Өчигдөр өглөө УИХ-ын Өргөдлийн байнгын хорооноос “Мал хулгайлах гэмт хэрэгтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн хэрэгжилт” сэдэвт хэлэлцүүлгийг төрийн ордонд зохион байгууллаа. Малчин иргэдээс УИХ-ын Өргөдлийн байнгын хороонд ирүүлсэн санал, гомдлын дагуу явагдсан энэ хэлэлцүүлгийг тус байнгын хорооны дарга Р.Бурмаа даргалан явуулсан юм.
Хэлэлцүүлгийн дараа УИХ-ын Өргөдлийн байнгын хорооны дарга Р.Бурмаатай уулзаж ярилцсанаа хүргэж байна.
-Сүүлийн үед малын хулгайчид бүлэг зохион байгуулалтад орж, машин техник, холбоо, мэдээллийн хэрэгслээр сайтар зэвсэглэж малчдын амин зуулга болсон мал сүрэг рүү халдах нь ихэсч байгаа. Энэ талаарх хууль дүрмийг боловсронгуй болгох, хариуцах байгууллагуудын ажлын уялдаа холбоог сайжруулах талаар та бүхэн сая ярилцлаа. Өргөдлийн байнгын хорооны зүгээс чухам ямар асуудлуудыг УИХ, Засгийн газарт оруулах саналтай байгаа вэ?
-Малын хулгайтай тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн хэрэгжилтийн талаар Төв аймгийн малчин иргэн Дорж өргөдөл гаргасан.
Үүний дагуу холбогдох талуудыг урьж ажлын хэсэг дээр ярилцсан. Яг энэ асуудлыг Өргөдлийн байнгын хорооны хоёр гишүүн ахлаад ажиллаж байгаа.
Өнөөдрийн нээлттэй хэлэлцүүлэгт хөдөө орон нутгаас малчдыг нэмэн урьж оролцуулсан нь ихээхэн үр дүнтэй боллоо гэж бодож байна. Тухайлбал Хэнтий аймгаас багийн Засаг дарга, малчид мөн яг энэ асуудлаар ажиллаж байгаа Төв аймгийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын дарга болон тэндхийн малын хулгайтай тэмцэх чиглэлийн албан тушаалтнууд, ЦЕГ, ХХАА-н сайд Ш.Түвдэндорж өөрийн биеэр оролцлоо. Малын хулгайтай тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх тухай хууль батлагдаад 10 жил болчихлоо. Гэтэл яг амьдрал дээр, хөдөө орон нутагт энэ хуулийн хэрэгжилт тун сул байгаа талаар иргэдийн өргөдөл, гомдол ирсээр байгаа юм. Бид ч энэ талаар ярилцаж хуулийн цоорхой нь хаана аа байна, ямар шинэ шийдэл гарц байж болох вэ, хамгийн үр дүнтэй ямар заалтуудыг нэмж оруулж болох талаар л ярилцлаа. Одоо мөрдөгдөж байгаа хуульд анхаарал татсан хэд хэдэн заалт байна. Тухайлбал малын мэдээллийн сан бүрдүүлсэн байх ёстой гэж байгаа юм.
Тэр талаар журам нь гарчихсан мөртлөө яг амьдрал дээр хэрэгжихгүй л байгаа. Урьдчилан сэргийлэх чиглэлд малын хулгайтай холбоотой мэдээлэл өгсөн иргэнийг урамшуулах заалт байгаа. Гэтэл амьдрал дээр энэ талын урамшууллыг хаанаас олгох юм, ямар хэмжээтэй байх юм зэрэг нь их бүрхэг болохоор ерөөсөө хэрэгжихгүй байгаа.
-Уг нь энэ хуульд малын хулгайч нарын эзэмшилд байгаа тээврийн хэрэгслийг хураан авч, улсын орлого болгох тухай заалт байдаг талаар сая ярьж байна лээ?
-Уг хуульд тээврийн хэрэгслийг нь хурааж орон нутгийн төсөвт өгөх тухай заалт бий. Гэтэл би сая ЦЕГ-ын төлөөллөөс энэ талаар асуухад “Энэ хууль хэрэгжсэн 10 жилийн хугацаанд нэг л удаа тийм тохиолдол бүртгэгдсэн” талаар ярьж байна. Тэгэхээр яг амьдрал дээр Малын хулгайтай тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх тухай энэ хууль хэрэгжихгүй байна.
Хэрэгжихгүй байгаа гол шалтгаан нь энэ хуулийг гардан хэрэгжүүлэх байгууллага нь тодорхой бус байгаагаас болж байна. Түүнчлэн малын хулгайг хулгайн гэмт хэргээр зүйлчилсэн нь хуулийн хэрэгжилтийг бүрхэгдүүлэх бас нэг гол нөхцөл болж байгааг сая тодорхой ярилаа. Жишээ нь гар утас хулгайлах, малчдын амин зуулга болсон саалийн үнээ хулгайлах хоёрыг яг адилхан зүйлчилдэг юм байна. Үүнийг салгаж малын хулгайг тусад нь Гэмт хэргийн тухай хуульд оруулж, маш тодорхой зааж өгөх ёстой гэдэг дээр хэлэлцүүлэгт оролцсон олонхын санал төвлөрсөн.
-Иргэдийн өргөдөл, гомдлууд шинээр хууль боловсруулах, одоо мөрдөгдөж байгаа зарим хууль тогтоомжийг эргэж нягтлах, алдаа гажуудлыг засварлан шинэчлэхэд багагүй нөлөө үзүүлдэг юм аа даа?
-Ер нь УИХ-ын Өргөдлийн байнгын хороо иргэдээс ирүүлсэн өргөдөл, гомдлын дагуу хуралдаж, ажлаа явуулдаг. Манай идэвхтэй иргэдээс ирүүлсэн өргөдөл, гомдол, санал хүсэлтийн ачаар олон хуулийн цоорхой илэрч, хуулинд байгаа хэрнээ хэрэгждэггүй олон заалт амьдралд бодитойгоор хэрэгжих нөхцөл бүрддэг. Хуулийг гардан хэрэгжүүлэх ёстой Засгийн газар, түүний харьяа агентлаг, газруудын ажлын уялдаа холбоо муугаас шалтгаалан Эрүүл мэндийн даатгал, эмчилгээний зардлаа авч чадахгүй байх, багш нар тэтгэвэрт гарахдаа нэг удаагийн тэтгэвэрээ авч чадахгүй байх, дутуу авах гээд олон зөрчил, доголдол илэрсээр байгаа. Энд хамгийн гол нь эрх мэдэлтэн, албан тушаалтнуудын буруутай үйл ажиллагаа нөлөөлж байгааг ч тогтоосон олон баримт бий. Бид тухайн ажил хариуцсан албан тушаалтнуудад хугацаатай үүрэг өгч, иргэдийн гомдол хүсэлтийг барагдуулсаар байна. УИХ-ын Өргөдлийн байнгын хорооны зүгээс хууль хоорондын уялдаа холбоог сайжруулах, хэрэгжилтэд нь хяналт тавихын зэрэгцээ хууль зохиох субьект болох Засгийн газарт үүрэг өгөх чиглэлээр ажиллаж байна.
-Ярианыхаа сэдвийг ялимгүй өөрчилье. УИХ дахь МАН-ын бүлгээс Ерөнхий сайдыг огцруулах хуулийн төслийг өргөн бариад долоо хонолоо. Энэ асуудлаар “Шударга ёс” эвсэл тав хоногийн завсарлага авсан. Түүний дараа АН завсарлага авах нь тодорхой. Гэтэл нийслэлийн АН-ын дарга Э.Бат-Үүл МоАХ-той хамтарч Ерөнхий сайдыг огцруулахаар гэрээ байгуулчихлаа. Энэ талаарх таны байр суурийг сонсъё?
-Хамгийн эхлээд энд нэг тайлбар хийе. УИХ дахь МАН-ын бүлгээс өргөн барьсан Ерөнхий сайдыг огцруулах хуулийн төсөл, нийслэлийн АН-ын дарга Э.Бат-Үүл, МоАХ-ны дарга Х.Баттулга нарын тохиролцсон АН-ын дарга Н.Алтанхуягт хариуцлага тооцох тухай асуудлууд бол хоорондоо зарчмын томоохон ялгаатай юм шүү. Алдаа гаргаж, буруу зүйл хийсэн хүний асуудлыг даруйхан шийдэж, зогсоохгүй бол тэр нь цаашдаа их урхаг тарихаар байгаа. АН-ын дарга Н.Алтанхуягийн хувьд ганцаараа дур мэдэн Монгол Улсын Үндсэн хууль, АН-ын дүрэм зөрчсөн үйлдэл хийсэн. Тухайлбал өөрт нь эрх олгогдоогүй байхад МАХН-тай 2025 он хүртэл хамтран ажиллах гэрээ гэгчийг байгуулсан. Тэр гэрээндээ өөрөө дур мэдэн АН-ыг төлөөлөн гарын үсэг зурчихсан байна. Н.Энхбаяр, Н.Алтанхуяг нарын үзэглэсэн гэрээнд “Улс орны томоохон бүтээн байгуулалтыг МАХН, АН хоёр гардан хариуцна” гэсэн үг байгаа нь улстөрийн намын тухай хуулийг зөрчиж байгаа юм.
Аль нэг нам Монгол төрийн дээр гарч аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулахыг улстөрийн намын тухай болон Үндсэн хуулиар хориглосон байдаг. Намууд өөрсдөө хуулиа сахин биелүүлж төр, нийгмийн аюулгүй байдлыг хангах үүрэгтэй гэж Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан байгаа. Гэтэл өнөөдөр аж ахуйн үйл ажиллагааг ч гардан хариуцахаар гэрээндээ тусгаж байгаа нь тун болчимгүй үйлдэл мөн. Хоёрдугаарт ардчиллын амин сүнс болсон шударга сонгуулийн зарчмын эсрэг, тохиролцох нэрээр АН, МАХН-ын өмнө 2025 он хүртэл үүрэг хүлээхээр болж байгаа нь ард иргэдийн чөлөөтэй сонгох, сонгогдох эрхэнд бүдүүлгээр халдсан явдал боллоо.
Дээрээс нь 2025 он хүртэл АН, МАХН-ын өмнө үүрэг хүлээхээр болж байгаа нь АН-ын дүрмийг ноцтойгоор зөрчсөн үйлдэл юм. Бид энэ бусармаг ажиллагааг зүгээр хараад, энэ хүний толгойг илээд явуулж болохгүй. Ийм учраас АН-ыг үүсгэн байгуулагчийн нэг, нийслэлийн АН-ын дарга Э.Бат-Үүл УИХ-ын гишүүдэд энэ бусармаг ажиллагааг таслан зогсоож, буруу үйл ажиллагаа явуулсан АН-ын дарга Н.Алтанхуягтай улстөрийн хариуцлага тооцон Ерөнхий сайдаас огцруулах уриалга ирүүлсэн. Би тэр уриалгыг дэмжиж гарын үсгээ зурсан. Н.Алтанхуягийн энэ буруу үйл ажиллагааг даруйхан зогсоохгүй бол хойшид ихээхэн хор уршигтай гэдэг дээр УИХ дахь АН-ын бүлгийн нэлээн хэдэн гишүүн санал нэгдэж байгаа.
-Та бүхний энэ ажиллагаа АН-ын эв нэгдэл, цаашлаад 11 дүгээр сарын 15-нд баталсан байх учиртай 2015 оны Монгол Улсын төсвийн төсөл хугацаандаа батлагдахгүй байх, хоёр хөршийн эхлүүлээд байгаа төмөр зам, хийн хоолой гээд том бүтээн байгуулалт манайхыг тойрчихож ч болзошгүй эрсдэл дагуулах зэргийг тооцож үзсэн үү?
-Бид яах аргагүй хоёр сонголтын өмнө байгаа юм л даа. Нэг нь АН-ын эв нэгдлийг бодоод Н.Алтанхуяг даргыг хаацайлж, аргалаад аваад үлдэх, харин нөгөөх нь УИХ-ын гишүүн бидний хувьд төрийн сүлдэнд өргөсөн тангарагтай хүмүүс. Тэр тангараг ёсоор юуны түрүүнд фракц, намын эрх ашиг гэхээсээ илүү улс эх орон, ард түмний эрх ашгийг нэгдүгээрт тавьж, эрхэмлэн дээдлэх ёстой хүмүүс шүү дээ. Тийм ч учраас УИХ-ын бидний хэдэн гишүүд бүрэн эрхийнхээ хүрээнд Монгол Улс, ард түмнийхээ эрх ашгийг нэгдүгээрт тавьж, хууль зөрчсөн энэ төрийн өндөр албан тушаалтантай улстөрийн хариуцлага тооцох нь зүйтэй гэдэгт санал нэгдээд байгаа. Яг өнөөдөр үүсээд байгаа нөхцөл байдалд ул үндэстэй дүн шинжилгээ хийвэл АН-ын дарга Н.Алтанхуяг нь Монгол Улсын Ерөнхий сайдын албыг хаших ёс зүй болон хуулийн эрхгүй болсон нь харагдаж байна.
Дахин хэлэхэд УИХ дахь МАН-ын бүлгийн зүгээс тавьж байгаа Ерөнхий сайдыг огцруулах үндэслэл шаардлага, бидний тавьж байгаа баримт нотолгоо, үндэслэл зэрэг нь шал өөр утга агуулга, нөхцөл байдлаас үүссэн гэдгийг л хаа хаана аа сайн салгаж ойлгох хэрэгтэй юм.
Д.Энхтүвшин
Эх сурвалж:
Сэтгэгдэл0
Тайван улсад 70-н жил нэг ч малын хулгай гараа vгvй ......ингэхэд бид хаа хаанаа дандаа л хулгай ярьж байх юм ер нь ингэхэд бид нар хулгайч удамтай юм бишvv энэ хэзээ ч засрахгvй
Zail chi muu pandagar avgai gichii min
Burmaa ix tulxtai, asuudald ul suuritai, uxaalag xanddag emegtei gishuun shuudee. Iimerxuu xumuus l Ix xurald baix ni zoxistoi. Bidnii Xundetgej yavdag gishuunii neg shuu. Unexeer Burmaa ba MAN-iin ene talaar xondson asuudliin aguulga bol shal oor. MAN bol ediin zasag muu baina gedeg aguulgaar baigaa bol MOAX-nix ba Burmaagiin xuvid bol Namiin saxilga, xuuli zorchson, uvaigui, ner xund ni unasan, arga baril ni buruu, deer ni yos zuin olon asuudal baigaa uomaa.
Neg muu gachin ym UIH-d orj irsneer Battulgiin hatgaasaar zasagiig ogtsruulaltsaad manai namaas uurd zailahaar shiidjee ! Ern yah gej anhnaasaa ene burmaa batzandan metiin zavsar hoorondiin erguu mulguu ymnuudiig AH-iin neriin omnoos UIH-d ner devshuuldegiin zail chi huvhai heregtseen duustcan avgai min chi uh chi !
Бурмаа алдах юмгүй , ахиад нэр дэвшихгүй, АН-д орон зай байхгүй, эмэгтэй хүнийхээ хувьд цэвэршээд секс гэж юу байдгийг мартсан яхир, хахир болсон авгай. Уярах, хайрлах, уйлах, өрөвдөх мэдрэмж нь ч бас цэвэршиж алга болсон. Ердөө хөгширсөн хойноо хутган үймүүлэгч өчүүхэн муу хувийн эрх ашгийн төлөө бузар юм барьдаг резин бээлий болжээ. Дүүгээ хүртэл Дорнодын намыг хагаралдуулж, АН-ын нэр хүндийг шороотой хутгах ажлыг гэр бүлээрээ хийж байгаа хорт хогийн ургамал болжэ.
Tarkhinii turaaluud mini. Ta nartai ch yuu yarikh we dee. Ta nar khezee ch Burmaa shig bolj chadakhgui. Burmaa bol Mongol toriin shildeg Tushee.
Бурмаа сонгогдохын өмнө их сайн хүн шиг байсан харин одоо тааруухан хүн сонгогджээ гэж харамсаж байна.
2 өөр сэтгэлтэй хүмүүс нэг гэрт амьдарч нэг тогооноос хоол идэх үү.Баруунтан зүүнтэн 2 нэг замаар явах уу хэзээ ч үгүй л байхгүй юу нэг нь нэгнийхээ дээр гар нөгөөгөө устагдаг л байх.Н.Энхбаяр бол улаан ком-ст нүүрэн дээрээ нэг өөр хэрэг нь бүтэхээр Алтанхуяг будаа наад Намбарын гөлчигий чинь одоо дотороо улангассан бар шиг байгаа хүн дүрстэй ад чөтгөр болчихсон бөөн өшөө хорсол аймаар улс орны төлөө юу ч хийхгүй бодол ч байхгүй харин өшөө авч нилээдгүй хүнийг устгах л бодолтой тэгээд алдсанаа аваад амарсайхан жаргах л бодолтой Хамгийн түрүүнд АН буюу алтанхуягийн нухна.Хэн хохирхов ард бид л хэлмэгдэнэ дээ хөөрхий.Барын бамбарыг юу билээ. Одоол жинхэн эх орон гэсэн аавын хүү,ээжийн охин ард бидний өмнөө юу чаддагаа хийх болжээ.Гэхдээ цус гаргалгүй санаа нэгдэж Бурмаа,Загдан,Магнай,Ганбаа,Даваа г.м ард бид дэмжинэ.Энхбалайг одоо л дар оройтох нь КОМ-стуудын гарт зовмооргүй байна.Та нөхөд нэгийг бодох цаг болсон.
алтанхуягийг огцруулаад үр дүн гарах уу? оронд нь идэж уухын шуналд автсан АН-ын нэг луйварчин гарна шүүдээ АН, МАН-ын толгойд дандаа идэж уухын шуналтан цуглаж монгол улсын эрх ашиг, ард түмний амьдралыг уландаа гишгэгчид болсон шүү. харин АН, МАН хоёрыг төрийн толгойноос зайлуулах явдал бишүү?
Burmaa bol Mongol tumendee kheregtei, Shudarga, tuushtai, yos zuitei, ekh oronch, ondor Bolovsroltoi emegtei. Iim emegtei Mongoliin tord baigaad bid bayarlaj ba. Mongol toriin tushee Burmaad ajliin amjilt khusej sain saikhniig khusen erooe.