Улаанбаатар /МОНЦАМЭ/. Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, Шүүхийн ерөнхий зөвлөл хамтран Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн улсын зөвлөгөөнийг өнөөдөр Төрийн ордонд анх удаа зохион байгууллаа.
Зөвлөгөөнд Монгол Улсын 21 аймгийн 330 сум, нийслэл Улаанбаатар хотын 9 дүүргээс ирсэн 416 шүүхийн иргэдийн төлөөлөгч, 114 шүүгч, шүүхийн захиргааны ажилтан, төрийн байгууллагын 121 төлөөлөл, төрийн бус 77 байгууллага, судлаачдын төлөөлөл, дүүргийн хороодын 152 төлөөлөл, нийт 880 төлөөлөгч оролцож, шүүх дэх иргэдийн төлөөлөгчийн оролцооны ач холбогдол, хөгжлийн хандлага, хуулийн хэрэгжилтэд тулгамдаж буй асуудлыг хэлэлцэн тэдгээрийг даван туулах, хууль тогтоомжийг шинэчлэн сайжруулах санал, зөвлөмж гаргалаа.
Уг зөвлөгөөн дээр Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж хэлэхдээ “Нэгд, Шүүх, шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хамгийн гол ажил бол хуулийг тэгш хэрэгжүүлэх, хүний эрхийг хамгаалах, иргэн хүний эрх ашгийг хамгаалах гэсэн гол үйл ажиллагаа байдаг. Шүүхээр үйлчлүүлсэн иргэдийн үгээс та бүхэнд хүргэе.
Архангай аймгийн Хайрхан сумын иргэн, Монгол Улсын гавьяат малчин О.Дорж гэдэг хүн ингэж хэлсэн байна. “Би 70 гаруй настай. Анхан шатны шүүх хурлаар 4 удаа, давж заалдах шатны хурлаар 3 удаа, хяналтын шатны хурлаар 2 удаа орлоо. Анх дарга нарын эсрэг заргалдана гэхэд сэтгэлд багтахгүй байлаа. Ойр тойрны хүмүүс ч та ингэх хэрэг байна уу гэж байлаа. Одоо би шүүх хуулийг шударгаар биелүүлж, эрх мэдлээ хэтрүүлдэг задарсан дарга нараас ядарсан иргэдээ хамгаалдаг гэдгийг ойлгож мэдэрлээ. Шүүхийн шинэчлэл цаг үеэ олж, түмний эрх ашгийн төлөө зөв сайхан хэрэгжиж байгааг би бахархалтайгаар мэдлээ” гэж хэлсэн байна.
Эндээс бидний хийж байгаа, авч хэрэгжүүлж байгаа үйл ажиллагаа хэр явцтай байгаа нь харагдаж байгаа.
Хоёрт, бидний авч хэрэгжүүлж байгаа нэг чухал ажил, шүүхийн шинэчлэлд гарч байгаа нэг чухал дэвшил бол шүүхийн нээлттэй байдал юм. www.Shuukh.mn гэж веб сайт байгаа. Энд 15 мянган хүн байнга үйлчлүүлэхээр бүртгүүлсэн байна гэдэг бол нэг сайтын хувьд маш өндөр тоо юм. Өдөрт 10 мянган хүн тогтмол ханддаг. Жилд давхардсан тоогоор 3 сая хүн хандаж байгаа. Хамгийн гол нь тэндээс жилдээ 150 мянган шүүхийн шийдвэрийг татаж авдаг гэсэн тоо байгаа юм. Шүүхийн шийдвэр гараад хэвлэгддэг, мөн веб сайтуудад гарч шат шатандаа тавигддаг болсон. Энэ нь шүүхийн шийдвэр чанартай гарах, шүүгчид шийдвэр гаргасан үндэслэл, бүх зүйлээ чанартай, хуульд нийцүүлэн гаргах шаардлагатай болж байгаа. Дээр нь иргэдийн ийм том хяналт байгаа.
Бид шүүхийн шинэчлэлийг эхлүүлээд явж байх үед, 2012 онд 60 мянган хүн веб сайтад хандаж байсан. Одоо 3 сая хүн гэдэг бол том тоо. 12 дахин өссөн байна. Иргэд шүүхдээ итгэж байгаа, шүүхийн шийдвэрийг сонирхож байгаа, оролцогчид тэр шийдвэрийг авч хянаж байгаа байдал асар их нэмэгдсэн нь эндээс харагдаж байна. “Шүүхээр үйлчлүүлж байж л би шинэчлэлийг мэдэрлээ” гэж Баянгол дүүргийн иргэн Г.Ганчимэг ярьсан байдаг. “Би анх удаа шүүхээр үйлчлүүлж байна. Шүүх шинэчлэгдэж, ил тод, шуурхай, нээлтэй ажилладаг болсон талаар мэдээлэл авч байсан. Харин өөрөө шүүхээр үйлчлүүлж байж л үүнийг мэдэрлээ” гэж тэр хэлсэн байна.
Шүүхийн үйл ажиллагааг шүүхээр үйлчлүүлсэн иргэд л өндөр үнэлсэн байдаг. Анх шүүхийн шинэчлэлийн үйл явц явж байхад шүүхэд итгэх иргэдийн итгэл 20 гаруй хувьтай гэдэг байсан. Германы олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллага шүүх эрх мэдлийн шударга байдлын бүрэн шинжилгээ явуулсан. Тэндээс гаргасан дүгнэлтээр Монгол Улсын шүүх үнэхээр шударга түвшинд сайн ажилладаг юм байна гэж 64 хувьтай гарсан. Энэ бол зүгээр санал асуулгын дүн биш. Мэргэжлийн, олон улсад үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллагын гаргасан дүгнэлт юм. Эндээс Монголын шүүхийн шинэчлэл үнэхээр үр дүнтэй явж байгаа нь харагдаж байгаа гэдгийг энэ нэг жишээнээс татаж болох юм.
Шүүх үйл ажиллагаа бол манай төрийн үйл ажиллагааны хамгийн чухал ажил байдаг. Хүний амьдрал ч, нийгмийн амьдрал ч адилхан, байгууллагын үйл ажиллагаа ч адилхан явж явж хувь хүний харилцаанаас шалтгаалдаг. Шүүх рүү хүн нэг өөр сэтгэгдэлтэй орж байгаа. Айсан, бэргэсэн ч юм уу. Яадаг бол гэсэн сэтгэгдэлтэй ордог. Тэгэхэд сайхан инээмсэглэж угтаад, мэдэхгүй зүйлд нь хариулт өгөөд, хамтарч ажиллаад харилцах юм бол тэр харилцаанаас эхлээд л хүмүүсийн хандлага шууд өөрчлөгддөг. “Адууны алгаас аяганы алаг” гэж ярьдаг. Хүнийг алагчилж үздэггүй байх, төрийн барьж явах хамгийн гол эрхэм зарчим бол энэ. Үүнийг хамгийн түрүүнд хүнд мэдрүүлдэг байгууллага бол шүүх эрх мэдлийн байгууллага юм. Хуулийн дор хүмүүс ижил байх, хууль хүмүүст ижил үйлчлэхийг л шударга ёс гэж нэрлэдэг. Шударга ёс гэдэг агуулгаа өөрсдөө бид маш сайн мэддэг байх ёстой.
Говьсүмбэр аймгийн иргэн Х.Төмөрбаатар эрүүгийн маш хүнд гэмт хэрэгт сэрдэгдэж, хоригдож явсан. Шүүх хэргийг нь үнэн зөвөөр, хуульд нийцүүлж шийдсэн. Х.Төмөрбаатар “Шүүх бол хэний ч нөлөөнд үл автах, авлига, хээл хахууль, хүнд суртлаас ангид цор ганц байгууллага байгаад би үнэхээр их баярлаж байна. Жил гаруй хугацаанд сэтгэл санаа, бие махбодиороо хохироод зогсохгүй нутаг усныхандаа ч муу нэртэй болж явсан. Гэсэн ч шүүх үнэн мөнийг тогтоож өгсөнд одоо сэтгэл өөдрөг байна” гэсэн байна.
Ийм л хүмүүс шүүхээр үйлчлүүлж байгаа. Тэдний үнэн мөнийг тогтооно гэдэг бол үнэхээр амар ажил биш. Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчид тэр үнэн мөнийг тогтоох нэг тал нь болж оролцож байгаа. Тэгэхээр та бүхний үүрэг, хариуцлага ямар өндөр болохыг эндээс харж болох юм.
Шударга байна гэдэг өргөн утгатай үг. Ажлаа хариуцлагатай хийнэ гэсэн үг шүү дээ. Ажилдаа хүн хариуцлагатай хандана гэдэг бол хийж байгаа ажлаа хуулийн хүрээнд хийнэ. Явж байгаа үйл ажиллагаа нь хуулийн хүрээнд явна гэж харагддаг, ийм зүйл.
Дорноговь аймгийн Замын-Үүд сумын иргэн Ц.Оюунгэрэл “Би жил гаруй хуулийн байгууллагад гомдож, бэтгэрч явсан хүн. Сайхан харилцаа, хандлагаас нь эхлээд миний сэтгэл тайвширсан. Төр байдаг юм байна. Төрийн нэрийг шүүх гаргадаг юм байна. Төрийн нэрийн өмнөөс гарагасан шийдвэр хүчтэй байдаг юм байна гэдгийг би шүүхээр үйлчлүүлээд мэдэрлээ” гэж хэлсэн байгаа юм.
Эндээс харахад манай шүүхийн үйл ажиллагаа иргэддээ хүрсэн үйл ажиллагаа болж хувирч байгаа. Олон газар олон хүндрэлтэй асуудал шийддэг. Гарч байгаа шийдвэр нь нэг тал нь хууль зөрчсөн бол зөрчсөнийг нь хэлж, тодорхой ял шийтгэл байгаа бол оноож, нөгөө талыг нь цагаатгаж, нэр төрийг нь сэргээдэг учраас шүүхийн танхимаас гарч байгаа хүн бүхэн баяр, талархалтай гарахгүй байж магадгүй. Хуулийн дагуу ял зэмлэл хүртсэн ч гэсэн нэгэнт хуулийн дагуу хүртсэн бол тэр хүн түүнийг хүлээж авдаг. Энэ чиглэлээр манай үйл ажиллагаа цаашаа явж байгаа.
Шүүх бол төрийн мэргэшсэн үйлчилгээний байгууллага юм. Төр гэж юу вэ гэж асуувал хамгийн хялбараар төр бол шүүх мөн гэж хэлж бараг болно. Төр яаж ажилладгийг шүүх л харуулдаг.
Шүүхийн өмнө гүйцэтгэх засаглал ч адилхан, Засгийн газрын шийдвэр ч адилхан. Сайд дарга нарын шийдвэр ч буруу байх юм бол очиж байгаа. УИХ-ын гишүүн ч очиж байгаа. Бүх л албан тушаалтан шүүхээр үйлчлүүлэхээр очиж байгаа. Явж явж төр гэдэг бол зөв бурууг ялгах, нийгмийн гэрээ болсон хуулийг хэрэгжүүлэхэд л оршиж байгаа.
Иргэн С.Наранцацрал гэдэг хүн ярьсан байна. “Дүүгийнхээ хэрэгтэй холбоотойгоор нэлээд удаан хугацаанд шүүхийн үйл ажиллагаанд оролцож явсан. Шүүх хуралдаан дууссанаас 2 цагийн дараа шүүхийн шийдвэрээ гардаж аваад уйлсан. Төрийн байгууллагынхан, тэр дотроо үйлчилгээнийхэн их бухимдалтай санагддаг. Харин шүүхийн хаалгаар ороход л цэвэр орчин, найрсаг хамт олон угтаж авсан. Шүүх үнэхээр үйлчилгээний байгууллага болж төлөвшсөн байна. Шүүгч хурлыг чадварлаг удирдаж, шийдвэрээ их ойлгомжтой тайлбарлаж байлаа. Үүнд нь их баярласан” гэсэн байна.
Бид жирийн иргэн ороод ирэхэд энэ хүн шүүхийн ажиллагааг яаж мэдэх вэ дээ гэсэн байдлаар хандаж болохгүй. Иргэд маш их мэдээлэлтэй, маш ихийг үзэж дуулсан, харсан байгаа. Хэдэн жилийн өмнөхтэй харьцуулшгүй болсон шүү. Маш их хэрсүү болсон. Наад зах нь гартаа утастай орж байгаа. Дээр үед хүний зураг дарна, бичлэг хийнэ гэдэг зурагчин хүнд, камертай хүнд л олддог боломж байсан. Одоо 3 сая иргэн 3 сая сэтгүүлч болж хувирсан байгаа шүү. Тэдэнд хүндэтгэлтэй хандах, үйл ажиллагаандаа өөрчлөлт гаргах нь чухал. Шүүх дээр үйл ажиллагааны ийм өөрчлөлт гараад ирэхээр төрийн бусад байгууллагаас иргэдийн шаардах шаардлага, хандах хандлага өндөрсөж байна. Нийгмийн үйл ажиллагааг зөв зам руу нь оруулж засах боломжийг гаргаж өгч байна.
Миний бас нэг ярих сэдэв бол Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн зөвлөгөөнтэй холбогдсон сэдэв байгаа юм. Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хувьд эрхээ мэддэг, хуулиар зохицуулаад өгчихсөн эрхтэй байдаг. Та бүхэн бүр тангараг өргөж байгаа шүү дээ. “Иргэдийн төлөөлөгч би хүний эрх, эрх чөлөө, шударга ёс, хуулийг дээдлэн, хэрэг маргааныг хэнээс ч хараат бусаар шийдвэрлэхээ батлан тангараглая. Миний бие өргөсөн тангаргаа зөрчвөл хуульд заасан хариуцлага хүлээх болно. Тангараг өргөсөн иргэдийн төлөөлөгч тэр овогтой тэр” гээд гарын үсгээ зурдаг. Ийм хариуцлагатай ажил хийж байгаа, хариуцлагатай байдлаар иргэнийхээ үүргийг биелүүлж, нийгмийн амьдралд их чухал үүрэг гүйцэтгэж байгаа хүмүүс юм.
Телевизийн хөтлөгч, СГЗ Батбаяр гуай шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчөөр сонгогдож бас ийм сургалтад сууж, шүүх хуралд оролцсон байгаа юм. “Миний хувьд анх удаа анхан шатны шүүх хуралдаанд иргэдийн төлөөлөгчөөр оролцлоо. Шүүх хуралдаан хуулийн дагуу, дэг журмаараа явлаа. Сонгинохайрхан дүүргээс би иргэдийн төлөөлөгчөөр сонгогдсон. Шүүхийн үйл ажиллагаа нээлттэй, ил тод, олон нийтийн хяналт хэр явж байгааг иргэдийн төлөөлөгчийн хувьд ажиглалаа. Шүүх үнэхээр өөрчлөгдөж, шинэчлэгдэж чадаж байна гэсэн сэтгэгдэл надад төрлөө” гэж ярьсан байгаа юм.
Ингэж ажиллаж, ийм сэтгэгдэлтэй болж байгаа олон мянган иргэдийн маань нэг хэсэг төлөөлөл өнөөдөр энд хүрч ирсэн байна. Та бүхэн өөрсдөө эрхээ сайн мэдэж байгаа. Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн эрх зүйн байдлын тухай хууль гэж гарсан. Үүнд заасны дагуу шүүхийн иргэдийн төлөөлөгч нь олон нийтийн төлөөлөл, ил тод байдлын илэрхийлэл гэж үздэг. Үүнээс гадна мэргэжлийн хуульчийн хэмжээнд ёс зүйг баримтлах, хараат бус, нөлөөнд үл автах, хэргийн үйл баримтад дүгнэлт өгч, шүүгдэгч, хохирогч, хэргийн оролцогчийн гэм буруутай эсэх талаар бичгээр санал дүгнэлт гаргадаг, энэ санал дүгнэлтээ шүүх хуралдаанд уншиж сонсгодог болсон.
Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд зааснаар шүүхийн шийдвэрт шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн дүгнэлтийн агуулгыг заавал тусгадаг болсон. Захиргааны ерөнхий хууль гэж гарсан. Захиргааны шүүх байгуулагдсаныг та бүхэн мэдэж байгаа. Цаашид энэ зохицуулалтыг Эрүү, Иргэний хэргийн шүүн таслах ажиллагаанд хэрэглэх нь зохимжтой гэж үзэж байгаа. Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн эрх зүйн байдлын тухай хууль анх гарахад зарчмын том шийдвэрийг түүнд тусгаж өгсөн. Тэр шийдвэр явж байгаад Үндсэн хуулийн Цэц дээр цуцлагдсан. Уг нь тэр бол маш том боломж байсан.
Дэлхий нийтийн хандлагыг харж байхад хуульч биш мэргэжилтэй шүүгч гэж шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийг үздэг улс байна. Яг шүүгчтэй адилхан бүх эрх хэмжээг эдлээд, үүрэг хариуцлага хүлээгээд, таслан шийдвэрлэх хэрэгт оролцоод, шийдвэр гаргалцаад явж байгаа улс орнууд байна шүү дээ. Мөн шүүхийн шийдвэр гарахад, таслах үйл ажиллагаанд оролцдог.
Манайд бол анхан шатны хэрэг дээр оролцдог байхаар гаргаж өгсөн боловч энэ үйл ажиллагаа зогссон байгаа. Бидний тайлбар бол явж явж шүүх, иргэн хоёр хамтраад хэргийг хараад, ярилцаад шийдэх юм бол зөв болох юм. Нөгөө талаасаа шүүгч бол мэргэжлийн хувьд олон жил ажиллаад, өмнө нь сураад, олон шалгуур даваад гарч ирдэг учраас гаргаж байгаа шийдвэр нь тэнд байгаа хүмүүст агуулга нь ойлгомжтой, шийдвэрийн үндэслэл нь ойлгомжтой байдаг. Тийм учраас иргэдийн төлөөлөгч түүнээс нэг их зөрөөд байх боломжгүй. Тийм хэмжээнд шүүгчид цаашаа улам чангараад явах ёстой юм. Иргэдийн төлөөлөгчөөсөө мэдлэг боловсролын хувьд, гаргаж байгаа шийдвэрийн хувьд, үндэслэлийн хувьд дорой юм уу, иргэдийн төлөөлөгчтэйгээ тэнцүү биш, түүний өмнө л шүүгч явж байх ёстой. Тэр боломжийг бид хуульд оруулж өгсөн байсан.
Гэхдээ цаашдаа бид Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд өөрчлөлт оруулахаар миний зүгээс ярьж байгаад хуулийн төсөл санаачилж өргөн бариад байгаа. Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн гаргах гэж байгаа саналыг шүүгч шийдвэртээ заавал тусгана. Хэрэв тусгахгүй гэж үзэх юм бол тусгаагүй үндэслэлээ заавал бичдэг болно гэсэн заалт явж байгаа. Үүнийг манай УИХ ойлгож, дэмжиж, шүүхийн шинэтгэлийн үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх байх. Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн үйл ажиллагааг илүү учир утгатай, илүү нөлөөтэй болгоход дэмжих байх гэж үзэж байгаа.
Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн үйл ажиллагаа, явдаг сургалт, гаргасан хөтөлбөр, гарын авлага гээд зүйлүүдтэй би нэлээд танилцсан. Үнэхээр өндөр түвшинд хүрсэн байна. Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгч өөрөө мэдэх хүсэл эрмэлзэлтэй байгаа тохиолдолд энэ бүхэнтэй танилцаад явах боломжтой болсон.
Өмнө нь шүүхэд ардын төлөөлөгч гэж ордог байсан. Одоогийн иргэдийн төлөөлөгч энэ 2-ын ялгаа ямар болсон, ямар түвшинд байгаа тухай шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчөөр өмнө нь ажиллаж байсан Баян-Өлгийн аймгийн Өлгий сумын иргэн Ч.Байболд гэдэг хүн ярьсан байна л даа.
“2016 онд та иргэдийн төлөөлөгчөөр сонгогдлоо, сургалтад хамрагдана уу гэж Шүүхийн Тамгын газраас дуудсанаар сургалтад хамрагдсан. Шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчдийн эрх зүйн байдлын тухай хууль тогтоомж болон холбогдох бусад мэдээллийг авсан. Үүнээс өмнө би Сэлэнгэ аймагт ажиллаж байхдаа ардын төлөөлөгчөөр сонгогдож шүүн таслах ажиллагаанд оролцож байсан. Одоо бодоход тухайн үеийн ардын төлөөлөгч нь өнөөдрийн эрх зүйн орчин бүрдсэн шүүхийн иргэдийн төлөөлөгч юм байна. Би олон удаа шүүх хуралдаанд оролцож байсан. Тэр үед гаргадаг байсан ардын төлөөлөгчийн дүгнэлт өнөөдрийн иргэдийн төлөөлөгчийн дүгнэлт хоёр харьцуулахын аргагүй болжээ. Үнэхээр харьцуулахын аргагүй болсон байна. Үүнийг шүүхийн шинэтгэлийн бодит үр дүн гэж хэлээд байгаа юм” гэж энэ иргэн дүгнэсэн байна.
Үүнээс авч үзэхэд шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчөөр иргэд оролцоно гэдэг нь дахин өөр нэг мэргэжил эзэмшиж байгаа мэт байдаг. Хилс байгаа бол тэрийг нь хэлнэ, хууль зөрчсөн бол шударгаар хэлнэ гэдэг нь чухал. Шударга ёсыг тогтооход гар бие оролцож байгаа хүмүүс бол та бүхэн шүү. Тэгэхээр эдгээр хүмүүсийн тоо жилээс жилд нэмэгдэж байгаа. Тэдгээрийн 15 хувь нь малчид, 15 орчим хувь нь тэтгэврийн насны иргэд байна. Мөн гэртээ үр хүүхдээ харж байгаа эхчүүд хүртэл байна. Тэгэхээр манай иргэд шүүхийн шийдвэрт ингэж оролцоно гэдэг нь чухал байна.
Энэ тухай Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын иргэн Г.Цэгмид гэж хүний хэлснээр “Шүүх хуралд оролцох нь хүнд хэцүү ажил мэт санагдсан. Ер нь шүүхийн үйл ажиллагаа хэцүү юм байна. Гэхдээ шүүн таслах ажиллагаа шударга, хуулийн дагуу л явагддаг юм байна” гэсэн. Тэгэхээр шүүх хуралдаанд иргэдийн төлөөлөгчөөр оролцож байгаа хүн л үүнийг мэдрэхээс биш гаднаас нь дүгнэх боломжгүй. Шүүх бол хүнтэй харилцах хамгийн чухал үйл ажиллагаа юм.
Сүхбаатар аймгийн иргэн Н.Очирбат “Шүүх шинэчлэгдлээ, ил тод боллоо гэж зурагтаар олонтаа ярих боллоо. Нарийн учрыг нь сайн ойлгодоггүй байсан. Харин одоо шүүхийн иргэдийн төлөөлөгч болж нарийн учрыг нь олж, энэ талаарх мэдээлэл сайтай боллоо. Шүүхийн талаарх мэдээллийг их үзэж, сайтар ойлгодог боллоо. Иргэдийн төлөөлөгчөөр сонгогдсон бусад иргэдэд хандаж уриалъя. Шүүх хуралдаа цааргалалгүй ирж оролцож байгаарай. Ингэж иргэнийхээ үүргийг биелүүлэх нь сайхан юм” хэмээжээ.
Мөн шүүхийн иргэдийн төлөөлөгч Завханы иргэн Л.Жаргалсайхан “Урьд нь би шүүхийн талаарх төсөөлөлгүй байсан. Эрх зүйн мэдлэггүй байсан. Тэгээд дараа нь шүүхээс зохион байгуулсан сургалтаас их зүйлийг ойлголоо. Шүүхийн байгууллагын ажилтнууд зан харилцаа сайн, мэдэхгүй байгаа зүйлээ асуухад эелдгээр хариулж байсан болохоор надад хүндрэлтэй асуудал ерөөсөө тохиолдоогүй ээ” гэжээ.
Энэ бүхнээс харахад манай шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчид энэ ажилдаа сэтгэл хангалуун байж, цаашид улам сайжраад явах боломжтой юм. Шүүхийн шинэчлэл, энэ салбарт хэрэгжиж буй энэ ажилд шүүгчдийн өөрсдийнх нь оролцоо, хувь нэмэр хамгаас чухал. Шүүх эрх мэдлийн хүрээнд хэрэгжүүлэх шинэтгэлийн ажлыг хамгийн баяртай хүлээн авсан хүмүүс бол шүүгчид байсан.
Анхан шат, дунд шат, удирдах шат гээд бүх шатны шүүхийн шүүгчид шинэтгэлийг талархалтайгаар хүлээн авч, хамтран ажилласанд бид баяртай байдаг. Шүүх бол зөвхөн агуулгын хувьд биш, боловсон хүчний хувьд мөн шинэчлэгдсэн. Манайд 475 шүүгч байгаа гэсэн тооцоо бий. Бүх хуулиа хэрэгжүүлээд ажиллах юм бол 700 гаруй шүүгч байх ёстой гэж үздэг. Энэ 475 шүүгчийн 140 орчим нь шинээр орсон байгаа. Тэгэхээр шүүхийн шинэ шаардлага, энэ өрсөлдөөн дундуур гуравны нэгээр манай шүүх байгууллага хүч сэлбэсэн. Энэ нь аль нэг намын нөлөөгөөр болж байгаа хэрэг биш. Аливаа төрийн байгууллага энэ маягаар шинэчлэгдэж, боловсон хүчнээ сэлбэх ёстой юм.
Эндээс Шүүхийн ерөнхий зөвлөл бие дааж гарсан нь мөн чухал. Үүнийг шинээр байгуулсан байгууллага гэж манайхан ойлгоод байдаг. Шүүхийн ерөнхий зөвлөл бол үйл ажиллагааных нь зарчим, утга агуулга чиг үүргийг Үндсэн хуульд зааж өгсөн Үндсэн хуулийн байгууллага юм. Үндсэн хуулийн 49-3-р заалтын дагуу шүүгчийн хараат бус, шүүхийн бие даасан байдлыг хангах зорилгоор Шүүхийн ерөнхий зөвлөл ажиллана гэж байдаг.
Ер нь шүүхийн хараат бус байдлыг хангахад маш олон ажлыг хийх ёстой. Мөн шүүхийн байр, ажиллах нөхцөл гээд олон зүйл бий. Энэ бүхнийг бид хийх ёстой. УИХ болон Засгийн газар өнөөгийн хүрсэн түвшнээс ухармаагүй байгаа юм. Шүүхийн төсөв санхүүжилт 2014 оноос хойш хэвээр байгаа. Цаашид улс орны эдийн засаг ямар ч хямралтай байсан энэ түвшнээ хадгалаад байх ёстой. Мөн Үндсэн хуулийн 48-3 дугаар заалтад “Шүүх улсын төсвөөс санхүүжинэ. Шүүх үйл ажиллагаагаа явуулах эдийн засгийн баталгааг төр хангана” гэж заасан байдаг.
Төрийн байгууллагад олон жил ажилласан иргэний хэлснийг энд иш татъя. Иргэн Р.Батжаргал шүүхээр удаа дараа явж өөрийн эрх ашгаа хамгаалуулж чадсан. Тэрээр “Давж заалдах шатны шүүхийн танхимд ирэхэд шүүх биш, утга соёлын танхимд ирж байна уу гэсэн сэтгэгдэл төрсөн. Ингэж сайхан тохижуулсан байсан нь хүний сэтгэлийг хүртэл тайвшруулж байсан” гэжээ. Шүүхийн бүх танхим ийм сайхан болж чадаагүй байж магадгүй. Гэхдээ энэ бол үнэхээр сайхан хэрэг, сайн амжилт.
Шүүхийн өөр нэг том дэвшил бол иргэндээ хүрч, ойртож ажиллаж чадаж байгаа явдал. Үүний нэг том жишээ бол эвлэрүүлэн зуучлах үйл ажиллагаа юм. Шүүхэд хандах нийт асуудлын 20 гаруй хувь нь эвлэрүүлэн зуучлахаар дамжиж байгаа. Энэ нь тэр хэмжээгээр шүүхийн ачааллыг хөнгөлж байгаа гэсэн үг юм. Энэ нь иргэний шүүх дээр хэрэгжиж байгаа бөгөөд цаашид захиргаа, эрүүгийн шүүх дээр ч гэсэн энэ арга хэмжээг хэрэгжүүлэх талаар ярилцаж байна.
2014 онд эвлэрүүлэн зуучлахаар 5122 маргааныг шийдвэрлэсэн бол 2016 онд 12589 маргаан шийдсэн байна. Ийм өндөр үзүүлэлттэй байгаа нь эвлэрүүлэн зуучлах шүүх нь иргэдэд үнэхээр тустай болохыг харуулж байна. Иргэний эрх зүйн маргаан, иргэд хоорондын маргаан их байна.
Нэг нь хохирч, нэг нь даварч шийдэгддэг биш, хоёулаа эвлэрч шийдэгддэг байвал сайн. “Эхийг нь эцээхгүй, тугалыг нь тураахгүй” гэж монголчууд ярьдаг шүү дээ. Зуун хүн ирэхэд 85 нь эвлэрээд гарч байна. Эвлэрүүлэхэд хэцүү нь гэр бүлийн маргаан байдаг. Гэр бүлийн хоёр сална гээд шийдчихсэн бол ер нь салж дуусах гээд байдаг. Гэхдээ салах өргөдлөө өгсөн нийт иргэдийн арван хэдэн хувь нь эвлэрээд буцаж байна.
Тэгэхээр гэр бүл салалтыг бууруулж чадвал эвлэрүүлэн зуучлах салбарын үзүүлэлт эрс сайжрах боломжтой байгаа. Ингэснээр нийгэм маань хүнлэг энэрэнгүй болно. Хүндээ үйлчилж, хохирсон иргэндээ зөв дэмжлэг үзүүлж чадвал гайхамшигтай үр дүнд хүрнэ.
Увс аймгийн Тэс сумын малчин Ц.Үржинсайхан “Миний нэхэмжлэлийг түргэн шуурхай шийдэж өгсөн шүүхэд баярлаж байна. Хөдөөний бидэнд мэдэхгүй чадахгүй зүйл их байдаг юм. Мэдэхгүй зүйлээ асуухад түвэгшээлгүй тайлбарлаж өгч байсан нь үнэхээр сайхан байлаа. Энэ харилцаа надад эелдэг дулаан сэтгэгдэл төрүүллээ” гэж хэлсэн байна.
Иргэд, аж ахуйн нэгжийн маргаанд оролцож байсан иргэн Л.Өлзийцэцэг “Амьдаараа үхэж явсан надад шүүгчийн асуулт халамж мэт санагдсан” гэсэн байна. Шүүгч нь “Та хоёр энэ асуудлыг тохироод шийдсэн юм байна. Яагаад үүнийг хохирол гэж үзээд байгаа юм” гэж асуусан. Гэтэл зөвхөн энэ шүүгчийн асуулт тэр эмэгтэйг сэхээсэн гэж байна. Шүүгч ингэж ажиллаж чадна гэдэг бол их чухал юм.
Цаашид анхаарах шаардлагатай хоёр гурван зүйл бий. Германы Олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллагын шүүхийн байгууллагад өгсөн үнэлгээний талаар би дээр ярьсан. Энэ үнэлгээний хувьд сэтгэл зовоосон нэг зүйл бол авлигын түвшин юм.
Монгол Улс авлигын түвшингээр олон улсад 120 дугаарт байсан бол 2015 оны дүнгээр 72 дугаар байрт дэвшсэн. Үүнээс харахад Монголын авлигын түвшин 2011 оноос хойш жил тутам буурсан. Энэ хугацаанд 48 байраар ахина гэдэг бол маш том дэвшил. Энэ бол та бүхний болон шүүхийн байгууллагуудыг үнэлсэн дүгнэлт гэсэн үг. Гэвч 2016 оны дүнгээр Монголын авлигын индекс дэлхийд 72-т байснаас 87 дугаар байрт шилжин буурсан. Энд шинэ нөхцөл байдал үүссэн, шинэ аргачлалаар улс орны авлигын түвшинг дүгнэдэг болсон гэх мэт хүчин зүйлс байгаа байх. Гэхдээ үүнд болон нийгмийн шударга ёсны асуудалд УИХ, Засгийн газар онцгой анхаарах хэрэгтэй. Энэ бол Монголын төрд гарсан шинэ эрх баригчдад өгч буй сануулга юм. Мөн удахгүй сонгогдох шинэ Ерөнхийлөгч энэ асуудалд онцгой анхаарах нь зүйтэй.
Шударга ёс гэдэг бол нэг хүн ярьж байгаад орхидог асуудал биш. Үүнийг нийгэм нийтээрээ хүсэмжилж байж бүтдэг юм. Шударга ёс тогтоо гэж бүгдээрээ шаарддаг мөртөө энэ хэцүү үйл ажиллагааны дундуур явж байхад эргээд тархиа угаалгаад буруу зөвөө ялгахгүй болчихсон явж байдаг шүү дээ. Тэгэхээр энэ бол тийм амар хялбар зүйл биш. Энэ бодлого улам чангарах ёстой. Яагаад гэвэл энэ нь нийгмээс, иргэдээс бидэнд тавих шаардлага учраас тэр.
Нэг зүйлийг бид сайн ойлгох хэрэгтэй. Хууль биелүүлнэ гэдэг өөрөө нэр төрийн хэрэг. Сайн сайхан амьдарна гэдэг нь баян чинээлэг явна гэсэн үг биш шүү дээ. Сайхан амьдарна гэдэг нь хуулийн дагуу амьрахыг л хэлнэ. Хүн хуулиар амьдралаа зохицуулж байвал сайхан амьдарч байгаагийн илрэл юм. Шударга зөв амьдрах нь өөрөө бахархал юм. Өөртөө хууль, үнэт зүйл, зарчимтай хүн бол хэзээ ч эвдэрдэггүй. Хуулийг хэзээ ч зөрчдөггүй, муу зүйл хийдэггүй. Төрийн ямар ч албан тушаалд ажиллаж байсан өөрийн гэсэн хил хязгаар, зарчимтай байвал цаашид юунд ч санаа зовоод байх хэрэггүй.
Саяхан намайг гүтгээд, энд тэнд орон сууц авсан гээд хуулийн байгуулагад дуудсан. Энэ талаарх мэдээллийг Авлигатай тэмцэх газарт өгсөн байсан. Энэ байгууллага маш нарийвчилж шалгадаг юм байна. Тус байгууллага хэрэгтэй холбоотой бүх мэдээллийг тодруулдаг, бүх зүйлийн хойноос явж шалгадаг юм байна. Надаас болон гадна дотноос, олон газраас тодруулга авсан. Манай мөрдөн шалгах байгууллагын ажилтнууд үнэхээр мэргэшсэн, хариуцлагатай болсон юм байна гэж бид дараа нь бодсон. Тэгээд надтай холбоотой тэр орон сууцны асуудлыг шалгаад гүтгэлэг байна гэдгийг нарийвчлан тогтоосон.
Тэгэхээр манай хуулийн байгууллага иргэн хүний зүгээс асуудал тавьсан л бол хэн ч байсан шалгаад хариуг нь өгдөг болжээ. Хуул зүй, дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогт сая орж ирлээ. Хуулийн байгууллагын үйл ажиллагаа, бидний ярьсан энэ асуудлуудыг цаашид бодлогын түвшинд хэрэгжүүлж ажиллахад Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд чухал үүрэгтэй.
УИХ удахгүй хэд хэдэн чухал хууль хэлэлцэх гэж байна. Та бүхний барьж ажиллах чухал хуулиуд юм. 2017 оны долдугаар сарын 1-нээс эхэлж хэрэгжинэ гэж хойшлуулсан Эрүүгийн хууль бол манай шүүх байгууллагын барьдаг гол хуулиудын нэг. Энэ хуульд тодорхой нэмэлт өөрчлөлт оруулж байгаа. Зөрчлийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг манай шинэ Засгийн газар оруулж байна. Мөн Эрүүгийн хуулийн хянан шалгах ажиллагааны тухай хууль, Зөрчлийг хянан шийдвэрлэх тухай хууль орж байна. Эдгээр хуулиуд батлагдаад ирэх долдугаар сарын 1-нээс хэрэгжиж эхэлнэ. Тэгэхээр шүүхийн үйл ажиллагаанд агуулгын хувьд шинэчлэл гарч байна. Барьдаг ном чинь өөрчлөгдөж байна гэсэн үг.
Шинэчлэл бол нэг хийгээд зогсдог зүйл биш. Дараа жилээс эдгээр хууль болон бусад шинэчлэл мөн дахин шинэчлэгдэж байх ёстой. Мөн прокурорын хууль, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэлийн хууль гээд тодорхой байгууллагуудтай холбоотой хуулийг шинэчлээд ирэхээр бидний 27 жилийн турш төлөвлөж хийсэн үйл ажиллагаа, шинэчлэлийн нэлээд хэсэг нь шийдэгдэж байгаа гэсэн үг юм.
Шүүхийн үйл ажиллагааны талаар яриагаа иргэдийн ярьсан зүйлээр эхэлсэн. Мөн үүгээр энэ яриагаа өндөрлөе. Иргэн Б.Баяраа гэх эмэгтэй “Би шүүхэд таван удаа хандахад бүгдэнд нь ялж, эрхээ хамгаалуулж байсан. Гэхдээ надад шүүхэд танил тал хэлхээ холбоо байхгүй. Монголын шүүх хэрэг маргааны үнэн мөнийг олдог юм байна гэдгийг миний амьдралд тохиолдсон үйл явдал бүр харуулсан. Нийгэмд болж буй шударга бус зүйлийг шүүх өөрийн шийдвэрээр ингэж таслан зогсоож, эцэслэн шийдвэрлэж, эмхлэн цэгцэлж байгаасай. Төрийн тамга тэмдэг барьсан энэ их луйварчдыг дэгд нь оруулж, сайн цэгцэлж өгөөсэй. Ард иргэдийг төрийн тамга барьсан хүмүүс дарамталж дээрэмддэг шиг шүүх өөрсдийг нь хашрааж жигшээж байдаг байгууллага байгаасай гэж би хүсч байна. Монголд итгэж болох нэг зүйл бол шүүх засаглал байна. Өөр ч итгэх зүйл алга даа. Монголын шүүх үнэнч шударга, хүний төлөө аливаа зүйлийн учир начрыг олж байж асуудлаа зөв шийддэгийг нь өөрийн биеэр мэдэрсэн. Над шиг ядарч зүдэрсэн хүмүүс Монгол Улсын иргэний хувьд өөртөө болон шүүхэд итгэх итгэлтэй байж болно гэдгийг би баттай хэлнэ” гэж ярьжээ.
Тэгэхээр би үгийнхээ өмнө шүүхийн үйл ажиллагаа сайн байна гэж ярьсан албаны хүнээс илүүтэй шүүхийн байгууллагаар орсон иргэн хүний сэтгэгдэл бол энэ салбарт өгч буй үнэлгээ юм гэж хэлсэн шүү дээ. Хөдөө орон нутаг, аймаг сумдаас төлөөлж, цаг заваа гарган, иргэний үүргээ ийм өндөр хэмжээнд биелүүлж, энэ чухал зөвлөгөөнд хүрэлцэн ирсэн та бүхэнд баярлалаа.
Ер нь Монгол Улсын иргэн байна гэдэг хамгийн том нэр төр юм. Энэ улсын иргэний үүргээ хуулийн дагуу сайн биелүүлнэ гэдэг нь хамгийн том бахархал юм. Энэ иргэдийн өмнө тугаа мандуулан яваа хүмүүс бол манай шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчид юм. Та бүхний үйл ажиллагаанд амжилт хүсье.
Монголын маань нийгэм улам бүр шударга сайхан байж, хууль нь тэгш зөв хэрэгжиж, ийм үйл ажиллагаа нь улам бүр дэлгэрч байхын өлзийтэй ерөөлийг дэвшүүлье. Зөвлөгөөний үйл ажиллагаанд амжилт хүсье” гэлээ.
Эх сурвалж: Монцамэ агентлаг
Сэтгэгдэл0
Зоригийн хэргийн шүүх явц шинэчилэх үйл яаж байгааг харуулах уу
Элбэгдоржийг шоронд хий! Эрдэнэтийг хятад эзэнтэй Худалдаа Хөгжлийн банкаар дамжуулж хувьдаа авсан. Худалдаа хөгжлийн банкны хувь эзэмшигч 62% нь Оффшорт бүртгэлтэй хятадын компани. Монголд үйл ажиллагаа явуулдаг боловч эзэд нь оффшорт бүртгэлтэй хятадын компани.Элбэгдоржийн сонгуулийн саалийн үнээ Эрдэнэт. Эрдэнэтийг хуйвалдаж, луйвардаж, хулгайлж авсан Элбэгдоржийг Солонгосын ерөнхийлөгч шиг гутамшигтайгаар яг одоо огцруул. Бос, жагс, тэмц!!! Огцруул! Шоронд хий!!! Үндсэн хууль өөрчилж хэмжээлшгүй эрхт олигархи засаглалыг тогтоох хэрэгтэй байна гэж МАНАН гийн гүйцэтгэгчид гадаад далайн эздээсээ авсан даалгавар шүү дээ. Сүүлийн 25 жил нийгмийн өмчийг хувьдаа хумж авсан хэд одоо үндсэн хууль хэрэггүй одоо зөвхөн баяжсан давхрагийн баталгаат мөлжигч давуу талыг олгогч дарлагч эрхийн хууль зүйн баталгааг бий болгож дарангуйлагч ангийг хамгаалах хууль хэрэгтэй байна, үндсэн хууль болохгүй байна гэж дайрж байгаа. Үр дүнд нь гадаадын дарангүйлагч эздийн дуулгавартай зарцын мандатыг баталгаажуулсан үндсэн хууль бэлдээд байгаа. Гучин размерийн гуталтай Гуравдугаар ангийн формтой Хүүхдийн ертөнцөөс хувцасладаг Хүүлэгч ангийн тэжээвэр Тайван Батчимэг дэвсгэртэй Таван сантиметр хуйтай Элбэгдоржийг шүүе - Огцортол шүүе - Share ! УИХ өмнө тангараг өргөж байгаад Худлаа яриулья! Элбэгдоржийг шүүе - Impeach Elbedorj Уучлал: Халтар пилипин 2 Халзан америк 1 Өршөөл эрэн өргөдөл өглөө Гучин таван тэрбумийн луйварыг өршөө Гурваны нэгийг өөрт чинь өгөе гэлээ Халтар пилипин 2 Халзан америкийг 1 өршөөх Амархан мөнгөний зарлиг байлаа. Монголоо хамгаалаад тэнэгтэх үү, өөрийгөө баяжуулах боломжоо алдах уу. Монголоо бодох уу, доллараа тоолох уу. Би доллартаа хайртай. Хулгайч луйварчдад өршөөл үзүүлэн Худал ярих их амархан шийдвэр байлаа Өрийгөө бодож хэдэн доллар авч Монголоо доромжлон даапалан хараах Өгсөн хэдэн доллар гарт имрэгдээд Энэ долларт Элбэгхудалч би ямар их Хайртай хамааралтайгаа бодоод сууна Хошгороод байвал баяжаад л байна Эх оронд аюул тулгарлаа! Элбэгдорж: Манай хужааг дэмжээрэй, бид саяхан Хятад банк оруулж ирсэн бөөн хятад эрээн цаас зээллээ, хариуд нь алт, мөнгө, байгaлын баялагаа үнэгүй өгөхөөр боллоо, газар нутгаа худалдахаар боллоо, эхнэр хүүхдээ, үр садаа, ирээдүйгээ хятад банкны зээлэнд хүүлүүлж, мөлжүүлж үүрдийн үүрд боолчлуулхаар боллоо, монгол түмнийг газар нутаггүй, эрх чөлөөгүй, палестин, гүйлагчин цыган шиг, үгээгүй ядуу тэнэмэл, эх оронгүй болгохоор боллоо, харин МАНАН хятад эрээн цаастай болохоор боллоо. Одоо тэр Пүтинээс айлгүй Хятад улсын өмнө сөгдөж, толгойгоо бөхийлгөж, улыг нь долоож, боолын боол, босгоны зарц болж хормойгоо тос за юу гэж урвагч дүлзэн Элбэгдорж аргадан, тулган шаардах үгээ, өнхрүүш шиг, тоть мэт давтан, давтан данжаад аятай инээвхийлэн, баярлан хэлтэл нүүрнийх нь цоохор бараг арилав. Ардчилалын ёроолоос дэвшсэн Атга худлаар зуурсан Санхүүгийн хуйвалдаанаар томорсон Шанага луйвраар бэхэжсэн Эмгэн өвгөн хоёрыг Ягаан цэнхэр тасалбараар хуурсан Орос хүрэн байвгайг Олон удаа молигдсон Хятад шар луунд Тусгаар тогтнолоо худалдсан Монгол түмнийг молигдсон Муу бүхнийг дэлгэрүүлсэн Микрофон барих мэргэжилтэй Молигдож хуурах увдистай Малын эмч прокурортой Мянгуужингийн философтой Ардчилал Ардчилал гэж Ард түмнийг мунхруулсан Авлига Авлига гэж Ардын намаа айлгасан Эцэст нь толгойг нь эргүүлсэн Эрээн хятад цаасаар Эх орныг нь худалдсан Эгдүүтэй хөөрхөн өнхрүүш байна Олон долоон хошгорсон Огт баригдахгүй хулхидсан Долоон сарын нэгнийг санаачилсан Дараан сайхан нил мурьсан Баярцогт хужаагаа хамгаалсан Баттулга эх орончийг дарамталсан Бат Үүлээ баатар болгосон Байгал орчноо будаа болгосон Хятад улсад хайртай Монгол улсад халтай Хятад банкны цаасаар Монгол шороог солих Газрын хуулийг хурдан Хурдан батал гэж шахсан Гайгүй монголыг гадагшлуулж Гамин хятадыг нутагшуулж Онгорхой хууль батлуулж Олон хятад орогнуулж Худал хоосон хошгорсон Хорон санаагаа нуусан Олны толгойг эргүүлсэн Олон түмэнд хараагдсан Олон нийтийн телевизийн Онц сурвалжлагчийг занасан Утас телевиз интернетийг Урд зүгээс хянадаг болгосон Заль нэг заль хоёрын дунд Зон олныг гүйлгэж захирсан Орой болгон худал ярьж Ойр ойрхон хошгорноо Ард монгол чамайг Газар нутагтай чинь хамт Гадаадад хэвлэсэн эрээн цаасаар Гайхалтай хулхидаж худалданаа Ингэж өнхрүүш дуулж хуурдаж Хятад гоймонгоо идэнгээ Чингэсийн судасгүй ч гэлээ Чин гүрний бэлтгэгдсэн Чимээгүй худал инээх Чинээнд нь тултал хуурах Худал ярьж Ардчилал сургаж Хулгай хийж Авлига авж Алтан ургийн удамгуй ч Алиа салбадайн цустай Баатар болохгүй биетэй ч Бяцхан төрсөндөө харамсаж Эцэг эхдээ гомдсон Эх монгол орныг занасан Арван сантимертийн тахтай Алцан майга алхаатай Тарвага зурам гэшгээтэй Таамаг худал яриатай Өндөг шиг бөөрөнхий Өнхрүүш болон төрсөн Одой бяцхан биетэй Онигоо болсон намтартай Намын жагсаалт гэдэг Нарийн залийн ачаар Ард түмний сонгуулийг Ардчилсан хайрцагаар тоолуулж Монголын сонгууль мэтээр Машинаар луйвардан ялж Төрийн ордонд сууж Тэрбум хужаагийн төлөө Үхэн үхтэлээ зүтгэж Үндсэн хууль өөрчилж Үүрдийн ерөнхийлөгч болох Үнэн хятадын өнхрүүш байна Гэж хошгоров Элбэгдоржийг шүүе - Огцортол шүүе - Share ! УИХ өмнө тангараг өргөж байгаад Худлаа яриулья! Арван сантимитер тахтай Алцан майга өнхрүүш Хорин янзаар хошгордог Холион бантан өнхрүүш Хорин мянган хувьсагчтай хөөрцог Баярцогт Хахуулын мөнгөө оффшорддог хүүхэмсэг Баярцогт Өндөр биетэй ухаан богинотой Урвагч сэтгэлтэй худалч яриатай Утсан хүүхэлдэй уймраа яриатай Гадны гар хөл болсон Гамин чандруугий үлдэгдэл болсон Долдой биетэй долигнуур зантай Элбэгдоржоор халхлуулсан эрүүгийн элэмент Сайханбилэг нэртэй муухайбалаг үйлдэлтэй Тоглоомийн засагт тооройн үүрэгтэй Худал ярж хулгай хийж Оффшор дансанд мөнгөө нууж Оффистоо харин гэм хийж Удахгүй яллагдах гэдгээ ойлгодог Урвагч дүлзэн уйлагнан улалзан Гадаад банкны эзэддээ долигнон Гарз хохиролтой тоглоомын гэрээг Хулгайч цариалан хурдан зурдаг Хувь хүрсэндээ баярлсан урвагч Элбэгдоржийг шоронд хий! Жинхэнэ алуурчид Элбэгдорж, Бат Үүл, Баяр, Багабанди зохион байгуулалтай хуйвалдан С.Зоригийг онц хэрцгийгээр хөнөөсөн! Элбэгдоржийг шоронд хий!
Тийм шүү, хүн алсан хүнээр удирдуулсан "шударга сайхан" шүүхтэй шүү бяд хахаха
Элбэгдоржийг шоронд хий! Эрдэнэтийг хятад эзэнтэй Худалдаа Хөгжлийн банкаар дамжуулж хувьдаа авсан. Худалдаа хөгжлийн банкны хувь эзэмшигч 62% нь Оффшорт бүртгэлтэй хятадын компани. Монголд үйл ажиллагаа явуулдаг боловч эзэд нь оффшорт бүртгэлтэй хятадын компани.Элбэгдоржийн сонгуулийн саалийн үнээ Эрдэнэт. Эрдэнэтийг хуйвалдаж, луйвардаж, хулгайлж авсан Элбэгдоржийг Солонгосын ерөнхийлөгч шиг гутамшигтайгаар яг одоо огцруул. Бос, жагс, тэмц!!! Огцруул! Шоронд хий!!! Үндсэн хууль өөрчилж хэмжээлшгүй эрхт олигархи засаглалыг тогтоох хэрэгтэй байна гэж МАНАН гийн гүйцэтгэгчид гадаад далайн эздээсээ авсан даалгавар шүү дээ. Сүүлийн 25 жил нийгмийн өмчийг хувьдаа хумж авсан хэд одоо үндсэн хууль хэрэггүй одоо зөвхөн баяжсан давхрагийн баталгаат мөлжигч давуу талыг олгогч дарлагч эрхийн хууль зүйн баталгааг бий болгож дарангуйлагч ангийг хамгаалах хууль хэрэгтэй байна, үндсэн хууль болохгүй байна гэж дайрж байгаа. Үр дүнд нь гадаадын дарангүйлагч эздийн дуулгавартай зарцын мандатыг баталгаажуулсан үндсэн хууль бэлдээд байгаа. Гучин размерийн гуталтай Гуравдугаар ангийн формтой Хүүхдийн ертөнцөөс хувцасладаг Хүүлэгч ангийн тэжээвэр Тайван Батчимэг дэвсгэртэй Таван сантиметр хуйтай Элбэгдоржийг шүүе - Огцортол шүүе - Share ! УИХ өмнө тангараг өргөж байгаад Худлаа яриулья! Элбэгдоржийг шүүе - Impeach Elbedorj Уучлал: Халтар пилипин 2 Халзан америк 1 Өршөөл эрэн өргөдөл өглөө Гучин таван тэрбумийн луйварыг өршөө Гурваны нэгийг өөрт чинь өгөе гэлээ Халтар пилипин 2 Халзан америкийг 1 өршөөх Амархан мөнгөний зарлиг байлаа. Монголоо хамгаалаад тэнэгтэх үү, өөрийгөө баяжуулах боломжоо алдах уу. Монголоо бодох уу, доллараа тоолох уу. Би доллартаа хайртай. Хулгайч луйварчдад өршөөл үзүүлэн Худал ярих их амархан шийдвэр байлаа Өрийгөө бодож хэдэн доллар авч Монголоо доромжлон даапалан хараах Өгсөн хэдэн доллар гарт имрэгдээд Энэ долларт Элбэгхудалч би ямар их Хайртай хамааралтайгаа бодоод сууна Хошгороод байвал баяжаад л байна Эх оронд аюул тулгарлаа! Элбэгдорж: Манай хужааг дэмжээрэй, бид саяхан Хятад банк оруулж ирсэн бөөн хятад эрээн цаас зээллээ, хариуд нь алт, мөнгө, байгaлын баялагаа үнэгүй өгөхөөр боллоо, газар нутгаа худалдахаар боллоо, эхнэр хүүхдээ, үр садаа, ирээдүйгээ хятад банкны зээлэнд хүүлүүлж, мөлжүүлж үүрдийн үүрд боолчлуулхаар боллоо, монгол түмнийг газар нутаггүй, эрх чөлөөгүй, палестин, гүйлагчин цыган шиг, үгээгүй ядуу тэнэмэл, эх оронгүй болгохоор боллоо, харин МАНАН хятад эрээн цаастай болохоор боллоо. Одоо тэр Пүтинээс айлгүй Хятад улсын өмнө сөгдөж, толгойгоо бөхийлгөж, улыг нь долоож, боолын боол, босгоны зарц болж хормойгоо тос за юу гэж урвагч дүлзэн Элбэгдорж аргадан, тулган шаардах үгээ, өнхрүүш шиг, тоть мэт давтан, давтан данжаад аятай инээвхийлэн, баярлан хэлтэл нүүрнийх нь цоохор бараг арилав. Ардчилалын ёроолоос дэвшсэн Атга худлаар зуурсан Санхүүгийн хуйвалдаанаар томорсон Шанага луйвраар бэхэжсэн Эмгэн өвгөн хоёрыг Ягаан цэнхэр тасалбараар хуурсан Орос хүрэн байвгайг Олон удаа молигдсон Хятад шар луунд Тусгаар тогтнолоо худалдсан Монгол түмнийг молигдсон Муу бүхнийг дэлгэрүүлсэн Микрофон барих мэргэжилтэй Молигдож хуурах увдистай Малын эмч прокурортой Мянгуужингийн философтой Ардчилал Ардчилал гэж Ард түмнийг мунхруулсан Авлига Авлига гэж Ардын намаа айлгасан Эцэст нь толгойг нь эргүүлсэн Эрээн хятад цаасаар Эх орныг нь худалдсан Эгдүүтэй хөөрхөн өнхрүүш байна Олон долоон хошгорсон Огт баригдахгүй хулхидсан Долоон сарын нэгнийг санаачилсан Дараан сайхан нил мурьсан Баярцогт хужаагаа хамгаалсан Баттулга эх орончийг дарамталсан Бат Үүлээ баатар болгосон Байгал орчноо будаа болгосон Хятад улсад хайртай Монгол улсад халтай Хятад банкны цаасаар Монгол шороог солих Газрын хуулийг хурдан Хурдан батал гэж шахсан Гайгүй монголыг гадагшлуулж Гамин хятадыг нутагшуулж Онгорхой хууль батлуулж Олон хятад орогнуулж Худал хоосон хошгорсон Хорон санаагаа нуусан Олны толгойг эргүүлсэн Олон түмэнд хараагдсан Олон нийтийн телевизийн Онц сурвалжлагчийг занасан Утас телевиз интернетийг Урд зүгээс хянадаг болгосон Заль нэг заль хоёрын дунд Зон олныг гүйлгэж захирсан Орой болгон худал ярьж Ойр ойрхон хошгорноо Ард монгол чамайг Газар нутагтай чинь хамт Гадаадад хэвлэсэн эрээн цаасаар Гайхалтай хулхидаж худалданаа Ингэж өнхрүүш дуулж хуурдаж Хятад гоймонгоо идэнгээ Чингэсийн судасгүй ч гэлээ Чин гүрний бэлтгэгдсэн Чимээгүй худал инээх Чинээнд нь тултал хуурах Худал ярьж Ардчилал сургаж Хулгай хийж Авлига авж Алтан ургийн удамгуй ч Алиа салбадайн цустай Баатар болохгүй биетэй ч Бяцхан төрсөндөө харамсаж Эцэг эхдээ гомдсон Эх монгол орныг занасан Арван сантимертийн тахтай Алцан майга алхаатай Тарвага зурам гэшгээтэй Таамаг худал яриатай Өндөг шиг бөөрөнхий Өнхрүүш болон төрсөн Одой бяцхан биетэй Онигоо болсон намтартай Намын жагсаалт гэдэг Нарийн залийн ачаар Ард түмний сонгуулийг Ардчилсан хайрцагаар тоолуулж Монголын сонгууль мэтээр Машинаар луйвардан ялж Төрийн ордонд сууж Тэрбум хужаагийн төлөө Үхэн үхтэлээ зүтгэж Үндсэн хууль өөрчилж Үүрдийн ерөнхийлөгч болох Үнэн хятадын өнхрүүш байна Гэж хошгоров Элбэгдоржийг шүүе - Огцортол шүүе - Share ! УИХ өмнө тангараг өргөж байгаад Худлаа яриулья! Арван сантимитер тахтай Алцан майга өнхрүүш Хорин янзаар хошгордог Холион бантан өнхрүүш Хорин мянган хувьсагчтай хөөрцог Баярцогт Хахуулын мөнгөө оффшорддог хүүхэмсэг Баярцогт Өндөр биетэй ухаан богинотой Урвагч сэтгэлтэй худалч яриатай Утсан хүүхэлдэй уймраа яриатай Гадны гар хөл болсон Гамин чандруугий үлдэгдэл болсон Долдой биетэй долигнуур зантай Элбэгдоржоор халхлуулсан эрүүгийн элэмент Сайханбилэг нэртэй муухайбалаг үйлдэлтэй Тоглоомийн засагт тооройн үүрэгтэй Худал ярж хулгай хийж Оффшор дансанд мөнгөө нууж Оффистоо харин гэм хийж Удахгүй яллагдах гэдгээ ойлгодог Урвагч дүлзэн уйлагнан улалзан Гадаад банкны эзэддээ долигнон Гарз хохиролтой тоглоомын гэрээг Хулгайч цариалан хурдан зурдаг Хувь хүрсэндээ баярлсан урвагч Элбэгдоржийг шоронд хий! Жинхэнэ алуурчид Элбэгдорж, Бат Үүл, Баяр, Багабанди зохион байгуулалтай хуйвалдан С.Зоригийг онц хэрцгийгээр хөнөөсөн! Элбэгдоржийг шоронд хий!
Ene Balaig sonsdog iljig Bain aa bas
Шүүгч болохын тулд 30 сая төгрөгийн авилгал өгдөг тогтсон ханштай шүү дээ. Мэдээж 30 сая төгрөгийн авилгал өгсөн хүн авилгал авахын төлөө л ажиллана. Шүүхийн Ерөнхий Зөвлөлийн Ц.Сарантуяа авгай шудрага хүн мөн үү. Өмнө нь бас еранхийлөгчийн хүн гэдэг Ганчимэг бас л хүний халаас, цүнх рүү шүлэнгтсэн харцаараа цоо ширтэж авилгал өгөхөөс аргагүй болгодог байсан.
С Зоригын хэргийн болон Л Гансүхийг шүүх хурал эрх мэдэлтэнд яаж үйлчилдэгийг яруу сайхнаар харуулсан шүү
ene hunii hagas pizda odoo ingej ulin hutsahaasaa zalhahad yadag bnaa.Ard tumen uzen yadaad bhad l shulengetsen gulgachin shig l shulshee uschuuleed heree shig orilood baihiin.UHEECHEEEEEEEEEEEE!!!!!!!!!!!
тэр шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн дарга лүндэндорж нь согтуу машин барьж жирэмсэн оюутан охиныг дайрч алсан . тэгээд нөгөө шүүх нь үхсэн хүн нь хохь нь гээд архи нь долоогоны ханд болж хувирсан.ийм л шударга бус шүүхтэй болсон доо .
Ерөнхийлөгчийнх хүнтэй авцалдаа байж төмсөгдүүлэв дээ
баяр лондонгоос ирээд юу бүтээв. монголд төрийн эрх мэдлийг ашиглан баяжих гэсэн улс төрч нэртнийг нэгтгэж өөрийн бүтээн байгуулсан мафийн бүлэг нурахад хүрснийг үзэж урьд төрийн нэр ашиглан мафийн бүлгийн луйвардаж хулгайлсан мөнгийг сөхөхгүй байх шийдвэрийг их хурлаар батлуулав. намуудын маргалдаан зөрөлдөөнийг ашиглан үндсэн хуульд ямар өөрчлөлтийг оруулж мафийг хамгаалах замыг заав. ерөнхийлөгчийн төлөө ашиг сонирхолын бүлэглэлүүдийн сонирхолыг ашиглан ерөнхийлөгчийн сонгуулийг хойшлуулж МАНАН мафийн удирдлагыг улс төрийн давцанд авч үлдэх боломжийг хэрхэн шийдэх замыг удаан судалгааны үндсэн дээр хийж монголчуудын ашиг сонирхолын зөрчлийг ашиглан ерөнхийлөгчийн албан тушаалыг бүлгийн ахлагч хэрхэн авч үлдэх талаар мафийн бүлэгтээ нууц сургалт хийв бололтой. цаашид үндсэн хуулийн өөрлчөлтийг ардын хэлэлцүүлэг гэдэг хуурамч жүжгээр халхавчлан олон нам иргэдийн ашиг сониролд нийцэхгүй мафийн ашгийг хамгаалсан үндсэн хуулийг гаргах, татвар хураамжийг нэмэгдүүлэх замаар ядууруулж иргэдийн саналыг зөвхөн мөнгөөр худалдан авах боломжийг бүрдүүлэх даалгавар өгөв бололтой. үүний МАНАН мафи шат дараалан хэрэгжүүлэхийг харж хүлээж суугаад монголчууд араараа цэвэр тавиулахыг л харж суух л үлдэв бололтой
Элбэгдорж бол Цахиагийн төрсөн хүүхэд биш,ээжтэй нь сууж байсан хятад тариачны хүүхэд.
яасан Зоригийн хэргийг хаах зорилгоор худлаа хандрах шаардлага гарсан уу МОНГОЛ улсад шүүх засаглал шударга ёс байхгүй болоод удаж байна ш дээ элбэгдорж гуай, худлаа гэвэл захын хүнээс асуу даа баахан доль шаасан хэдэн хүнээ түүж аваад худлаа рекламдаад байх шаардлагагүй л дээ монгол улсад шүүх шудрага ёс замхарсан
1990-ээд оны сүүл үед Авдрантын онцгойд Толгойтын Нямлхагва гэж айхтар атаман тодорсон юм. Тэр үеийн шар хэвлэлүүд амтай болгон л түүний тухай үлгэр домог шиг л юм ярицгааж байсан даа. 1975 онд төрсөн Гэрэлмаагийн Нямлхагва гэж ээжээрээ овголсон энэ залуу Толгойтын зүүн салаанд хүүхэд насаа бусдын адил л тоглож дүрсгүйтэж өнгөрөөсөн юм. Түүний бага насыг мэдэх Толгойтын залуус *Нямлхагвыг Туул голд усанд оруулах гэж бөөн ажил болдог байлаа. Хүүхдүүд өртөөчлөн үүрч хүргэдэг байсан* гэж шоронд дурсч билээ. Гэрэлмаагийн Нямлхагва хүүхэд байхаасаа л чанга биетэй хөдөлгөөнтэй нэгэн байж. Тэрээр 19 насандаа найзуудынхаа хамт том ажил хийж, том болно гэсэн мөрөөдөл нь аавын хаалга татахад хүргэсэн юм. 1994 онд баг өмссөн хэсэг залуус Толгойтын зүүн салаанд Говь-Алтай аймгаас ноолуур арьс шир ачаад хот орж ирсэн Газ-53 маркийн машинтай ченжүүдэд буу тулган жолоочийг нь уурын зууханд хүлж хаясан хэрэг гарчээ. МОнголын цагдаа тэр даяараа гэмт хэрэгтэнгүүдийн араас хөдөлжээ. Гэмт хэрэг үйлдсэн залуус Оросын хил тэр машинтайгаа давж бүр Лужникийн захрүү орсон байна. Оросын тусгай хүчин, Монголын цагдаа нар Лужникийн захыг бүслэн байж гэмт хэрэгтэнгүүдийг барисан байна. Олныг цочоосон энэхүү хэрэгийг Гэрэлмаагийн Нямлхагва , Майдарийн Баянмөнх, Бэгзсүрэнгийн Гантулга, Төрмөнхийн Товуудорж нар үйлдсэн байна. МОнгол телевизээр гэмт хэрэг хийсэн залуусыг гар хөлд нь гав дөнгө зүүлгэн галт тэрэгнээс буулгаж байгааг үзүүлсэн юм. Өндөр нуруулаг залуус юу ч болоогүй мэт инээмсэглэн зогсож байлаа. Ингэж Г.Нямлхагва хэмээх залуугийн яруу алдар тодрон гарсан гэхэд болно. Монголын шүүх дээрэм хийсэн , зандалчилах гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзээд Гэрэлмаагийн Нямлхагвад 21 жил, Б.Гантулгад 18 жилийн ял өгсөн байна. Дуулиант гэмт хэргийн эзэд болох зургаан залуусыг олон гэмт хэрэгтэнгүүдийн айдсыг төрүүлдэг Авдрантын онцгой руу илгээсэн байна. Тэр үед Авдрантын онцгойд 100 гаруй шигшмэл хоригдлууд ял эдэлж байлаа. Заримаас нь дурдвал халхын шоронгийн овгор *Том* Цогтсайхан, *Бүдүүн* Нармандах, *Буурал* Чинбаа, *Гоох* Даваасүрэн, Жадамбаагийн Сэргэлэн, *Зантгар* Төрөө, Дамбын Од, Цэдэнгийн Оюунбат, Өндөгөөгийн Хүрлээ, Батаагийн Батчулуун, *Туба* Алтантулга гээд доод тал нь 10 жил шоронд хоригдох ялтай хүн амьтай хэрэгтэн очдог зэрэглэл өндөртэй хорих байв. Гэрэлмаагийн Нямлхагва тэргүүтэй зургаан залуу ирж анх удаа нэгэн зэрэг олон хоригдол ирсэнд бүгд гайхаж байжээ. Жилдээ нэг хоёр л шийдсэн хулгайч нар ирдэг шорон байж. Залуус Авдрантын онцгойд атаман болно гэсэн зорилго тавиад очсон бна.Тэдгээр залуусыг олон жил шоронгоор явсан *Халигаа* Батгэрэл гэдэг хоригдол галдаа авч шоронгийн дэг жаягийг заасан гэдэг юм. Дан ганц хүч бяраар атаман болно гэдэг амины хохь. Онцгойн шоронгийн хулгайч нар бүгд хутгатай. Хэн ухаантай нь ямар нүүдэл хийхээс овгор атаманы асуудал шийдэгддэг юм гэж зөвлөсөн байна. Гэрэлмагийн Нямлхагва ч шоронгийн дэг жаяг ухаанд гаргуун сайн суралцаж төмөр өргөн биеийн хүчний дасгал байнга хийснээр бие хаа нь задраад сайхан залуу болсон байна. Шинээр ирсэн ч Гэрэлмаагийн Нямлхагва өөрийн байр сууриа олсон хэдий ч улам ихийг хүсч байв. Бусад галынханыг оролдож зарим нэгийг нь шоглож орхидог болжээ. Залуу нас хүч бяраараа онцгойрох, тасрах гэсэн оролдлогыг шоронд нөлөөтэй *Шандын* Батсайхан, Балданжамцын Баярсайхан нар ажиглаж байжээ. *Шандын* Батсайхан :Энэ муу мангар пацаан нэг дээшээ гарвал дийлдэхгүй шүү, Аймшигтай дарангуйлагч болох шинжтэй гэж ярилцсан байна. Тэгээд тэр 2 Гэрэлмаагийн Нямлхагвыг алахаар үгсэн шийдсэн байна. Ингээд үдийн цайны үеээр *Шандын* Батсайхан Нямлхагвыг араас нь гэндүүлэн тэвэрч *Барын бамбар* хочит Баярсайхан цээжин тус газар 3 хутгалаад Нямлхагвыг алдсан байна. Нямлхагва Баярсайханыг өшиглөн унагаад, Батсайханаас мултраад :Та нар арай л амжсангүй дээ гээд инээхэд нь цээжнээс нь цус бургилан урсаж байсан гэдэг. Хянагч нар гүйн ирж Батсайхан , Баярсайхан хоёрыг сахилга руу аваад явсан байна. Нямлхагвыг хутгалсан *Барын бамбар* гэх эр хэргээ ганцаараа даан 2 жилийн гянданд суух ял авчээ. Харин *Шандын* Батсайхан Төв аймгийн мөрдөнгөөс ял нэмүүлэхгүй хэргээ сэгсэрээд иржээ. Энэ үеээс эхлэн Гэрэлмаагийн Нямлхагва Авдрантын онцгойд хүчээ авч эхэлсэн юм. Өдөр болгон сунгалт, хүчний бэлтгэл хийдэг болжээ. Түүнийг 3-4 хүн элбээд ч дийлэхээ байсан сайн зодоонч болсон аж. Шоронгийн эргэлт болгон Нямлхагвын гараар ордог болов. Өөрөөр хэлбэл хоригдол болгон Нямлхагвад эргэлтийнхээ мөнгө төгрөгийг өгдөг болсон байна. Энэ үеээс эхлэн Онцгойн хорих Нямлхагвыг хянах боломжоо алгуурхан залгиулж байлаа. Харуул хянагч нар Нямлхагваас мөнгө зээлж барьцаанд орсон юм. Ийнхүү Гэрэлмаагийн Нямлхагва Авдрантын онцгойд улам томорсоор хоригдлуудаар хутга, тамганы хайрцаг, буриад гутал, чулуун шатар гэх мэт зүйл хийлгэдэг болсон байна. Мөн Нямлхагва гал тогооны ахлах тогооч болсон учир хоригдол бүхнийг ходоодоор нь барих болсон байна. Тэрээр мөн ар гэрийн эргэлт сайтай хоригдолуудыг галдаа авдаг байжээ. Онцгойд томорхын хэрээр эдэлж хэрэглэж байгаа зүйлс нь хүртэл чамин болж хүзүүндээ том бүдүүн алтан гинж зүүж, луун хээтэй нөмрөг нөмөрч, арслангийн толгой бүхий чулуун таяг тулан явдаг болжээ. Мөн 2-3 бие хамгаалагчтай болж өөдөөс нь үг зөрсөн хэнийг ч болов зодохоос илүүтэйгээр яргалдаг, ял нэмүүлдэг байлаа. Гэрэлмаагийн Нямлхагвын шорон санаа, шургуу хоёрыг халхын шорон барж идэхгүй ээ гэж хоригдол болгон яридаг байжээ. Авдрантын онцгойн дарга Дамдинцэрэнг Нямлхагва атгандаа бүрэн оруулж чадсан гэдэг. Уг нь дүрмэндээ хоригдол хянагч дарга нарын өмнө малгайгаа аван зайнаас нэрээ хэлдэг учиртай. Хорихын дарга Дамдинцэрэн Нямлхагватай цуг үйлдвэрийн хашаанд алхаж явахдаа. Нямлхагва гэнэт зог тусан хулгайч нарын өөдөөс харан шээж эрхтэнгээ сэгсрээд зогсож байхад хорихын дарга хүлээгээд зогсож байдаг байв. Нямлхагва шээчихээд :Та юу гэж ярьж байлаа: гэдэг байсан аж. Үйлдвэрийн хашаанд байсан хоригдолууд амаа ангайгаад л үлдэнэ. Нямлхагва хоригдлуудад өөрийгөө хүчтэйг илтгэж буйна энэ юм. Мөн Нямлхагва гал зууханд 40 гаруй төрлийн гинжаал хутга хулгаруудаар зүлгүүлээд сууж байхад хорихын орлогч дарга орж ирээд нэг хутгыг нь барьж үзэн :Мөн сайхан хийж шүү: гэхэд Нямлхагва :Хөөе чи миний өрөөнд орж хоол ид гэхэд. Хорихын орлогч дарга :Би дөнгөж сая хоолоо идсэн гэхэд Нямлхагва үхсэн хойноо. Чи ийм тансаг хоол наранд ч идэхгүй гээд тогооч мэргэжилтэй ялтанаар хийлгэсэн шарсан тахиа авчруулан идүүлж байх жишээтэй. Нямлхагвын тусгай өрөөнд тухайн үедээ хамгийн том байсан 29 инчийн өнгөт телевиз байдаг байсан бөгөөд, олон давхар хивс дэвсэж, чонын арьсан дээр суудаг байж. Тааза хүртэл касет өрж, бас нэг өрөөнд шоронд хамгийн хэрэгтэй молоког авдар авдараар нь тэвхийтэл хурааж , сар болгон Нямлхагва нэг эр үхэр зоонд оруулан махална. Гэдэс доторыг нь нинжа нарт өгч Нямлхагва ердөө 2 гуяны махыг хэрэглэнэ. Хотын хамгийн үнэтэй супер маркетэд байдаг өндөг хиам өдөртөө Нямлхагвын өрөөнд овоолгоотой байдаг байв. Тэрбээр үе үе зайсангийн эмнэлэгт хэвтэхээр явна. Явахдаа 40 питон хорхог, өрөм, ааруул сав саваар нь авч явна. Эмч нарт өгөх гэж тэр. Онцгойн эмч хэмээх хижээл эмэгтэй Нямлхагвын үгнээс гарахгүй. Нямлхагва цагаан алчуур мөрөн дээрээ тохоод эмчийн өрөөнд орно. Эмчтэй эр эмийн ажил хийчихээд эмнэлэгт хэвтэх бичиг хэн хэнд өгөхөө шийднэ. Эмнэлэг гэдэг бол хулгайч нарын хувьд Сочид амрах эрхийн бичиг л гэсэн үг. Тийм учраас Нямлхагвад хулгайч нар байдагаа барин гүйдэг байлаа. Нямлхагва сүүлдээ хэнийг эмнэлэгт хэвтүүлэх, үйлдвэрт ажиллуулах, жаанд гаргахыг шийддэг болсон бна. Хорих ангийг Нямлхагва удирдаад бна уу, хорихын дарга удирдаад бна уу гэдэг нь эргэлзээтэй болжээ. Нямлхагва Зайсанд байдаг хорихийн төв эмнэлэг рүү явахдаа ачилгын пургон дүүрэн хутга, шатар гэсэн зүйл авч явдаг байсан гэдэг. Зайсангийн дамжинд Нямлхагва дээрмийг өөринхөө зоргоор хийдэг байжээ. *Казино* Энхбаатараас 500 мянган төгрөг өгөхийг шаардахад цаадах нь буриад зангаар татгалзжээ. Тэгэнгүүт Нямлхагва балбаж цусыг нь уулган дарамталж мөнгө авсан гэдэг. Дамжингийн хоригдлууд тал тал тийшээгээ хувиарлагдан ачигдахаа хүлээн энд саатдаг байлаа. Бүгд ял нэмүүлж байгаа чанга гарууд шүү дээ. Нямлхагва *Хөөе чи тэрийгээ өг* гээд шаналгаад явахгүй. Тэгэхдээ эргэлт авахыг нь хараад зогсож байдаг байж. Бүгд ирж Халхын шоронгийн хаанд 10 мянгаас эхлээд 100 мянган төгрөг хүртэл өгдөг байжээ. Нэг удаа баруун аймгаас хүн амины хэрэгтэй ирсэн овгор хулгайч Нямлхагвад эргэлтээсээ өгсөнгүй. Аймгийн арслан цолтой энэ нөхөр байшингийн хананд хүн савж алсан хэрэгтэн байж. Тэгээд Нямлхагвыг дуудахад пээдэг пээдэг алхсаар орж ирсэн байна. Нэг хүн алчихсан хүн дахиад хэнийг ч цохиход бэлэн байлаа. Нямлхагва нөгөө хүчтэн гэх нөхрийг хамарлуу нь мөргөөд нэг өшиглөхөд 120 кг жинтэй залуу нүд ирмэхийн зуур шалан дээр тэрий хадан унажээ. Нямлхагва цус нөжтэй н холиод өмдийг нь шувтлан нэг хоригдлыг *Наадахыгаа эмнэ* гэсэн байна. Ингэж тэр хүү арслан цолтой том эрийг шоронд атаман болох ирээдүйг нь үгүй хийсэн юм. Оройхон хэрд Нямлхагва дамжингийн бүх овгор хулгаруудыг цуглуулан *Өрөө өрөөнөөсөө өнгөтэй эд зүйлээ авчир* гэдэг байлаа. Нийт 20 гаруй цүнх гутал хувцас цуглуулна. Дамжингийн хянагч нар: Та ийм их хувцсаар яадаг юм бэ гэхэд Нямлхагва * Би 100 гаруй хулгайч тэжээдэг юм гэсэн гэдэг. Тэрбээр тэр их хувцсаа Авдрантын онцгойн хоригдлуудад тарааж өгдөг байсан юм. Нэг удаа 2 хянагч цоо шинэ хромон гутлаа тахлуулах гээд зоо руу оруулсан байна. Тэгээд гутлаа авах гээд очтол түрийг нь тайраад ботинк шиг болгочихсон байж. Хоёр хянагч орилж : яаж өдөж байнаа лаларуудаа, алнаа гээд бороохойгоо барин гуталчин дээр оржээ. Тэгтэл гуталчин :Овгор Нямлхагва л түрийг нь авч буриад гутал хий гэсэн хэмээн хэлтэл нөгөө алж хядах гэж байсан баатрууд дороо номхорч : Өө Нямлхагва юм бол яах вэ гээд гараад явчихсан гэдэг. Нэг ядарсан хоригдолд дээрэлхүү харуулыг Нямлхагва дуудан хоригдлуудын дэргэд цустай нь холиход нөгөө харуул юу ч хэлэлгүй цааш сажилан явсан гэдэг. Ийнхүү Гэрэлмаагийн Нямлхагва Монголын Шоронд хүлээн зөвшөөрөгдөөд байхад нь өөрийг нь алуулахыг завдсан *Шандын* Батсайхан Төв аймгийн мөрдөнгөөс хэргээ сэгсэрээд буцаад ирэхэд Нямлхагва өрөөндөө дууджээ. Батсайханыг өрөөндөө оруулаад цохиж унаган сэг болтол балбаад, хармаанд нь хутга хийгээд нохой шиг чирэн харуулын байранд ачраад :Наад сэгээ ав. Наад новшид чинь алуулна гэж байхгүй шүү. Урьд намайг барын бамбар гэдэг хулгайчтай нийлэн алах гэж хутгалж бсан юм. Сая ирэнгүүтээ л намайг дахин алах гэж хутга барин дайрлаа. Худлаа гэвэл хармаанд нь хутга байгаа. Наад хулгайчийн хутгатай ноцолдоод гараа зүсчихсэн гээд үзүүлсэн байна. Тэрбээр аль хэдийнэ өөрийн гараа зүсэж орхисон байсан юм. *Шандын* Батсайхан бол хир баргийн гайгүй ялтанд нохой шиг зодуулахгүй толгой сийрэг үгийн баялаг сайтай хуулийг өөрөө зохиосон юм шиг ярьдаг нэгэн байсан бөгөөд Дорноговь аймгийн *Ар-Шандын овгор* гээд хар бараан намтар түүхээр элбэг нөхөр юм.*Шандын* Батсайхан Нямлхагвын шургуунд ороод идэх хоолоороо сойгдож өдөрт 2 ширхэг хар гурилаар хийсэн мантуу идээд бүтэн 3н сар бор зүрхээрээ шоронг мэрж явсан гүргэр гар байлаа. Гэрэлмаагийн Нямлхагва ийнхүү Авдрантын онцгойд хаанчиллаа бүрэн тогтоож жинхэн дураараа дуригаж дунд чөмгөөрөө жиргэсэн юм. Өдөртөө үйлдвэрийн байрны дээвэр дээр суун алсыг харна. Тэгээд эргэж ирээд хүн яргалах ажилдаа ордог байлаа. Зүгээр ч хүнд хоол өгч чаддаггүй байлаа. Цуйван хийгээд л үлдэгдэл дээр нь нус цэрээ хийн *Хөөе Квадрат Төмөрбаатараа хоол ид* гээд өгнө. Цаадах нь овгор надад хоол өглөө гээд л баярлан сайрхан яриад л иднэ. Түүний гал хамууд ч гсэн цуг хоол идэж чадахаа байсан гэдэг. Гэрэлмаагийн Нямлхагва нь шоронд 3н удаа гэрлэсэн бөгөөд 2дахь гэрлэлт нь *Сэрүүлэг* сонины сурвалжлагч Мөнхбаясгалан гэдэг хүүхэн байлаа. Сэтгүүлч хүүхэн Нямлхагвыг харангуутаа л унан тусан дурлаж сүйн бөгж бэлгэнд авч нэг хэсэгтээ л шоронгоор дагнасан гэдэг. Гуравдахь эхнэр нь оюутан охин байсан гэдэг. Нямлхагва цагаан сарыг өргөн дэлгэр тэмдэглэдэг байсан юм. Тэрээр 3 4н ууц чануулан тавьж өрөөндөө орж ирсэн хоригдол болгонд 100 гр *Болор* архи өгч ахмад хоригдлуудтай 10 мянган төгрөг барьж золгодог байсан юм. Ийм хэмжээний том цагаан сарыг шоронд хэн ч урьд өмнө хийж байгаагүй гэдэг. Нямлхагва шоронд тасрахын хэрээр наранд ч нөлөөтэй болж томоохон пүүс компаны эздэд чулуун шатар, гайхалтай хийцтэй серийн дугаартай эрдэнийн чулуун иштэй чинжаал хутга явуулдаг байв. Ийм бэлэг хүлээн авсан компаны эзэд шоконд орон Нямлхагвыг эргэх гэсэн биш дайлуулж цайлуулаад буцдаг байсан гэдэг. Нөгөөтэйгүүр Нямлхагвыг *Цагаан Шонхор*-ын Ч.Энхтайваны эсрэг сөргүүлэн тавих хүчний байгууллагын далд бодлого ч явагдаж бсан гэдэг юм. Тэр байтугай Энхтайваныг Нямлхагваар хороолгох нууц төлөвлөгөө ч байсан гэж *Ганц Худаг*-ын овгорууд хожим ярьж байсан гэлцдэг. Гэрэлмаагийн Нямлхагва *Би Халхын шоронгийн хаан* гэсэн гүн бат итгэлтэй болж ирлээ. Түүнийг унтаж байхад нь сэрээхгүйн тулд Засангийн хянагч нар гутлаа тайлж явдаг болтлоо жижгэрэв. Тэрбээр онцгойн хулгайч нарыг харцаараа хөдөлгөдөг болгожээ. Нийтийн байранд халамцуу ороод ирэхэд нь нам гүн болж, Нямлхагвын хромон гутал тачигнахад хулгайч нар навтас хийдэг байжээ. Тэрбээр онцгойн 100 гаруй хулгайч нарыг өмнөө суулгаад *Муусайн лаларуудаа. Намайг ална гэж ярьж байна гэл үү. Би бол төгс хулгайч. 20 грамм төмөрөө бариад хүрээд ир. Гар хөлийг чинь хуга цохиод өгье. Та нарыг наранд траншэй хүлээж байгаа, намайг бол Монголын бүх компаны захирлууд хүлээж байна. Та нарыг бүгдийг чинь засаг хоолонд оруулна шүү новшнуудаа гэж эвдэрдэг болжээ. Нямлхагва нэр төрд аймшигтай дурлаж байлаа. *Намайг хэн юу гэж байна. Наранд миний тухай ярьж бна уу, сонин хэвлэлд муулаагүй биз* гэж асууна. Бууны нохдынхоо үгээр бусдыг дээрэлхнэ. Хорихын удирлагад өгсөн өргөдөл, гомдлыг Нямлхагва хэдхэн минутын дараа барьж орж ирээд *Муусайн лаларууд бөгс ухлаа* гээд балбадаг байжээ. Гэрэлмаагийн Нямлхагваын хуурай ах болох *Ландага* Батцэнгэл *Нямлхагваа чамайг халхын шорон хүлээн зөвшөөрч байна. Одоо чи зүгээр л зогс. Хулгайч нарын хоолоор оролдож болохгүй. Одоо зогсчих* гэж зөвлөсөн гэдэг. Гэвч Нямлхагва зогсож чадсангүй. Хулгайч нарыг дарамталж өөрийнхөө булшны нүхийг ухаж байв. Харин нөгөө талд түүний энэ дарамтыг тэсэхээ байсан хулгайч нар эгзэгтэй мөчийг хүлээж байлаа. *Шоронгийн атамаанууд нааран дээрээ алуулдаг* түүх давтагдах дээрээ тулсан байв. Нямлхагвыг алахаар Сэдэдийн Батаа, Цэндийн Баянмөнх нар тохирсон байжээ. С.Батаа нь хүн амины хэргээр 25 жилийн ял авч гянданд 1 жил 6 сар суугаад онцгойд ирсэн нэгэн бөгөөд Сэлэнгэ аймгийн харьяат бөгөөд Орос улсад цэргийн сургуульд сурсан, тагнуулын ерөнхий газар ажилдаг байсан гээд явсан газар ярих юмтай чанга ялтан байлаа. Ц.Баянмөнх ч ялгаагүй хүн амины хэрэг үйлдсэн ноцтой этгээд байлаа. Ц.Баянмөнхийн гал хам *Симба* Бямбажав гэдэг хоригдолд эргэлт ирсэн байна. Галын ахлагч Ц.Баянмөнх 20 мянган төгрөг Нямлхагвад аваачиж өгтөл ихэд голж: Лалар минь 20-хон мянган төгрөг өгч байгаа юм уу. Энэ чинь мөнгө юмуу гээд цохин унагаад нохой шиг балбан аманд нь мөнгийг нь уран чихсэн байна. Энэ явдлаас үүдэн өс хонзонгийн зангилаа үүссэн байна. Батаагийн хувьд мөн л эргэлт иржээ. Батаа эргэлтийн байранд ээж дүү охинынхоо хамтаар уулзалтанд орсон байжээ. Шоронгийн хаан орж ирэхэд нөгөө хэд чинь хамаг байдагаа өгсөн ч Нямлхагва нэг их тоосонгүй тэрбээр: Батаа хамаа би хотод байгаа нэг хүүхэнд захиа өгөх гэсэн юм. Дүү охинд чинь өгчих үү гэсэн байна. Батаа юу ч бодолгүй тэг тэг гэсэн байна. Дүү охиныг нь дагуулан нөгөө өрөөнд оруулан хутга тулгаад *янзалж* орхисон байна. Батааг ээжтэйгээ сууж байтал дүү охин нь хачин царайлж орж ирээд :Ахаа та шоронд ингэж амиа авч явдаг юм уу гэсэн байна. Энэ үг Батаагийн зүрхэнд сум шиг зоогдсон юмсанж. Өс хонзонгийн хурц хутга ийнхүү ирлэгдсэн байна. Нэг удган эмгэн шоронд хоригдож байсан хүүгээ эргэж ирэхэд Нямлхагва түүнд мэргэлүүлсэн аж. Тэр эмгэн :Чи чинь шоронд 3н удаа гэрлэсэн их эд байх нь ээ. Шоронд суух хугацаа чинь дууссан байна гэжээ, Харин энэ явдалаас яг 7 хоногийн дараа 2001 оны 10-р сарын 24-ны 06 цагт Батаа, Баянмөнх 2 хутгатай гараа скочоор ороож байлаа. Нямлхагвыг ална гэдэг амаргүй асуудал. Өрөө нь камертай, өрөөнийхөө үүдийг бүдүүн залуугаар мануулдаг байж. Эхлээд Баянмөнх орон манаач залууд хутга тулган хөдөлгөөнгүй болгожээ. Батаа өрөөнд орвол овгор дээш харан хэвтэж байлаа. Тэгэнгүүт зүрхэн тус газар нь эхлэж хутгалаад л дараа нь сэглэж гарсан байна. Нямлхагва өндийсөн хэдий ч 2 гартаа хутгатай хүний өөдөөс олигтой эсэргүүцэж чадсангүй муухай орилон нэг хашгираад дуугай болжээ. Батаа нил цус болоод гарч ирээд :Гүйцээчихлээ, хамаа гээд санаа алдахад Баянмөнх:Яг үхсэн үү гэлээ. Батаа :Амьсгаатай л байна гэхдээ удахгүй үхэх болуу гэхэд Баянмөнх :Амьд гарвал цаад чинь бид 2-ыг нохой гөлөг шиг тарчилгаж ална. Гүйцээнэ ээ гээд орсон байна. Түүнийг ороход Нямлхагва гэдэс н цувчихсан, нүдний цөцгий нь урсчихсан хоолой н хэржигнэн дуугарч байжээ. Баянмөнх түүнийг дахин хутгаараа хэд хэд зоон хоолойг нь хэрчсэн гарсан байна. Ийнхүү 27-хон настай Гэрэлмаагийн Нямлхагва өрөөндөө 40 гаруй хутгалуулан нас барсан юм. Баянмөнх хэргээ дангаараа үүрэх гэж оролдсон болов ч бүтээгүй бөгөөд хүлээлгийн өрөөнд амиа хорлосон юм. Харин Батаа цаазаар авахуулан төрийн цээрлэл хүлээсэн билээ. Нямлхагвын эдэлж хэргэлж байсан зүйл машин дүүрэн ачаа болж бсан ба түүний куртикных нь хармаанд 700н мянган төгрөг байсныг олсон байна. Харин хулгайч нарын нүдийг унагадаг байсан бүдүүн алтан гинж нь алга болсон бөгөөд хулгайч нар Засангийнхан өөд татсан болов уу гэж ярьдаг юм. Хүчирхийллээс хүчирхийлэл төрдөгийн тод жишээ энэ юм. Нямлхагвыг олон атаманууд *Тэнгэрээс заяасан Халхын шоронгийн хаан* хэмээн хүлээн зөвшөөрсөн юм. Түүнийг нас барахад олон хулгайчийн нуруун дээрээс хүнд ачаа аваад хаячих шиг болсон хэмээн ярицгааж байсан гэдэг.
yamar ymnihana halhiin haan bhab.hyjaa aabtai hylgar ym yy.mongol hvn iim myyhai sanaa gargahgvi
Захиалга биелүүлдэг,жүжиг тогододог шүүх болсон шүү дээ. Эрх мэдэлтэн тэрбум тэрбумаар идсэн цадсан хувалзнууд,луйварчдыг худлаа байцаасан болоод тавиад туучихна,ядарсан нэг мууг ясын цайтал шүүнэ,ийм л шүүхтэйш дээ.Тэр их идсэн,уусан,луйвардсан нөхдөө яагаад шудрагаар шүүж улс эх орноо хохиролгүй болгохгүй дүлэгнээд тавиад туучихаад байдаг юм.Хөгжлийн банкны Батмөнх,Гарамгайбаатар,Батбаяр.... гм өчнөөн хүн улаан цагаандаа гарч идэж уусан байхад шүүх юу хийж байна ? Энэ чинь шинэчлэл юм уу,шудрага шүүх байгаа нь энэ юм уу? Ёстой больж үз гэмээр байдал байдаг шүү дээ. Даанч түүнийгээ олж харахгүй юм.
tiimee yag unn hellee chini gaigaar tur denduu muu ajillaj bna shuuhtei bol yarih yam bhgui denduu muu ajillaj bna
Shudarga esnii tuil ni Ulsiin shuuh prokuroruud.Getel tanii tomilson shuuh prokurort ard tumen Zorigiin ,Gansuh,Enhbayariin heregees bolj ergelzej bna.S.Bayar terguutei avilgach offshorchdiig yaagaad shalgahgui bgd gaihaj ergelzej bna.Iimees ta myanga saihan yariad hench itgehee bsan.Yarih ni hiihiin talch gesen.hiihgui bol hooson yaria.
Elbegdorjoo chi yu gej hudlaa chalchsan chhen ch cha,aig sonsohoo bolisonyg mederdeggui yam uu
Tamar CH hereggui Durkin Mungu ureh iuma 1 huniig reklamdahiin tuld yaah gj iim ium hiigd bdg bnaa etesin ur dun ni zorigiin hereg nemeh ni lundendorj bhd shuuh shinchlegdlee geh ium
Naad tomilogdson Odo ajillj bg shuugch naraa 90 huwiig ni solij bj shuuh shinchleglee geh bh
LUNDENDorj=====Муур багш
Irveschin hug bowl shush tsagdaa zoligt n gargasan daa. I
Hudaldaa naimaa Online chigleleer ajilah baraa buteegdehuun borluulah Surtahclah ajiluudiig hiij huitsetgene. Ta doorhi linkeer orj delgerengui medeelel awna uu ? BURTGUULSNII DARAA TANII MAIL RUU /SERTIFICATTAI BONUSTAI BELEG OCHIH BOLNO. • Ажлын байранд тавигдах шаардлага http://Cash4Visits.com/ref.php?refId=345172 энэ линкээр нэвтэрч ороод Register now дарж бүртгүүлсэнээр 2$ таны дансанд орох бөгөөд цаашид таны линкээр зочилсон хүний тоогоор 0,5$ нэмэгдэж орох болно. Хамгийн багадаа 30$ хүрэхэд та мөнгөө авах эрхтэй болох бөгөөд тус веб сайтаас олон улсын карт бэлэглэх бөгөөд Голомтбанк болон Капитрон банк ашиглан мөнгөө авах боломжтой. Одоогоор тус сайтад 380000 гаруй мянган гишүүн бүртгэлтэй байгаа бөгөөд өдөртөө 5-30$ доллар сардаа 150-900$ долларын цалинтай ажиллаж байна. Интернет хандалтын тоогоор тус сайтад интернетийн компаниуд мөнгө төлдөг бөгөөд хичээнгүйгээр линкэн дээрээ хүн элсүүлээд хийгээд үз. Харин үр дүнг гагцхүү та л гаргаж чадна. Мянга сонсохоор нэг үз гэдэг, линкээр ороод үзээрэй. Таниас элдэв бусын нэмэлт зүйл шаардахгүй. Маш амархан шүү. Амжилт.
Хурдан зайлаа түй далд орооо!!!!!!!???????
Зоригийн хэргийн тухай үг унагасангүй! Ийм шүүхтэй бид!
Энэ естой нэг монголын ард тумнийг туй май гэж басамжилж байнаа. Хариуд нь бид яаж ч чадахгуй худлаа халгалахаас цаашгуй юм чинь элбэгдоржид ингэж элэг бариулахаас даа
Тэр сарантуяа гэж бах мэлхий бас монголчуудыг хуйс тэмтэрсэн ч яадаг юм вааг вааг гээд инээж суудаг гэсэн. Манай шуухийн байж байгаа нь энэ дээ, ард тумнийхээ эсрэг ажилдагийг нь цайруулж хэрэгсэхгуй болгоод, ард тумнийхээ телее нэгнийг нь хэрэг тохож яллаад. Хууль завхруулж захиалгаар ажилласан шуугчдэд хамгийн дээд ял оноосон болсон цагт шудрага ес ялна
Uul ni shuuheer uilchluulmeergui l bx um shuuxiin sited handsan too ihseh ni neg baharhaad bh zuil bish l vaimaar um esvel ene too uur zuil ilerhiilj bna uu ergecuuleerei humuusee
Ер нь Зоригийн хэргийг зөв шүүсэн шүү гэж хэлээд байгаа юм байна л дөө! Ичих гээч юм алга болж дээ...
Zorigiin hergiig zuw shuugeegui.huurhii 2iig helmegduulsen.zail elbegee