"Дэлхийн Монгол -Ногоон Нэгдэл", "Босоо Хөх Монгол" ТББ-ууд уран болон хайгуулын үйл ажиллагаанаас үүдсэн хор уршгийн эсрэг тэмцсээр ирсэн. Хамгийн сүүлд тус байгууллагууд АНУ-ын Нью Мексико мужийн Судалгаа мэдээллийн төвийн захирал, уул уурхайн нөхөн сэргээлтээр мэргэшсэн эрдэмтэн Пол Робинсоны хамт ураны эсрэг хөтөлбөрийн дагуу Дорноговь, Сүхбаатар аймагт ажиллаад ирсэн байна. Энэ талаар "Дэлхийн Монгол-Ногоон Нэгдэл" ТББ-ын тэргүүн Х.Бээжинтэй ярилцлаа.
-АНУ-ын эрдэмтэнтэй уран олборлож байгаа Дорноговь, Сүхбаатар аймгийн нутагт очиж судалгаа хийсэн гэсэн. Тэнд ажиллаж байгаа "Кожеговь" компани уусган баяжуулах аргаар хайгуул, олборлолт хийж байгаа гэлцдэг. Баримталж байгаа горим, стандарт нь зөв байна уу?
-"Арева" корпорацийн охин компани болох "Кожеговь" нь Дорноговь аймгийн Улаанбадрах суманд ураны хайгуул, туршилтын олборлолт хийдэг. Хайгуулын ажлыг хийхдээ мөрдөж байгаа ямар ч стандарт алга. Ерөөсөө дураараа дургиж байдаг юм байна. Уусган баяжуулах технологи гэж ярьдаг.
Газрын гүнд хүхрийн хүчил шахаж, олборлолт хийж байгааг тэгж нэрлэдэг. Зөвхөн манайд ч тэгж олборлоогүй. Дэлхийн 20 гаруй оронд тийм аргаар олборлолт хийсэн байдаг. Үндсэндээ хүхрийн хүчил бол хор шүү дээ. Тийм аргаар олборлолт хийсний эцэст газрын гүнийг тэд хэзээ ч цэвэршүүлж чадаагүй, чадах ч үгүй. Цэвэршүүлсэн нэг ч түүх үгүй. Тэнд байгаа хүн, мал хордож, амьдрах аргагүй болно гэсэн үг.
Үүнийг бидэнтэй хамт хөдөө орон нутагт ажилласан АНУ-ын эрдэмтэн Пол Робинсон хэлсэн. "Та нар хаанаас ч асууж сураглаад, газрын гүнийг бүрэн цэвэршүүлсэн мэдээ сонсохгүй, тийм түүх дэлхийд үгүй. Одоогоор тэгж чадахгүй байгаа" гэсэн. Газрын гүний ус хордчихоор өвс ургамал, хүн амьтан хордохгүй байхын аргагүй. Хортой ус үхлийн ус болно гэсэн үг.
-Улаанбадрах суманд үүссэн нөхцөл байдал, одоогоор ямар байна вэ?
- Улаанбадрах суманд хайгуул, олборлолт хийснээр байгаль орчин сүйдэж, мал олноороо үхэж, гаж хөгжилтэй хурга, ишиг гарч аюул нүүрлэснийг та бүхэн мэдэж байгаа. Өнөөдөр тэр нутагт хүн амьдрахын аргагүй, дүр зурагтай байна. Шар нунтаг олборлосон орчин үхлийн бүс болдог.
Тус суманд хэдэн зуун хүн ороход харагдахааргүй өтгөн, шигүү заган ой байсан. Гэвч өнөөдөр заган ой дотор өрөмдлөг, хайгуулын ажлыг хийж Заган ойг устгаж сэглэсэн байдалтай байна. Ажил хийж байгаа нэрээр том оврын машинаар дайрч сүйтгэснээр заган ой устаад дууссан.
Түүнээс гадна Улаанбадрах суманд зөвшөөрөлгүй зам тавьж байгаль орчныг сүйтгэсэн. Ийм нөхцөл байдал үүсээд байхад аймаг сумын дарга нар тоохгүй байна.
-Сүхбаатар аймгийн Онгон суманд "Кожеговь" компани хэзээнээс эхлэн ураны өрөмдлөг хийж эхэлсэн юм бэ. Нөхөн сэргээлт хийсэн үү?
-Онгон сумын хувьд "Кожеговь" компани 2011 онд өремдлөг хийж хоёр ч цооног гаргасан. Гэтэл газрын гүний усыг эл задгай урсч, их хэмжээний шавар үүсч, дархан цаазат амьтан болон мал урсаж, шигдэж үхсэн байдалтай байна. Газрын гүний усыг үр ашиггүй урсгаснаар Онгон сумын иргэдийн ундны усны ганц эх үүсвэр болсон Хавиргын булаг ширгэж, ундарга нь арав дахин багассан.
"Кожеговь" компани үйл ажиллагааныхаа явцад Монгол Улсын хууль тогтоомжийг зөрчиж, байгаль орчин, хүн. малыг хордуулж. амьдрах нутаг, уух усыг үгүй хийж байна. Гэвч нөхөн сэргээлт хийлгүй өнөөдрийг хүргэсэн. ТББ-ын зүгээс нөхөн сэргээлт хий гэсэн албан шаардлага хүргүүлсэн ч "Кожеговь" компани тоодоггүй.
-Сүхбаатар аймагт ураны нийт 16 лицензтэй гэсэн мэдээлэл бий. Танай ТББ тэнд хэдэн удаа очиж ажиллав. Аймгийн Засаг даргатай хэл амаа ололцохгүй байсан. Энэ асуудал юу болсон бэ?
-Сүхбаатар аймаг 13 сумтай. Одоогийн байдлаар нэгээс бусад бүх сум нь ураны лиценз олгогдсон. Бидний хувьд 4-5 удаа энэ аймаг руу явж газар дээр нь очиж ажилласан. Ер нь Сүхбаатар аймагт одоогоор Дорноговийн Улаанбадрах сум шиг ураны хор хөнөөлд нэрвэгдэхийн даваан дээр байгаа.
Өөрөөр хэлбэл, аюул арай ч нүүрлэчихээгүй, гэхдээ дохио өгөөд эхэлсэн. Онгон суманд л гэхэд ундны усны нөөц ширгэж байна. Улаанбадрах сумын аюулыг Сүхбаатар аймагт нүүрлүүлэхгүй гэсэндээ бид ухуулга суртачилгаа их хийсэн. Засаг дарга болон ИТХ-ын тэргүүлэгчид ч бидэнтэй холбогдоогүй. Ураны мэдлэггүй хүмүүс л ажилладаг юм билээ.
-Аймгийн Засаг дарга нь уурлаж, таньд гар хүрсэн гэсэн мэдээлэл гарч байсан. Та гомдол гаргасан уу. Таниас уучлалт гуйсан уу?
-Хамгийн сүүлд аймгийн Засаг дарга Ж.Батсуурьтай орж уулзсан юм. Гэтэл ураны асуудлаар явж байгаа гэдгийг бидний өгсөн бичиг дээрээс хараад, маш их уурлаж таны асуусан тэр явдал болсон.Намайг шанаадсанд нь юм санаагүй, харин эх нутгаа гэх сэтгэлгүйг нь л гайхаж байгаа.
-Сүхбаатар аймгийн Засаг дарга Ж.Батсуурь "Хүн, нохой нь мэдэгдэхгүй хүзүүндээ гинж зүүсэн хүмүүсийг нутгийнхаа хилээр оруулахгүй. Би нутгаа хамгаалж чадна" гэж мэдэгдсэн. ТББ-уудыг шантааж хийж явдаг гэсэн утгатай зүйл ярьсан. Үүнд та ямар байр суурьтай байна вэ?
-Хэлсэн үгийг нь сонсоод үнэхээр их гайхсан. Ихэнх хүмүүсийн хүзүүнд гинж байж л байдаг. Тэгэхээр манай улсын хуульд "Хүн гинж зүүж болохгүй, зөвхөн нохойд л зүүнэ" гэсэн заалт байхгүй. Амьдарч байгаа аймаг нь ураны аюулд орох гээд байхад ийм юм яриад сууж байгааг нь харахад ямар хүн бэ гэдэг нь тодорхой шүү дээ.
Өнөөдөр уусган баяжуулах технологи нь газрын гүнд хүхрийн хүчил шахдаг, тэр нь эргэж цэвэршдэггүй, нөхөн сэргээгддэггүй тэр чигээрээ амьд бүхнийг хордуулах үхлийн хор болдог гэдгийг өмнөх туршлагууд нотолж, эрдэмтэд баталсан.
Гэтэл манай улсын зүүн бүс нутагт 58 лиценз байгаа. Монгол Улсын зүүн тал тэр чигээрээ бохирдчихоор тэнд хүн амьдрах амьдралгүй болно. Тухайлбал, Дорноговийн Улаанбадрах суманд юу болсныг монголчууд бүгд мэдэж байгаа.
Тиймээс тэр аюулыг Сүхбаатарт бий болгочихгүй юмсан, хор хөнөөл нүүрлүүлчихгүй юмсан гэхдээ бид тэнд ажиллаж, ураны хор хөнөөлийг ард иргэдэд нь, ТББ-уудад нь суртачлах, таниулах ажлыг хийж явсан. Цаашид ч тэр чиглэлээрээ ажиллана, шаардлага тавина. Бид зорилгоосоо буцахгүй.
С.Ичинхорлоо
Эх сурвалж:
Сэтгэгдэл0
hooe lalaraa chi henees mongo avchaad hutsaad bna aygui bo bas KAZAKSTAN AAS NAZARBAIEVAAS HEDEN Nogoon avaa yu
Uran olborloj manaih hogjil devshildee heregleh heregtei. Medeej hatuu hyanaltan door!!! Delhii dahinaa heregjuulj baigaa tehnologiig heregjuuleed. Aliin bolgon iim buduuleg munhag baidaltaigaa zuuraldah ve de!!! Harsaar baital bolovsrolgui dunhuu l bn. Uran ashiglaad tsomiin enegrgiig zov ashiglaad tsahilgaanaa hangadag bolchihvol, tsahilgaanii une hyamdarch yadaj utaa bagasasah baih da!!! Heterhii hotsrogdmol buduuleg baidlaar handaad baigaa yum shig
Уран,шар нунтаг гэж өнгөлөн далдлах хэрэггүй.Энэ бол ураны аяндаа явагдаж байдаг цөмийн задралын үед гардаг ямарч амьд эд эсийг аажмаар үхүүлдэг бүгдийг нэвтлэх чадвартай цацраг идэвхитэй хортой туяаны тухай ярьж байгаа хэрэг.Энэ бол амьд организмд маш хортой нөлөөлдөг, хор хөнөөл нь шууд илрэхгүй, аажимдаа хорт хавдар болж үхэлд хүргэдэг. Бодолдоо бид өчүүхэн жижиг Рентгэн туяанд харуулах гэж яаж сүржигнэдэг билээ.Ураныыг ашиглалгүй яахав, гэхдээ нөхцөл нь бүрэлдээгүй байна, техник-технологийн хөгжлөөр дэлхийд тэргүүлж яваа Япон, Герман улсууд ч татгалзаад байна. Орост ч гэсэн Чернобелийн АЦС-д гарсан осолын улмаас гарсан хохиролыг одооч арилгаж чадаагүй, сөнөсөн хот хэвээрээ, хордсон хүмүүс үргэлжлэн үхсээр л байна.
Уран,шар нунтаг гэж өнгөлөн далдлах хэрэггүй.Энэ бол ураны аяндаа явагдаж байдаг цөмийн задралын үед гардаг ямарч амьд эд эсийг аажмаар үхүүлдэг бүгдийг нэвтлэх чадвартай цацраг идэвхитэй хортой туяаны тухай ярьж байгаа хэрэг.Энэ бол амьд организмд маш хортой нөлөөлдөг, хор хөнөөл нь шууд илрэхгүй, аажимдаа хорт хавдар болж үхэлд хүргэдэг. Бодолдоо бид өчүүхэн жижиг Рентгэн туяанд харуулах гэж яаж сүржигнэдэг билээ.Ураныыг ашиглалгүй яахав, гэхдээ нөхцөл нь бүрэлдээгүй байна, техник-технологийн хөгжлөөр дэлхийд тэргүүлж яваа Япон, Герман улсууд ч татгалзаад байна. Орост ч гэсэн Чернобелийн АЦС-д гарсан осолын улмаас гарсан хохиролыг одооч арилгаж чадаагүй, сөнөсөн хот хэвээрээ, хордсон хүмүүс үргэлжлэн үхсээр л байна.
Ураны талаар ямар ч мэдлэггүй баагийнууд санааныхаа зоргоор донгосох юмдаа. Хүмүүс шинжлэх ухаанд итгэхээс биш дам ярианд итгэхгүйшүүдээ. Уран олборлосон улс сөндөг юм бол Канад, Казахстан, Австрали,АНУ, Орос бүгд л сөнөмөөр юм. Яасан сөнөдөггүй золигнууд вэ? Эд нар машин тэрэг хөлөглөөд л хөдөө гадаа явж хүн ардын толгойг эргүүлэх юм хийх юм. Өөрсдийн мөнгөөр хэн ч ингэж сайн дураараа явж улс орныхоо эсрэг сурталчилгаа хийхгүй нь тодорхой.Хай хэний мөнгө банаа?
Мэдээж аюултай шүү дээ
huhriin huchliin talaar yamar medleggui baagii ingej bichih gej. huhriin huchliig amarhan saarmagjuuldag baihgui. Jaahn hujirtai us shahaad l boloo. Nemeh tseneg ni hujiriin surug iontoi niileed saarmagjihna.
Eh ornoo hamgaaldag iim humuust talarhah heregtei.Setgegdel bichsen zarim neg ''Teneg humuust''helehed yum medehgui baij sanaani zorgoor bichij bai.Mungunuus uur yum bod...
Beijing s asuuh tsagdaa tulaagui bna,
Beejin geech en hvn mongol hvn munuuu nernees ni harahad. Mongoliig hugjih vii gesen aidastai nvhur yum bishvv
Уран маш хортой гэдэг нь батлагдсан.
Уран,шар нунтаг гэж өнгөлөн далдлах хэрэггүй.Энэ бол ураны аяндаа явагдаж байдаг цөмийн задралын үед гардаг ямарч амьд эд эсийг аажмаар үхүүлдэг бүгдийг нэвтлэх чадвартай цацраг идэвхитэй хортой туяаны тухай ярьж байгаа хэрэг.Энэ бол амьд организмд маш хортой нөлөөлдөг, хор хөнөөл нь шууд илрэхгүй, аажимдаа хорт хавдар болж үхэлд хүргэдэг. Бодолдоо бид өчүүхэн жижиг Рентгэн туяанд харуулах гэж яаж сүржигнэдэг билээ.Ураныыг ашиглалгүй яахав, гэхдээ нөхцөл нь бүрэлдээгүй байна, техник-технологийн хөгжлөөр дэлхийд тэргүүлж яваа Япон, Герман улсууд ч татгалзаад байна. Орост ч гэсэн Чернобелийн АЦС-д гарсан осолын улмаас гарсан хохиролыг одооч арилгаж чадаагүй, сөнөсөн хот хэвээрээ, хордсон хүмүүс үргэлжлэн үхсээр л байна.
Уран,шар нунтаг гэж өнгөлөн далдлах хэрэггүй.Энэ бол ураны аяндаа явагдаж байдаг цөмийн задралын үед гардаг ямарч амьд эд эсийг аажмаар үхүүлдэг бүгдийг нэвтлэх чадвартай цацраг идэвхитэй хортой туяаны тухай ярьж байгаа хэрэг.Энэ бол амьд организмд маш хортой нөлөөлдөг, хор хөнөөл нь шууд илрэхгүй, аажимдаа хорт хавдар болж үхэлд хүргэдэг. Бодолдоо бид өчүүхэн жижиг Рентгэн туяанд харуулах гэж яаж сүржигнэдэг билээ.Ураныыг ашиглалгүй яахав, гэхдээ нөхцөл нь бүрэлдээгүй байна, техник-технологийн хөгжлөөр дэлхийд тэргүүлж яваа Япон, Герман улсууд ч татгалзаад байна. Орост ч гэсэн Чернобелийн АЦС-д гарсан осолын улмаас гарсан хохиролыг одооч арилгаж чадаагүй, сөнөсөн хот хэвээрээ, хордсон хүмүүс үргэлжлэн үхсээр л байна.
АГУУ ШАНТААЖЧИН
Уран,шар нунтаг гэж өнгөлөн далдлах хэрэггүй.Энэ бол ураны аяндаа явагдаж байдаг цөмийн задралын үед гардаг ямарч амьд эд эсийг аажмаар үхүүлдэг бүгдийг нэвтлэх чадвартай цацраг идэвхитэй хортой туяаны тухай ярьж байгаа хэрэг.Энэ бол амьд организмд маш хортой нөлөөлдөг, хор хөнөөл нь шууд илрэхгүй, аажимдаа хорт хавдар болж үхэлд хүргэдэг. Бодолдоо бид өчүүхэн жижиг Рентгэн туяанд харуулах гэж яаж сүржигнэдэг билээ.Ураныыг ашиглалгүй яахав, гэхдээ нөхцөл нь бүрэлдээгүй байна, техник-технологийн хөгжлөөр дэлхийд тэргүүлж яваа Япон, Герман улсууд ч татгалзаад байна. Орост ч гэсэн Чернобелийн АЦС-д гарсан осолын улмаас гарсан хохиролыг одооч арилгаж чадаагүй, сөнөсөн хот хэвээрээ, хордсон хүмүүс үргэлжлэн үхсээр л байна.
Уран,шар нунтаг гэж өнгөлөн далдлах хэрэггүй.Энэ бол ураны аяндаа явагдаж байдаг цөмийн задралын үед гардаг ямарч амьд эд эсийг аажмаар үхүүлдэг бүгдийг нэвтлэх чадвартай цацраг идэвхитэй хортой туяаны тухай ярьж байгаа хэрэг.Энэ бол амьд организмд маш хортой нөлөөлдөг, хор хөнөөл нь шууд илрэхгүй, аажимдаа хорт хавдар болж үхэлд хүргэдэг. Бодолдоо бид өчүүхэн жижиг Рентгэн туяанд харуулах гэж яаж сүржигнэдэг билээ.Ураныыг ашиглалгүй яахав, гэхдээ нөхцөл нь бүрэлдээгүй байна, техник-технологийн хөгжлөөр дэлхийд тэргүүлж яваа Япон, Герман улсууд ч татгалзаад байна. Орост ч гэсэн Чернобелийн АЦС-д гарсан осолын улмаас гарсан хохиролыг одооч арилгаж чадаагүй, сөнөсөн хот хэвээрээ, хордсон хүмүүс үргэлжлэн үхсээр л байна.
Uran hortoi yu gedgiig himiin tom erdemten sudlaach USA d ajildag hunees hicheenguilen asuusan. Olon tailbar shaltaga, mongo ashig yarihgui zugeer l hortoi, iheehen hortoi gesen dee. Ashig business gej hutsaad baigaa novshnuud tegeed ter olborlson suirsen nutagt amidrah uu? Hayad l yavna, uldsen hortoi balgas deer n hortoi hors shoroo, us agaar uldene. Ene n ergeed hun mald hortoi n togtoogdood batlagdaad baihad Eh Ornoo zuuchlan hudaldaj baigaa humuus zugeer l uhej dald orooroi...
мэдээж уран цацраг идэвхт хортой бодис гэдгийг физик гадарладагхумуус мэднэ,асуудлын гол нь олзворлоход байгаль дэлхий ойр орчныхоо экологид хэр хортой вэ гэдэг дээр маргаан байгаа,худлаа америкийн эрдэмтний нэр барьсан,юу ярьж байгаагаа ч ойлгох чадваргуй оюуны хомсдолтой,дебиль царайлсан энэ зураг дээр байгаа шиг ТББ-ийн лаларууд хэн нэгний менге хатгаасаар явж байгаа,20-р зуунд Дорнод аймгийн Мардай суманд оросын хоцрогдсон аргаар уран олзворлож байсан,10 хелтэй,3 толгойтой тугал,хониноос нохойн гелег гарч байгаагуйг баталгаатай хэлнэ,судлаад узээрэй,харин ийм зураг дээр байгаа шиг цус нь ойртсон маанагууд хедеегуур хог нэгээрээ тердег юм
муу пизда чинь тэгээд Бээжин нэртэй байхдаа яахав,лалар чинь
Шар нунтаг хортой гэдгийг баталчихаач шинжлэх ухааны үүднээс...
uchigdur neg ix tom erdemten batalchixsah bna lee.delxiigeer neg shuugij bx shiv dee.
ШИНЖЛЭХ УХААНСААД Ч БАЙХ ЮМГҮЙ ЧИ ӨӨРӨӨ АЙГААД ОЙРТОЖ Ч ЧАДАХГҮЙ ГЭДЭГТЭЙ МӨРИЙЦСӨН Ч БЭЛЭН БАЙНА ХЭ ХЭ ХОРТОЙ АЮУЛТАЙ ГЭДГИЙГ НЬ МЭДЭХИЙН ДЭЭДЭЭР МЭДЭЖ БАЙГАА УЧРААС Л ТЭР ШҮҮ ДЭЭ ШУНАЛТ НҮГЭЛТЭН МИНЬ
ИЙМ ХӨГИЙН ШАНТААЧЧИН ХААНААС ГАРААД ИРЭВЭЭ. ЗҮГЭЭР Л НЭГ ТЭНЭГ БИЧИГ ҮСЭГ ТАЙЛАГДСАН УУ
1990 ОНЫ АРДЧИЛСАН ХУВЬСГАЛЫН ДӨНГӨЖ ЭХЭН ҮЕД НЭГ ИЙМ ЯРИА ЯВААД БАЙЖ БИЛЭЭ. ХУУЧНЫ СОНИНУУДААС ХАЙВАЛ ОЛДОХ Л БАЙХ. ТЭР НЬ ЮУ ГЭХЭЭР - ХЭН НЬ Ч ХЭЛСЭН ЮМ МЭДЭХГҮЙ БАЙНА. НЭГ МЭРГЭН ТҮРГЭН ХҮН ИРЭЭДҮЙД МОНГОЛ УЛСЫН ЗҮҮН АЙМГУУД ХҮНГҮЙ, ХАРИН БАРУУН АЙМГУУД МАЛ АМЬТАНГҮЙ БОЛНО ГЭЖ. ТУХАЙН ҮЕД ДЭМИЙРЧ БАЙНА Л ГЭЖ БОДДОГ БАЙСАН ЧИНЬ ЭНЭ УРАНЫ АЮУЛЫГ Л ЗӨГНӨЖ БАЙСАН БАЙХ ГЭЖ ОДОО БОДОГДОХООР БАЙНА
Nuhur Beejin hun amitanii tolgoi ergvvlj shantaajlahaa bol. Tanii ner iheehen yum bidend heleed bna. Bi uuruu himiin meregjiltei hvn. Kanadiin Vancouver hotiin tuviin hajuud baidag ( 1km-n zaitai dalain port) shar nuntagiig zadgaigaar n achaad zuuguud yawj bgiin. Shar nuntag bol yamar ch horgvi. Nvvrs zadgaigaar zuusnuus ch hor bagatai( yamar ch hor bhgvi). Hudlaa gewel google-deed vz bvvr google map-r har Nuhur Beejin guai bolon busad svgselzvvrvvded.
Doorh linkeer orood vz yamar ch hor baihgvi. Vancouver hotiin tuv-s 1km-n zaitai dalain port deer shar nuntagiig owoolood tawichihsan bgaa. Svgselzvvrvvdee Mongolchuudiig horloj tolgoig n horlohoo boli. https://www.google.ca/maps/@49.3127688,-123.1086956,1686m/data=!3m1!1e3?hl=en
bi chamaig demjij bna amjilt husie