулимаад явуул.
дэлхийн нэг ба хоёрдугаар дайнуудын тухай бид өөрсдийн бодож явдаг зүйслээ жаахан өөрчилж эргэж харахгүй бол заримдаа ичмээр юм их тааралдах боллоо. жишээ нь агуу их эх оны дайн майн ч гэх шиг. манай агуу их ялалт малалт зөвлөлтийн ялгуусан улаан арми ч гэх шиг хуучраад навтас болчихсон шалны алчуур шиг үнэ цэнэгүй үг хэллэг нэр томъёог одоо хэрэглэх хэрэг байна уу? жишээ нь би хүүхэд байхаасаа л оросуудыг ямар ч ажиг сэжиггүй хэнд ч ямар ч хорон муу санаа агуулалгүй тайван амгалан унтаж байхад нь л германууд итгэл эвдэн халдан довтолж энгийн номхон ард иргэдийг нь хэдэн арван саянаар нь алж устгаад л гэж үнэн сэтгэлээсээ итгэдэг германуудыг үзэн яддаг байлаа. гэтэл цаг хугацаа өнгөрөх бүр түүхийн үнэн бодит баримтууд ар аараасаа цувран өнөөх хүүхэд насны гэнэн бодлууд маань хаврын цас хайлан арилах лугаа алга болж байна. хоёрдугаар дайнд оросууд германуудтай яг адил буруутай байжээ. оросын коммунистууд германы фашистууд яг адил аль аль нь дэлхийд дангаараа ноёрхохыг хүсч байсны төлбөрт орос герман польш англи америк монгол унгар австри еврей олон зуун сая хүн амиараа төлбөр хийсэн байна. гитлер 6 сарын 22 нд орост халдаагүй бол сталин 7 сарын 25 нд эсвэл хамгийн их оройтлоо гэхэд 8 сарын 25 нд германлуу халдах л байж гэдгийг өнөөдөр түүхчид хөдөлгөөнгүй баримтаар нотлоод байна. ингэж дайтахын тулд гитлер сталин хоёр орос герман хоёр орны дунд байсан польш, эстон, латви, литва, румын, баруун укриан, баруун белорусь зэрэг улсуудыг хуваан идсэн байна. оросууд германтай хийсэн нууц тохирооныхоо дагуу бүр аль 39-40 онд финнийг эзлэх гэж халдан довтолсон болов ч харин эрэлхэг финнчүүд тэдний хоншоорыг нь тас цохижээ. тэгэхлээр зөвлөлтийн агуу их чөлөөлөгч улаан арми марми энэ тэрээ гэдгээ одоо хэрэглэхээ больж түүхийн тавиур дээр нь дахин хэзээ ч эргэж хэрэглэхээргүйгээр цааш нь тавих хэрэгтэй болсон юм байна шүү. та минь ээ.
Баабарын зохиосон 90 оны үлгэрээ ярьсаар л байна уу? Хоцрогдсон байна даа. Ойлголтыг өөрчилдөг нь чи биш.
Хүүхээ чи нөгөө урвагч Суворов хочтой нөхрийн номонд баахан автчихжээ. Ахиад өөр номууд уншчихаад хойтонгийн ялалтын баярын өмнө нэг сэтгэгдэл бич ээ хө.
ОРОСЫН БӨГСНИЙ АЛЧУУРУУД ӨМХИЙ ТАВИХАА БОЛИООО
202.21.106.128 Сармис ханхлуулсан пизда минь цагаан хэрэмнийхээ цаана очиж хуцаарай.
БООКО-ХРАМ, 202.21.106.128 Нохойн чацга минь, өвөг дээдсийнхээ дурсгалыг чамаар доромжлуулахгүй шүү.
Орсын коммунист,большвикуудын германы нацистуудтай нийлж дэлхийг ноёрхох гэсэн мөрөөдөлийг нь Нитлер араар нь тавьж түрүүлж довтолсноор их сансан газар 9 шөнө хоосны үлгэр болгосоныг гэрчилсэн түүхийн олон арван баримтууд өнөөдөр ил болоод байхад дээрхи нөхдүүд юунд нь эмзэглэсэн юм бэ.Орчууд Фашист гэрманы холбоотон биш л юм бол яах гэж польшийн армийн тэр олон мянган оффицер генералуудыг алсан байхав,яах гэж финляндруу байрсан байхав.яах гэж латив литив.эстон, баруун укриан, белоруссчуудыг өөртөө хүчээр нэгтгэсэн байхав.Гартаа зэвсэг байхгүй хэдэн арван улаан цэргийг золионд гаргасан байхав Сталин дайн эхлэхэд өөрөө ч учраа олоогүй. Тийм дээч тэр 1937-1939 оных шиг олон мянган хүний цусаар дахин гараа угаасан.Өнөөдөр барууны түүхчид оросын шинэ үеийн түүхчид яг л энэ үйл явдлын үнэнийг илчилж байна.
Баабарын зохиосон 90 оны үлгэрээ ярьсаар л байна уу? Хоцрогдсон байна даа.
103.9.90.230 Баабарын хаяж өгсөн угаадсаар хоолодог монголоо алдсан юмнууд их болж дээ.
Хамаг малаа Орос цэрэгт хураалгачаад идэх юмгүй, хүүхдээ тэжээж чадахгүй замын жинчидэд өргүүлж бсан явдал 1940 өөд онуудад зөндөө штэ. та нар монголын туулсан гай зовлонг битгий тэр муухай найрамдал дружбагийн үлгэрээр мартуулах гээд бай. Социйн үед ч монголчууд ялангуяа малчин монголчууд Оросд дургуй бсан юм
Чиний өвөө тэр үед Улаанбаатарын зах дээр дөпө зараад зогсож байсан юм чинь чи яаж мэдэх вэ? Өвөө чинь ямар дөпө бэлэглэлтэй нь биш дээ.
Олон улсад БНМАУ-ыг хүлээн зөвшөөрөхөд шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэсэн нэгэн үйл явдал чухам л чөлөөлөх дайн ид өрнөж байх үед болж өнгөрснийг энэ бяцхан өгүүллэгт ч орхиж болохгүй санагдана.
Ter Gitler Stalin 2 evseegui n bidend padlii ch baihgui! Harin oros bidniig hytadad ogoogui n chuhal ym shuu!hervee Orosuud Amerikad orgui baisan bol ovormongoliig ch ogchij magadgui l bsn bh! Tuuhee sain unshaa gol n Mongol ulsiinhiig bitgii hytad tuuh unshaad bai!
ЭНЭ ДАЙНД МОНГОЛ ЯЛАГДСАН. ОРОСЫН ТӨЛӨӨ ОРОСЫН УЛААН ЦЭРЭГТ ҮНЭТЭЙ САЙТАЙ ХАМАГ ЮМ АА АЧУУЛСАН. ТЭГЭЭД МУУ ОРОСУУД МОНГОЛД ӨВӨР МОНГОЛЫН ГАНЦ ХОШУУ Ч ТАСЛАЖ ӨГӨӨГҮЙ. ХАРИН Ч МОНГОЛООС БААХАН ГАЗАР БУЛААН ЭЗЛЭСЭН. ЭНЭ БОЛ ЯЛАЛТ БИШ ЯЛАГДАЛ
Танай америк ах чинь өвөр Монголыг Чан Кай Ши өвөөд чинь өгчихсөн дөө. Тэр үед Герман, Солонгосыг сүүлд нь Вьетнамыг 2 хуваасантай яг адилхан юм болсон.
БООКО-ХРАМ, 202.21.106.128 Нохойн чацга минь, өвөг дээдсийнхээ дурсгалыг чамаар доромжлуулахгүй шүү.
Amerikuud urgelj l hytadiin erh ashgiig deer tavidag bsn.
«Ленд-лиз» из Монголии оказался в Великую Отечественную существенной помощью воюющему СССР Вторая мировая была не только первой на свете войной моторов, но и последней великой войной кавалерии и лошадей. Лошадь в буквальном смысле слова вытянула на себе ту войну, причем по обе стороны фронта. Война кавалерий Накануне 22 июня 1941 года на стрелковую дивизию РККА полагалось по штату 3039 лошадей. Но в германском «вермахте» еще больше – по штату в их пехотной дивизии было свыше 6000 (шести тысяч) лошадей. Всего в вермахте к моменту вторжения в СССР использовалось более одного миллиона лошадей, 88% которых находилось в пехотных дивизиях. В отличие от автомобилей лошади, как тягловая сила, имели тогда целый ряд преимуществ – лучше передвигались по бездорожью и условным дорогам, не зависели от поставок топлива (а это очень большая проблема в военных условиях), могли долгое время обходиться подножным кормом, да и сами иногда были еще каким кормом… Мудрый Семен Михайлович Буденный был вполне прав, когда говорил в 1930-е, что лошадь на войне себя еще покажет. Тогда, в 1940-е, на бездорожье Восточной Европы лошадь сыграла свою безальтернативную роль – время массовых гусеничных вездеходов-амфибий пришло куда позже. К началу войны численность лошадей в РККА составляла 526,4 тысячи. Но уже к 1 сентября 1941 года – в армии было 1 млн 324 тысячи этих четвероногих копытных. В дальнейшем число лошадей, обслуживающих войну, только увеличивалось – максимальное их единовременное количество в нашей армии превышало 1,9 млн. Артиллеристы гвардии капитана И. Богомолова переправляются вброд через реку Шешупе. Фото: feldgrau.info Естественно, лошадей точно также убивали в ходе боевых действий, они погибали от переутомления, голода и т.п. Если уж статистика людских потерь имеет разночтения, то статистика лошадиных потерь тем более. Считается, что за время Великой Отечественной войны на полях сражений погибло более миллиона лошадей. Потери немцев в лошадях, как минимум, не меньше. За первый год войны СССР потерял почти половину своего лошадиного поголовья – если к июню 1941 года в нашей стране насчитывалось 17,5 млн лошадей, то к сентябрю 1942 года на территории, контролируемой СССР, осталось всего 9 млн лошадей, включая молодняк, т.е. жеребят, не способных работать, но способных только есть. Но что еще хуже в военных условиях – экстренно нарастить поголовье рабочих лошадей это куда труднее, чем увеличить производство автомобилей. Ведь чтобы жеребенок стал способен хоть к какой-то работе, требуется время, которое ну никак не сократить никакими денежными вложениями или технологиями. Полмиллиона лошадей для фронта И вот с началом Великой Отечественной войны у СССР оказался единственный сторонний источник лошадей – Монголия. Большевики когда-то в 1920-е по сути сами и создали эту «социалистическую» республику из глухой окраины бывшей Цинской империи, заодно вылечив монголов от почти поголовного сифилиса. Сифилисом там с начала ХХ века болело до половины населения: при помощи советских врачей эту эпидемию в начале 1930-х остановили, а со временем и ликвидировали. Помимо того что МНР была советским плацдармом против японского Маньчжоу-Го, она еще сыграла – без сомнения – важнейшую роль в сохранении необходимой подвижности советской армии в годы Великой Отечественной Монголия страна кочевая и лошадей, по сути диких, вольно пасущихся в степях, там было больше, чем людей. Поставки лошадей из Монголии начались уже в 1941 году. А с марта 1942 года монгольские власти начали плановое «заготовление» лошадей для СССР. Читайте в рубрике «История» Война за Отечество еще не законченаИсторики противостоят тем, кто пытается пересмотреть роль России в победе Война за Отечество еще не закончена За четыре года войны Советскому Союзу было поставлено 485 тысяч лошадей-«монголок». По другим источникам – чуть более 500 тысяч. Не зря говорится: «Дорога ложка к обеду». В 1941-45 годах СССР нигде ни за какие деньги не смог бы достать полмиллиона лошадей. Кроме Монголии лошади в таком товарном количестве были только в Северной и Южной Америке – не говоря уж о цене (закупка такого количестве в сжатые сроки взвинтила бы их очень сильно), доставить их в воюющий СССР было бы куда проблематичнее и сложнее, чем весь остальной «ленд-лиз»… Из Монголии лошади поставлялись планово, по условной цене, в основном взаимозачетом за монгольские долги СССР. Таким образом, окупились все политические, военные и экономические вложения большевиков в Монголию. А монголы обеспечили нам лошадиный «ленд-лиз» – крайне своевременный и безальтернативный, закрыв дыру в данном виде военной «техники». Исса Плиев При этом, полудикие, неприхотливые и выносливые монгольские лошади были куда лучше приспособлены для экстремальных условий Восточного фронта, чем их селекционированные европейские собратья. Не зря генерал Исса Плиев, провоевавший в конно-механизированных группах с 1941-го по 1945 годы, от Смоленска, через Сталинград до Будапешта и Маньчжурии, писал позднее: «…неприхотливая монгольская лошадка рядом с советским танком дошла до Берлина». Еще 32 тысячи монгольских лошадей – т.е. на 6 кавдивизий военного времени передали СССР в качестве подарков от монгольских крестьян-аратов. Фактически в 1943-45 годах каждая пятая лошадь на фронте была «монголкой». У нас очень любят изучать вопросы, насколько и как повлиял на победу и ход боевых действий американский «ленд-лиз». Но при этом никто практически не помнит его монгольский конный аналог… Так что за безальтернативный лошадиный «ленд-лиз», дошедший до Берлина, спасибо Монголии, которую когда-то мимоходом, гоняя по степи немца Унгерна, сделали большевики. МНР буквально отрывал от себя мясо и шерсть Но монгольский «ленд-лиз» не ограничивался только выносливыми лошадьми. Большую роль в снабжении Красной Армии и гражданского населения в годы войны играла поставка из США мясных консервов – 665 тысяч тонн. Но Монголия за те же годы поставила в СССР почти 500 тысяч тонн мяса. 800 тысяч полунищих монголов, ровно столько тогда составляло население МНР, дали нам мяса немногим меньше, чем одна из самых богатых и крупнейших стран мира. Во время войны в Монголии регулярно проходили гигантские охотничьи облавы – когда-то такие проводили нукеры Чингис-Хана, готовясь к большим походам – но в 1941-45 годах стада животных гнали прямо к железнодорожным станциям. Такая мобилизация ресурсов дала о себе знать - зимой 1944 года в Монголии начался голод, совсем как в тыловых районах воюющего СССР, в те годы в МНР был официально введен 10-часовой рабочий день. Бойцы Первой Конной армии. Фото: militarylib.com Из монгольских степей всю войну в нашу страну шел еще один стратегический товар войны – шерсть. Шерсть это, прежде всего, солдатские шинели, без которых невозможно выжить в окопах Восточной Европы даже летом. Из США к нам тогда поступило 54 тысячи тон шерсти, из Монголии - 64 тысячи тонн. Каждая пятая советская шинель в 1942-45 годах была «монгольской». Еще Монголия была важнейшим источником кожевенного сырья и пушнины. Поставки меховых полушубков, меховых шапок, рукавиц и валенок начались уже первой военной осенью. К 7 ноября 1941 года монгольским зимним обмундированием были полностью оснащены несколько советских пехотных дивизий из резервов, готовящихся к контрнаступлению под Москвой. В Монголии был и единственный доступный СССР в годы войны промышленный источник вольфрама, самого тугоплавкого металла на Земле, без которого было невозможно делать снаряды, способные пробить броню немецких «пантер» и «тигров». Во Второй мировой воевал каждый монгол В 1942-45 годах на советско-германском фронте воевали авиационная эскадрилья «Монгольский арат» и танковая бригада «Революционная Монголия», созданные на средства МНР. Конечно, несколько десятков истребителей и танков смотрятся бледно на общем фоне. Но на востоке нашей страны, где СССР всю войну вынужден был держать миллионную группировку против Японии, монголы играли уже вполне стратегическую роль. В 1941-44 годах численность вооруженных сил МНР была увеличена в четыре раза, был принят новый закон о всеобщей воинской обязанности, согласно которому все мужчины и женщины Монголии обязывались нести военную службу. В годы Великой отечественной войны невоюющая Монголия тратила на свои вооруженные силы свыше 50% госбюджета. Увеличенные монгольские войска стали дополнительным противовесом японской Квантунской армии. Все это дало возможность СССР забрать с Дальнего Востока дополнительные силы, несколько дивизий, которые были уже заметной величиной даже в масштабах огромного советско-германского фронта. В августе 1945 года каждый десятый монгол принял участие в советско-японской войне. Пять монгольских дивизий, совместно с советскими войсками, с боями дошли до Великой китайской стены на дальних подступах к Пекину. У нас эта война считается быстрой и легкой с небольшими потерями на фоне чудовищной бойни Великой отечественной. Но для Монголии, с населением всего в 800 тысяч человек, это были совсем другие масштабы – в войне с японцами принял участие каждый (каждый!) мужчина-монгол призывного возраста. Здесь по «мобилизационному напряжению» Монголия превзошла сталинский СССР. В процентном отношении потери, понесенные Монголией в том августе 1945 года, равны потерям США во всей Второй мировой войне. Так что для наших союзников монголов советско-японская война не была ни легкой, ни безболезненной.
Маш сайхан үнэн түүхийг өгүүлсэн нийтлэл бичжээ. Бид дандаа Баабар хөлсөөр бичдэг хорлонтой нийтлэл унших албагүй шүү дээ.
хүүхээ мүүхээ ч гэх шиг урвагч суворов муворов гээд орилоод байгаа нөхөрт. суворов буюу резун гэж оросын кгб-ийн тагнуул байгаад баруунд зугатаж гарсан хүн одоо ч байгаа. гэхдээ оросын түүхийг бичиж байга илчилж байгаа хүн ганцхан резун биш. өөр өчнөөн төчнөөн хүмүүс бий. резун зөвхөн тагнуулч аналитик бол бусад нь бараг цөм нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн түүхч эрдэмтэд. тэдний дотор генерал цолтой оросын цэргийн академийн профессор хэд хэд бий. тэгэхээр чи дуугаа тат. оросууд кгб ба гру-гийнхэн зугатсан тагнуулуудаа өршөөж байсан түүх байхгүй. хэзээ нэг газарт заавал олж алж устгадаг тангарагтай. харин резун, нөгөө нэг миг аваад японд зугатаачихдаг нисгэгч гээд хэд хэдэн хүн барууны тусгай байгууллагуудын хамгаалалтын ачаар амьд байсаар байгаа. за энэ ч яахав тусдаа асуудал. кгб-гийн хэдэн хөгшин генарал заавал чамайг алнадаа гээд л хиймэл шүдээ хавираад өмдөндөө шээсээ дусаагаад байж байгаа зураг юүтубд байж л байна лээ. тэд хэнийгээ урвагч хэнийгээ эх оронч баатар гэж үзэх нь тэдний л хэрэг. чи харин хэлж ярьж байгаагаа жаахан бод. суворов ямар чамд тангараг өргөөд чиний төлөө тагнуул хийж байсан биш. чи нэг их урвагч мурвагчаар нь дуудаад байдаг нь юу вэ? эсвэл чи өөрөө кгб-гийн эсвэл гру-гийн бууны нохой юм уу? манайд ч сүх мүх чой мой гээд гру-гийн бууны ноход олон л доо.
Баабарын зохиосон 90 оны үлгэрээ ярьсаар л байна уу? Хоцрогдсон байна даа. Сармис ханхлуулсан пизда минь цагаан хэрэмнийхээ цаана очиж хуцаарай. Нохойн чацга минь, өвөг дээдсийнхээ дурсгалыг чамаар доромжлуулахгүй шүү.
ОРОСУУД Ч БИДНИЙ ТУСЫГ ХЭЗЭЭ Ч САНАХГҮЙ.ӨӨРСДИЙНХӨӨГӨӨ ТЭНГЭРТ ТУЛТАЛ ЯРИМОЙ
Сармис ханхлуулсан пизда минь цагаан хэрэмнийхээ цаана очиж хуцаарай.
Орос бөгс минь унгас алд:)
БООКО-ХРАМ, 202.21.106.128 Нохойн чацга минь, өвөг дээдсийнхээ дурсгалыг чамаар доромжлуулахгүй шүү.
Оросууд хэн ч авахгүй байгаа түлш шатахуунаа монголд зах зээлийн үнээс тав дахин үнээр өгч байна.
Баримжаатай гүтгэнэ шүү. Дайны үед тийм олон машин байгаагүй.
ТҮҮХИЙН ҮНЭН МӨНИЙГ ЦАГ ХУГАЦАА УУДЛАН ГАРГАХ БИЗ. МОНГОЛ ЗӨВЛӨЛТИЙН АРД ТҮМЭН НӨХӨРЛӨЖ, ЯЛЖ ДИЙЛЖ ЯВСАН НЬ ХӨДЛӨШГҮЙ ҮНЭН БӨГӨӨД ӨНӨӨГИЙН МОНГОЛЫГ БУЙ БОЛГОСОН ХАМГИЙН ГОЛ НӨХЦӨЛ НЬ БОЛСОН ЮМ ШҮҮ.
тэр зөвлөлт чинь тэгээд хаан бгаа юм. Оросын бөгс минь багхан унгас алдаарай кккк
БООКО-ХРАМ, 202.21.106.128 Монгол хүний зүрх сэтгэл дотор байгаа юм. Чи авч, устгаж чадахгүй.
тэгвэл чи тэр СССР лүүгээ тонил за юү кккк
БООКО-ХРАМ, 202.21.106.128 Би СССР-тэй гайрамдалт харилцаатай МНР-дээ л байгаа шүү дээ. Чи ч мөн адил.
БООКО-ХРАМ, 202.21.106.128 Би СССР-тэй найрамдалт харилцаатай МНР-дээ л байгаа шүү дээ. Чи ч мөн адил.
БООКО-ХРАМ, 202.21.106.128 Чи тэр Африк руугаа явж, охид хулгайлдаг ажлаа хийгээч.
Oros guren garaa sungahad Mongol erhcholoogoo olson yum shuu dee! Ardchilagchid aa! Unendee orosiin tsergiin baaziig gargasan n gaviya bolovch oros ulstai tangarag tasarch bolohgui! Oros hunii tsohilt surtei bolovch zoolon tusdag yum! Bid kominternii udirdlagaar 35000 hunee aldsan geh bolovch ovormongolchuud soyoliin huvisgalin yeer 8 say hunee hytaduudad aluulsan ym shuu! Tednii 90 huvi n erchuud baisan gedeg!
Орос бол монголчуудын мөнхийн туслагч, энэ Элбэгдорж хүртэл оросуудын хоолыг идэж, боловсрол олж авсан. Одоо АНУ гээд хуцах юм. АНУ бол жижиг улсуудаар тоглоод сурчихсан. Хошгируулна гэдэг цэвэр АНУ зан. Үүнийг Элбэгдорж маш сайн сурсан. Оросууд биднийг мартаагүй. Англи хэлний курсийн манай ангийн Ольга гэдэг охин ааваас ихийг сонсоод монголчууд бидний анд гэдгийг сайн ухаарчээ. Бид Мэрилэнд мужийн нэг сургуульд хамт сурч байсан, нөхөр болох Сергей бол Монголоор өвчилсөн. Өвөө нь халх голын тулаанд дуустал нь оролцож явсан юм. АНУ д манай түрээсийн байрны 6 сарын төлбөрийг төлчихөөд буцааж өгөх хэрэггүй гэж хэлэхэд миний нулимс өөрийн эрхгүй урсаж байсан юм. Одоо бид Байгал нуурын орчим хамтран жуулчны бааз байгуулж хэт тансаг биш ч гэсэн хангалуун сайхан амьдарч байна. Мэдэх хүмүүс нь түүнийг таних байхаа. Оросууд биднийг хэзээ ч хаяхгүй, Бээжин хавны гөлөгнүүд харин Монголыг маань самарч байна даа. Угаасаа айл болгон морь хонио өгч байсан. Манай өвөөд энэ талаар маш ховор баримт бий. Тэрээр 2000 толгой мал өгч байв. Харин би нэг хэлсэн үгийг нь ойлгодоггүй юм. Би өнөөдрөөс эхлэн монгол хүнээр биш казах хүнээр малаа харуулна гээд 20 гаруй өрх айлыг малчинаар авсан гэдэг. Буурлын буян олон хүнд хүрсэн дээ.
2000 мянган малаа хураалгасныг та бэлэглэсэн гж буруу ойлгочиж. ийм тэнэг юм ярьдаг хүн бас байдгаа. 2000 малаа хүн улсад хураалгадаг болхоос биш бэлэглдэггүй юм аа тэнэг минь хэхээ
Чиний өвөө тэр үед Улаанбаатарын зах дээр дөпө зараад зогсож байсан юм чинь чи яаж мэдэх вэ? Өвөө чинь ямар дөпө бэлэглэлтэй нь биш дээ.
Нөхөд өө, бээжин хавнууд их үржиж, олширсон байгаа биз, энэ дээгүүр?
орос жоом минь орос луугаа тонил. орос бол жоомны эх орон кккк
Чиний өвөө тэр үед Улаанбаатарын зах дээр дөпө зараад зогсож байсан юм чинь чи яаж мэдэх вэ? Өвөө чинь ямар дөпө бэлэглэлтэй нь биш дээ.
Олон улсад БНМАУ-ыг хүлээн зөвшөөрөхөд шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэсэн нэгэн үйл явдал чухам л чөлөөлөх дайн ид өрнөж байх үед болж өнгөрснийг энэ бяцхан өгүүллэгт ч орхиж болохгүй санагдана. Чиний уурлаад байгаа шалтгаан чинь энэ шүү дээ.
Хятад байгаа газар л жоом байдаг юм даа. Чи их сайн мэддэг юм байна.
Орос байгаа газар харин бясаа их байдаг юм.
монголчууд Оросын цэргийнг агтанд морио барьж очоогүй харин ирээд туугаад явчихдаг байсан гэдэг. дайны жилүүдэд тэрнээс болоод монголын ихэнх малчин айл хотоо харлуулсан бх шүү. битгий тийм найрамдал дружба маягийн үлгэр яриад бай
Чиний өвөө тэр үед Улаанбаатарын зах дээр дөпө зараад зогсож байсан юм чинь чи яаж мэдэх вэ? Өвөө чинь ямар дөпө бэлэглэлтэй нь биш дээ.
Bitii hudlaa shaa!
Яасан их уурлана вэ? Үхэр унасан нохой өшөөтэй, үнэн үг хэлсэнд хүн өшөөтэй гэж үнэн юм даа.
Яасан их уурлана вэ? Үхэр унасанд нохой өшөөтэй, үнэн үг хэлсэнд хүн өшөөтэй гэж үнэн юм даа.
Er n hytad erliizuud ih boljee! Orosuud olnoor n hezee ch hydaj bgaagui! Neg ch sumiig shataagaagui yum shuu! Tuuh meddeg hun bn uu? 60 onoos omnoh huuchin tuuh unen yum shuu!!! Uuniig sanaataigaar oorchilson humuus tuuhiin omno buruutai!!! Orosuud bidniig tembuunees n salgaad hiriig n ugaagaad odii zeregt hurgesen n tuiliin unen ym shuu!
Богдхааны 5 замын цэрэг өвөр Монголоос буцахад, мөн Соёлын хувьсгалын үеэр хэдэн мянган монгол үндэстнийг хятадууд л хядсан юм.
5-9 ODOR MONGOLCHUUDIIN BAYAR AVILGACHIN HULGAICH AN MAN FASISTUUDIIG MONGOLOOS TAYAGDAN HAYAH YALALTIIN BAYARIIN ODOR OROS MONGOLIIN NAIRAMDAL MANDTUGAI BAABAR ELBEGDORJ TERGUUTEI LUIVARCHID SONOTUGEI
Хамаг малаа Орос цэрэгт хураалгачаад идэх юмгүй, хүүхдээ тэжээж чадахгүй замын жинчидэд өргүүлж бсан явдал 1940 өөд онуудад зөндөө штэ. та нар монголын туулсан гай зовлонг битгий тэр муухай найрамдал дружбагийн үлгэрээр мартуулах гээд бай. Социйн үед ч монголчууд ялангуяа малчин оросд дургуй бсан юм
Чиний өвөө тэр үед Улаанбаатарын зах дээр дөпө зараад зогсож байсан юм чинь чи яаж мэдэх вэ? Өвөө чинь ямар дөпө бэлэглэлтэй нь биш дээ.
Олон улсад БНМАУ-ыг хүлээн зөвшөөрөхөд шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэсэн нэгэн үйл явдал чухам л чөлөөлөх дайн ид өрнөж байх үед болж өнгөрснийг энэ бяцхан өгүүллэгт ч орхиж болохгүй санагдана.
Durgui bgaad yadag yum hytaduudad ogson bol mal baitugai ami ch gui bh baisan daa! Soyoliin huvisgaliin yeer hyduulah baisan biz!
Тэр үед ажилчид хүртэл үйлдвэрийн яндангийн дуунаар ажилдаа явж, өдөрт 12-16 цаг ажиллаж байсан юм. Улс орон бүхэлдээ дайны байдалд шилжин ажиллаж, амьдарсан юм аа. Энэ чинь л манай тусгаар тогтнолд оруулсан хувь нэмэр байхгүй юу. Тиймээс өвөө, эмээ нараараа бахархах хэрэгтэй.
Оросууд та нарт тусгаар тогтнол бэлэглэж олоон жил тэжээсэн, тэмбүүнээс чинь салгаж өгсөн. Одоо хятадууд та нарыг хооллож ундаалж, хувцаслаж байна. Барилга байшинг чинь бас л хятадууд барьж өгч байна. Та нарт хий чадах юм байна уу. Ядаж монгол хэлээрээ алдаагүй бичиж чадахгүй юм. Та нар хөгжил дэвшилтэй улс шиг улс болж чадахгүй юм байна даа.
Haha beejin havnuudiig olon jil uildverlejee! Hytad Mongol Oros humuus neg ymaaraa l adilhan!bie biendee durgui baidgaaraa!bas bie bienee hair nairgui hydaj baisnaaraa adilhan yum shu!
энд Оросыг муулсан, түүхээ мэддэггүй, мэдэхийг ч хүсдэггүй Бээжин хавны шээснүүд их болжээ. Та нар Миний нарлаг ар монголоос зайлсан бай даа. Та нар элдэв юмаар л хорлоод байгаа биз дээ. Гар нь өтсөн муусайн хужаагийн үлдэгдлүүд. Ядаж гудамжинд зүгээр явахгүй энд тэнд бааж шээж, бөөлжиж, хогоо хаяна. Өмхийнүүд.
Оросын үзэн ядаж, Оростой монголын харилцааг зүйл бүрээр хагаралдуулах гэж хичээж буй хүмүүсийн гарал үүсэл тодорхой л доо.
Ereend buugaad l aluulchik gd bgn yum chin naashaa orood irvel duugui alna biz!