“Ярилцах цаг” булангийн энэ удаагийн зочноор Ард түмний Онц түр зөвлөл /АТОЗ/-ийн гишүүн, судлаач Д.Цэндийг урьж цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
-Ярилцлагын эхэнд Ард түмний Онц түр зөвлөл байгуулагдсан зорилгын талаар ярилцах нь энэ тухай ойлголт хүрч амжаагүй хүмүүст дөхөмтэй болов уу?
-Ард түмний Онц түр зөвлөл ТББ 2017 оны нэгдүгээр сарын 18-нд албан ёсоор байгуулагдсан. Зорилго нь нэгдүгээрт, оффшорт нуусан 17 тэрбум ам.долларыг эх орондоо авчрах, хоёрдугаарт, төр, засгийн газар, хууль сахиулах байгууллагуудтай Монгол Улсын олон улсын гэрээний хуулийн хүрээнд хамтарч ажиллаж энэ мөнгийг эх орондоо авчрахад л оршиж байгаа юм. “Авлигын эсрэг НҮБ-ын конвенцийг соёрхон батлах тухай Монгол Улсын хууль”-ийг 2005 оны аравдугаар сарын 27-ны өдөр УИХ баталсан. Энэ хуулиар авлига, оффшорт нуусан мөнгийг Монгол Улсад авчрах хууль, эрхзүйн бүх арга замыг маш тодорхой заасан байгаа.
Тухайлбал, “Авлигын эсрэг НҮБ-ын конвенцийг соёрхон батлах тухай Монгол Улсын хууль”-ийн 16 дугаар зүйлийн гадаадын төрийн албан тушаалтан болон олон улсын байгууллагын албан тушаалтныг хахуульдах, 22-р зүйлийн хувийн хэвшлийн эд хөрөнгийг завших, 31-р зүйлийн битүүмжлэх, хөрөнгө хураах, үйлдлийг түр зогсоох, 44-р зүйлийн шилжүүлэн өгөх, 45-р зүйлийн шийтгэгдсэн этгээдийг шилжүүлэх, 47-р зүйлийн эрүүгийн байцаан шийтгэх ажиллагааг шилжүүлэх, 49-р зүйлийн хамтарсан мөрдөн байцаах ажиллагаа, 50-р зүйлийн мөрдөн байцаах тусгай арга хэрэгсэл, 52-р зүйлийн гэмт хэргээс олсон орлогыг шилжүүлэхээс урьдчилан сэргийлэх, шилжүүлгийг илрүүлэх, 53-р зүйлийн эд хөрөнгийг шууд буцаан олгох арга хэмжээ, 54-р зүйлийн эд хөрөнгийг хураах асуудлаар олон улсын хэмжээнд хамтран ажиллах замаар эд хөрөнгийг буцаан олгох механизм, 55-р зүйлийн эд хөрөнгийг хураах зорилго бүхий олон улсын хамтын ажиллагаа, 57-р зүйлийн хөрөнгө эргүүлэн өгөх ба захиран зарцуулах зэрэг болон 46 дугаар зүйл.Эрх зүйн харилцан туслалцааны 1, 2, 3 дугаар заалт болон энэхүү конвенцийн V бүлэгт заасны дагуу гэмт хэргээс олсон орлогыг таньж тогтоох, битүүмжлэх, мөрдөх, хөрөнгө буцаан олгоно гээд маш тодорхой хуульчилсан байгаа.
Оффшор данстай холбоотой Олон улсын эрэн сурвалжлах сэтгүүлчдийн консорциумаас зарласан нэр бүхий 40 гаруй хүний, тэр дотроо Монгол Улсын Их Хурлын нэр бүхий таван гишүүн, төрийн өндөр дээд алба хашиж байсан болон одоо хашиж буй эрх мэдэлтнүүд, улстөрчдийн нэрсийг зарласан.
Гэмт хэргийн замаар олсон орлогоо оффшорт нуусан байж болзошгүй гэж үзээд нэр бүхий 12 эрхмийг сэжиглэж байгаа үндэслэлээ дурдаад 2017 оны гуравдугаар сарын 2-ны өдөр Татварын ерөнхий газар, Тагнуулын ерөнхий газар, АТГ, Цагдаагийн ерөнхий газрын дарга, удирдлагад албан бичгээр хүргүүлсэн. Хуульд заасан хугацаа 14 хоног, дээр нь прокурорын тав хоног нэмэгдэж энэ сарын 21-нд албан бичгийн хариу ирэх ёстой ч, ирүүлсэнгүй.
Мөн түүнчлэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид “шаардах бичиг”, УИХ-ын 76 гишүүнд “тулган шаардах бичиг”-ийг Ард түмний Онц түр зөвлөл ТББ -ын зүгээс хүргүүлсэн.
Тулган шаардах бичгийн агуулга нь оффшор данстай Их хурлын гишүүн, төрийн өндөр дээд албан тушаал хашиж байсан болон хашиж байгаа төрийн албан хаагчид, улстөрчдийг УИХ-аар нээлттэй хэлэлцэж өгөөч. Хэлэлцүүлгийг олон нийтэд ойлгомжтой байдлаар хүргэх нөхцөл боломжийг гаргаж өгөөч. Ээлжит бус чуулганыг гуравдугаар сарын 15-ны өдөр зарлан хуралдуулж өгөөч гэсэн юм.
Албан бичгийн хариуг өгөхгүй өчигдрийг (2017 оны гуравдугаар сарын 27-ны өдөр) хүрлээ.
УИХ-ын гишүүн, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбатад улс төрийн авлига, “оффшорт нуусан мөнгө”, мөнгө угаах гэмт хэргийн эсрэг хамтарч ажиллах санал хүргүүлсэн байгаа. Хариу ирээгүй байна даа.
-Цаашид ямар алхам хийх вэ?
-Ард түмний Онц түр зөвлөл ТББ нь хуулийн хүрээнд УИХ, Засгийн газар, хууль сахиулах байгууллагуудтай хамтарч ажиллана. УИХ, Ерөнхийлөгчөөс Ард түмний Онц түр зөвлөлийн албан бичгийн хариуг ирүүлээгүй байгаа нь улс төрийн авлига, оффшорчдыг хамгаалж байна гэж үзэж УИХ өөрөө тарахыг шаардсан албан бичгийг УИХ дарга М.Энхболд, УИХ-ын өргөдлийн байнгын хороонд, Ерөнхийлөгчид Үндэсний Аюулгүй байдлын Зөвлөлөө УИХ-ын дарга М.Энхболдод хүргүүлсэн албан бичгийг үндэслэн хуралдуулж өгөхийг шаардсан албан бичгийг энэ сарын 23-ны өдөр хүргүүлсэн.
“Гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлогоо оффшорт нуусан”, “мөнгө угаасан”, “татвар төлөхөөс зайлсхийсэн” байж болзошгүй, “оффшор бүсэд данстай” нэр бүхий УИХ-ын гишүүд, төрийн өндөр дээд эрх бүхий албан тушаалтан, улстөрчдийн асуудлыг УИХ хэлэлцэхгүй, Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 37-р зүйлийг ноцтой зөрчиж байгаа тул Монгол Улсын Үндсэн Хуулийн 22 дугаар зүйлийн 2-т заасны дагуу Монгол Улсын Их Хурал өөрөө тарахыг шаардаж байгаа.
Ард түмний Онц түр зөвлөл бол ТББ учраас шаардлага тавих, мэдэгдэл хийх, ард түмнээ уриалахаас өөр боломж хомс юм.
-Та сая УИХ оффшорчдыг хаацайлаад байж болзошгүй гэх хардлага байна гэлээ. Шаардлагад хариу өгөхгүй байгаа нь ингэж үзэх нэг үндэслэл болох байх. Өөр ямар үндэслэл байна?
Нэгдүгээрт, “Авлигын эсрэг НҮБ-ын конвенцийг соёрхон батлах тухай Монгол Улсын хууль”-ийн 16, 22, 31, 44, 45, 47, 49, 50, 52, 53, 54, 55, 57 дугаар зүйл,
Хоёрдугаарт, “Үндэстэн дамнасан зохион байгуулалттай гэмт хэргийн эсрэг НҮБ-ын конвенцийг соёрхон батлах тухай Монгол Улсын хууль”-ийн 5, 6, 7, 13, 14, 16, 17, 19, 20, 21, 31 дүгээр зүйл заалтыг өнөөдрийг хүртэл эрүүгийн болон бусад хуулинд хуульчилж өгөөгүй байгаатай,
Гуравдугаарт, “Үндэстэн дамнасан зохион байгуулалттай гэмт хэргийн эсрэг НҮБ-ын конвенцийг соёрхон батлах тухай Монгол Улсын хууль”-ийн 3, 5, 6, 8, 23-р зүйлд заасан гэм хэргийн бүх шинж Оюу толгойн гэрээнд тусгагдсан байгаатай,
Монгол Улсын ерөнхий сайд асан, Монгол Улсаас ИБУИНВУ-д суугаа элчин сайд С.Баяр, Сангийн сайд С.Баярцогт, Эрчим хүчний сайд Б.Зоригт, БОАЖ-ын сайд Л.Гансүх нарын байгуулсан “Оюу толгойн луйврын гэрээ”, Монгол Улсын ашиг авах хугацааг хойшлуулж, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг гадныханд ашигтайгаар нууцаар Дубайн гэрээ гэгчийг байгуулсантай,
ОУВС-гийн тэргүүн Кристин Лагарт (2016 оны тавдугаар сар) “эрдэс баялаг нь авлигыг өөгшүүлэгч болж“, энэ бүх хууль зөрчсөн үйл ажиллагааг эрхлэх “зөвшөөрөл” олгосон “Монгол Улс” эдийн засгийн аюулгүй байдлаа алдаж, мөнгө санхүүгийн үлэмж хор хохирол амсч байгаатай,
Дөрөвдүгээрт, 1992-2017 онд төрөөс төрсөн ам.долларын саятан, тэрбумтан оффшорчдыг шалгахгүй байгаатай,
Тавдугаарт, НҮБ-ын VIII их хурал: “төр, засгийн удирдлагын хүрээн дэх авлига“-ын талаар тусгайлан тогтоол гаргаж, “Төр, засгийн удирдах албан тушаалтан авлигатай (оффшортой) холбогдсон бол төр, засгийн ямар ч ажил үр дүнгээ өгөхгүй, улсын хөгжил зогсож, улс үндэстэн, хувь хүнд нөхөж баршгүй хор хохирол, аюул занал тулгарна” гэсэн нь:
1. 26.5 тэрбум ам.долларын өр тавьж, 2. Тавьсан “өр”-ний үлэмж хэсгийг “өөрсдийн хувийн компани, үр хүүхэд, ах дүүгийнхээ нэрээр” оффшорт нуун, байршуулж, 3. “Өрийг өрөөр төлөх бодлого” буюу “Оффшорт нуух, байршуулах мөнгөний эх сурвалжаа нэмж олох бодлого” баримталж, 4. Монголчуудын төр, засагтаа итгэдэг гэнэн, итгэмтгий, цагаан цайлган өрөвч сэтгэлийг ашиглан тавсьан “өр”-өө ард иргэдээр төлүүлэхийн тулд татварыг нэмэгдүүлж, 5. Монгол Улсын эдийн засгийн аюулгүй байдлыг алдагдуулж, 6. Газар нутгаа тавьсан “өр”-нийхөө төлбөрт өгөх бүх нөхцлийг Монголын Улсын их хурал, Засгийн газар бүрдүүлсээр байгаатай,
Зургадугаарт, Монгол Улсад учруулсан хохирол 17 тэрбум ам.доллар болж байгаатай,
Долдугаарт, 1992-2016 онд “Монгол Улс”-д хүүхдийн нас баралт 75 хувиар буурах боломжтой байсныг ард, иргэдээс нууж байгаатай,
Наймдугаарт, Мөнгө угаахын эсрэг санхүүгийн аргаар тэмцэх олон улсын байгууллага, FAFT-аас ирүүлсэн анхааруулгыг ард иргэдээс нууж байгаа зэрэг юм.
Иймд дээр хэлсэн хуулийн хүрээнд хуулиа бариад хоёр талаасаа ярилцъя. Зөв шийдлээ хуулийн хүрээнд ольё. Монгол Улсын олон улсын гэрээний хуулийг хэрэгжүүлж, оффшорт байгаа асар их мөнгийг оруулж ирье гэж байгаа.
Оффшор дахь мөнгийг эх орондоо авчирсан олон улсын туршлага бэлээхэн байна. Хоёр хөрш орон ч оффшорчдын эсрэг хатуу чанга тэмцэл хийж байна. Иймээс бид ирээдүйгээ харж, үр хүүхдийнхээ төлөө асуудлыг хуулийн хүрээнд яагаад шийдэж болохгүй гэж.
-Мөнгө угаахын эсрэг санхүүгийн аргаар тэмцэх олон улсын байгууллага, FAFT-аас ирүүлсэн анхааруулгад юу гэсэн юм бол?
1. “Эрүүгийн хууль”-ийн мөнгө угаах зүйлийн хуулийн этгээдэд хариуцлага тооцох заалтыг нэмж оруулахдаа FAFT-ын саналыг тусгах,
2. Улс төр, бизнесийн бүлэглэл мөнгө угаах гэмт хэрэгтэй холбоотой байгааг,
3. Төрийн өмчит компаний хөрөнгийг завших гэмт хэрэг их байгааг,
4. Монгол Улсаас эх үүсвэртэй асар их хэмжээний мөнгө гадаадын банкууд, оффшор бүсийн банкаар угаагдаж байгааг,
5. Төр, засгийн зарим удирдах албан тушаалтан нийтийн өмч, хөрөнгийг албан тушаалаа урвуулан үлэмж их хөрөнгө, мөнгө завшиж байгааг,
6. Мөнгө угаах гэмт хэргийг үйлдсэн этгээдийг хаацайлан хамгаалж байгааг,
7. “Мөнгө угаах гэмт хэргийг хэрэгсэхгүй болгох үүрэгтэй” хууль сахиулах байгууллагын ажилтнуудын оролцоо бүхий “Гэмт хэргийн бүлэглэл” байгааг,
Энэ бүлэглэл их хэмжээний хууль бус орлого олж, гадаад, дотоодын банкинд байршуулж байгааг анхаарч, тэдэнд хуулийн хатуу чанга хариуцлага хүлээлгэх хэрэгтэй байгааг,
8. Мөнгө угаах гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдэд ногдуулах ял, шийтгэлийг чангатгах хэрэгтэй байна гэсэн байгаа.
-Тэгвэл хууль хэрэгжүүлэх ёстой байгууллагууд яагаад үүргээ биелүүлэхгүй, асуудлыг шийдэхгүй байна вэ. Та юу гэж үзэж байна?
-Энэ маш сонин асуулт. Ард түмний Онц түр зөвлөл, ард түмэн хүлцэнгүйдээ хараад суугаад байгаа хэрэг огт биш, төрөө хүндэтгэж байгаа хэлбэр. Ямар шийдвэр гарах бол гэж харж байгаа. Мөн үүнтэй холбогдуулж хүмүүс үгээ хэлж байна. “Оффшор-ОВТ ШААР, Ов нь дэндсэн шаар, Овъёос даахгүй таар, Оргож зугтаагсдын шийр, Оршуулах газаргүй хүүр” гэж Ардын уран зохиолч Т.Галсан,
“Эх орон маань сэхээнд байна, ард түмэн сахиж байна, Төрийн түшээд эргэхгүй байна, Түмэн олон санаа зовж байна”, “Биеийг идэх “өт” бие дотроос гардаг, Төрийг идэх “өт” түшмэд дотроос гардаг” гэж Ардын уран зохиолч Б.Лхагвасүрэн,
“Монгол Улс хямраагүй, харин “оффшор данстан”-ууд хулгай хийж, хувааж идэж хямруулсан” гэж Монгол Улсын Ерөнхий сайд асан Д.Бямбасүрэн,
“Ард түмнийхээ төлөө УИХ-ын гишүүн болох гэж явдаг болов уу гэж боддог байлаа. Гэтэл тэд Авлига авах гэж шунадаг юм билээ. Би өөрийгөө овоо бизнесмен гэж боддог байлаа. УИХ-ын гишүүдийн хажууд ТҮЦ л ажиллуулдаг гэдгээ мэдсэн” гэж УИХ-ын гишүүн асан, Нарантуул захын эзэн Ш.Сайхансамбуу,
“Харамсаж байна. Оффшорт байгаа хулгайн мөнгийг татаж чадахгүй, цуг идсэн мэт хаацайлж суух юм” гэж УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайхан нар үзэл бодлоо илэрхийлсэн.
-Таны ярианаас оффшортой тэмцэхэд хууль эрх зүйн бүх боломж нээлттэй гэж ойлголоо. Гэхдээ УИХ-ын гишүүд, холбогдох байгууллагууд наад зах нь Банкны тухай хуулийн харилцагчийн мэдээллийг нууцлана гэсэн заалтаас эхлээд боломж хязгаарлагдмал гэж хэлдэг шүү дээ?
-“Авлигын эсрэг НҮБ-ын конвенцийг соёрхон батлах тухай Монгол Улсын хууль”-ийг хэрэгжүүлээч л гэж Ард түмний Онц түр зөвлөл шаардаж байгаа. НҮБ-д нэгдэн орсон 198 орон бий. Эдгээр улс манай улсын хуулийн болоод хууль сахиулах байгууллагууд шаардсанаар гэмт хэргийн нотлох баримтыг гаргаж өгөх үүрэгтэй. “Авлигын эсрэг НҮБ-ын конвенц”-ийн 46 дугаар зүйлд үүнийг тодорхой заасан байгаа. Банкны нууцлал үүнд үл хамаарна. Гэмт хэргийн орлого гэж үзэж байгаа учраас. Тэр нь үр хүүхдийнх нь нэр дээр байх нь ч хамаагүй. Тухайн хүн түүнийгээ яаж олсноо нотлох ёстой. Нотолгоог тухайн улсаас, оффшор бүсэд байгаа улсаас гаргуулж авах бүрэн боломжтой.
-Оффшортой тэмцэхээр манай хуулийн байгууллагууд бусад орон руу хандаж албан бичиг, хүсэлт илгээдэг болов уу. АТОЗ энэ талаар судалж үзэв үү ?
-Швейцарийн прокурор сангийн сайд асан С.Баярцогттой холбоотой асуудлаар хэрэг үүсгэчихээд байгаа юм билээ. Сангийн сайд асан С.Баярцогтыг Оюу толгойн гэрээнээс авлига авч байж болзошгүй гэдэг асуудлаар Монгол Улсын Ерөнхий прокурор, Тагнуулын ерөнхий газраас Швейцарийн прокурорт гомдол, хүсэлт гаргаагүй болов уу даа. Албан бичиг очсон бол 9.2 сая ам.доллар Австралийн ANZ банкнаас гүйлгээний ямар утгатай шилжсэн, түүнээс өөр мөнгөний эх үүсвэр байна уу үгүй юу, мөнгө угаасан уу үгүй юу гэх зэрэг асуудлыг хариу тодорхой болох байсан.
-Монгол Улсад авлига, улс төрийн авлига ямар түвшинд байна вэ?
-Азийн сан, Сант Марал сантай хамтран “авлигын талаарх олон нийтийн ойлголт мэдлэг тогтоох” 16 дахь удаагийн судалгаагааг Австралийн Гадаад хэрэг, худалдааны яамны дэмжлэгтэйгээр нийслэл Улаанбаатар хот болон аймаг, сумдыг хамруулан үндэсний хэмжээнд 2015 оны дөрөвдүгээр сард явуулсан. Энэ судалгааны дүнгээс харвал Авлигад хамгийн ихээр өртсөн газрын жагсаалтын эхний тавд Улс төрийн намууд, УИХ, Засгийн газар гурвуулаа оржээ.
Авлигатай тэмцэх газрын үйл ажиллагаа, ажлын үр дүнд өгсөн үнэлгээ 2013 оны есдүгээр сард 29.4 хувь байсан бол 2014 оны гуравдугаар сард 22.6 хувь, 2015 оны дөрөвдүгээр сард 16.6 хувь болж буурсан.
Авилгатай тэмцэх байгууллагад итгэх иргэдийн итгэл 2013 онд 46.5 хувь, 2014 онд 45.7 хувь, 2015 онд 39.2 хувь болж буурчээ.
2006-2014 онд хийгдсэн судалгаанаас харахад авлига нийгмийн үзэгдэл болсон гэж 80 гаруй хувь нь үзэж байсан бол 2015 оны дөрөвдүгээр сарын судалгааны дүнгээр энэ тоо 85.3 хувь болж өсчээ.
-УИХ “авлигатай тэмцэх үндэсний хөтөлбөр” батлаад хэрэгжүүлж эхэлж байгаа нь хэр үр дүнтэй гэж үзэж байна вэ ?
-УИХ-д 72 суудалтай МАН-ын (МАХН) УИХ дахь бүлэг (“Авилгын эсрэг хууль”-гүй, “Авлигатай тэмцэх газар”-гүй атлаа) “авилгын эсрэг үндэсний хөтөлбөр”-ийг 2002 онд баталж, оффшорчид-улс төрийн авлигачтай тэмцэх хөтөлбөр хэрэгжих нь гэж монголчууд бид “найдсан” нь “цаасан дээрх хоосон амлалт”, худал хэлсэн үг болохыг 15 жил өнгөрсний дараа буюу сая л 2017 онд дөнгөж “ухаарч” байна даа. УИХ-д 65 суудалтай МАН-ын УИХ дахь бүлэг “авлигын эсрэг үндэсний хөтөлбөр” 2016 оны арванхоёрдугаар сард баталж, оффшорчид-улс төрийн авлигачтай тэмцэнэ гэж “худал ярьсаар” дөрвөн сарыг өнгөрөөж, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат “Оффшорчид-Улс төрийн авлигачтай” тэмцсээр наймдугаар сар өнгөрөөж, монголчуудыг “хуурч мэхэл”-сээр 2002 оны “түүхээ давтаж” байна.
Энэ тухай “УИХ-ын гишүүн Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат авлигатай-“ Оффшорчид-Улс төрийн авлигачтай” тэмцэнэ гэж 2016 оны наймдугаар сарын 24-нд мэдэгдэв” , “УИХ-ын гишүүн, Хуульзүй, дотоод хэргийн сайд С.Бямбацогт “Оффшорчид-Улс төрийн авлигачтай” тэмцэж, “оффшорт нуусан хөрөнгөө оруулж ирэхгүй бол илрүүлж, хурааж авна” гэж мэдэгдэв” гэж цахим сайтуудад гарч байв.
2017 оны гуравдугаар сарын 10-ны өдрийн 21:00 цагийн TV5 сувгаар УИХ-ын гишүүн, Монгол Улсын сайд, ЗГХЭГ-ын дарга Ж.Мөнхбат “Оффшорчид-Улс төрийн авлигачтай“ хийх тэмцлийг “эрчимжүүлнэ”, АТГ-ын дарга Х.Энхжаргал “шүгэл үлээгч”-ийг (АТОЗ) “дэмжинэ” гэж мэдэгдснээр ард, иргэд, сонгогчид “найдлага, горьдлого” тээсээр...байна. Мөн энэ сарын 24-ны “хаалтын гэрээгүй” Монгол ТВ-ийн оройн 20:00 цагийн мэдээгээр Монгол Улсын Ерөнхий сайд асан, ИБУИНВУ-д суугаа элчин сайд С.Баяр “авлига аваагүй, мөнгө угаагаагүй” гэдгийг “баримт, хуулийн үндэслэл”-гүйгээр “хуульч” Б гэгч баталж байх юм. Авлига, улс төрийн авлигатай ISO 37001:2016 стандарт гаргаж тэмцэнэ гэнэ дээ. Гэмт хэргийг стандарчлах юм байхаа. Дэлхийд анх удаагаа Монгол Улс энэ стандартыг хэрэгжүүлэх юм байхаа гэж мэдээллийн томоохон сайтад бичсэн байв.
-Оффшорт байгаа мөнгөний хэмжээ одоогоор 17 тэрбум ам.доллар гээд байгаа. Цаашид энэ тоо нэмэгдэх болов уу. Үүнийг тооцоолох ямар аргачлал байдаг юм бол?
-УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ “Намайг Германд явж байхад оффшор бүсийн талаар судалгаа хийдэг доктор В.Зенели танай улсад орсон гадаадын хөрөнгө оруулалтыг нэг хүнд хувааж тооцвол 5444 ам.доллар болж байна. ДНБ-ий нэг хүнд ногдох орлого 3770 ам.доллар юм байна. Тэгэхээр зөрүү 2000 шахам ам.доллар нь офшор бүсэд танай улстөрчдийн дансанд байх магадлалтай” гэх ноцтой дүгнэлт хэлсэн. Өөрөөр хэлбэл, гэмт хэргээс олсон орлого болох зургаан тэрбум ам.доллар Монголоос гарч оффшор бүсэд байна гэсэн үг.
12 оффшор бүсэд Монголын 611 компани бүртгэлтэй байна. 272 компани нь Их Британы арлуудад, 193 компани Хонг Конгод, 68 компани Швейцарьт, бусад нь Люксенбург, Вагама, Кипр, Гаутены арлуудад, Панама, Ирланд, Гибралтар, Летхейнштенд бүртгэлтэй байна.
-Ингэхэд манай УИХ Оффшорын тухай хууль батлахаар хэсэгтээ л ярьсан. Хуультай болохыг та юу гэж үздэг вэ?
-Оффшорт санхүүгийн гэмт хэрэг хийдэг луйварчид, дилерүүд, авлигач улстөрчид, албан тушаалын эрх нөлөөгөө урвуулан ашиглагчид, төрийн өмч хөрөнгийг шамшигдуулагчид, татвар төлөхөөс зайлсхийгчид, хулгайч, дээрэмчид, алан хядагч, галт зэвсгийн наймаачид, хар тамхины болон хүний наймаачид мөнгөө нууж, хадгалдаг. Оффшорт гэмт хэргийн орлогоо нууж, байршдаг. Ийм хууль гарах юм бол олон улсын эрхзүйд гутамшиг болно биз дээ.
-Монгол Улс өрийн дарамт, эдийн засаг, улс төр, аюулгүй байдлын мухардмал байдлаас гарах гарц нь юу байх бол?
-Үндсэн хуулиа шинэчлэх, өөрчлөх замаар энэ байдлаас гарах боломжтой. Энд бас сонин юм ажиглагдаж байгаа юм. 1992-2016 оны хооронд УИХ-ын гишүүнээр 456 хүнийг бид сонгосон байгаа юм. 456 хүнээс олигархи, хулгай, луйвар,оффшор данстай нэлээд олон тооны хүмүүс тодорсон байх юм. Тэдэнд хуулийн ямар хариуцлага тооцов гэдгийг ард, иргэд өөрсдөө бодох хэрэгтэй.
-Нэг хүнтэй хариуцлага тооцож, тэр хүнээ шүүх нь, прокурор нь, ард түмэн нь хянадаг Өмнөд Солонгос шиг байх юм бол гэмт хэрэг үйлдэж чадах уу?
-Тэгвэл Ерөнхийлөгчийн засаглалтай болъё, ард түмэндээ хяналтыг өгье. Намд хандив өгдөг, тэр хэмжээгээр төр, засгийн эрх мэдлийг хувьдаа авдаг тогтолцоог солих хэрэгтэй. Монголоо гэх сэтгэл зүрхгүй хүн өгсөн мөнгөө буцааж олж авахыг л бодохоос бидний төлөө юм хийх үү. Ард, иргэд, сонгогчид өөрсдөө бодох л хэрэгтэй дээ.
Ч.ҮЛ-ОЛДОХ
Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин
Сэтгэгдэл0
ixenxi ny arxichinguud bauna
zov shaardlaga tavisan bn!!!!!!!!!!!!!!!
ene batchuluun biluu neg doliison sda haana l olon tsuglasan bna tend l yavj bhiimaa. AN isdanuud ni joohon yum doloolgooguin bhdaa
Авилгалчдын эсрэг тэмцэл Монголд явагддаггүй. Авилгалчид УИХ-д дүүрэн сууж байна. Офшорын хууль батлагдахгүй байна. Уул нь Хятад шиг 470 мян доллараас дээш авилгалд хамрагдсан хүнийг цаазалдаг болж байж авилгалын эсрэг тэмцэл эхэлнэ.
Дарга нар хулгайлсан мөнгөө татваргүй бүсэд байршуулаад ард түмнээс болохоор авах татварыг нь цаг тутам нэмээд нэмсэн мөнгөөр нь гадаадад зугаалж хэхрүүлж өмхийгөөр унгас алдацгаагаад хэвтэж байдаг.МАН хувьсгалын өмнөх Хятадын Да Шень Хө пүүсийн монголын ард түмнийг шулан мөлжих системээр ажиллаад байгаа юм биш үү.Ингэж байж зэвсэгт хувьсгал гаргуулах вий дээ.
Монголын нийт ард түмний өмч стратегийн орд болох Цагаан Суваргын ордыг Номтойбаярт өгөхийг дэмжиж кноп дарсан УИХ-ын гишүүд авлигал авцгаасан байж болзошгүй.
Тэр мэдээж
Ямар юмны чинь ерөнхийлөгчийн засаглал вэ? ерөнхийлөгчтэй байж үзлээ. Тэдний эрх мэдлийг нэмсэн бол сайжирна гэж бодож байна уу? Тийм юм огт байхгүй. Шоронгийн түлүүр эргүүлсэн мангаа боллоо гээд л бичээд байгаа биз дээ.
Yag ynen Erunhiilugchiin zasaglal hereggyi Parliament deed dood tanhim bhad bolloo
Дээр нь шуудай дүүрэн төмсөгтөй ш дээ
Өч төчнөөн хүний төмсөг имэрч суудаг бузар амьтан шүү
offshorchidtei temtsie
Хууль сахиулах байгууллагууд улс орноо орноос гаргах хямралаас гаргахад хувь нэмрээ оруулах хэрэгтэй
цөм компани биш байлгүй дээ ихэнх нь хувь хүн байх аа
Huvi hymyys company gej bichyyleed lneelgej bhgyi yu
орос, Хядадын туршлагыг хараач ээ
Дампуурч байгаа 2 орны юуг харах вэ???
Хуулийн хүрээнд ажиллаад одоо барах уу, Хууль гэдэг чинь одоо Эбэ, МАН шүү дээ, Эбэ гэдэг чинь Сайханбалаг, Баягцогт шүү дзээ, МАН гэдэг чинь офшор шүү дээ, Тэгэхээр барах уу????
улс орныг бужигнуулж ажил хийлгэхгуй гэсэн санаа явж байна Кап нийгмийн замаар явахыг хусэж энэ нийгмийг байгуулсан бол туулах естой бух зовлонг туулж бйж бид учраа олж амьдрах байх.
Энэ Батчулуун гэдэг хүнийг Цензургүй ярианд оролцоод ярьж буйгаас нь харахад хэвийн хүн лав биш. Нэг бол тэсэрч яваа эх оронч, эсвэл тэвдэж байгаа сүрдүүлэгч.....
Эд нар бол хазгар тарвагыг уснаас хуурай гаргах гэсэн санаатай гадаадаас санхүүжсэн улаан хамгаалагчид нь юм аа.
100 huvi demjij bn. Naad MAN chini alban tushaaliin gemt heregtenguudtei temtsehgui bnshd.
za daa elbegdorjiin bas neg togloomyn baiguullaga baih doo ...
Монгол Улсын эдийн засаг арав гаруй жилийн дараа “мөхнө” "The national interest" мэдээллийн төвөөс түүхий эдийн үнээс хамаарч 2030 онд эдийн засаг нь сүйрч болзошгүй Азийн таван орны нэгээр Монгол Улсыг нэрлэжээ. Үүнд Хойд Солонгос, Шинэ Гвиней, Азербайжан, Казакстан улсууд орсон байна. Нэгэн цагт “Азийн бар болно” хэмээн тунхаглаж байсан Монгол Улс айргийн тавд бүү хэл “адгийн” тавд орох болсон нь эмгэнэлтэй. Байгалийн баялгаас өөр эдийн засгаа өөд татах үндэсний үйлдвэрлэл, хөрөнгө оруулалт хийх ашигтай салбар үгүй Монгол Улсыг Хятадын хараа, нөлөөнд хэт их орсныг дэлхий дахинаа сануулсаар байна. Уг нийтлэлд, “Монгол Улс түүхий эдийн ханш өндөр байх үед эдийн засаг нь хурдтай өссөн. Тус улсын хөрш БНХАУ аж үйлдвэрийн салбараа томруулж байсны ашиг тусаар “Minegolia” гэдэг нэрийг авсан байдаг. Монголын эдийн засаг 2011 онд 17 хувиар өссөн. Гэхдээ тус улсын Ерөнхий сайд 2014 онд аварга том алт, зэсийн Оюутолгой төслийг зогсоох үед гадны хөрөнгө оруулалт ширгэжээ. Ингээд эдийн засаг нь 2014 онд 7,8, 2015 онд 2,3 хувиар өссөн байна. Энэ тоо 2016 онд 0,8 хувьтай тэнцэх төлөвтэй гэж Дэлхийн банкнаас мэдээлж байсан. Монгол Улсын таван хүн тутмын нэг нь ядууралд өртсөн байгаа энэ үед монголчууд Хятадаас хамаардаг байдлаа бууруулах хэрэгтэй. Тус улсын экспортын 90 хувь нь БНХАУ руу гардаг” гэжээ. Эх сурвалж: http://nationalinterest.org/feature/asias-5-worst-economies-2030-16989
Эрдэнэт үйлдвэрт “шахаа” хийж, тэрбумаар нь завшсан хүн хэдэн жилийн ял авах вэ. ТҮЦ-нээс талх, гаднаас нь шуудай нүүрс хулгайлсан иргэн ямар хариуцлага хүлээх вэ. Ядарсан иргэнд хуулийн нударга хатуудаж, харин тэрбумтаны толгойг илээд өнгөрнө. Энэ ялгавартай байдлыг таслан зогсоохын төлөө “Шударга Монгол” ТББ-ынхан холбогдох төрийн байгууллагад хандаад байна. Тэд 1992-2017 оны хооронд Эрдэнэт үйлдвэрт шахаа хийсэн улстөрчдийг нэр зүстэй нь олонд мэдээлэхийг шаардав. Өнгөрсөн чуулганы баатар болж, ард түмний төлөө сүүлчийн цамцаа урагдтал зүтгэхээ мэдэгдсэн Ц.Нямдорж гишүүн гэхэд л “Эрдэнэт”-ийн мөнгөнөөс хүүдээ өгөөд явуулаарай гэж эцэг хүний ёсоор дэмжсэнээ орон даяар зарласан. Гэвч түүний энэ луйврыг шалган тогтоож, хариуцлага хүлээлгэх тухай хэн ч дуугарсангүй. Өөрөө ч төрд зүтгэсэн гэх алдар нэрээ бодож ядаж “дэд даргаасаа огцоръё” ч гэсэнгүй. Харин иргэд эрх баригчдын хурууны үзүүрт гаргасан шийдвэрт ханаран унасаар. Амьдрахын эрхэнд харь улсад хөдөлмөр эрхлэхээр эх орноосоо мянга мянгаараа дүрвэхийг хүсэн дугаарласаар. “Шударга Монгол”-ын залууст дэм өгч, иргэн бүр шударга ёсны төлөө тэмцэх цаг иржээ.
MONGOLD DEEREE UNEN UOM BAIXGUIDEE, IIM ULS UNDESTEN SONONO. ZASAG, IX XURAL NI XULGAICHDAAR DUURSEN NI UNEN
тэр 31нд очиж дэмжнээ арай л хэтэрлээ
элбэгдоржийн хийж байгаа өдөөн хатгалнга болохоос оффшорыг чин сананаасаа эсэргүүцсэн тэмцэл биш.Өнгөрсөн сонгуулиар алдсан нэр нүүрээ олж авах гэж л худлаа тархи угааж байгаа Ан-н гамингууд.Эд нар хэрвээ тийм л шударга анти оффшорчид юм бол баярцогтыгоо өнгөрсөн жилүүдэд огцруулахгүй юугаа хийгээд амаа хамхиад хаана бүгэж байсан лалрууд вэ.Лозунг нь гоё "оффшорын эсрэг" боловч цаад санаа нь нийгмийн амьдралыг бусниулах хорон зорилготой үйлдэл.Сая ОХУ-д барууныхны турхиралтаар төр засгийнх нь эсрэг өдөөсөн жагсаалын лозунг бас их гоё нэртэй "авилгын эсрэг" гэсэн уриатай байсан.1990 онд Монгол улсад гарч ирсэн "Ардчиллын төлөө" гэсэн гоё урианы ард юу байсныг бид өнгөрсөн 30 шахам жилд үзлээ, харлаа,ханалаа шүү дээ.Одоо манай улс Ан-н гамингуудын тавьсан их өрнөөс болоод сүйрэхдээ тулчихаад байгаа энэ эгзэгтэй үед биднийг бүүр хурдан сөнөөж бах таваа хангах гэсэн гамин язгууртны үйлдэл.Хараал идмэрүүд.Ардчилал ярьж ард түмний тархи угаасан үнсэн чандруунууд дөтийн замаар тонилох болтугай.
Харин жагсаалдаа бүх их дээд, дунд тусгай мэргэжлийн сургуулиудыг хамруулж чадвал 50000 хүн хөнгөхөн гарна
Ер нь офшорд мөнгө хадгалахыг хориглох хэрэгтэй. Зөвхөн төрийн албан хаагчдаар хязгаарлах нь буруу. Бусад нь төрийн албан хаагч биш гэдгээр офшорт мөнгө хадгалж татвараас зугатааж байна шүү дээ. Энэ хулгайч засаглалтай одоо л тэмцэхгүй бол оройтох нь. Хар л даа. Бүгд авилгачид. Авилга авч ял шийтгэл хүлээсэн бүх хүмүүс албан тушаалаар шагнагдаж байна. Гаалийн Баатар г. м. Олимпийн хорооны Загдсүрэн байна. Албан тушаалын хэргээр 3 жилийн ял авсан боловч ялаа эдлээгүйгээр үл барам албан тушаалдаа хэвээр үлдэж одоо бүр давраад дахин сонгогдож байна. Сонгуулиар ялсан гэх байх л даа. энэ бүгдийг зохтон байгуулж байгаа гэдгийг жирийн иргэд мэдэхгүй гэж бодож байна уу. Их хурлын гишүүд нь өөрсөддөө таарсан хууль батлаад л. Ард түмнээ дэндүү ба амжилж байгаа бус уу
oyutnuudaa jagsaald buren oroltsuulah talaar ajilla
Тун углуургатай хөдөлж байгаа улс байна, ард түмнээ сайн нэгтгээд энэ их өрнөөс гаргацгаана шүү
батчулуун гэдэг новш АН-ын дохиогоор хөдөлж байгаа новш шүү дээ.
olon jil UIX-d suusan turhlagatai gex, hudarga gex ter xvmvvs xerxexiig xarj baina, unoox hudarguud xaana baina,Baasanxvv, Nymdorj geed...,
demjij bn aa, offshore dansandaa 250 saya $-toi jonhuu battulga, 63 saya $-toi batuul, 80 saya $-toi su.batbold, 1 saya dollaraa martdag bayartsogt geed manan-giin buh luivarchdiig shorond hiij hurungiig ni huraa..........
Манай улсын оюутнууд гэж унтахаас өөр зүйл мэддэггүй усан тэнэгүүд,малнууд
Sain baitsgaana uu? Nadad bolohoor ATOZ geh enehuu TBB geech etgeed ultai suuritai sudalgaatai heleh ugtei nuhatstai hodolj bainadaa l hemeen sanagdaad baigaa. Bidnii zarim mini davchidsandaa #Mongolchuud hultsengui, huleetstei#, #Mongol Hunii uujuu uhaan geed tenegteed#, #Yostoi neg mal#, #Uher mongol nerendee taarsan mal# gehchlen aashilj zagnah. getel, Mongolchuudad #Suh dalaital uher amar# gej ug baih. Yu gesen ug ve geheer, Mongol Hun gedeg amitan, er ni l Hun geech amitan AMI AMIDRAL NI DEESEN DOROOND IREEGUI TSAGT, ENE NI BOLOHOOR GAZAR NUTGAARAA ULS ORNOOROO, HUN ARDAARAA SUIDEJ SUIRCH IREEGUI TSAGT #OORTOO, AMI NI BOLOOD L YAVAAD BUI#-HNAA ULMAAS TA CH CHI CH BI CH OORIIGOO "GADAGSHLUULAAD, TUSGAARLAAD HAYACHIHDAG" CH UNENDEE TA CH CHI CH BI CH HUN GEJ BII BUI BAIGAA TSAG NARIIN HUGATSAAN GANTSAARAA DANGAARAA BIE DAAGAAD HEZEE CH ERDOO CH EROOSOO CH #TUSGAARLAJ CJ, TOGTNOJ CH CHADAH CH UGUI, BOLOH CH UGUI#. "GANTS HUN AIL BOLDOGGUI, GANTS MOD GAL BOLDOGGUI" GEDEG CHINI ENE. ORCHIN TSAGT, CHUHAM ODOO BOL MONGOL GEH GAZAR NUTAG, ORON, HUN ARDIIN AMI AMIDRALD "BAIHUU ALI ESVEL BAIHGUI UI" GEED #SUH DALAILGAAD IRLEE#, AMI AMIDRALD MINI DENCHIN TAVIGDAAD IRLEE, OYSTOI L HODOLDOG, HOVCHIRDOG, NUMARDAG TSAG NAR IRCHIHLEE. INGEED L "SUH DALAITAL UHER AMAR BAISAN MONGOLCHUUD" "UHRIIN MAANI HUZUUND BUYU AMIND MINI, AMIDRALD MINI #SUH DALAIGAAD# IREHEER" HODLOHOOS HOVCHROHOOS NUMARAHAAS CH YAAHVEDEE. HUNII SETGEL OVDONO GEJ BAIDAG, ENEHUU SETGEL HOH MONH TENGER SHIG HEMJEE HYAZGAAR YOROOL UGUI GETEL ENEHUU HORST DELHII HEMJEETEI HYAZGAARTAI ENEHUU GAZRIIN HAANA NI CH HAASHAA NI CH YAVAAD OCHIHOD YADAAD BAIH ZUIL HOVOR HOMS BOLCHIHSON TSAG NARIIN UE. INGEED L MONGOLCHUUD HORSTIIN NAA SAIGUI #DALAISAN SUHIIG SOROOD EHELLEEDEE#. MONGOL TULGAR TORIIG TENGER ORSHOO
TSAG NARIIN HUGATSAAND, YOSTOI L
Ардын хүүхдүүдийг турхирч алуулчихаад ард нь хожоо хайдаг танай Ан-н хараал идсэн бодлого одоо хол явахгүй.Хэрвээ жагсмаар байгаа бол гамингууд өөрсдөө жагс.7 сарын 1-нд элбэгдорж,сосорбарам,бурмаа гурав ардын хүүхдүүдийг, алаад өг,алаад өг гэж турхирч байгаад өөрсдийг нь алуулсан.Алуулсан ч гэж дээ,Ан-нхан өөрсдөө буудаад алчихсан.Украйнд жагсагчдыг тусгай бэлтгэсэн хөлсний мэргэн буудагчдаар алуулчихаад ард түмнийг цагдаагийн эсрэг турхирсан яг тэр найруулга шүү дээ.Манай Ан-нхан машин дотроосоо буудсан учраас хонгиогоо барьчихаад,Шаабар гэгч этгээд ,-энэ бол эд мөрийн баримт гэчихээд буруутахаа мэдэнгүүтээ амаа барьсан.Одоо та нар шиг лалруудын төлөө жагсах ардын хүүхдүүд олдохгүй.Тэд та нарын хэн болохыг таньчихсан.элбэгдорж,баярцогт,бат-үүлийн төлөө жагсах тэнэг олдох уу.
HEHEHE, HUN GEDEG #ARD CHI L AL# L HAA CH BAIJ BOLOHGUI, BOLDOGGUI, CHADAHGUI, CHADAH CH UGUI GEDGIIG L UREES URD UEES UED UZUULJ HARUULAAD, MOROOR NI MOSHGOOD, UGLUURGAAR NI NAMNAAD L YAVAA YUM SHUUDEE UG UGLUUR NI BOL UNENDEE.
IPO-нэрээр монголын газрын хэвлийн баялагийг барицаалж гадаадын хөрөнгийн биржүүдээс мөнгө босгож оффшорт ямар ч татваргүй, хяналтгүй байршуулж тэр мөнгөө өөрсдийн эзэмшиж байгаа уул уурхайгаас баялагий нь зөөн төлж мөнгө угаан баяжиж байгаа компаниудтай хэдийд хариуцлага тооцож хулгайлсан мөнгийг нь эх оронд нь оруулж ирэх вэ
Зарим хүмүүс яагаад энэ жагсаалыг эсэргүүцээд байгааг ойлгохгүй бна. Бид өнөөдөр хар талхтайгаа байж магад,жилийн дараа хатсан талх ч үгүй болно. Хэдэн жилийн дараа эдний тавьсан өрийг төлсөөр үр ач минь гуйлгачин бүүр боол болно. Тэхээр өвгөн эмгэн болсон хойноо үр хүүхдээ боол,боолын боол босгоны шороо болсныг хараад амаа барьж суух болно шүү дээ. Ихэнх нь тэнгэрт халихдаа сэтгэл өвдөж,шаналж хамт гуйлга гуйж байгаад үхнэ. Одоо ч хоосон ходоодтой нулимстай хонож ,гуйлга гуйж буй өчнөөн хүүхдүүд ,ядуус байна. Даарч бээрсэн,түлэх түлээгүй өчнөөн гэр бүл бна. Өдөр өдрөөр тоо нь өссөөр бна. Эмнэлэг дүүрэн өвчтөнүүд . Мөнгөгүй учир даатгалаар үзүүлэх өвчтөнүүдийн очер дүүрэн,мөнгөтэй нь тэнд зогсохгүй,онош нь тодорсон ч эмнэлэгийн ор хүрэлцэхгүй очероо хүлээгээд хэдэн өдөр болно.Хугацаа алдана. Эмнэлэг нь хүрэлцэхгүй.Нэг мэдэхэд эмчилгээгүй болчихно.Харин офшорчид Солонгос,Япон,Америк,Тайландад л эмчлүүлнэ .Тэд чинь тэндээ хаустай утааны үеэр тарайж хэвтчихээд,эхнэр хүүхэд нь онгоц хөлөглөөд улс дамжаад дэлгүүр хэсч ,хүүхдүүд нь аль үнэтэй машин унан ,аль үнэтэй дээд сургуульд сурч хааяа нэг нутгийн салхи үнэрлэхээр ирдэг.Бид ийм зөрүүтэй амьдралыг хүсээ юу? Жирийн иргэд бидний үрс болсон нь үр хүүхэд ,ач зээ нарын минь буруу юу? Бид хулгай хийж офшор данстай болоогүйн буруу юу? Яах ёстойв гэхээр бид үр хүүхдийнхээ төлөө жагсах,офшорчидтой л тэмцэх .Ганц бидний хүүхдүүддээ хийж чадах юм тэр. Бүгд л жагсая. Хувиа хичээж гэрээсээ коммент бичихээ больё.3 сарын 31 нд Сүхбаатарын талбай руу.