Дэлхийн дулаарлыг бидэнд хамаагүй, холын асуудал мэтээр ойлгож болохгүй. Байгаль, орчин ногоон хөгжлийн сайд С.Оюунтай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
-НҮБ-ын ерөнхий ассамблейн 69 дүгээр чуулганы байгаль орчны салбар хуралдааныг Ерөнхийлөгч даргалахаар болсон. Энэ талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгнө үү?
-НҮБ-ын ерөнхий ассамблейн чуулга уулзалт жил бүр тухайн оныхоо есдүгээр сарын сүүлийн гурав дахь долоо хоногт болдог. Манай Ерөнхийлөгч энэ чуулганд оролцож, “Уур амьсгалын өөрчлөлт ба шинжлэх ухаан” сэдвийн хүрээнд салбар хуралдааныг даргалах юм.
Өөрөөр хэлбэл эндээс шинжлэх ухаанд суурилсан бодлого шийдвэрүүд гарах ёстой. Судалгаагаар сүүлийн 100 жилийн хугацаанд дэлхий 0.7 хэм дулаараад байгаа.
Хэдийгээр сонсоход бага хэмжээний мэт санагдавч сөрөг үр дагаврууд нь аль хэдийн гараад эхэлчихсэн. Хэдэн зуу, мянган жил нэг түвшний температурт байснаа ганц, хоёрхон хэмийн хэлбэлзэлд маш их сөрөг нөлөө гарч ирдэг гэсэн судалгааны дүнгүүд бий.
Дэлхий нийтэд дулаарлыг хоёр хэмээс хэтрүүлэхгүй байх зорилт тавьдаг. Дөрвөөс дээш гараад ирэхээр сөрөг үр дагавар нь илүү ноцтой болдог гэж үздэг. Сүүлийн 10-20 жилийн судалгаагаар байгалийн гэнэтийн гамшгууд ихээр гарч байгаа нь дулааралтай холбоотой.
Өмнө нь НҮБ-ын ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мун өөрөө улс орнуудыг уур амсьгалын өөрчлөлт, дэлхийн дулааралтай холбоотойгоор зорилт дэвшүүлж, амлалт аваач гэдэг санаачилгыг тавьсан. Манай улс ч НҮБ-ын ногоон хөгжилд шилжих хөтөлбөрийн анхны орнуудын нэгээр элссэн. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч ч тодорхой амлалтуудыг авч, үүний хүрээнд ногоон барилга, ногоон худалдан авалт гэх мэт таван төслүүдийг эхлүүлж байгаа.
Түүнчлэн өнгөрсөн хавар бид УИХ-аар батлуулсан “Ногоон хөгжлийн бодлого”-доо эрчим хүчний хэмнэлт, барилгын дулаан алдалтыг багасгах, ногоон хөгжилд ДНБ-ний хоёроос доошгүй хувийг оруулах, сэргээгдэх эрчим хүчийг дэмжих зэрэгтэй холбоотой зүйл заалтуудыг оруулж чадсан.
-Ирэх хоёр жилд манай улс байгаль орчны ассамблейг тэргүүлнэ. Тэгэхээр ямар нэгэн байдлаар давуу тал байх уу?
-НҮБ-ын байгаль орчны ассамблейг тэргүүлэх үүрэг хүлээж байгаа нь Монгол Улсын хувьд маш их онцлогтой. Дэлхийн 193 орон НҮБ-ын Байгаль орчны ассамблейн гишүүн байдаг. Ирэх жилүүдэд НҮБ-аас ямар ажлууд дээр анхаарч, амьдрал дээр хэрхвэл дээр вэ гэх зэргээр зовлон, жаргалаа хуваалцан, идэвхтэй оролцох боломж гарч байгаа юм.
Олон улсын өмнө үүрэг хүлээсэн сонгуульт ажил учраас зөвхөн эх орон руугаа хандаад байна гэсэн үг биш. Гэхдээ энэ байр сууриа “ашиглаад” мэдээ, мэдээлэл ихийг авч, Монголдоо хэрэгжүүлэхийг хичээх болно.
-Энэ ажилд таны оролцоо нэлээд чухал байх?
-Байгаль, орчин ногоон хөгжлийн сайдын хувьд даргалаад явна.
-Зарим иргэн эрс, тэс уур амьсгалтай манай орны хувьд дулаарч л байвал сайхан гэдэг. Өөрөөр хэлбэл дэлхийн дулаарал хамаагүй мэтээр хайхардаггүй шүү дээ?
-Дэлхийн дулаарлыг бидэнд хамаагүй, холын асуудал мэтээр ойлгож болохгүй.
Монгол Улсын хувьд дэлхийн дундаж дулаарлаас гурав дахин эрчимтэй дулаарсан байдаг. 1940 оноос эхлээд хийсэн хэмжилтүүдээр 2.1 хэм дулаарсан гэдэг судалгаа бий. Энэ нь цөлжилт, хуурайшилт, бэлчээрийн талхлалт, мөнх цэвдэг гэсэх, мөнх цаст уулс, мөсөн голууд хайлах муу үр дагавруудыг авч ирээд байна.
Бид үүнтэй тэмцэхийн тулд “Уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх” үндэсний хөтөлбөрийг батлуулсан.Тэр дагуу төсөл хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж эхэлсэн. Гэхдээ эдгээр нь маш урт, удаан цаг хугацааны ажил.
Хамгийн энгийнээр тайлбарлахад манай улсын хувьд хүн амын 4/1 нь бэлчээрийн мал аж ахуйтай. Энэ хэрээрээ бэлчээрээс шууд хамааралтай гэсэн үг. Зарим хүн малын тоо нэмэгдэж, бэлчээрийн даац хэтэрсэн гэх зэрэг асуудал хөнддөг. Энэ нь ч ортой. Үүн дээр нь дэлхийн дулаарал нэрмээс болдог гэдгийг анхаарах хэрэгтэй.
-Дулаарлын эсрэг, ногоон хөгжлийн төлөө эрчим хүчний салбарт багагүй ажлууд хийгддэг. Сэргээгдэх эрчим хүч гэх зэргээр иргэдийн амьдралд биеллэлээ олсон зүйл бишгүй бий. Яагаад заавал эрчим хүчинд илүү анхаарал хандуулдаг юм бэ?
-Ногоон хөгжил, ногоон эдийн засагт шилжиж, уур амьсгалын өөрчлөлтийг сааруулъя гэвэл 50 хувь нь эрчим хүчний хэмнэлттэй холбоотой байдаг. Дэлхий дээр эрчим хүчний хэрэглээ бусад зүйлсээс илүү нэмэгдэж байгаа.
Үүний цаана нүүрс, түлш, шатахуун гээд олон хүчин зүйл байдаг. Дэлхийн дулаарлын гол шалтгаан нь СО2 болж байгаа. Тиймээс л эрчим хүчний асуудал илүү өргөн цар хүрээтэй хөндөгддөг.
-Манай улсын хувьд бүтээн байгуулалтын чиглэлээр ямар үйл ажиллагаа явуулж байгаа вэ. Тухайлбал олон улсад барилгын дээврийг хар өнгөтэй хийхээс татгалзаж эхэлсэн?
-Дэлхийн дулаарлын эсрэг барилга байгууламжуудын хувьд хийж, хэрэгжүүлэх ажил нэлээд бий. Барилга хот байгуулалтын яамтай хамтран эхний ээлжинд ногоон барилгуудын үнэлгээг тогтоохоор Монголын ногоон барилгуудын зөвлөлд даалгавар өгөөд байна. Дараа нь эко стандарт буюу ногоон барилгын стандартыг гаргах юм. Стандарт гэдэг бол маш удаан хугацааны ажил.
Тиймээс эхний ээлжинд ингэж үнэлгээ гаргаж, тухайн барилгыг ногоон уу, хүрэн үү гэдгийг ялгах боломжтой болох юм. Өөрөөр хэлбэл эрчим хүчний хэмнэлт нь ийм, усаа ингэж эргэлтэд оруулж, нүүрсээр бус өөр байдлаар халаалтаа шийдсэн гэх зэргээр үнэлгээний системтэй болохоор ажиллаж байна. Хавар батлагдсан Ногоон хөгжлийн хөтөлбөрт барилгын дулаан алдагдлыг 2020 он гэхэд 20, 2030 он гэхэд 40 хувиар бууруулах зорилго тавьсан байгаа.
Цаашид зөвхөн барилга хот байгуулалтын яамтай ч бус бусад яамдтай ч хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх шаардлагатай болж байгаа юм. Хүн амын өсөлтийг дагаад ойрын жилүүдэд цэцэрлэг, сургууль, дотуур байр, спорт заал нийлээд 1100-г барих шаардлагатай. Гэтэл эдгээрийгээ хуучин буюу хүрэн маягаар барих юм бол хэдэн жил ашиглах вэ гэдэг асуудал гарч ирнэ.
Одоогийн ашиглаж байгаа сургууль, цэцэрлэгүүд цоожлогдоход хүрчихээд байгаа шүү дээ. Тиймээс эхлээд 5-10 сургуулийг загвар маягаар эрчим хүчний хэмнэлттэй, уурын зуухаар бус, цахилгаан эсвэл байгальд ээлтэй өөр ямар нэгэн эх үүсвэрээс халдаг, цэвэр бохирыг нь орчин үеийн технологиор шийдүүлэх гэх зэргээр шийдвэрлэн, бариулах шаардлагатай.
Энэ ч утгаараа Боловсрол шинжлэх ухааны яамныхантай ярилцаж байгаад загвар болохуйц ногоон цэцэрлэг, сургууль барихаар, зураг, төслөө Солонгосын технологийн институттэй урьдчилсан байдлаар хэлэлцээр хийгээд явж байна.
Яг өнөөдөр шууд хийе гээд зүтгэхээр ногоон нь хүрэн барилгаасаа өртөг, зардал өндөр болчихоод байгаа юм. Түүнчлэн архитекторын зураг хийхээс эхлээд эрчим хүчний аудиторууд, дулаан алдагдал бага байлгах гэх зэрэг бүх асуудлыг цогцоор нь хийх гэхээр тун ярвигтай.
Тиймээс бид заавал олон улсын байгууллагуудтай хамтрах хэрэгтэй болж байна. Түүнчлэн үүнийг хийж, гүйцэтгэхийн тулд чадавхыг бий болгох шаардлага тулгарч байгаа.
Ж.Нарангэрэл
Эх сурвалж:
Сэтгэгдэл0
Дэлхий дахин солиорчихжээ . Энэ чөтгөр шулмас шиг дотортой амьтнаар НҮБ дутлаа гэхээр аргагүй тоглоомын байгууллага гэдэг нь тодорхой юм байна. Ахыгаа алсан намынхантай хамтарч ажиллахдаа тултлаа доошоо орж тэнэгтэх гэж байх уу.