Намын нөхөддөө илгээж буй захидал
Миний бие төрийн тусгай албыг хашиж явсан дипломат ажилтны хувьд Монгол улсын хуулиар намын харъяалалаас түдгэлзсэн нэгэн. Гэсэн хэдий ч угшилаараа Монгол Ардын Намын гишүүн. Тухайн үед МАХН-ын харъяат байлаа. Ардчилсан хувьсгал эхлэхийн өмнөхөн Ардын намын 15 эрдэмтэн гэгч бүлэгт багтан намаа шинэчлэх гэсэн сэтгэлээр Намын шинэ програм, дүрэм боловсруулалцаж, тэр үеийн Улс Төрийн Товчоонд өргөн бариад тоймтой хариу үл сонссоны учир “Үнэн” сонинд нээлттэй захидлын хамт тэрхүү хоёр баримт бичгийг нийтлүүлсэн билээ. Нийтлэж өгсөн этгээд нь ухаан зориг нь жагссан Лодонгийн Түдэв доктор байсан юм.. Бид 15-уулаа нууц байдалтай ажилладаг байсан болохоор Намын Төв Хорооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Батмөнхийн өрөөнд дуудагдан очихдоо банга шийтгэл сонсох нь дээ гэж эмээсээр орсон сон. Доктор Баасанжав, Батхишиг, Гомбосүрэн, Гүндсамбуу, Даваадорж, Дашдаваа, Зардыхан, Лхагваа, Чунагсүрэн, Цолмон, Түдэв, Уртнасан, Энхсайхан, Ядамсүрэн бид арван тавуулаа байсан. Батмөнх дарга бидний талаар харин ч эерэг аясаар яриад Намын Төв Хорооны хэлтсийн эрхлэгч нараа илт зэмлэн ямагт намуун дөлгөөн байдаг дарга маань дуугаа өндөрсгөн их л шаардангуй « Энэ залуустай хамтраад намын Програмыг яаралтай боловсруул, түргэн дуусга, Товчоогоор нэн даруй хэлэлцуул» гэсэн хатуу үүрэг тавьж билээ. Түүхийг товчхон дурдаад өнөөдрийн тулгамдсан асуудлыг хөндье.
Шинэ Засгийн газраа яаж бүрдүүлэх вэ? Хэн Ерөнхий сайд байвал зүйтэй вэ? гэдэг өнөөдөр бид бүхэнд тулгамдсан асуудлаар саналаа нэмэрлэе.
1. Засгийн газрын тэргүүн, Ерөнхий сайд бол УИХ-ын гишүүн байх учиртай. Нэр нөлөөнөөс гадна ажил төрлийн уялдаа холбоог бодсон ч чингэх нь оновчтой. Ийм уламжлал хадгалагдсаар байгаа. Үүнээс гажих аргагүй.
2. Өөрийн намын байгуулсан засгийн газраа өрөөлтэй хамсан унагасан 33 гишүүнээс хэнийг нь ч Ерөнхий сайдаар нэрийг нь дэвшүүлэхгүй, танхимаас нэрийг нь дэвшүүлсэн ч дэмжихгүй байх нь зүйтэй биз ээ.
3. Нэгэнт унасан Засгийн газрын гишүүдийн дотроос Ерөнхий сайдыг тодруулахгүй байх нь бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцруулсан зарчмаа тууштай баримталж, хариуцлага тооцсон утга санаанд нийцэх учиртай.
4. МАН-ын шинэ дарга тодроогүй байхад шинээр Засгийн газар эмхлэх шаардлага гарав. Уг нь Парламентэд олонх болсон намын дарга л байгуулсан Засгийн газраа тэргүүлээд явдаг нь олон улсын жишиг. Тийм учраас одоо сонгох Засгийн газрын Ерөнхий сайд маань удахгүй болох намын их хурал дээр намын даргаар сонгогдчихоор нэгэн байвал туйлын сайн сан. Чингэхгүй бол дахиад л Засгийн газар шинээр эмхлэх жинхэнэ тоглоом үргэлжлэх болно. Намын Бага хурлын гишүүд, Удирдах Зөвлөлийн гишүүд та бүхэн ярьсан шиг яриад, шийдсэн шиг шийдээд, тохирсон шиг тохироод явбал болох шүү дээ. Та бүхэн Намын нөхдөө, ард түмнээ битгий басамжлаарай. Басамжилж гаргасан шийдвэр, хийсэн алхам, зальхай аргаар гүйцэлдүүлсэн зүйл ямагт богино настай байдгийг өмнөх нөхдийнхөө паянгаас анзаарах буй заа. Намын нөхөд чинь, ард олон чинь таарсан дүнг тавьж чадна, тэр ч байтугай улстөрөөс бүрмөсөн зайлуулж, түүнд хэзээ ч эргэн орох боломжгүй болгож бас чаддаг билээ.
Намын хувь заяа Төрийн хувь заяатай холбоотой, Төрийн хувь заяа түмний хувь заяатай холбоотой тогтолцоо нэгэнт байгаа болохоор санал бодлоо иргэн хүний хувьд, намын гишүүн хүний хувьд илэн далангүй бичиж байна. Одоо олон жилийн танил, хамтран ажиллаж явсан, нэгэн намын эгнээнд хамт явсан зарим нөхдийнхөө талаар таагүй хэдэн зүйл бичихээс өөр аргагүй байна. Тэднээсээ хүлцэл өчье.
5. ” Биеэн засаад гэрээ зас, гэрээ засаад төрөө зас “ гэсэн Их Эзэн хааны маань зарлигдсан мэргэн сургаал байсаар aтал төрөө засах нь байтугай гэрээ засаж чадаагүй, гэрээ засах нь байтугай биеэн засаж чадаагүй яваа нэгнийг намынхаа, Засгийн газрынхаа тэргүүнээр залаад юу болсон билээ. Сайн таньдаг Санжийн Баяр маань санаанд бууж байна. Шинэ сонголт хийхдээ ийм явдлыг эрхбиш давтахгүй биз ээ.
6. Бусдын ” шуудайг дүүргэж” мэрэгшсэн гэгдээд байгаа, өндөр сэнтий дээрээс өглөө оройгүй загнаж зандарах нь хийж чаддаг л гол ажил нь болоо юу даа гэмээр болчихсон, оновчтой шоглолоор ”улстөрийн зөнөг” хоч зүүчихээд байгаа нэгний санаархлыг бол хаах л хэрэгтэй байх. Эрдэнэбатын засгийн газрыг байгуулж байхад “Дээрээ ард түмэнтэй, дэргэдээ сөрөг хүчинтэй “ гэж тун сүрхий сануулаад байсан, Түгжилийн муухай явдлаар дандаа л жишээ авч ярьдаг нэгэн намын өнөөх нөхөр маань харин өөрөө тэр сөрөг хүчин нь байсан ажээ. Бүр цаашлаад засгаа унагаах арга ажиллагааны ард байснаар барахгүй огцруулах бичигт өөрөө шаламгайлан гарын үсгээ зуржээ. Яг ийм үйлдэл хийчихээд би тэгэж хэлээд л байсан ш дээ гээд ажигчгүй ярьж байгааг нь хараад тэсэж чадалгүй алс газраас ч болов арга сүвэгчлээд бичлээ. Их л хүнд хэцүү алхам байлаа гэж өөрөө хэлнэ билээ. Аргагүй шүү дээ. Хамт явсан нөхдөөсөө урвана гэдэг амаргүй л санагдаа байлгүй. Харин ийм урвагчийг бол Их Эзэн Богд маань хэрхэн шийтгэх байсан бол гэж гавьяат хуульчаас өөрөөс нь асуумаар байна. “Зарчимгүй улстөр бол долоон их нүглийн нэг“ гэж Жагарын мэргэн Махатма Ганди-жи айлдсан нь бий.
Миний яриад байгаа тэр эрхэм Монгол үндэстний эв нэгдэлд халтай байж болох санаа бодлыг агуулж “ Халхууд төр барина гэж хаашаа харсан юм байдаг юм» гэж хэлсэн “ цэцэрхэл “ нь ард түмний итгэлийг хүлээж ийм өндөрт гарч ирсэн улстөрчийн амнаас унамааргүй л үг байлтай. Тэрээр бүхнийг мэдэгчийн дүрд тоглоно. Ийм хүнийг барууны ертөнцид Mr.Know-all гэдэг. Монголчууд бол хэтэрхий мэргэн жараахай гэнэ. Цэцэн мэргэн нь дэндээд байгаа эрхэм бол Цэндийн Нямдорж хэмээх нэгэн засгийн газрын тэргүүн дэд сайдын ажлын буулганд хамтдаа зүтгэж явсан танил нөхөр маань билээ. Нутгархах үзлийн цийлгэр мананд хааяа нэг нүд нь бүрэлздэг болсон ч юм уу, давхар нүүдэлтэй алхам л дандаа хийгээд байх шиг. Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдынхаас бусад бүх л сэнтийд заларч үзсэн мань хүний санаанд юу эс багтаж байдгийг хэн мэдлээ. Ямар ч байсан энэ хоёр сэнтийн алинд нь ч тохирохоор тавьтиртай нэгэн биш болов уу.
7. Т.Аюурсайхан нарын зэрэг ажил амьдралын туршлага дутмаг, улстөрчийн хат хараахан суугаагүй, ард олондоо хайрлагдах нь байтугай танигдаа ч үгүй, ойлгогдоо ч үгүй шахам байгаа, улс орноо ядаж бүтэн нэг тойрч мэдрээгүй, хөдөө хөхөрч гадаа гандаж үзээгүй яваа залуусыг эрт дэвшүүлэн хэт өндөр сэнтийд залах нь ихээхэн эрсдэл дагуулах юм. Өөрт нь ч сүүлдээ төвөгтэй болж хувирдаг бололтой. Үүний нэг жишээ бол Н.Энхбаярын улстөрийн замнал юм. Төрийн гурван өндөрлөг гэгдэх болсон гурван их сэнтийг дамжаад дамжаад өнгөрсөн. Улсын Их Хурлын дарга болоод ганцхан жил ажиллаад Ерөнхийлөгчийн суудал руу гулссан. Сүүлдээ дахин дээш авирах хүсэлдээ хөтлөгдсөөр, муу санаатын уриханд ороод, бидний 15 аль 1990 онд Намын онц их хурлыг санал болгон хуралдуулахдаа намын уугуул нэрийг сэргээе гээд тэр үедээ дэмжигдээгүй байтал хожим нь цагаа огт олоогүй үед нэрээ сольж МАН болсон өөрийн намыг хагалан бутаргаж, нугаслаад дуусгаж байна даа. Энхбаяр энэ их нүглээрээ чамлахааргүй хийж бүтээсэн амжилтаа баллуурдсан юм. Одоогийн хямрал, намын доторх хагарал, ялагдал, талцал, доройтлын үр үндэс чухам л эндээс үүдэлтэй.
Манай намын Эрдэнэбат Ерөнхий сайд ч бас л залуудаад, туршлагагүйдээд унав бололтой. Түүнийг буруутгаж ялласан 3 гол шалтгаан гэгчийг Засгийн газар дээрээ, нам дээрээ цаг алдалгүй ярилцаж хэлэлцээд, шийдэмгий засаж залруулаад, буруутай этгээдэд тохирох шийтгэл үүрүүлэн, огцруулж халах ёстойг нь халаад ард түмэндээ, намын нөхөддөө үнэн учрыг мэдээлж явсан бол ийм арчаагүй байдалд орохгүй ч байж болох байсан. Хүний үгээр явсаны л харгай болов уу.
Хэргийн эзэн хэнгэргийн дохиур бололтой байгаа Хүрэлсүх залууд бол Ерөнхий сайдын байтугай Шадар сайдын сэнтий хатуудаад бульгичих шиг боллоо. Түүнийг бид жагсах, цэрэгжих дуртай болов уу гэмээр бужигнуулах маягийн улстөрч гэдгээр нь л мэдэх юм. Залуусын хэлдгээр биеэ тоогоод “ пээдийсэн” ч байж мэднэ. Ямар боловч гудамжны хэрүүл, зодоон цохион, үймээн самуун, хуйвалдааныг Төрийн их өргөөнд оруулж болохгүй гэдэг төрт ёсны мянга мянган жилийн нандин уламжлалаа дээдлэсээр ирсэн Монгол төрийн эрхэм дээд дэг жаягийг ухаараагүй нэгэн бололтой.
8. Өнөөдрийн Монголын улстөр,нийгэм, эдийн засгийн байдал, үнэн нүүр царайг товчхон тодорхойлбоос: Ёс зүй, зарчимгүй улстөр, чадваргүй, мэрэгжлийн бус төрийн алба, нийгмийн хариуцлагаа мэддэггүй хувийн хэвшил, хуулиа сахиулдаггүй бээрсэн төр, үйлдвэрлэдэггүй үрэлгэн эдийн засаг, мөлжигч банк, үнийг дураараа хөөрөгдөх хийгээд хулгайлах сэтгэлгээ, авилга өгөхгүй бол ажилладаггүй төр-нийгмийн үйлчилгээ, чанаргүй боловсрол, мартагдсан шинжлэх ухаан, үндэстний ухамсар, оюун санааны ядуурал, доройтол нүүрлэжээ. Энэ бүхэн нэгэн цэгт огтлолцсоны учир улс орон маань гүн хямралд оржээ.
Энэ бүхнийг засан залруулж зөв гольдролд нь оруулах, үгүй ядаж л ирэх гурван жилд шинэчлэлийг баттайяа эхлүүлэх нөр их ажлыг гардаж хийх Засгийн газрыг тэргүүлэх Ерөнхий сайд хүн бол Монголынхоо төлөө, монголчуудынхаа төлөө, Монгол төрийнхөө төлөө чөмгөө дундартал, үсээ цайтал, бүсээ сулартал зүтгэх сэтгэлтэй, зоригтой, ухамсартай,, чадвар чансаатай, ухаалаг аавын хүү л байх учиртай билээ. Тэгвэл энэ хэн бэ? Хэн маань байвал арай дөнгүүр нь байх бол?
Дурдаад байгаа олон шалгуур мэтийг давах, тэр олон шаардлагад нийцэх арай л дөнгүүр хүн байна уу гэвэл хариульяа:
Энэ бол Улсын Их Хурлын гишүүн Дэндэвийн Тэрбишдагва юм. Яагаад гэвэл :
• Төр засгийн ажлын арвин туршлагатай, хат суусан төрийн түшээ. Монгол улсын Шадар сайд, Төрийн сайд, Засгийн газрын гишүүн, Элчин сайд явсан, Улсын Их Хурлын гишүүнээр удаа дараа сонгогдоод ажиллаж байгаа хүн.
• Хэн ч чамлахааргүй боловсролтой нэгэн. Германд Гумболдтын их сургуулийг дүүргэсэн цөөхөн монголчуудын нэг. Тиймдээ ч ажил амьдралдаа цэгцтэй, дэг журамтай байхыг залуугаасаа хэвшүүлсэн, хувийн зохион байгуулалт сайтай, сахилга журамтай удирдагч.
• Улс орны байдал, ард олныхоо амьдралыг сайн мэднэ. Хүнс, хөдөө аж ахуйн сайдаар ажилласан. Улсын Онцгой байдлын албыг хариуцан удирдаж ажиллахдаа зон олны зовлон бэрхшээлийг хуваалцан ихээхэн туршлага хуримтлуулсан хүн.
• Хүний мөс сайтай, эр зоригтой хүн. Тийм дээ ч Энхбаярыг арай л хэтрүүлээд байна уу даа гэхдээ түүнийг хамгаалж хамгийн түрүүнд дугарсан эрхэм.
• Нас шүд, буурь суурь, тэсвэр тэвчээр нь төлөвшсөн тулхтай удирдагч. Тэгээд ч Засгийн газрынхаа гишүүдийг манлайлан удирдаж, цэгцтэй зохион байгуулаад, зөв бурууг нь илэн далангүй хэлж чадах, хариуцлагатай дэгтэй журамтай байж, өөриймсөг сэтгэлээр багаа эвсэгхэн аваад явах сийрэгхэн ухаантай нэгэн.
• Жижиг дунд бизнесийг тууштай дэмжигч. Энэ талаар олон сайхан ажил хэрэгжүүлж байгаа. Жишээ нь ХБНГУ-ын талтай хамтарч саяхан чухал төслийг эхлуулсэн.
• Гадаад харилцааг чанаржуулж чадах сайн дипломатч. Тэрээр гадаад харилцааны системд чамлалтгүй хугацаанд алба хашиж манай улсын чухал гуравдагч хөрш гэж зүй ёсоор тооцогдох болсон ХБНГУ-д Элчин сайдаар ажилласан болохоор Монгол улсын гадаад бодлогын зорилго зарчим, гадаад харилцааны чиг шугам, тулгамдсан асуудлыг сайн мэдэх, мэрэгжлийн түвшинд чиглүүлж чадах улстөрч.
• Шинэ Ерөнхийлөгч Баттулгатай үр бүтээлтэй хамтран ажиллаж чадах хамгийн илүү боломжтой хүн. Жишээ нь тэд хоюулаа Монгол улсын нэн чухал салбар Хүнс, хөдөө аж ахуйн сайд байсан болохоор наад зах нь тухайн салбарын, цаашлаад хөдөөгийн ард түмний жаргал зовлон, тулгамдсан асуудлыг адилхан сайн мэднэ, бие биенээ төвөггүй ойлгоно. Хэдий бээр өөр өөр намаас дэвшин гарч ирсэн ч эх орноо гэх сэтгэлийн хүчээр илэн далангүй ойлголцож чадах хүмүүс.
• МАН, МАХН хоёрыг дахин нэгтгэж чадах нөлөө бүхий цорын ганц улстөрч мөн. Хоёр намын зорилго зарчим ижил, угаасаа нэг л намын хоёр фракци гэсэн үг. Ойрын ирээдүйд нэгдэж эвсэн ажиллах магадлалтай.
Би Тэрбишдагва гэдэг хүнийг зөвхөн Телевиз радио, хэвлэл мэдээлэл, Интернэт, Youtube, хөрөг нэвтрүүлгээс л мэднэ. Гадаад харилцааны системд хамт ажиллаж, Элчин сайдын албыг нэгэн үед хашиж явсан ч, нүүр учран аяга кофе хамт ууж суусан удаагүй. Тийм болохоор миний мэдээлэл, дүгнэлт учир дутагдалтай байхыг үгүйсгэхгүй.
Тэрбээр нэг хэсэг Энхбаярын тэргүүлсэн МАХН руу шилжиж улмаар дэд даргын нь албыг хашиж байсныг Ардын намын зарим нөхөд нь таашаагаагүй байх. Эргээд МАН руу буцаж ирээд сонгуульд оролцон манай намаас УИХ-д сонгогдсон нь намын хамт олон, ард иргэд түүний үйлдлийг шүүн тунгаагаад зохих дүнгээ тавьсан нь тэр биз ээ. Ард түмний, сонгогчдын үнэлгээ л хамгийн тулхтай, нуруутай, голыг нь олсон, субъектив бус, бодит билээ.
Эрхэм хүндэт Намын Бага хурлын гишүүд ээ, Удирдах Зөвлөлийн гишүүд ээ,
Намынхаа хувь заяаны төлөө ончтой шийдвэр гаргаж чадна гэдэгт би итгэж байна. Та нарынхаа саруул ухаанд найдаж байна.
Сайн үйлс дэлгэрэх болтугай!
Түүхийн ухааны доктор, Элчин сайд Ж.Чойнхор
Сэтгэгдэл0
Чи өөрөө биеэ зассан юм уу Жаргалсүрэн гэх эхнэрээ мөн 2 хүүгээ хаяад л явсан биз лээ зүгээр л зөв зөнө.Өөрийгөө л хичээвэл барав чи?
bymbatsogt munhbat nariin mungnlii booluudtai . jisheed bn ldaa. ene choinhor chin .lk .
ЛИЭРКАН БҮТЭЭГДЭХҮҮН НЬ: - Цусыг шингэлж, холестриныг бууруулна. - Судасны хатуурал нарийслыг /ишеми, инфаркт-шигдээс/ эрүүлжүүлж, - Тархи – Зүрхний цусан хангамжийг сайжруулна. - Даралт ба хуянг эрүүлжүүлнэ. - Бусад судасны бөглөрөл болон дахин харвалт зэргээс урьдчилан сэргийлнэ. НАЙРЛАГА ба ҮНДСЭН ҮЙЛЧИЛГЭЭ: Нийт 28 төрлийн ХАНААГҮЙ тосны хүчил агуулсан тул цусан дахь /өөх тос/ холестриныг бууруулж, судасны хатуурал нарийслыг эрүүлжүүлэх 100% байгалийн гаралтай эмийн бус эмчилгээний бүтээгдэхүүн юм. ҮНЭ: 1 сараар хэрэглэх нь: /1 сав/ 240’000₮, 1 курс- 3 сар хэрэглэх: /3 сав/ 720’000₮, УТАС: 96665038 Та Цусны биохимийн дараах шинжилгээнүүдийг хийлгэж хэрэглээрэй. Үүнд: 1. Холестрин 2. Триглицерид 3. HDL – Өндөр нягтралтай өөх тос 4. LDL – Бага нягтралтай өөх тос ЛИ ЭР КАНы танилцуулга бичлэг: www.youtube.com/watch?v=XZjH7-ny-ac
Худалдааны ком төгссөн, өдий болтол ганц ч өөр хэл сураагүй залхуу, боловсрол нимгэн Эрдэнэбат болоод байхад Орос, Турк, Англи, Солонгос хэлтэй,гадаад дотоод алинд нь ч гэсэн сурсан, ЭЗ-ийн ухааны Доктор Аюурсайхан яагаад болохгүй гэж ???
Аюурсайхан тэргүүтэй бидний хэсэг залуус 21 аймаг, 72 сумаар явжил байлаа. Хүнийг огт мэдэхгүй байж юу гэнэ вэ энэ нэг хөлсний өвгөн чинь?
МАН-ЫН АЛБАН ТУШААЛЫН НАЙМААЧИН ХӨГШИН ӨВГӨЦҮҮЛ ЗӨНӨГҮҮДИЙГ ТЭТГЭВЭРТ ГАРГА.ЯАСАН УУЖ ИДЭЖ ХАНАДАГҮЙ ТӨГЦӨГҮҮД ВЭ?
эвгүй гар, араас чинь хутга шаадаг,Багабандийн бууны нохой байх аа
Зөв санал байна. Одоо сахилга, хариуцлага, дэг журам, хууль дүрмийг жинхэнэ герман ёсоор сахиулж чадах, мөн туршлагатай, сайн удирдагч менежер хэрэгтэй байна. Уул уурхай, авилгал,оффшор гэх мэттэй холбоогүй байх ёстой. Энэ шалгуураар одоогоор Д.Тэрбишдагваас өөр хүн МАН-д харагдахгүй байна.
ЁСТОЙ НЭГ ПЯЛДАГА БИЧВЭР БАЙНА. ТЭРБИШДАГВА БОЛ ДУНДЫГ БАРЬСАН, ТОДОРХОЙ БИШ, ЗАЛЬТАЙ, БАЙГАА НЬ Ч МЭДЭГДЭХГҮЙ АЖИЛ ХИЙДЭГГҮЙ БОЛОХООР ӨРСӨЛДӨГЧ БАЙХГҮЙ НЭГ ТИЙМ АН-ЫН Р.АМАРЖАРГАЛ ЭСВЭЛ МАХН-ЫН Ц.ШАРАВДОРЖ ШИГ БҮТЭХГҮЙ ЭТГЭЭД. ИЙМ ХҮМҮҮС ИЛ БАЙДАГ ДАЙСНААС Ч ИЛҮҮ ХАМГИЙН ХОРТОЙ БАЙДАГ.
EOOX. MERGEN ONOLOO
Яг унэн Амаржаргал, Тэрбишдагва мэтийн ижил нохдууд байдаг яг тулаад ирэхээрээ ажиллаж чаддаггуй, тэгсэн хичнээ шуумжлээд яриад байдаг, ярьсан юм нь унэн юм шиг мортоо амьдрал дээр худлаа, 2 нууртэй, Тэрбишдагва бол естой бутэхгуй урвагч, миний боловсролтой ах гээд байгаа Пурэвдаавуу нь худлаа дур эсгэсэн архичин, дээдчуудэд тал зассан балиар эр, Ховсголд Цагдаагийн дарга байхдаа тэр хувийнхаа толоо ажиллаж байгаад явсан байх
Торийн толгойд гарсан Хятадуудын ундэсийг таслах цаг болсон, эд нар Монолчуудын эсрэг ажилладаг гэдэг нь тодорхой л байна шуу Дээ, Миеэ Энхболдынхоныг зайлуулахгуй байж байгаад Монголчууд бид эрх чолоо, тусгаар тогтнолоо алдаж болохгуй биздээ, Аюурсайхан гэгч залууг дэмжих хэрэгтэй
Тэгдэг гэсэн 60 тэрбумын долоогч...
Zorigtoi shiidemgii, shudraga iim l zaluusiig deesh n yabuulah heregtei! Tegehgui turslaga ene ter geed Badamjunai metiig butsaaj tabiad baibal yu bolj togsoh n oilgomjtoi!
taalagdaj bna. o. enxtubszing demjij bga
Хэдэн евро төлсөн болоод ийм юм бичээд байнаа. Өчигдөр бас хонконг долларын талбөртэй гэх Ө.Энхтүвшингийн талаар бас захиалга нийтлэл яваад л байсан. Одоо болноо оройтсон бороонууд хол явахгүй ээ.
visa nii naimaa xiij baisan ene uvuu yuu yariad bainaa.
moderator ta yugaa harj bn herees hetersen doromjlol niitleed bn shu dee yumand yos jayag gej baidag. uzel bodloo ilerhiilj bolno doromjlohiig zebsheerch baigaa yum y b tanai sait hudaldaanii zar solongos jujigchdiig haruulsan reklam bolood baigaag hardag y zalhaj bn
Teriig ydirdax huniig bagaas n surgaj belddeg baij. tsagaan ystan gedeg uchir tend bn. Harin harts ardiin huu terd garbal samuuruuldag gesniig sudraas unshij baisan unen yum bn. Namuud geech n teriin ajild heterhii ih hutgaldaj uimuulj bn Hir hemjeeg n huulichilj egeh heregtei bn. Nam geech bugd adilhan hudalch huuramch zalihai hulgaich naraar duursen negniigee muulaltgui adilhan baiguullaga shu dee bid haraad ajaad suuj bn. Terd uhaantai turshlagatai zorigtoi hun heregtei Ayursaihan zugeer hun bololtoi Bagsh n Bagabandi ene hunii arga baril hashir zan Ayurt haragdaad baidag yum. Hurelsuh sain zaluu l daa Gehdee tsochmog hun uchraas tsereg dain huuli sahiulah baiguullagad tohiroh hun shig sanagddag. Nymdorjiigoo buu muu hel terd heregtei zairan shuu. Hatuu unen ugtei, Unendee alibaa boslogo hubisgaliig baga ystanguud l hiideg halhchuul yrabdag uhardag unen baidal tuuhend bichsen baidag. orosiin hubisgalchid lenin stalin Zerjinskii troitskii bugd baga ystnuud baisan. end uchir n baidag. Tuuhiig hen ch eerchilj chadahgui. Namaa chochroodog gants hun n baih shig baigaa yum. Teriin nuutsiig, deedchuuliin bantang sain meddeg hun namdaa baij ailgaj l baig. Teree hunee muulj hanalaa Dor doroo biee zasaad ybj baibal bolood ybna. Heh tengeriin dor orshij baih huch chadliig tenger bidend egsniig martaj bolohgui baihaa Uadniihan bas sudlaad ehelsen bololtoi yrij bn.
Цэдэнбал дарга 24-тэйдээ нам төрийн өндөр сэнтийд гарахад маршал Чойбалсан байнга зөвлөж тусалж байсан түүх бий. Залуучууд гэх 40 шүүрч яваа эдгээр залуус чухам шуналын вирусын халдвар аваагүй, эх орон ард түмнээ гэсэн сэтгэл чин зориг байгаад туршлагатай ухаантан дэргэд нь зөвлөж чиглүүлж байх юм бол өндөр боловсролтой эд нарт чадахгүйн зовлон үгүй дээ.
Мордохын хазгай ------------------------------ УИХ-д үнэмлэхүй ялалт байгуулж 65 суудалтай бүлэг байгуулсан МАН сонгуулийн үр дүнгээр байгуулсан Засгийн газраа 14 сарын дараа өөрсдийн гараар буулгалаа. Засгийн газрыг огцруулсан ээлжит бус чуулган дээр гишүүн Ц.Нямдоржийн “Ц.Элбэгдорж гэдэг хүн АН-аар тоглож дуусаад одоо МАН-аар тоглож байна” гэсэн нь үнэндээ бол домог юм. Харин 65 гишүүний эрх ашиг, шунал хүслийг нэг байтугай Засгийн газар хангаж чадахгүй нь бол яалт ч үгүй үнэн. Үгүй ядаж л 800 тэрбумын концессийг долоохон компани хуваагаад авчихаар арга байж уу. Ингээд Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дараа эхэлсэн Засгийн газрыг огцруулах ажиллагаа амжилттай болж, МАН-ын хоёр дахь ээлж хоолондоо oрохоор халбага, сэрээгээ хангинуулаад эхэллээ. Одоо засгийн эрх мэдэл хэнд шилжих вэ? 60 тэрбумын хэрэг сөхөгдөж, М.Энхболд сонгуульд ялагдал хүлээсний дараа МАН-ын дараачийн дарга бөгөөд Ерөнхий сайд нь У.Хүрэлсүх юм байна гэж олон нийт харж байв. Намынх нь олон гишүүд ингэж хүссэн байх. Гэтэл М.Энхболд тийм амар тахимаа өгдөг хүн биш бололтой. Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбатад намын даргын суудал шилжих шинжтэй болоод ирэнгүүт У.Хүрэлсүх нь Ж.Эрдэнэбаттайгаа ноцолдож эхэлсэн. Эхний барьц нь “У.Хүрэлсүхийг намын дарга болгохгүйн тулд тагнаж чагнасан” гэх дуулиан. Мэдээж энэ хангалтгүй байсан учраас /хуулийн байгууллагаар нотлуулах боломжгүй/ ОУВС-тай байгуулсан гэрээ, хүүхдийн мөнгийг хууль зөрчиж олгосон, УИХ-аас зөвшөөрөл авалгүй хууль зөрчиж гэрээ байгуулсан 800 тэрбумын концессоор шалтаглан УИХ-ын гишүүдээр гарын үсэг зуруулж Засгийн газраа хоёр сар ноолов. Уг нь ОУВС-гийн хөтөлбөрт хамрагдах асуудлыг Засгийн газар 65-ын бүлэг болон УИХ-аар хэлэлцүүлж, нөгөөдүүл нь хэлэлцэж хэлэлцэж, хэрэлдэж хэрэлдэж “хямралаас гарахын тулд явахаас аргагүй зам байна аа” гээд шийдсэн. Үүнд нь нийгмийн зүгээс асар их шүүмжлэл дагуулж, сонгуульд ялагдах гол шалтгаан болсон нөгөө л хүүхдийн мөнгийг хассан, тэтгэврийн насыг нэмсэн, татвар нэмэгдүүлсэн асуудлууд нь бүгд багтсан шүү дээ. Хоёрдугаарт, 2017 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнө Засгийн газар өмнөх шийдвэрээсээ буцаж, хүүхдийн мөнгийг ялгаварлалгүйгээр тэгш олгох болсон нь МАН-ынхны сонгогчдын саналыг татах гэхдээ аргагүйдэж гаргасан шийдвэр. Хэдийгээр МАН нэмэх оноо авчраагүй иргэдийн эрх ашигт нийцсэн шийдвэр. Тиймээс сонгуулийн дараа “Хүүхдийн мөнгийг үргэлжлүүлэхийн тулд яаралтай хууль батлах хэрэгтэй. Тэгэхгүй бол Засгийн газрын шийдвэр хууль бус болж харагдаад байна шүү” гэдгийг сануулж хэлсээр байхад УИХ өөрөө хүлээж аваагүй шүү гэдгийг Л.Болд гишүүн ээлжит бус чуулганы хуралдаан дээр сануулсан. Тэгэхээр Засгийн газар огцорсон шалтгаануудаас хамгийн үндэслэл бүхий нь 800 тэрбумын концесс л болж байна. Хорин сайхан шарыг минь хоёрхон хулгана идчихлээ гэж үү гэдэг л болсон хэрэг л дээ. Өөрөөр хэлбэл, зах зээл дээр алт зэс, нүүрсний үнэ өсөөд, эдийн засаг сэргэх циклдээ ороод ирэнгүүт энэ өсөлтийг хэн хуваарилах вэ гэдэг зодоон л МАН дотор болж байна. Энэ бол сэтгүүлчийн таамаглал биш, улстөрчдийн үг, үйлдэлд эдийн засагчид, судлаачдын хийж байгаа дүн шинжилгээ. Тиймээс одоо хуваарилалтыг хэн хийх вэ, шинэ Засгийн газрыг хэн толгойлох бол гэдэг л хэн хүний анхаарлыг хамгийн их татаж байна. УИХ-ын гишүүн асан Х.Тэмүүжин энэ тухай “Засаг огцорсноор баатруудын үе дууссан. Одоо хуйвалдагчид засгаа томилно” гэв. Нэг ёсондоо У.Хүрэлсүхийн ярьж байсан “намын шинэчлэл” мэт нь хуйвалдааны зэвсэг төдий болоод, нэг удаагийн хэрэглээ, амны цаас болоод өнгөрөх магадлалтай гэсэн үг. Нам дотроо ярих ёстой асуудлыг засаг руу чирч оруулж ирээд УИХ-аар шийдүүлэх гэж оролдсоны гай. Одоо Засгийн газар хэр удаан хугацаанд үүрэг гүйцэтгэгчтэй явахыг таах боломжгүй болов. Шинэ Засгийн газрын тэргүүнийг УИХ-аар оруулж батлуулах хуулийн хугацаа 30 хоног. 45 хоногийн дотор Засгийн газар бүрдэхгүй бол УИХ өөрөө тарах хуулийн заалттай. Энэ хугацаанд МАН бага хурлаа хуралдуулаад Ерөнхий сайдад нэр дэвшүүллээ гэхэд /Намын дүрэмд нь “Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигч болон Ерөнхий сайдыг Бага хурлаас нэр дэвшүүлэх” заалттай/ шинээр томилогдсон Ерөнхий сайд намын даргаа авах уу, үгүй юу гэдэг асуудал давхар сөхөгдөж таарна. УИХ-ын дарга З.Энхболдыг АН-ын даргаар томилогдох хүртэл “Ялсан намын дарга нь Ерөнхий сайд байна” гэсэн зарчим үйлчилж байв. Намын дүрэмд нь ч бас тийм заалт бий. З.Энхболдын үед тогтоосон энэ буруу жишгийг М.Энхболд үргэлжлүүлсний гайгаар Ж.Эрдэнэбатын Засгийн газар ийнхүү огцров. Тиймээс одооноос шинээр томилогдох Ерөнхий сайдын асуудалтай цуг намын даргын асуудал ч бас яригдаж таарна. Намын дарга нь Ерөнхий сайд байх уу, үгүй юу. Намын дарга нь Ерөнхий сайд байна аа гэвэл Бага хурлаас нэр дэвшигдсэн шинэ даргаа намын их хурал нь батламжлах уу. Батламжилдаг байлаа гэхэд цаг хугацааны хувьд боломжтой юу. Учир нь МАН-ын дүрэмд зааснаар намын Бага хурлаас намын Их хурал зарлахдаа 45-аас доошгүй хоногийн өмнө зарлах ёстой. Хэрвээ намын дарга нь Ерөнхий сайд байна гэвэл Үндсэн хуульд заасан 45 хоногийн хугацаа хүрэлцэхгүй болоод байгаа юм. Тиймээс энэ УИХ өөрөө тарчихгүйн тулд хуулийн хугацаанд нь Засгийн газраа байгуулья гэвэл эхлээд Ерөнхий сайдаа томилох хэрэгтэй болж байна. Харин МАН-ын Бага хурлаас нэр дэвшигдэж гарч ирсэн Ерөнхий сайд нь хэдий хугацаанд засаглах вэ. “Энэ хүн манай намын дараачийн дарга байгаа юмаа” гээд Бага хурлаасаа Ерөнхий сайдаа гаргаад УИХ-аар томилуултал 45 хоногийн дараа хуралдах Их хурал намын даргаа батламжлахгүй бол яах юм. Хэрэв тэгвэл шинээр томилогдсон намын дарга нь Ерөнхий сайдаа бүрэн эрхийнх нь хугацааг дуустал ажиллуулах болов уу. Ийм л эрсдэлтэй нөхцөл байдал дунд шинэ Засгийн газрыг эмхлэн байгуулах үүрэг МАН-ын бүлэгт оногдоод байна. Тэр тусмаа 65 гишүүнтэй бүлгийн 65 тусдаа эрх ашиг, амбиц, шуналыг дараа дараачийн Засгийн газрууд нь тэсвэрлэж гарах нь юу л бол. Уг нь У.Хүрэлсүхийн сонгуулийн дараа ярьж эхэлсэн “намын шинэчлэл” зөвийн зөв байлаа. 60 тэрбумын хэргээс болж шаварт унасан МАН-ын нэр хүндийг эргүүлж босгох ганц зүйл нь нам доторхи шинэчлэл байсан уу гэвэл байсан. Гэвч эрх барьж байгаа нам дотор шинэчлэл явагдахаасаа илүү эрх мэдлийн төлөөх тэмцэлдээ идүүлээд дуусдагийг өмнө нь АН-ынхан харуулсан. Одоо МАН дахин нотолж байна. Зүй нь, У.Хүрэлсүх Засгийн газартай ноцолдож байхаар Бага хурлаа хуралдуулаад намын даргаа авчихсан бол дараа нь С.Баяр шиг “Намын дарга нь Ерөнхий сайд байна аа. Хариуцлагыг үүрвэл үүрсэн шиг үүрье” гээд засгаа авчих боломжтой байх байлаа. Тэгсэн бол жинхэнээсээ салбараа мэддэггүй “мөнгөний” сайд нартай хариуцлага яриад сууж байх байлаа. Олон нийт ч гэсэн тийм хүлээлттэй байв. Харин одоо огт өөр зүгийн салхи салхилаад эхэллээ. У.Хүрэлсүх ч гэсэн өөрөө “хариуцлагагүй алдсан” Засгийн газартай хамт огцорчихоод эргэж хараад “Ерөнхий сайд болъё” гэх боломжгүй. Мордохын хазгай гэдэг л энэ байх.
за бага хуц. Их Жанжин Сүхбаатар 28 насандаа их хувьсгалхийж ардчилсан гамингуудын өвөө нарыг Монгол орноосоо хөөж цэвэрлэсэн юм шүү. одоо мантуу тарвага баабар гэх хужаа нарыг хөөх түүхэн цаг үе ирлээ.
Монгол улс хятадын эрлийзүүдийн гарт байгаа шдээ.Чи тэднийг яаж дийлнээ?
Ми овогт гэдэг айхтар дээрэмчин хорчин хужаа бий.Тэрнийг дийлэх тун хэцүү.
монголын тусгаар тогтнол, газар нутаг байгалаа хайрлан хамгаалах ард иргэдээ анхааран задарсныг нь дарах, ядарсныг нь тэтгэх удирдагч хэрэгтэй байна санж. төр болон эдийн засгийн хаямралыг давахыг гадаадын хүн шийдэж өгөхгүй. монголчууд газрын баялагаа харилцан ашигтай байх нөхцлөөр гаргах явдал. гадгаш гарч байгаа баялагын гэрээ хэлэлцээрийг эн тэргүүнд засч чадах хүн л хэрэгтэй байна
ТЭНЭГ Д.ТЭРБИШДАГВЫН АМ, АЖЛЫН ЗӨРҮҮГ ШУДАРГА ЁС ГЭДЭГ ЮМ БАЙНА. Шадар сайд Д.Тэрбишдагва бодлогогүй яриа, увайгүй үйлдлээрээ өөрийгөө Шадар сайдын албан тушаалаас огцоруулах үйлдлийг удаа дараа хийж, би хууль зөрчсөн бол огцороход бэлэн гэж “дондогмаалж” явна. Д.Тэрбишдагвын амны өнгөт шоу нь олон түмний дургүйцлийг хүргэж, шадар сайдын албан тушаалд жижигдэж, шинэчлэлийн Засгийн газрыг муухай харагдуулж байна. Тухайлбал: НЭГ. Д.Тэрбишдагва МАН-аас урваж МАХН-д элсэн тус намаас УИХ-д нэр дэвшиж, сонгуулийн суртчилгаа хийж байхдаа “Би өмнө нь МАХН-аас нэр дэвшиж, УИХ-ын гишүүн болж байсан, одоо ч МАХН-аас нэр дэвшиж байна. Би тэгж урваж шарваж байдаг хүн биш” гэж ярьж явсан нь зарим иргэдийн дургүйг хүргэж байсан ч зарим иргэдийн саналыг луйвардан авч, УИХ-ын гишүүн болсон. Угтаа буруу сурталчилгаа хийж, иргэдийн саналыг авсныг төрийн эрхийг хууль бусаар авсан гэж үздэг. Уул нь Д.Тэрбишдагва үнэхээр шудрага бол МАН 92 жилийн түүхтэй Монгол Улсын анхны нам, МАХН нь (сонгуулийн үед) 6 сарын түүхтэй улс төрийн намуудын 18 дахь отгон нам 2-ын ялгааг сонгогчдод ойлгуулах, нам байгуулагдсанаас хойш мань мэтийн нам солигсдыг бүртгэх, “МАНАН-г сарниах ажил зохион байгуулсан” гэдгээ хэлэх байсан. Ингэж Д.Тэрбишдагва нь иргэдийг буруу сурталчилгаагаар төөрөгдүүлж, шинэ намын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан “шударга ёсны хувьсал” хийж, УИХ-ын гишүүн болсон. Хоёр намын хоорондох 18 намын туулсан шасдарыг буюу 92 жил, 6 сар хоёрыг адилтгаж чадсан элбийн ухааныг “Д.Тэрбишдагва шударга ёс“ гээд байгаа юм. ХОЁР: Шадар сайдын албан тушаалд томилогдоод 2012.8.28-нд ОБЕГ-ын хамт олонтой уулзаж, ажил байдал, техник хэрэгсэлтэй нь танилцаж, “ОБЕГ-т сүүлийн үед хөрөнгө оруулалтын хэмжээ нэмэгдэж, техник хэрэгслийн хангалт нь “аврах ажиллагаа явуулах боломжтой юм байна” гэж хэвлэлээр тунхагласан. Гэтэл Сэлэнгэ мөрөнд 2012 оны 11 сарын 4-ний өдөр мөс тасарч урссан эх, хүү 2-ын амийг Тэрбишдагватангуудын мэргэшээгүй байдал, хүнд суртлаас болоод аварч чадаагүй нь нууц биш. Ослын газар Онцгой байдлынхан ямарч техник хэрэгсэлгүй, хоорондоо ярих холбоогүй, гар чийдэн ч үгүй гал унтраах үүрэг хүлээсэн аврагч-гал сөнөөгчид ирээд юу ч хийгээгүй, усчин аврагчдаа хүлээн зогсож, түүдэг галд дулаацан, даргынхаа тушаалыг хүлээгээд л..., ар гэрийнхэн нь харин цөхрөлтгүй араас нь мөшгөсөөр. Үүрийн гурван цагт “Цэргүүдээ буу, эрлээ зогсоо” гэсэн сэтгэл эмзэглүүлсэн тушаал ирсэн. Энэ хооронд эх хүү хоёр олон километрийн зайтай холдсон ч хүүгээ тэвэрсэн ээжийн “Авраарай. Миний хүүхдийг аварчих л даа” гэж хашгирч байсан хоолой сонсогдсоор байсан гэдгийг ар, гэрийнхэн нь хэлж байсан. Энэ дууг энгийн ардууд, ар гэрийнхэн, төрөл төрөгсөд, хилийн цэргүүд бүгд сонссон ч Онцгойхон л сонсоогүй. Ослын дараа Тэрбишдагва ихэмсэг дүрээ ил гаргаж, эх, хүүгийн амийг аварч чадсангүй. “Би ОБЕГ-ын үйл ажиллагаатай танилцаж байхдаа техник хэрэгслээр тодорхой хэмжээнд хангагдсан байна” гэж хэлсэн үгээ буцааж байна гэж хээв нэг, юу ч болоогүй юм шиг хэвлэлээр мэдээлж, бүх бурууг техник хэрэгсэл рүү чихэж өнгөрөөсөн. Гэтэл бодит буруу нь ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдоржийн гамшгаас хамгаалах мэдлэг, боловсрол, туршлага, чадвар, дутсаных. Учир нь яг мөс хөлдөх үед Хөвсгөл, Ховд, Архангай, Төв, Хэнтий, Дорнод, Сэлэнгэ аймгуудын усчин аврагчдыг ОБЕГ-т дуудаж, сургалтад хамруулж байснаас эх хүү 2-ыг осолдох үед усчин аврагчид биш гал сөнөөх үүрэгтэй аврагч-гал сөнөөгчид очиж, иргэдийг хий горьдоож цаг алдуулж, эх хүүхдийн амийг аврах боломжгүй болгосон. Угтаа Тэрбишдагва, энэ хариуцлагатай, байнгын бэлэн байдалд байх ёстой мэргэшсэн байгууллагын даргаар өөрийн цүнх барьж олон жил гүйсэн Т.Дуламдоржийг томилуулснаас эх, хүүхдийн амь эрсэдсэн нь гашуун үнэн. Чухамхүү энэ үед л Тэрбишдагва Шадар сайдын албан тушаалаас огцорч, Дуламдорж албан тушаалаасаа чөлөөлөгдөх ёстой байсан. ГУРАВ: Шадар сайд Д.Тэрбишдагва “Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг Бурханхалдун уулнаа 2013-04-06-нд цасанд боогдож, сураг тасраад улс орныг нэлээдгүй “хөдөлгөөнд” оруулж, Ерөнхий сайд төөрч, холбоо тасарлаа гэсэн мэдээг Төрийн тусгай хамгаалалттай газрын дарга Батбаатар ням гаригийн өдөр над руу утасдаж хэлсэн. Түүнийг сонсоод би тэр даруй Ерөнхийлөгчид асуудлыг танилцуулсан. Ингээд улсын онцгой комисст хамаардаг хууль, хүчний байгууллагын холбогдох хүмүүсийг орой 22.00 цагт цуглуулж яах вэ гэдгээ шуурхай ярилцаад шийдвэр гаргаж, газар дээр нь өөрөө биечлэн очихоор явсан. Х.Тэмүүжин сайд, Д.Бат-Эрдэнэ сайд хоёрт “Өнөө шөнө унтаж болохгүй шүү” гэдэг үүрэг өгөөд шөнө 00.30 цагт хотоос машинтай гарсан. Цаг агаар ер нь хүнд байсан л даа. Шөнөжингөө давхиад өглөө үүрээр Бурхан халдун уулын өвөрт очсон. Биднийг очсоны дараа араас нисдэг тэрэг ирж, уулан дээгүүр нисэж хайлт хийсэн. Аз болоход төөрсөн 70 хүн хоёр хэсэг болж тасарсан ч бөөнөөрөө байсан. Тэгээгүй хоёр, гурваараа тасарч төөрсөн бол цээжээр татсан их цасанд эрсдэх аюул байсан. Ингээд аюул багатай тэр хүндрэлийг амжилттай давж гарсан шүү. Аяллын багийн 70-аад хүнийг аврахаар гурван нисдэг тэрэг, 200-аад аврах албаныхан дайчлагдаж, үүргээ амжилттай биелүүлж, сураг тасрагсдыг эсэн мэнд олж чадсан” гэж Д.Тэрбишдагва сүр хүчээ олонд гайхуулсан. Харин энгийн иргэд амьдрах гэж чармайж яваад хоёр, гурваараа төөрвөл эх хүү хоёр шиг үхнэ шүү, ерөнхий сайд, өндөр албан тушаалтан шиг олноороо зугаацан цэнгэж яваад төөрвөл бид аварна гэж мэдэгдэж байгаад ард түмэн туйлын их харамсаж, “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг нь амны шоунаас хэтрэхгүйг ойлгож авсан. ДӨРӨВ: МАХН-ын байранд намын даргаа Н.Энхбаярыг суллуулахаар 2013 оны 1 сарын 9-нөөс эхлэн иргэн Шархүү тэргүүтэй долоон ээж өлсгөлөн зарласныг намын удирдлагууд ч бүх талаар дэмжиж байгааг олон нийт харж байсан. Уул нь төрийн сайд нар, тэр тусмаа төр засгийн эрх барилцаж буй сайд нар шүүхийн шийдвэрийг хүндэтгэж, биелүүлэх үүрэгтэй бөгөөд эс биелүүлбэл төрийн эсрэг гэмт хэрэг гэж үздэг. Гэтэл МАХН-ын Д.Тэрбишдагватангууд энэ өлсгөлөнд онцгой анхаарч, орон байраар ханган дэмжиж, өлсгөлөн зарлагчдын ар гэрийнхэнд авралаа хайрлаж, ивээн тэтгэж ирсэн нь баримтаар нотлогдож байна. Тухайлбал: Өлсгөлөн зарлаж амь насаараа дэнчин тавьсан Шархүү гэгч эмэгтэйн нөхөр (цагдаагаас тэвгэвэрт гарсан) Энх-Амгаланг Орхон аймгийн ОБГ-ын даргаар томилж, эхнэр эрхэм эмэгтэй намын бага хурлын гишүүн болсон. Д.Тэрбишдагвын гарын хээ гараагүй энэ авилгыг албан тушаалаа ашигласны “шударга ёс” гэдгийг ард түмэн ойлголоо. ТАВ: Д.Тэрбишдагва 2013.10.18-ны өдөр болсон нисэх онгоцны ослын талаар хэвлэлээр мэдээлэхдээ “Төв аймгийн Мөнгөн морьт сумын Өндөр эрэг хэмээх газарт А-JET авиа компанийн МИ-8 нисдэг тэрэг 12:45 цагт ослын буулт хийсэн. Ослын буултаас үүдээд хүмүүс гэмтэж бэртээгүй, онгоцонд нь тодорхой хэмжээний эвдрэл гарсан, Нисэх багийн бүрэлдэхүүн нисдэг тэргээ өөрсдөө засварлаж байгаа” гэж мэдэгдсэн. Гэтэл Тэрбишдагвын ослын буулт хийсэн гэсэн онгоцыг зургаас харахад ослын буулт биш, онгоц осолдож, сэнс, сүүлийн хэсэг нь тасраад талын нэг тарсан байна. Өөрөөр хэлбэл, ослын буулт хийсэн бус онгоц сүйрсэн байсан. Нисдэг тэрэгний сүүл хэсэг буюу даацын хэсэг тасарч унаснаар уг нисдэг тэрэг дахин ашиглагдахгүй болсон гэсэн үг. Д.Тэрбишдагвын хэлснээр нисгэгч нар тасарсан даацын хэсэг болон бутарсан сэнсийг нь цуглуулж гагнаж байсан бололтой. Гэтэл тун удалгүй нисгэгч нарыг баривчилсан бодит мэдээлэл хэвлэлээр цацагдсан. Ослын буулт, онгоцны сүйрэл 2-ын зөрүүг “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдгийг ард түмэн ойлгож авлаа. ЗУРГАА: Д.Тэрбишдагва бас олон амтай нь нотлогдлоо. Тухайлбал: УИХ-ын нэгдсэн чуулганы 2013-10-21-ний хуралдаан дээр шадар сайд Тэрбишдагва нэг дэх амаараа “Татвар төлөгчдийн хө¬рөнгөөр бий болсон мөнгийг авлига, хээл хахуульд өгдөг, 10 хувийн ашгаа авдаг, түүнээс болоод тендрийн хугацаа хойшилж, тухайн тендер чанаргүй болдог, чанар¬гүй ажил үйлчилгээ нийлүүлдэг хавтгайрсан га¬жуудал маш их байгаа” гэж хэлсэн, Хоёрдох амаараа “Худалдан авах газрыг байгуулснаар хүнд суртал байхгүй, ма¬най байгууллагын бүх ажил ард түмэнд ил болсон, Худалдан авах ажил¬лагаа буюу тендертэй хол¬боотой асуудлыг яам там¬гын газар юм уу, албан тушаалтнууд, дээрээс нь янз бүрийн ТББ-ууд шийд¬дэг байдал үндсээрээ өөрч¬лөгдсөн” гэж хэлсэн, Гурав дахь амаараа Хууль тогтоох дээд бай¬гууллагад сонгогдохын тулд ялангуяа сонгуулийн өм¬нөх жилд таван тэрбум төг¬рө¬гийн бүтээн байгуулалт хийгдэх газар “Ямар ч гэсэн 500 саяын урьдчилгаа өгөөдөх” гэж байгаад л авдаг. Тэр бүхнийгээ сонгогчдод “Миний хийсэн ажил” гээд орилчихдог. Гэтэл яг амьдрал дээр нөгөө 500 сая төгрөгийн ажил гээд аваад үзэхээр юу ч байдаггүй” гэж өмнөх, одоо үеийн өөрийгөө шүүмжилсэн. Дөрөв дэх амаараа “Үнэндээ 2013 оны төсөвт УИХ, Засгийн газрын гишүүдийн маш хүчтэй лобби орсон, ямар ч анхан шатны боловс¬руу¬лалтгүй төсөвт Засгийн газар дарагдаж байна гээд шулуухан хэлчихье. Харин Барилга, хөрөнгө оруулалтын салбарт он удаан жил даамжирсан энэ асуудлыг зоригтой барьж авч, шийдэмгий ажиллаж байгаа Ерөнхий сайдыг үнэлэх ёстой” гэж хэлсэн. Эндээс үзэхэд шадар сайдын ганц өдрийн хуралдаан дээр хэлсэн үгээрээ татвар төлөгчдийн мөнгөөр авилга өгдгийг, мөн 2013 оны төсөвт УИХ, Засгийн газрын гишүүдийн маш хүчтэй лобби орсныг гэрчилж, тендертэй хол¬боотой асуудлыг үндсээр нь өөрч¬илснөө мэдэгдэж, ерөнхий сайдын ажлыг үнэлсэн хамелон занг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдгийг УИХ-ын гишүүдэд ойлгуулж өгсөн. Нөгөө талаар шадар сайд Тэрбишдагва “төсвийн мөнгөөр авилга өгдөг, 10%-ийн ашиг авдаг, тендрийн асуудалд яам, тамгын албан тушаалтнууд нөлөөлдөг, 500 сая төгрөг аваад юу ч хийгээгүй, 2013 оны төсөвт УИХ, Засгийн газрын гишүүдийн маш хүчтэй лобби орсон” гэж ноцтой гэмт хэргүүдийг илчилж, гэрчилснийг хууль хяналтын байгууллагууд анхаарлдаа авсан гэж найдаж байна. ДОЛОО: “Говь повер” ХХК-ийг үүсгэн байгуулагч, хувьцааг эзэмшигч иргэн Ц.Дашдондог гэгч 2013 оны 1 дүгээр сарыг 07-ний өдрийн 05 тоотоор “компанийн хувьцааг худалдах, эрхийг шилжүүлэх” шийдвэр гаргаж, нэг бүр нь 10000 төгрөгийн нэрлэсэн 100 ширхэг энгийн хувьцааг бүхэлд нь иргэн Г.Уянга, Д.Баярхүү нарт хувьцаа эзэмшигчийн эрхийн хамт шилжүүлсэн байна. “Говь повер” ХХК-ийн 2013 оны 1 дүгээр сарыг 07-ны 06 тоотоор компанийн дүрмийг шинэчлэн баталж, гүйцэтгэх захирлыг Д.Баярхүүгээр томилж, нэг бүр нь 10000 төгрөгийн нэрлэсэн үнэтэй 60000 ширхэг хувьцааг Д.Баярхүүд, 40000 ш хувьцааг Г.Уянгад эзэмшүүлэх болжээ. Бодит байдалд Тавантолгойн тендерт оролцохоос өмнө компанийн өөрийнх нь үнэлгээ нэг сая төгрөг байсныг Г.Уянга худалдан авч, нэг өдрийн дотор бичиг баримтыг нь өөрчлөн, нэг тэрбум төгрөгийн үнэтэй болгож, тендерт оролцоод, долоо хоногийн дараа 17.7 тэрбум төгрөгийн үнэтэй тендерийг авсан байна. Өөрөөр хэлбэл Тавантолгой уурхайгаас олборлож буй нүүрсийг Цагаан хад дахь гаалийн баталгаат талбайдаа буулгасныхаа төлөө нэг тонн тутамд 1.5 ам.доллар, жилдээ 17 тэрбум төгрөгийн орлого олох давуу эрхийг тус компани авсан. Тус компанийн захирал Г.Уянга нь Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга Г.Дэнзэнгийн гэргий, Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийн төрсөн дүү Н.Наранцэцэгийн хүүхэд болох нь олон нийтийн өмнө ил болж, батлагдаж, энэ асуудал өндрөө авахад Г.Дэндэн албан тушаалаасаа огцорч, хэл амыг намдаасан. Гэтэл дээрх зохисгүй үйлдлүүд Д.Тэрбишдагвын УИХ-ын худалдаан дээр хоёрдох амаараа хэлсэн “Худалдан авах газрыг байгуулснаар хүнд суртал байхгүй, ма¬най байгууллагын бүх ажил ард түмэнд ил болсон, Худалдан авах ажил¬лагаа буюу тендертэй хол¬боотой асуудлыг яам там¬гын газар юм уу, албан тушаалтнууд, дээрээс нь янз бүрийн ТББ-ууд шийд¬дэг байдал үндсээрээ өөрч¬лөгдсөн” гэсэн үг худал, хуурмаг болохыг тодоос тод нотоллоо. Хамгийн хачирхалтай нь Засгийн газрын агентлаг “Худалдан авах газрын буруутай үйлдэл, хууль зөрчсөн ажиллагааны улмаас тус газрын дарга Энхжаргал, шадар сайд Д.Тэрбишдагва нар хариуцлага хүлээгээгүй байхад тухайн ажиллагаанд сүүдрийн ч хамааралгүй Г.Дэнзэн хариуцлага хүлээж, ажлаа өгсөн. Уг нь тендрийн ажиллагаа зөв явагдсан бол Алтанхягийн дүүгийн хүүхэд битгийхэл төрсөн хүүхэд нь авсан ч болно шүү дээ. Энэ нь шадар сайд Д.Тэрбишдагвын нэгдэх амаараа хэлсэн “Татвар төлөгчдийн хө-рөнгөөр бий болсон мөнгөөр өгсөн авлига, эсвэл Д.Тэрбишдагватангуудын гарын хээ гараагүй авилгын улмаас хэн нэг хүн буюу хөөрхий Г.Дэнзэн шиг золиослогдохыг “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдгийг ард түмэн ойлгож авлаа. Зүй нь энэ тендерийн улмаас Шадар сайд Тэрбишдагва албан тушаалаасаа огцорч, Энхжаргал ажлаасаа чөлөөлөгдөх байсан юм. НАЙМ: Д.Тэрбишдагвын эхнэр С.Баасанхүү нь улсыг 746 сая төгрөгөөр хохироосон ХААИС-ийн захирал асан Бямбаагаас орон сууц авсан. Уг орон сууцны мөнгө нь ХААИС-аас төлөгдсөн нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр цацагдсан. Энэ асуудлыг АТГ-аас шалгаж, эрүүгийн хэрэг үүсгэн, Улсын мөрдөн байцаах газрын Эдийн засгийн гэмт хэрэг мөрдөх хэлтэст шилжүүлсэн байна. Мөн Д.Тэрбишдагва нь 2013 онд Өмнөговь аймагт албан үүргээ гүйцэтгэж явахдаа тус аймгийн ОБГ-ын төсвийн хөрөнгөөр хоол, унааны зардлын 1500, 0 мянган төгрөг даалгасан нь авилгын шинжийг агуулсан байна гэж АТГ-аас телевизээр удаа дараа мэдээлсэн болно. Ингэж бусдын өмч хөрөнгө хумслахыг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг юм байна. ЕС: Шадар сайд Д.Тэрбишдагва “Таныг туслахаа Онцгой байдлын ерөнхий газрын даргаар томилсон гэдэг яриа оны өмнөөс эхлэн яригдсан. Энэ тал дээр та байр сууриа илэрхийлээч” гэсэн сэтгүүлчийн асуултад Т.Дуламдорж өмнө нь миний зөвлөхөөр ажиллаж байсан, УИХ-ын сонгуульд манай намаас нэр дэвшсэн, хуульч мэргэжилтэй, төрийн анхан шатны байгууллагаас УИХ-ын Тамгын газар хүртэл ажиллаж байсан ажлын туршлагатай залуу хүн. Харин би Т.Дуламдоржийг онцгой нөхцөлд маш сайн ажиллаж байгаа гэж хэлэх байна. Миний төрсөн ах олон жил цагдаагийн байгууллагад удирдах албан тушаалд ажиллаж байсан хүн. Ах маань намайг Шадар сайд болохоос өмнө Нийслэлийн онцгой байдлын газрын нөөцийн албаны дарга байсан. Шударга үнэн байхын тулд би ахдаа хийж байгаа ажлаа өгсөн нь дээр гэж зөвлөсөн. Харин ажлын туршлага, шударга үнэнч зан чанарыг нь үнэлж, тодорхой хугацаанд Т.Дуламдорж дарга өөрийн зөвлөхөөрөө ажиллуулж байгаа гэсэн. Ер нь миний хамаатан садан дотор өндөр боловсрол, ёс суртахуунтай, шударга үнэнч олон хүмүүс бий л дээ. Тэд миний хамаатан байснаараа хохирох ёстой гэж үү. Миний хувьд ах дүүгээ хэлмэгдүүлж байгаа гэхэд хэлсдэхгүй, тэглээ гээд тэд минь надад гомддоггүй. Д.Тэрбишдагвын хамаатнаас сайд, дарга, төрийн өндөр дээд албан тушаал хашиж байгаа хүн байвал би огцорход бэлэн” гэж хариулсан байна. Гэтэл бодит байдалд Д.Тэрбишдагвын ах Пүрэвдаавуу нь цагдаагаас тэтгэвэр тогтоолгосон байсныг У.Хүрэлсүх 2004 онд НОБГ-т оруулж, цолыг сэргээж онцгой байдлын хурандаа цолтойгоор 63 нас хүртлээ ажиллаж байгаад Дуламдоржийн зөвлөх хийж байгаа. Агентлагийн дарга мэргэшсэн албан хаагч тул зөвлөхтэй байхыг зөвшөөрсөн хуулийн заалт байхгүй. Д.Тэрбишдагвын хэлснээр Дуламдорж нь тийм туршлагатай, чадалтай хүн юм бол зөвлөхийн хэрэггүй баймаар. Дуламдорж угтаа төсвийн мөнгөөр тал засаж, авилга өгч буй хэлбэр. Агентлагийн даргын зөвлөх гэхээр өндөр албан тушаалтан баймаар, Мөн түүнээс гадна Тэрбишдагватай ах дүүсийн хүүхэд гэж яригддаг Долоонжин гэгч нь Улсын нөөцийн газрын орлогч даргаар, Пүрэвдаавуугийн хүргэн Энхбаяр гэгч нь Дархан-Уул аймаг дахь Улсын нөөцийн салбарын даргаар ажилладаг,... гэх мэт. Эдгээр эрхмүүдийг бүгдийг нь Тэрбишдагва, Дуламдорж нар албан тушаалд томилсон. Энэ ч бас шударга ёс уу. АРАВ: МАН-ынхан Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудал тавьж байна. Энэ тал дээр МАХН-ын дэд даргын хувиар, энэ Засгийн газарт ажиллаж байгаа Шадар сайдынхаа зүгээс ямар байр суурьтай хандаж байгаа талаар Монгол Улсын Шадар сайд Д.Тэрбишдагватай ярилцсан сэтгүүлч “ОБЕГ-ын даргад өгөх ёсгүй байсан цол олгосон асуудлаар таныг Цэцэд өгчихжээ. Үнэхээр тийм зүйл болсон юм уу” гэж асуухад “гамшгаас хамгаалах тухай хуульд Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн байгууллагын төрийн тусгай албан хаагч нь Шадар түрүүчээс тэргүүн комиссар гэсэн цолны зэрэглэлтэй байхаар хуульчилж 2012 оныг хүртэл хэрэглэж ирсэн. Хуульд нэмэлт өөрчлөлт орж одоогийн Зэвсэгт хүчин, Цагдаа, ШШГ зэрэг байгууллагад хэрэглэж байгаа цэрэг, цагдаагийн цолны нийтлэг нэршил буюу дэд ахлагчаас хурандаа гэсэн нэршлийг тус байгууллагын онцлогтой холбоотой ахлагч нь онцгой байдлын дэд ахлагчаас хурандаа гэсэн цол хэрэглэхээр заасан байна. Намайг ОБЕГ-ын даргад цол олгох үед “Цол олгох журам батлах тухай” Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2005 оны 51 дүгээр зарлиг хүчин төгөлдөр байсан учраас уг зарлигаар олгосон эрхийн хүрээнд хуульд заасан цол олгосон. Иймд Монгол Улсын Үндсэн хууль болон холбогдох бусад хууль тогтоомжийг зөрчсөн зүйл байхгүй” гэж хариулсан байна. Гэтэл Дуламдоржид хурандаа цол олгосон асуудлаар Үндсэн хуулийн цэц “маргаан хянан шийдвэрлэх ажиллагаа үүсгэсэн тухай 2013.03.19-нд 19 дүгээр тогтоол гаргаж, Цэцийн их суудлын хуралдаанд бэлтгэх явцад Д.Тэрбишдагва 2013.04.10-ны өдрийн 39 дүгээр тушаалаар ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдоржид хурандаа цол олгосон 2012.10.24-ний өдрийн 27 дугаар тушаалыг хүчингүй болгосон нь доорх баримтуудаар нотлогдож байна. Энэ шийдвэрийг Үндсэн хуулийн цэц хүлээн авч, иргэний шаардлага хангагдсан гэж үзсэн нь Д.Тэрбишдагва Монгол Улсын Үндсэн хууль зөрчсөн үйлдлээ Үндсэн хуулийн цэцээр баталгаажуулсан гэсэн үг. Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчсөн нь нотлогдсон байхад зөрчөөгүй гэж хэлчихээд өндөр албан тушаалтай зууралдахыг “Д.Тэрбишдагвын шударга ёс“ бололтой юм. АРВАННЭГ: Онцгой байдлынханд хариуцлагагүйн гамшиг нүүрэлж, 2013 оны 5 дугаар сарын сүүлчийн 7 хоногт Архангай аймгийн Онцгой байдлын хэлтсийн аврагч ахлах ахлагч Г.Эрдэнэбаатар нь Аврах салбарын дарга н.Мөнгөншагай гэгчийн хувийн орон сууцан дээр ажиллаж байгаад 2013 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдөр юманд даруулж амь насаа алдсан, Булган аймгийн Онцгой байдлын газрын аврагч-гал сөнөөгч Б.Ёндонжамц, Т.Мөнхжаргал нар 2013 оны 5 дугаар сарын 22-ны орой мотоцикльтэй осолд орж ихээхэн хүнд гэмтсэн, Б.Ёндонжамц нь тархиндаа хүнд гэмтэл авсны улмаас ухаан алдсан тул Орхон аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн сэхээн амьдруулах тасагт олон хоног эмчлүүлсэн, Сэлэнгэ аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал унтраах 61 дүгээр ангийн аврагч-гал сөнөөгч Б.Баатарцоож нь 2013 оны 5 дугаар сарын 22-ноос 23-нд шилжих шөнө бууны ослоор нас барсан харамсалтай хэргүүд шил шилээ даран гарч, өрөөлийг битгийхэл өөрсдийгөө хамгаалж чадахгүй будилж, ард түмэн ч мэргэжлийн байгууллагыг мэргэжлийн бус хүмүүсээр удирдуулсны “хар гай” гэж харамсаж, ОБЕГ-ын дарга ч холбогдох зарим дарга нарын цолыг бууруулж хариуцлага хүлээлгэж байсан энэ үед Шадар сайд Тэрбишдагва ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдоржид хариуцлага тооцохын оронд хөхүүлэн дэмжиж, цолыг 2013.06.13-ны дахин сэргээж шагнаснаас үзэхэд Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дэд дарга Дэнзэн ажлаас халагдсантай утга нэг байна. Өөрөөр хэлбэл, удаа дараа хариуцлага алдсан Дуламдорж шагнуулж байхад ямарч хэрэг хийгээгүй Дэнзэн яагаад ажлаасаа чөлөөлөгддөг юм гэдгийг Ерөнхий сайдаас асуумаар байна. Хариуцлага алдсан хүнээ шагнаж хөхүүлэн дэмжих нь “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг бололтой. Хамгийн хачирхалтай нь эрхлэх асуудлын хүрээнд нь цэргийн болон цэрэгжсэн байгууллагууд хамаардаг Ерөнхий сайд, Шадар сайд, Батлан хамгаалахын сайд, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд нар “хурандаа” цол олгох эрхийг хуулиар эдэлдэггүй. Гэтэл Тэрбишдагва хуульд байхгүй эрхийг эдэлж, өөрийн хамтрагч Дуламдоржид “хурандаа” цолыг олон дахин олгож хуулиас дээгүүр албан тушаадтан гэдгээ олонд харуулав. Үүнийг ч бас л “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг бололтой. АРВАНХОЁР: 2013 оны 11 сарын 7-нд зохион байгуулагдсан форумыг “Сахилга хариуцлага” гэсэн сэдвийн хүрээнд хийж, Шадар сайд Д.Тэрбишдагва “Дэгтэй Монгол дэлхийд манлайлна” гэсэн данагар нэртэй илтгэл тавьж шоудлаа. Д.Тэрбишдагвын илтгэлд: “Төрийн алба гэдэг бол мэдлэггүй, чадваргүй, дадлага туршлагагүй, зүтгэл сэтгэлгүй хэн нэгний дамжин өнгөрөх туршилтын талбай биш, харин эх орон, ард түмнийхээ төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэх өндөр шалгуур, өндөр босготой алба. Иймд төрийн аль ч байгууллагад ажиллаж байгаа албан тушаалтан ямар нэг улс төрийн байгууллага, хүчний нөлөөнд автдаггүй, хууль стандартыг ягштал мөрддөг, зарчимч шударга, хөнгөн шуурхай, эелдэг даруу, өндөр соёлтой, мэдлэг мэргэжил дадлага туршлагаараа тухайн ажлын байранд тавигдсан шалгуурыг бүрэн хангасан хүн байх ёстой. Ийм байж эс чадваас төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун”, “Төрийн байгууллага боловсон хүчнийг нутаг нуга, танил тал, улс төрийн үзэл бодлоор ялгаварлах байр сууринаас ямагт ангид байлгаж авлига хээл хахууль, хүнд сурталгүй үйлчилдэг өндөр мэдлэг мэргэжилтэй ур чадвартай, дадлага туршлагатай, сэтгэл зүтгэлтэй боловсон хүчнээр бэхжүүлэхийн төлөө ажиллах хэрэгтэй байна. Иймд төрийн албанд шахааны болон тохиолдлын хүнийг түр ажиллуулдаг танил тал хардаг явдлыг халж, төрийн албаны шалгалт өгч нөөцөд албан ёсоор бүртгэгдэж, тухайн ажлын байранд тавигдах шаардлагыг бүрэн хангасан хүмүүсийг авч ажиллуулдаг болж хэвших хэрэгтэй” гэсэн сүржигнэсэн уриалга нь Д.Тэрбишдагвын амны өнгөт шоу юм. Тухайлбал: 1. МАХН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Г.Шийлэгдамба Бага чуулган дээрээ тавьсан улс төрийн илтгэлдээ “Бид намынхаа гишүүдээс 59-ийг нь ОБЕГ-т, есийг нь МХЕГ-т, долоог нь ЭМЯ-нд, гурвыг нь ТЕГ-т, 42-ийг нь ГЕГ-т, 17-г нь Худалдан авах үйл ажиллагааны газарт ажилд оруулсан” тухай онцолсоноос үзэхэд Д.Тэрбишдагвын сүржин илтгэл амны өнгөт шоу “шударга ёс” гэдгийг ард түмэн мэдэрсэн. Мөн одоогийн байдлаар Д.Тэрбишдагвын шахсан, тохиолдлын хүн болох хамаатан садан, нутаг нуга, танил талын гэх тодотголтой 110 гаруй хүн ОБЕГ болон түүний харъяа салбар нэгжүүдэд шинээр ажилд орсон нь илтгэлд дурьдагдсан асуудлаас маш их хөндий, хол зөрүүтэй байгааг гэрчилж байна. Ёстой нөгөө төрийн албыг төрлийн алба болгож байгаа хүн бол Тэрбишдагва, Дуламдорж нар юм. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. 2. Д.Тэрбишдагвын санал оруулж томилуулсан ОБЕГ-ын дарга Т.Дуламдорж 2013 оны 9 дүгээр сарын 27-нд аймаг, нийслэлийн Онцгой байдлын газар, хэлтсийн дарга нарыг дуудаж, Тэрэлж амралтад архины цэнгээн зохион байгуулж, 10 гаруй сая төгрөгийн зардал гаргаж, 170-аад сая төгрөг цуглуулсан гэж сайрхан ярьж явна. Гэтэл бодит байдалд Онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн байгууллагын үйл ажиллагааг харуулсан “Нарны жим” уран сайхны кино хийх хандив цуглуулах зорилгоор төсвийн хөрөнгөөр зохион байгуулсан архидалд нь эрхэм дарга Т.Дуламдорж, улсын нөөцийн газрын дарга Батбилэг, тамгын газрын дарга Алтангэрэл нарын зэрэг эвэртэн, туурайтнууд шинээр ажилд авч, дэслэгч цол олгосон, нялх-нууц амрагуудаа булаалдсан зодооноор өндөрлөж, газар, хэлтсийн дарга нар хоёр саяас доошгүй мөнгө хандивлах үүрэг авчээ. Архидалтаар Дуламдоржийн томилсон ангийн анд, СХД-ийн ОБХ-ийн дарга Алтансүх гэгч ОБЕГ-ын Тамгын газрын дарга Алтангэрэлийг зодсоны шагналд нэг таван хошуугаа хуулуулсан үйл явдлаар гэрчлэгдэж, аймаг, нийслэлийн ОБГ, хэлтсүүд нийт ажиллагсдын офицер цолтноос 50000, ахлагч цолтноос 30000 төгрөгийг цалингаас нь суутган тооцож, хандив нэрээр дээрэмдсэн байна. Дунджаар 4000 гаруй ажиллагсадын 500 нь офицер, 3500 нь ахлагч гэж үзвэл нэг удаагийн дээрмээр 130.0 сая (500*50000=25000000, 3500*30000=105000000) төгрөг авсан байна. Өмнө нь бас нэг удаа ингэж авсан гэж байгаа. Ямартаа ч киноны санхүүжилтэд 260.0 сая төгрөг бүрджээ. Энэ албадлагын хандивыг цалингаас авахыг төр хуулиар хориглосон байдаг юм. Хууль зөрчиж төсвийн мөнгөөр зугаацахыг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг байна. 3. ОБЕГ-ын Аврах тусгай ангийн захирагч Чинзориг нарын хүмүүс 2013 оны 3 дугаар сард Түргэний голд шүхэрчдийн дадлага сургалт хийж байхдаа Хэнтий аймгийн “Бурханхалдун уул”-наа нисдэг тэргээр хээв нэг зочилж, зугаалсан зардлаа сургалт нэрээр халхалж, төсвийн мөнгийг шамшигдуулсныг Т.Дуламдорж нуун даргадуулаад байна. Нисдэг тэрэгний нэг цагийн хөлс 4500 $ гэж бодвол “Бурхан халдун очоод ирэхэд доод тал нь 6 цаг болно. Ингээд бодохоор Чинзориг нарын том толгойтой этгээдүүд 27000$ буюу 45 сая төгрөгийг салхинд хийсгэн зугаалжээ. Шадар сайд Д.Тэрбишдагва, ОБЕГ-ын дарга Дуламдорж нар мэдсэн ч мэдээгүй юм шиг царайлж байгаа нь иймэрхүү зугаа цэнгээн хэвийн үзэгдэл болж хэвшсэнийг харуулж байна. Энэ нь Дуламдоржийг албан тушаалаас нь чөлөөлөөд зогсохгүй, Шадар сайдыг ч огцруулах хангалттай үндэслэл юм. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. Өнгөрсөн хавар Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийг хэдэн хүний хамт Бурханхалдун ууланд гараад цасан шуурганы улмаас төөрөхөд МАН-ынхан тэргүүтэй сөрөг хүчнийхэн бөөн сенсаци дэгдээж Ерөнхий сайдыг улалзуулан байж гарсан зардлыг нь Ерөнхий сайдтай хамт явсан хүмүүсээр төлүүлж байж санаа нь амарч байсан шүү дээ. Тэгэхээр гамшгаас хамгаалах сургалтад зарцуулах ёстой 45 сая төгрөгийг Онцгой байдлын албаны хурган дарга нар салхинд хийсгэсэн байна. Чинзориг гэгч нь Д.Тэрбишдагва, түүний ах Пүрэвдаавуу нарын хүссэнээр томилогдсон, нутаг нугынх нь эрх нэгэн. Танхай нь дэндсэн Чинзоригийн энэ нислэг нь Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн наймдахь хэсэгт заасан “аргагүйгээс бусад тохиолдолд тухайн газрын хамгаалалтын захиргаанаас урьдчилан авсан зөвшөөрөлгүйгээр агаарын хөлгөөр буулт хийх, хэт нам өндрөөр нислэг үйлдэх” гэсэн заалтыг зөрчжээ. Д.Тэрбишдагвын томилсон “дэгтэй монгол” төсвийн хөрөнгөөр-нисдэг тэргээр хууль зөрчин Бурханхалдун уулнаа зугаацахыг “Тэрбишдагвын шударга ёс” гэдэг байна. 4. Ажилд орох хүсэлтээ илэрхийлж уулзсан хүнээс ОБЕГ –ын дарга Дуламдорж 50 сая, 80 сая төгрөг нэхсэн мэдээлэл байдаг юм билээ. Мөнгө нэхээд сууж байна гэдэг нь мөнгө авах, өгөх асуудал түүний хувьд ердийн үзэгдэл болсныг гэрчилж байгаа юм. Одоо Т.Дуламдорж нь энэхүү авлига нэхсэн хэрэгтээ шалгагдаж байгаа юм байна. Мөнгө авч хурган даргын албан тушаалд томилох нь “Тэрбишдагвын шударга ёс” байна. 5. Нийслэлийн “А” зэрэглэлийн бүсэд Хот төлөвлөлтийн газраас 4 давхар барилга барихаар зөвшөөрөл авсан “Мон-ази” ХХК-ийн барилгыг 16 давхар болгох боломжтой талаарх дүгнэлтийг Дуламдорж нь авга эгч Тогоонямтайгаа хамтран гаргаж өгсөн. Хот төлөвлөлтийн төлөвлөгөөнд 4 давхар байхаар тусгагдсан барилгыг 16 давхар болгох боломжтой гэсэн ОБЕГ-ын даргын дүгнэлтээс их хэмжээний авлига үнэртэж байгаа юм. Албан тушаалаа хэтрүүлэн ашигласан нь 12 давхараараа олны өмнө ил эргэлдэж байхад дэгтэй монгол-Дуламдорж, Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. Энэ бас шударга ёс уу. 6. Төсвийн хөрөнгө оруулалтаар барих барилга байгууламжийн тендерт Т.Дуламдоржийн хувийн сонирхол нь хэт давамгайлж, санхүүгийн чадваргүй компаниар Багахангай дүүргийн ОБХ-ийн барилгыг бариулахаар 2013 оны 4 дүгээр сард сонгон шалгаруулсан бөгөөд уг компани нь тухайн барилгыг барьж чадахгүй гэдгээ 2013 оны 9 дүгээр сард ОБЕГ-т мэдэгдсэн нь бас шударга ёс уу. 7. Гачуурт тосгонд баригдсан 946 сая төгрөгийн төсөвт өртөгтэй Аврах, гал унтраах ангийн барилгын төсвийн гүйцэтгэлийг 2,8 тэрбум болгон хөөсруулж, 2014 оны төсөвт тусгуулахаар үндэслэлгүй санал оруулж ирсэн нь бас шударга ёс уу. 8. Төсвийн хөрөнгө оруулалтаар онцгой байдлын салбарын хэмжээнд баригдсан барилга байгууламжийн баталгаажилтын мөнгийг хуурамч материал бүрдүүлэн хувьдаа завшдаг явдал ОБЕГ-т хэвшил болсон байна. Үүний тодорхой жишээ ОБЕГ-ын барилга байгууламжийн асуудал хариуцсан ахлах мэргэжилтэн, Дуламдоржийн авга эгч Д.Тогооням гэгч этгээд баталгаажилтын мөнгийг хувьдаа завшссан болох нь мөрдөн байцаалтын явцад нотлогдож, улмаар ШШГЕГ-ын харъяа 461 дүгээр ангид 40 гаруй хоног хоригдоод эрүүл мэндийн шалтгаанаар батлан даалтад гарсан байна. Дуламдорж албан тушаалд томилогдоод жил гаруйн хугацаа өнгөрсөн ч уг муу зуршил, гэмт үйлдлийг таслан зогсоож чадаагүй нь МИАТ-ын мөнгө угаасан хэргийг үргэлжлүүлэн өвлүүлж ирсэнтэй агаар нэг байна. Энэ ч бас сахилга хариуцлага бишүү. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. 9. Нийслэл, дүүргийн Онцгой байдлын газар, хэлтсийн удирдлагууд гамшигтай тэмцэх ажилд зарцуулагдах төсвийн хөрөнгийг албан тушаалаа урвуулан ашиглаж, хувьдаа завших явдал газар авсан байна. Үүний тодорхой жишээ нь НОБГ болж байна. Тухайлбал, нийслэлийн Онцгой байдлын газрын болон дүүргүүдийн ОБХ-ийн удирдлагууд томилолт, урамшуулал нэрээр 40 гаруй сая төгрөгийг, хувийн компаниас хандиваар авсан 40-өөд сая төгрөгийг албан тушаалаа ашиглан хувьдаа завшсан болох нь тогтоогджээ. Энэ байдал нь ОБЕГ-ын дарга Дуламдорж Засгийн газрын 2011 оны 311 дүгээр тогтоолоор батлагдсан дотоод хяналт шалгалтын журам, 2012 оны 129 дүгээр тогтоолоор батлагдсан дотоод аудитын дүрмийг хэрэгжүүлэх ажлыг удирдан зохион байгуулж чадахгүй байгааг гэрчилж байна. Нөгөө талаар Дуламдоржийн эс үйлдэл угтаа авилга гэсэн үг. Албан тушаалаа ашиглан төсвийн мөнгийг завшиж идэх нь “Тэрбишдагвын шударга ёс” бололтой. 10. 2013 оны 10 дугаар сарын эхээр Булган аймагт явагдсан гамшгаас хамгаалах сургуулийг зохион байгуулж, удирдахаар ОБЕГ-аас томилогдсон ОБЕГ-ын Бодлогын хэлтсийн дарга хурандаа Болдбаатар, мэргэжилтэн хошууч Батболд, ахмад Батбилэг нар архидан согтуурч хоорондоо зодолдож, аймгийн Цагдаагийн газарт баривчлагдсан байна. Энэ гэмт явдлыг ОБЕГ-ын дарга Дуламдорж мөн л мэдээгүй царайлж сууна. Үүнээс үзэхэд ОБЕГ-ын удирдлага болон албан хаагч нарт албаны ёс зүй гэдэг зүйл үндсэндээ устсан байна. Энэ ч бас сахилга хариуцлага биш үү. Тэрбишдагвын хэлсэнчлэн төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун. 11. Сүүлийн 7 хоногийн дотор гэхэд л Аврах гал унтраах 10 ангийн салааны захирагч онцгой байдлын ахлах дэслэгч Цэнгэлхүү гэгч нь гал сөнөөгчөө хэвтэрт ортол зодсон, Дорноговь аймгийн ОБХ-ийн гамшгаас хамгаалах улсын байцаагч ОБЕГ-ын байранд шал согтуу явж байгаад УИХ-ын гишүүн асан Ганбямбыг заамдаж авсан, ... гээд энэ байгууллагын сахилга хариуцлагын асуудал шороонд булагджээ. Эндээс үзэхэд Д.Тэрбишдагвын томилсон “дэгтэй монгол”-ууд хариуцлагагүй, туршлагагүй, мэдлэггүй, хууль зөрчсөн үйлдлээрээ ОНЦГОЙД маналайлахыг сахилга хариуцлага гэдэг байна. Шадар сайд Д.Тэрбишдагва таныг энэ олон амныхаа зөрүүг арилгаж, хууль зөрчсөн дээрх олон бодит нотолгоонд хариуцлага хүлээж, “Дэгтэй-шударга монгол” гэдгээ өөрийн биеэр үлгэрлэн манайлайлж, огцорход байнга бэлэн байдгаа баталж, “АРД ТҮМЭНДЭЭ” харуулна гэж итгэж байна. (үргэлжлэл бий)
ЗГ-ыг огцруулсан гишүүд сайд болохгүй гэж энэ хүн мэдэгдэл хийсэн биз дээ. Албан тушаалын төлөө явсан юм байна гэж ард түмэнд муухай харагдахыг хүсэхгүй биз дээ огцруулсан гишүүд маань.
За тэр Аюурсайхан,Нямдорж, Хүрэлсүх нарын талаар хэлсэн нь тун оновчтой болжээ. Хашир юм үзсэн гол нь жудагтай, ноён нуруу сайтай хүн л хэрэгтэй юм.Нас нь бас тэгширсэн л байх хэрэгтэй. Одооны залуучууд биеэ их тоож ахмадуудаа үл ойшоож байгаа нь мөхөл рүү л явуулна. Тэд албан тушаал,эрх мэдлийн төлөө нүдээ ч ухаад өгөхөд бэлэн улсууд болж төлөвшиж байна.
Чойнхор гэж насаараа элчин сайд нэртэй гадаадад биеэ оторлож явсан этгээд одоо Монголынхоо толоо санаа тавилаа юу, оорийн нь эрх ашиг хондогдох болохоор Миеэд тал засаж сайн хун болох, хажуугаар нь олон тумэндээ шударга эх оронч болж харагдах гэсэн омхий санаа нь, Аюурсайхан мэтийн шударга залуучууд гараад ирвэл Чойнхор мэтийн Дулзэнгуудэд нух олдохгуй гэж айж сандарч байгаа царай нь, Монголыг оорчлох цаг нь болсон Монолчууд тэмцэхэд оор ямарч зам байхгуй
монголчуудаа бид төрөө шуналтнуудад залилууллаа одоо их хурлыг тарааж төрөө цэгцлэхэд хүн бүр хүчин зүтгэх шаардлага тулсныг ухамсралж босч тэмцэх цаг боллоо. хугацаа алдвал гадаадын боол болно шүү.
Энэ нохор чинь Архангайх биш биз ?! МА(Х) Н- ы гишуун биш гэж эхлээд МАН - гишуун гэж шувтарсан энэ бичвэрт МАНчууд оорсдоо авах юм ч байна , гээх юм ч их байна : - С. Баяр , Ц. Нямдорж нарын талаар зовлон узсэн хун шиг монголын ард тумэн санаж мэдэх естой зуйлийг мэдэгдэжээ , унээн унэхээр иймэрхуу хумуусээс ард тумэн залхсан , салах цаг болмон ; - У. Хурэлсухийн хувьд нэлээд бодитой унэлгээ унэлгээ болов уу , унэхээр " ордны " гадна иймэрхуу ( одоогийнх шиг ээ ) оператив албанд л зохимжтой хун байж магадгуй ; харин Т . Аюурсайхан гэдэг хунийг ( МАН - хан энэ хунээс хуний оорийнгуй айж байгаа юм болов уу гэсэн санаа торуулчихэв ) баалах , харлуулах зорилгоор Д. Тэрбишдагва гээч хунийг эсрэгцуулэн тодруулахыг оролдсон захиалгат бичвэр юм байна гэж зоолруулэн ойлгое . Тэрбишдагва бол аймхай гульчгар , бооронхий , Нам дамжиж монго хайж явдаг , цагийн байдал ажиж ач тал засч явдаг , засаг толгойлох чадваргуй нохор гэдгийг монглчууд бугдээрээ мэддэг болсон шуу дээ . Энэ хуний санааг том зургаар нь харвал монгол улсыг боломжийн хэмжээгээр аваад явах ( ядаж энэ 4 жил ) тор - засгийн тухай санаа тавихаасаа илуу МА(Х)Н- г дийлдэшгуй хучирхэг нам болгое гэсэн санаа ажиглагдаж байна . Тэх тусам нь тэр тутмаас Т . Аюурсайхан гэдэг залуу улам тодроод бай шиг ...
Хаана мөнгө, хаана ашигтай ажил албан тушаал байна гэж өлөн нүдлэн түүний төлөө юугаа ч худалдахад бэлэн явдаг Улаан, Тэрбишдагва 2-оос бусад нь шүү МАН-ынхаан, ингээд байвал 2020 онд өшиглөх лааз ч олдохгүй л болно доо
Ene oliggui nuhur duu.Zaluuchuudaa gargah tsag bolson...
Zasgiin terguun ni erunhiilugchiin unuugiin taviad devshuuleed bgaa asuudluudad zuv handaj zuv dugnelt hiij chadah hen ch bsan yahav. Er ni namiin erh ashig ard tumnii,ulsiin erh ashigaas deeguur tavigddag l ih muuhai...
Монголчуудаа өөрийн чинь санаснаас өөр зүйл бичиж болдоггүй яасан хачин ард түмэн вэ. Ямар ард түмэн байна тийм төр байна гэдэг яасан үнэн үг вэ . Санаандаа нийцээгүй бол чамтай санал нийлэхгүй байна гэвэл болоо бишүү. Заавал нэгиигээ аль муу муухай үгээр булж байх ямар хэрэгтэй вэ. Бид өөрсдөө ийм байж яаж төрөө түвшин байлгах вэ. Муухай Монгол зангаасаа салаагүй цагт жаргана гэж байхгүй дээ. Ай хөөрхий
Ажил амьдралын туршлагатайгаар нь төрийн өндөр сэнтийд түүхийн ухааны доктор, элчин сайд Ж.Чойнхорыг залмаар юм. Америкад элчин сууж байхдаа Монголын төлөө маш их юм хийсэн хүн. Ноён Трамптай үй зайгүй найз гэж байгаа. Мань эрээс 70 миллиард доллар салгачихаж өлхөн чадна.
ЭНэ Чойнхор олигарх бүлэглэлийн гар хөл болж яваа юм байна даа.ЕС болох хүн бол Хүрэлсүх, Аюурсайхан 2-ын нэг мөнөөс мөн.Энэ 2ын нэг нь намын дарга, нөгөө нь ЕС болбол МАН шинэчлэгдэнэ, Төр цэвэршинэ.Тэтгэврийн өвгөн чи иргэдийг яс үндсээр ялгахаа боль.
Ene ch yostoi jinhem Dulzen baina.Henii zahialgaar bichsen na todorhoi...
huurhii choinhor .. heden jil . ulsiin hurungu tsohij . delhiigeer hesch . uuriiguu . lag geed iilgochihson dagz . unuudur . uuriig ni olon jileer ayluulsaniih ni tuluu ingej duugrah ni . zvin hereg . gehdee . oroitjeee . .. luuhaanuudiin vndesiig ali hediin tasdaad ehelsen . . tegeheer choinhor . luuhaanuudiin vmhii bugsund . hushuugaa shaaj . mansuurdag . dagzaa . uurchluhgvi bol . hamt . tsagaan herem davagdan shidegdeh bii vii . !!!!!! .anhaaruulchihiiiii
Choinhor terbisgdagviig shutdeg geheer hen gedeg ni oilgomjtoi biz dee?.tebiigees doloon dor ochij bieen zasaarai daa.
Авилгачдыг бодвол Аюурсайхан нь дээр.