1-р хэсгийг энд дарж уншина уу?
Бид яах ёстой вэ?
Худалдаа, хөгжлийн банкны гүйцэтгэх захиралаар ажиллаж байсан А.Мөнхбат нэгэнтээ өгч байсан ярилцлагандаа банк, санхүүгийн шинэчлэл, менежментийн талаар сонирхолтой зүйл хэлсэн байсныг санаж байна. Тэрээр санхүүгийн тогтвортой, найдвартай, удаан хугацааны үр ашиг бүхий бодлого, төлөвлөгөөг авч хэрэгжүүлэхэд тухайн менежер, менежментийн багийн хэтийн төлөвлөгөө, сэтгэл чухал гээд, тухайлбал, ямар нэг банкыг ямар ч үнээр хамаагүй ашигтай ажиллуулах хүсэлтэй гол хөрөнгө оруулагч нь гүйцэтгэх удирдлагаа өөрчилж, богино хугацаанд ашиг дивидент өгч чадах чадалтай боловсон хүчнийг хайдаг.
Гэтэл баруунд энэ чиглэлээр мэргэшсэн боловсрол өндөртэй банкирууд эхэлж ажилд орохдоо хамгийн дээд тал нь 2-3 жилийн хугацаатай л гэрээ байгуулдаг. Тэгээд тэд энэ хугацаанд хуучин үндэсний банкирын хийж байсан урт хугацаанд ашигаа өгөх, судалгаа, эрсдэл, санхүү, өрсөлдөөний, маркетингийн иж бүрдэл судалгаа, санхүүжилтийг тооцон авч үзэлгүйгээр шууд л зардлын хэмнэлтийг хайр гамгүй хийж эхэлдэг. Энэ нь үр дүнгээ өгч дараагийн жил гэхэд л хөрөнгө оруулагч, хувьцаа эзэмшигчидэд ашигаа өгч эхэлдэг бөгөөд түүн шиг шилдэг менежер байхгүй гэдэгтээ бүгд санал нэгдсэн байдаг. Гэвч тэр шинэ банкир өөрийнхөө амжилтын оргил үедээ гэрээгээ сунгалгүй цуцалдаг. Харин дараа нь ирсэн захирал нөгөө алдартай банкирын урт хугацаанд тогтвортой ажиллах стратегийг бусниулсан лайг үүрч удалгүй банк нь ч дампуурч, хувь хүнийх нь салбарын карерь нь дуусдаг тухай ярьсан байдаг.
Энэ жишээ одоо манай улстөр, санхүүгийн салбарт нүүрлээд байгаа юм биш байгаа?
Монгол Улсын ядуурлын хамралтын хүрээг тодорхойлоход нийт хүн амын 36.1 хувь нь ядуу байгаа ба ядуурлын гүнзгийрэлтийн индекс 11.0 хувь, ядуурлын мэдрэмжийн индекс нь 4.7 хувь байна. Иймээс Монгол Улсын Засгийн газраас төсвийн зарцуулалт, улсын хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр, төсвийн хүрээ болон зээлжих стратегийг тодорхойлохдоо боломжит хувилбаруудыг ашигламаар байх юм. Өөрөөрхэлбэл, Өсөлтийг оношлох шинжилгээ нь ДНБ-ийн дээд зэргийн өсөлтийг хангах, эдийн засгийн боломж бололцоог чөлөөлөх, түүний хажуугаар өсөлтийг хангах бусад хүчин зүйлүүд болох экспортын бүтээгдэхүүний нэр төрлийг олшруулах зэрэг богино хугацаанд амжилт олохуйц бодлогын шинэчлэл хийх хэрэгтэйг тодорхойлох хэрэгтэй байна.
Өнөөгийн байдлаар судлаачдын тодорхойлсноор эдийн засгийг ороосон хүндрэлүүд нь:
Тээврийн өндөр хэт үрэлгэн зардал, ложистик, зохион байгуулалтын хүндрэлтэй ажиллагаа,
Тодорхой бус татварын орчин, тухайлбал, татварын өөрчлөлтүүд, гааль, худалдааны өөрчлөлт нь Монгол бизнес эрхлэх зардлыг гарцаагүй өсгөсөн. Татварын бааз хумигдмал хомс, улсын ТОП-100 татвар төлөгчид л улсын төсвийн орлогын 90 хувийг бүрдүүлдэг гаж тогтолцоо нь монголд аж ахуйн нэгжүүдийг албан бусаар бизнес эрхлэх буюу далд эдийн засагт түлэхчээд байна шүү дээ. Нөгөөтэйгүүр стратегийн ач холбогдол бүхий салбарын татварын дарамтын асуудал ойлгомжгүй хэвээр байна. Өөрөөр хэлбэл, гэнэтийн ашгийн 68 хувийн татвар нь зөвхөн өнөөдрийн уушгийг хараад зулгааж буй бэлэн бус хоол байлаа. Учир нь бидний тэр гэнэтийн ашгаас олсон хөрөнгө шууд л үрэгдээд алга боллоо. Ядаж тэр мөнгөөр ирээдүйд хэрэгтэй хөрөнгө оруулалтанд зарцуулагдалгүй дуусаж байна. Тухайлбал, хадгаламж зээлийн хоршоодын луйварчдын завшсан мөнгө, ямааны ямбаны мөнгө, гэнэт гэрлэсний мөнгө, хүүхдийн мөнгө, үдийн цай, хоолны мөнгө, одоо дампуурч магадгүй банкнуудын хадгаламжийн мөнгө гээд л дуусч байх шив дээ. Хөөрхийс... Үнэндээ бол тэр мөнгийг олж авахаас илүүтэйгээр макро эдийн засгийн ашигт цаг хугацааг ашиглаад зөв бодлого явуулсан бол эцсийн дүндээ Монгол Улс л хожих байлаа. Магадгүй бид хөгжлийн хувьд даруй 4 жилийн хугацааг алдаж хоцорсон гэж үзэж буй санаанууд ч үнэний ортой биз.
Түүхий ноолуурын экспортын татвар нь тухайн салбарт үйлдвэрлэл эрхлэгчид малчдаас чанараас нь үл хамааран адил хэмжээний үнэ санал болгох боломжийг олгосон бөгөөд энэ нь хятад руу сайн чанартай нь гарч, муу нь манай үйлдвэрлэгчдэд ноогдох болгож байгаа. Энэ нь саяхан л хятад руу экспортлоход Тайландын одос үхэрийн сүүл амьд үхрээс илүү маш их үнэд орж байсантай холбогдуулан тайландын тариачид хамаг үхрээ нядлаж дууссан үед нөгөө үхрийн сүүл сохор зоосны үнэгүй болж, харин тайланд улс цагаан будаагаа хятадаас маш өндөр үнээр импортлож авдаг болсон гэдэгтэй адил байна. Болж байна ч гэж дээ, болоод өнгөрсөн шүү. Нөгөө үхэр, адууны шир, хонины нэхий, ноосыг үнэтэйгээр хятадууд авч байсан цагт манай хэдэн үйлдвэрүүд хаалгаа барьсан, ажилчид нь ядуучуудын эгнээнд шилжиж, том утгаараа манайх хэрэглэгч улс болж хувирсан. Гэтэл одоо яалаа! Тэр зүйлс үнэтэй бил үү. Үгүй.
Хууль тогтоомж, эрх зүйн актуудын хоорондын уялдаа, зохицол байхгүй, тогтвортой бус буюу Эрх зүйн шинэтгэл үр дүнгүй, товчхондоо хийж чадахгүй байна. Зарим нэг эрдэмтэд, бизнесийн томчуудын хэлдэгээр эрх зүйн бодлого, зохицуулалтаар дэмжиж чадахгүй байж, бүр дордуулаад, боомилоод, шударга, зөв өрсөлдөөнт зах зээлийг булингартуулаад, авлигын хэлбэрийг нэмэхээ зогсоо гэдэг үнэн шүү. Мөн хөрш орнуудтайгаа хийх худалдаа болон ложистикийн зохицуулалтыг сайжруулах нь өсөлтийг хангахад нэн шаардлагатай. Дэд бүтэц дэх ухаалаг хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлж, хүнд үйлдвэржилтийн нийлүүлэлтийн сүлжээг өргөтгөхөд чиглэх шаардлагатай.
Төрийн ил тод ба хариуцлагтай байдал хангалтгүй байгаа нь тэгш бус байдлыг үүсгэх гаж тогтолцоо болж байна. Энэ нь албан бус үнэ буюу авилгалд 40 хувь өсгөсөн өртөг шингэж байгаа байж болзошгүй байна. Тухайлбал, салбараас нь хамаараад авилгалд 26, 15, 23 хувийн нэмэгдэл төлдөг гэх нь бий.
Шүүхийн гаж тогтолцоо: Монгол Улсын шүүхийн системээр бизнес эрхлэгчид хэрэг маргаанаа шийдүүлэхээр болоход асар их цаг хугацаа алддаг, нэхэмжлэгч, хариуцагч аль аль талууд хохирдог, шат шатны шүүхийн шийдвэрүүд өөр өөр гардаг, ойлгомжгүй тодорхойгүй, шийдвэрлэж дуусахад асар их цаг хугацаа зарцуулдаг, дуусдаггүй, нөлөөнд оромтгой гэх зэрэг нь монголд зөв бизнес эрхлэхэд ихээхэн саад тотгор болж байна. Үүнтэй бизнес эрхлэгчид санаа нийлнэ гэдэгт итгэж байна. Засах, залуурлах, системийнх нь хүрээнд бүрэн шинэчлэх хэрэгтэй байгаа. Учир нь улс орны эдийн засгийн болон хөгжлийн хурдасгуурт хууль, шүүхийн шинэчлэгдэхгүй удааширсан байдал шууд нөлөөлж, хойш чирээд байгаа гол шалтгаан нь шүү.
Хөрөнгийн эх үүсвэрийн өртөг нь сүүлийн 5 жилд буурч байснаа энэ жилээс эхлэн санхүүгийн зуучлалын салбарын хөгжлийн хоцрогдолоос шалтгаалан өндөр байна. Өөрөөрхэлбэл, манай компани, банкуудад хангалттай хөрөнгийн эх үүсвэр байхгүйтэй холбоотой. Учир нь манай банкны салбарт хадаглагдаж байгаа нийт хадгаламжийн 40 илүү хувь нь манай монголчуудын хадгаламж биш, хаа нэгтэйгээс орж ирсэн эх сурвалж тодорхойгүй том мөнгө байгаа гэдэг. Үндсэндээ манай банкны салбарт иргэдийн 1.2 триллон төгрөг хадагладдаг.
Манай улсын саяхнаас нэрвэгдээд байгаа Голланд өвчнийг эрт оношлон, тэмцэх стратегийг боловсруулж хэрэгжүүлэх зэрэг юм.
Эдгээр ороосон хүндрэлүүдийг бууруулахад аж ахуйн нэгжүүд шинэ бүтээгдэхүүн боловсруулах, шинэ зах зээлд гарах боломжийг олгох болон өртөг нь нэмсэн бүтээгдэхүүн бий болгох зэрэг хүлээгдэж буй үр дүнг авчирна.
Гарц юу байж болох вэ?
Нэг сонин зүйлийг хөндлөнгөөс ажиглахад дэлхийн 2-р дугаар дайн нь хүн төрлөхтөний түүхэн дэх анх удаагийн аварга том механикжуулсан дайн болсон. Тэр үед Гитлерийн Герман ч тэр, дайны эхэнд бут цохигдсон ЗХУ ч тэр асар богино хугацаанд зэвсэглэлийн аж үйлдвэрээ нүүлгэн шилжүүлж, шатахууныхаа хэрэгцээг хангах нефть нэрэх үйлдвэрүүдийг маш хурдан байгуулж хэрэгцээгээ хангаж байсан байдаг.
Гэтэл Монгол Улс нефть бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, шатахуунаа өөрсдөө үйлдвэрлэдэг болох тухай ярьсаар бараг жар шахам жилийг үдэж байна. Энэ их хугацаанд ганц ч гэсэн ийм үйлдвэр барих байтугай, төрөлжсөн лабортори ч байгаагүй. Нэг хоёр жилийн өмнө хэсэг залуус Дарханд нефть нэрэх жижиг үйлдвэр барьж байгаа, Тамсагаас гарч буй түүхий нефтиэс хэсгийг туршилтанд илүүчлээч хэмээн Ерөнхий сайдаасаа гуйж байснаас өөр оролдого ч байсныг мэдэхгүй юм.
Тэгэхээр энэ нефть боловсруулах үйлдвэрийг барихад тийм хэцүү, технологийн болоод санхүүгийн хувьд боломжгүй асуудал уу гэхээр тийм биш юм шиг байгаа юм. Бага оворын үйлдвэр байгуулахад дунджаар тооцоход 10 гаран сая ам.долларын өртөгтэй гэдэг. Гэтэл манай улс чинь ямаанууддаа 30 гаруй тэрбумыг бусад дөрвөн хошуу малаа нүд үзүүрлэн байж өгч чадсан улс.
Энэ шударга бус байдалд нь гомдсон зарим нэг хонь, үхэрүүд Үндсэн хуулийн цэцэд гомдол гаргах сураг ч чих дэлсэж байсан. Үүнээс харахад манай улс санхүүгийн хувьд боломжтой, харин л технологийн хувьд дэлхийн хоёрдугаар дайны өмнөх үеэс хоцрогдсон байгаа болж таарч байна. Нөгөөтэйгүүр хардах эрхээ эдлээд хэлэхэд манай улсын үе үеийн зарим бодлого тодорхойлогчид, хэрэгжүүлэгч эрхэмүүд хэний бодлогоор ажиллаад байсан, байгаа нь бэ? гэж хардахад хүргэж байдаг. Мэдээж энэ нь улс төрийн агуулгатай гэхээсээ бус, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрхийн асуудал боловч бас бодолцох хэрэгтэй байх аа...
Иймээс энэ хүндрэлтэй байдлыг шийдэх гарц бол:
Эдийн засгийн хүрээнд:
Хөрөнгө оруулалтын зөв орчинг бүрдүүлэх, шударга бус өрсөлдөөний эсрэг шийдвэртэй тэмцэх, уул уурхайн салбарын гэнэтийн ашгийн татварын асуудлыг цэгцлэх, тухайн салбарын зөв зохицуулалт, бодлогыг авч хэрэгжүүлэх нь цаашдын үр ашиг, үр дүн, үр дагавар шалтгаална.
Төрийн үйл ажиллгаан дахь хөрөнгө оруулалтын хэрэгцээг зөв зохицуулах. Өөрөөрхэлбэл, төсвийн хөрөнгөөр бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах үйл ажиллагааг зөв хийх, хатуу хянах шаардлагатай. Энэ нь улсын төсвийн болон цаашилбал ДНБ-ний их том орон зайг эзэлдэг атлаа үр дагавар, үр ашиг, нэмүү өртөгийг бүтээх талаасаа ямар байгааг бодолцох.
Хүний нөөцийн бодлого, тэдний ур чадварыг ашиглах хэрэгтэй.
Товчхондоо Засгийн газрын хяналтаас гадуур болон Засгийн газрын алдаанаас хамаарч эрсэлүүд гарч байна. Мөн гаднаас дотгош чиглэсэн эрсдэлүүд нь Монгол Улсын эдийн засаг байгалийн баялагаас ихээхэн хамааралтай байгаа, ялангуяа бараа бүтээгдэхүүний үнийн мөчлөг зэргээс үүдэлтэй гадаад худалдааны алдагдал, болон хөдөө аж ахуйн салбарт нөлөөлж буй экологийн тэнцвэрээс хамааралтай. Түүнчлэн эрсдэл нь төсвийн тогтворгүй байдал ба төсвийн хөрөнгийн популист зарцуулалт, алт, зэс зэрэг ашигт малтмалыг ашиглах эрмэлзэл төрснөөс үүдсэн үндэсний үйлдвэрлэлийн уналт, голланд өвчнөөс сэргийлэх, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах, засаглалын сул дорой хэлбэрийг засамжлах шаардлагатай байна.
Зохицуулалтын алдаанаас үүдэн хөгжилд зогсонги байдал, үр дүнгүйдэл үүсэж буй үзэгдэл Монголын эдийн засагт харагдаж байна.
Зохицуулалтын эдгээр сул талууд нь дараах чиглэлээс үүдэлтэй:
Монголын хөршүүдтэйгээ хийх худалдаа, ложистик зохион байгуулалтын асуудлууд,
Хууль тогтоомж, норматив актууд тогтвортой бус, ойлгомжгүй,
Салбар болгон хөгжлийн стратеги байхгүй,
Байгалийн нөөцийн удирдлага, доройтолыг бууруулах бодлого хэрэгжүүлдэггүй явдал гэж тооцож болох болов уу.
Улс төрийн хүрээнд:
Иймд хөгжлийн асуудлыг одоогийн тогтолцооны трансформацийн асуудалтай уялдуулж үзэл баримтлал, бодлого боловсруулж, уян хатан шуурхай хэрэгжүүлэх, шилжилтийн үеийн элдэв зарцуулалтыг хурдан дуусгаж, цэглэхийн чухалыг онцлон тэмдэглэмээр байна. Тэгэхдээ энэ шилжилт хэр өгөөжтэйг дараах шалгуураар шалгадагыг санахад илүүдэхгүй биз ээ.
цаг хугацааны хүчин зүйлс
зардлын хүчин зүйлс
хүлээн зөвшөөрөх байдал – акцептаци
практик чадвар эдгээр болно.
Санжаагийн Баярыг юу хүлээж байна вэ?
Тэртээ ерээд оны сүүл үед Үндсэн хуулийн цэцийн дарга Г.Совд багш: “Цэцийн дээр хөх тэнгэр л бий” гэж алдарт үгээн хэлж байхад андуураагүй бол одоогийн цэцийн дарга Ж.Бямбадорж гуай бил үү, хэн нэг нөлөөтэй эрхэм “Цэцийн гишүүдийн дээр малгай бий” гэж хариу барьж байсан санагдана. Энэ агуулгаараа эрхэм Ерөнхий сайд маань цэргийн салбарын чадалтай стратегичээр ажиллаж, нэгэн цагт Стратегийн судалгааны хүрээлэнг толгойлж байсныг санахад илүүдэхгүй биз ээ. Энэ утгаараа ч цөөнхийн болоод эрх баригч, хамтрагч гэх нөхцөл байдалтай намыг болон гурван удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгуулийг удирдан зохион байгуулж, ялуулсан нь хэр сайн стратегич болохыг нотлож байдаг. Нөгөөтэйгүүр энэ эрхэмийн чадал чансааг мэддэг, мэдэрсэн хүмүүс яагаад ч юм дөлөөд байдаг юм болов уу гэж хөндлөнгөөс ажиглагдах нь бий. Гэхдээ тэдгээр нь айсандаа бус нийгмийн хэт хүлээлт тодорхойгүй үр дагавар дагуулахаас болгоомжилдог байж болох юм. Энэ нь нийгэм энэ хүнээс хэт их зүйл хүсэн хүлээдгийг хэлж байна л даа. Энэ үүднээс нь саяхан төрлөх намынх нь, урьд манай хийгүй ерөнхийлөгчийн имиж хувь хүнээс нь шалтгаалсан уу, эсхүл энэ стратегичээс шалтгаалсан уу гэдэг гаргалгаа ч байж болох.
Үнэн чанартаа энэ цаг хугацаанд Монгол Улс тусгаар тогтнол, хөгжил цэцэглэлтийн эсэх маш эгзэгтэй, 1900 оны үеийнх шиг тун ээдрээтэй үед ирээд байгаа. Энэ 5 жилд. Энэ үүднээсээ ч бас бус элдэв шалтгаануудыг тооцолгүй орхиод хэлэхэд хамтарсан засгийн газрын байгуулсан нь магадгүй монгол түмний хувь тохиолын шаардлага ч байж магад. Гэхдээ нөхцөл байдлыг хэт хөнгөнөөр тооцон магадлал дэвшүүлж байгааг ч үгүйсгэхгүй. Өөрөөр хэлбэл, манай улс хоёр хөршийн нөлөөний алинд нь орох вэ гэдэг цаг хугацааны маш эгзэгтэй үед хүрч ирчээд байна. Тухайлбал ОХУ аль 90-ээд оноос манайд хандах хандлага бодлогоо сулруулж, дорнын бодлогод Монгол төдийлөн ашиглагдах асуудал хөндийрсөн цаг хугацааны ашигтай боломжийг үндсэндээ бид алдсан. Одоогоор төрийн тэргүүнээсээ эхлээд Москва маш их шуналтайгаар хамаг анхаарлаа манайд хандуулаад эхэлчлээ гэж зарим том стратегичид дүгнэх нь бий. Ийм байхад бидний хэдэн монгол яах юм бэ? Хэн монголыг захирах нь тэдний л хүсэл зоригийн асуудал болох боломж бүрдэж болох юм гэдэг. Мөн Бусад улсын дэмжлэгтэнгүүд газар авахгүй, одоо бүгд орос хэлээ эргээд сурцгаа гэх нь холгүй байж магад.
Иймээс энэ хоёр гүрний хүчний тэнцвэрийг хэрхэн барьж байх вэ гэдгийг мэдэх, хэрэгжүүлэх, хөгжил дэвшилд замнах замыг нээх чадвартан монгол төрд одоо цаг хугацаанд байгаа гэдэгт итгэхэд тун хэцүүхэн гэцгээж байна. Гэхдээ монголын заяа байна даа. Энэ алхамыг хэрэгжүүлж чадах үйлстэн энэ эрхэм ерөнхий сайд маань мөн байгаасай.
2008 оны арванхоёрдугаар сарын 24
Ийнхүү 5 жилийн өмнө бичиж байжээ. Мэдээж энэ нь С.Баяр гэх хувь хүний тухай бичээгүй улс орны хөгжил дэвшлийн талаарх өөрийнхөө бодож явдаг асуудлыг олны анхааралд хүргэх үүднээс уг хүний нэрийг ашигласан төдий.... Гэвч эргээд харахад С.Баяр бол зүгээр л байдаг новш байж.... түүхийн чухал үед ачаалал даах чадвартан байсангүй ээ.
2013 оны гуравдугаар сарын 18
Ш.Үнэнтөгс
Сэтгэгдэл0
Хуучны үгэнд бутачийн хүүхдийг төрд бүү ойртуул гэж байдаг. Гэтэл С.Баяр гэгчийг төрд гаргаснаар бүх гай түйтгэрийг дуудсан. С.Баярыг цаазлаж байж бүх алдааг засна.
Бутач хүүхдүүд, элдэв үндэстний эрлийз хурлийзууд, дээр нь бага ястан хазгай хэлтэнгүүдийг Монголын төрд хэзээ ч бүү ойртуул.
С.Баярын ЗГ-ын үед байгуулагдсан Оюутолгойн гэрээ бүх үзүүлэлтээрээ хэд дахин муудлаа. ХО 2,5 байснаа 7,5 болж 3дахин өсөв,нөөц ашигласны төлбөр 10% байснаа 2,5 болж 4 дахин унав, 30жилийн дараа ашиг авах байснаа 100жил болж 3,3 дахин өсөв,татвар бараг авахаа болив төлөөгүй байсан130сая долларыг 30болгож хасаад одоо бүр авахаа больж байх шиг байна. Ордыг ашиглаад дуусахад МУ дааж давшгүй өртэй болсон байх бололтой. Бат-Эрдэнэ аврага, Ганбаатар 2-оос бусад нь бүлэх залгисан мэт чимээгүй боллоо. Эх оронч дүр эсгэн С.Баярыг үзэн ядаад байсан хүмүүсийн далд санаа одоол ойлгогдож байх шиг байна. С.Баяр нарын байгуулсан гэрээ тийм сайн биш ч гэсэн бас тэгтлээ эх орноосоо урвагчийн гэрээ биш байсан бололтой.
С.Баяр бол маш ухаалаг өндөр боловсролтой хүчирхэг бие хүн. С.Баяраас өөр ер.сайдын суудлаа өөрөө өгчихдөг, УИХ-ын гишүүнээс өөрөө татгалзчихдаг хэн байнаа. С.Баяр ерөнхий сайдын албаа өгөхдөө Монголчууддаа “ Эвдэрч хазайдаггүй, эвийн бат суурьтай үлдэх нь Монгол төрийн бат оршихын үндэс” гэж захиж хэлсэн билээ. Харамсалтай нь Монголчуудыг эв нэгдэлд оруулах гэсэн энэ ажиллагаа нь манай зарим эх оронч сэтгэлгүй бэртэгчин сэтгэлгээтэй, гадаадынханы гар хөл болсон олон хүнд таалагдаагүйгээр үл барам С.Баярыг үзэн ядаж ХЗГ-т нь МАНАН нэр өгч,өвчнөө эмчлүүлэхээр явсныг нь гадаадад зугатсан цагаачилсан г.м. янз бүрээр гоочилж эхэлсэн, одооч үргэлжилсээр байна. Монголчуудыг мөнхийн гүйланчлалаас гаргахын тулд Оюу толгой, таван толгойг эргэлтэнд оруулах улс төрийн зоримог шийдвэр гаргасан нь үнэн,гэрээнд алдаа байхыг үгүйсгэхгүй, гэхдээ түүнийг зас залруулж боловсронгуй болгож болно. Атрын аяныг амжилттай зохион байгуулсан , үндэсний хүнсний аюулгүй байдлыг үндсэнд нь хангасан,өндөр технологийн бодлого гээд богино хугацаанд амжуулсан олон олон ажлууд,түүний улс орныхоо төлөө хийж бүтээснийг түүх цаг хугацаа үнэн мөнөөр нь дүгнэх цаг ирнэ. Харин төрийн хамгийн өндөр сэнтийд урт удаан хугацаагаар сууж байгаа болон сууцгааж байх үедээ өөрсдөө хийж бүтээж чадаагүй буюу хийхийгч хүсээгүй жинхэнэ авилгачид, албан тушаалын донтонгууд, атаа жөтөөний туламнууд, хонзогногсод,ашиг хонжоо хайгсад,бэртэгчид,долигногчид, амиа хоохойолгсод бүгд нийлээд ч түүнийг гүжирдэн гутааж, орон зайг бөглөж чадахгүй. “Сайн хүний үйлийг муулж яахан бархав. Сайр шандын усыг шавхаж яахан барахав.” Д.Данзанравжаа.
С.Баярыг гутаах гүтгэлэг маш хүчтэй явах боллоо.Энэ нь 5толгой,Оюутолгойн шиэнчилсэн грээтэй холбоотой асуудлаас ард иргэдийг хөндийрүүлэх гэсэн одоогийн эрх баригчдын үйлдэлч байж болох юм.1.Аль 20гаруй жилиййн өмнө салсан эхнэр нь 2007 онд худалдан авсан байрыг 2009онд болсон Оюутолгойн гэрээтэй холбосон байна.2.Гэрэлтуяа,Нандин нар байр худалдан авах, эргүүлж зарах бизнесийг 3удаа хийж,онохдоо онож алдахдаа алдаж яваа манай улсын нэг л иргэд юм байна.Гэтэл үүнийг 7байртай болгон гүтгэж хүмүүсийн тархи угаах оролдлого хийсэн байна.37онд ч хүнийг хэрэгт татахдаа урьд нь ханилж байсан хүний өв хөрөнгийг ингэж нарийвчлан бүртгэж гэмт хэргийн хамсаатан болгож байгаагүй. Энэ нүсэр зохион байгуулалттай ажиллагаааны цаана том улс төр буюу 16-17оны сонгууль нуугдаж байж ч болно.Хамгийн аюултай нь "Ал,устга,цаазла" гэсэн сүрдүүлгүүд маш олон байгаа нь захиалагтай нийтлэл, сэтгэгдлүүд болохыг харуулж байна.
БАДАРЧИН БАЯРЛАХ БОЛООГҮЙ.ХЭТ НЭГ ТАЛЫГ БАРЬЖ БАЯРЫГ БУРУУТГААД ЯАХАВ.ЭЛБЭГЭЭ БАЯР БАЯРЦОГТ РУУ ОРОС ЭЗЭНТЭЙ НОХДУУД Л ДАЙРААД БАЙНА.
Дэмий зүйл уншиж цаг алдлаа. Хайран цаг.
Яг үнэн, санал нэг байна,яасан ч нуршуу юм.
said bolohod ni mongolchuud bugdeeree za ene hun mongolchuudiig saihan uud tatahna gej (99% ni) huleej bsan um shuu. mongolchuud heden jil huleesniig medeh uu. 2 secund zarchuulagchaa. bayartaigaa ochij ter housandaa amidar. tertei tergui holboonii murduh tovchoo (FBI), ene hergiig chini shalgaad eheltsen gedgiig bardam helii dee. muuuhai ugeer chamaig helmergui bna. gehdeel chi yamar uchraas bayariig umuurch bna gedeg chini bas notstoi. mongolchuuddaa hairtai bl baa.
Яааран иуулах хэрэггүй байх гардан гэрээ хийсан хүмүүс нь Баярын толгойг бас сайн угаасан байж болох..
Унэнтегсее еер ажил олж хий
Yuch oilgosongyu teneg setgyylch
Би 2007-10-р сард Н .Энхбаяртай уулзахдаа С.Баярыг намын дарга улмаар крөнхий сайд болгож болохгүй 1-рт монголын төрд гөй тарихаас гавьяа байгуулахгүй 2-рт таныг хэнч биш болгоно гэж хэлэхэд би түүнтэй тохирчихсон намын дарга болгоно М.Энхболдыг огцруулна аа гэж бөйж билээ
Багабаньд шиг еронхиилогч ахин гарах боловуу гэнуу. Яасан бялдууч, сохор хулгайч вэ. Хамгиин бутээл муутай, яс хаясан, улсаа биш хурээллээ бодсон, намаа ториин дээр тавьсан , авгайдаа сугадуулж гадаадаар тэнэсэн, хясгар, энд тэндэхиин зуйр цэцэн угиин ном хуулж цээжилж цэцэрхсэн хунд сурталтан л байсаншдээ
Д.Ганболдыг 7 удаа буцааснаас болж Ардчилсан Холбоо ч бут үсэрсэн, С.Зориг ч алуулсан.20 дугаар тогтоолоос болж буцаасан юм биш, харин Отгонбаярыг Эрдэнэтийн даргаар дахиж томилохоос татгалзсан учир Д.Ганболд 7 удаа буцаагдсан болно.
Aldaagaa uhamsarlaj uuniig bichigch hultsel bichijee.
СҮҮЛЧИЙН ШЁГУН ШИГ БОЛООСОЙ ГЭЖ БОДОЖ БИЧТЭЛ ЗАМЫН ДУНДААС ХЭДЭН ЯНЧААН ЦОХИОД, НАМЫНХАА БАЙР ШАТААЛГААД, 5 ЗАЛУУ ЦААШ ХАРУУЛААД, АНУ-Д ХЭДЭН БАЙРТАЙ БОЛООД 2 ЖИЛИЙН ДАРАА ЗУЛБАН ЗУГАТАЖЭЭ. ГЭСЭН САНАА БАЙНА ДАА. ТУХАЙН ҮЕДЭЭ ДАЛБИЙТЛАА ДОЛИГНОЖ БИЧЭЭД БАЙХГҮЙ БОЛОНГУУТ ЭРГЭЭД НУЛИМСАН НЭЭХ УРТ ЯНШАА НИЙТЛЭЛ ЦАГАА ГАРЗДАЖ УНШЛАА ЧЁРТ ВОЗМИ
энэ хүнийг алж байж л санаа амрана.энэ нохой цустай ч алдаг цусгүй ч алдаг.монголын хөрөнгийг янхануудад хайр найргүй тараагч нохой .нохой нохойн үзхлээр үхэх ёстой.
Ikh khaan baisan bol busdad ni surgamj bolog geed tsaazlakh bailaa.
Ikh khaan baisan bol "Busdad ni surgamj bolog." geed tsaazlakh bailaa.
С.Баярыг галзуу нохой шиг тааралдсан газар нь устгах ёстой. Нохой шиг амьтантай нохой шиг харьцах ёстой гэдэгтэй санал нэг байна. Нэг муу янхан, луйварчин улс орныг басамжилж байгаа бол шанг нь хатуу өгөх нь шудрага ёсонд нийцнэ.
С.Баяр нарын байгуулсан Оюутолгойн гэрээ хамгийн гайгүй нь байсан бололтой. Алтанхуяг, Сайханбилигийн ЗГ аль аль нь 5толгой,Оюутолгойн гэрээний бүх үзүүлэлтийг хэд дахин муутгаж жинхэнэ утгаараа Хятад,Канад 2-т бэлэглэж орхилоо. Хөрөнгө оруулалт нь 2-З дахин нэмэгдээ, энэ чинь монголын тал ашиг хүртэх хугацаа 30 жил байсан бол 100 жил дөхнө гэсэн үг.Нөөц ашигласны төлөө МУ-д төлөх татвар 10% байсан бол 2,5% болголоо, өөрөөр алтныхаа үнэлгээг 4 дахин бууруулж Рио Тентод өгч байна гэсэн үг. Татварын зөрүү 130 сая доллар авах ёстой байснаа 30 сая болголоо.Одоо эвлэрлийн гэрээ нэрээр 30саяач авахгүй болж байна. Тэгсэн хирнээ С.Баярыг үзэн ядаж муулаад Алтанхуяг,Сайханбилиг, өл халзан луухаан Да.Ганболд нарыгаа өмөөрөөд бүр магтан дуулаад байдаг хүмүүс хэнийг төлөөлсөн хэний хэн бэ?Зүгээр л С.баяр гэж хүмүүсийн анхаарлыг татаж байгаад араар нь 2 толгойгоо эд бад хийж авах гэж байгаа зохион байгуулалттайй нийтлэл,комент 2 яваад байх шиг байна шүү,МОНГОЛЧУУДАА.
Эх орноосоо уравсан үзэл баримтлалаасаа ухарсан ийм хүнийг "Арслан баатарын түүх хүлээж байна
С.Баярыг амиа хорлохыг найз Долгион, Р.Болд, Ганболд нар нь санал болгох ёстой юм даа. Эх орноо худалдсан новшийн найз байснаа цайруулахын тулд толгойг нь авчирбал өөрсдөө гэмээс цагаадана.
С.Баярыг гутаах гүтгэлэг маш хүчтэй явах боллоо.Энэ нь 5толгой,Оюутолгойн шиэнчилсэн грээтэй холбоотой асуудлаас ард иргэдийг хөндийрүүлэх гэсэн одоогийн эрх баригчдын үйлдэлч байж болох юм.1.Аль 20гаруй жилиййн өмнө салсан эхнэр нь 2007 онд худалдан авсан байрыг 2009онд болсон Оюутолгойн гэрээтэй холбосон байна.2.Гэрэлтуяа,Нандин нар байр худалдан авах, эргүүлж зарах бизнесийг 3удаа хийж,онохдоо онож алдахдаа алдаж яваа манай улсын нэг л иргэд юм байна.Гэтэл үүнийг 7байртай болгон гүтгэж хүмүүсийн тархи угаах оролдлого хийсэн байна.37онд ч хүнийг хэрэгт татахдаа урьд нь ханилж байсан хүний өв хөрөнгийг ингэж нарийвчлан бүртгэж гэмт хэргийн хамсаатан болгож байгаагүй. Энэ нүсэр зохион байгуулалттай ажиллагаааны цаана том улс төр буюу 16-17оны сонгууль нуугдаж байж ч болно.Хамгийн аюултай нь "Ал,устга,цаазла" гэсэн сүрдүүлгүүд маш олон байгаа нь захиалагтай нийтлэл, сэтгэгдлүүд болохыг харуулж байна.
Gutgeegui ee googlees harlaa! Surduuleegui ee ! Arga ydaad l hashgiraa biz dee! Ydarsan ardtumen chin
Bayariin tolgoinii xagasd ni xurexgui baij demii chalchix ta nar bolitsgoo! xund tustai xodolmor erxeltsgee!
Unendee tor zasag udirdaj bgaa humuus 5 angiin huuhduudees uhaangui l yum hiideg shuu dee!
Энэ хан ийм урт учит утгань ойлгогдохгуй юм нуршиж бичиж яааж ч мачийгаад одоо Баярыг цайруулж нэр алдарыгнь аварах гэж оролдоод её бутэхгуй цаасан байшин нурчихсан гэдгийг ойлгохгуй яваа мунхаг нэгэн гэдгийг бататгаад байгаа санагдлаа!Оноодор Баярт ухлээс оор зам байхгуй!Нэг бол оороо амиа хоролж овоо аавын хуу болж харагдана,нэг более туунийг хороож илуу дутуу хумуусийг араасаа чирэгдуулэхгуй арга замыг хайна!Яажч бодсон ОТ авилга огсон баячуудл Баярыг илуу дутуу юм ярихааснь омно Монголын хуулиас туруулж цаашнь харуулах биз!
ЭЛБЭГДОРЖ БАЯРЫГ ХАМГААЛЖ БАЙГАА. ЭНЭ НЬ ҮНЭНДЭЭ БОЛ ЭЛБЭГДОРЖ ѲѲРИЙГѲѲ ХАМГААЛЖ БАЙГАА ХЭРЭГ. ЯАГААД ГЭВЭЛ ЭЛБЭГДОРЖ, БАЯР, БАЯРЦОГТ, СҮ.БАТБОЛД НАР БҮГД ХАМ ХЭРЭГТЭНҮҮД. ТИЙМЭЭС ЭНЭ ТѲР БАЙГАА ҮЕД БАЯРЫГ ШИЙТГЭЖ, ШУДРАГА ЁСЫГ ТОГТООНО ГЭЖ БИТГИЙ ГОРЬД. НААДУУЛ ЧИНЬ БҮГД АВИЛГАЛЫН МѲНГѲѲР БѲѲСТСѲН, АВИЛГАЛЫНХАА ТОРОНД НЭХЭГДСЭН, ѲѲРСДѲѲ Ч ТҮҮНИЙГЭЭ НЭХЭЛЦДЭГ НОВШНУУД! ЦОРЫН ГАНЦ ЗАМ ОДОО З.ЭНХБОЛДЫГ ДЭМЖИЖ, ТАВАН ТОЛГОЙГ ХЭЛЭЛЦЭХ ҮЕЭЭР ЭНХБОЛД БОЛОН ТҮҮНИЙ ТАЛЫН ХҮМҮҮСИЙГ ДЭМЖИЖ ПАРЛАМЕНТТАЙГАА ХАМТРАН ХУВЬСГАЛ ХИЙХ! ЭНЭ ЗАСГИЙН ГАЗРЫГ ОГЦРУУЛАХ, УЛМААР ЭЛБЭГДОРЖИЙГ ОГЦРУУЛЖ ЭЛБЭГДОРЖ, БАЯР, БАЯРЦОГТ, СҮ.БАТБОЛД БОЛОН ТЭДНИЙ АВИЛГАЧДЫГ ХАРИУЦЛАГАД ТАТАХ. ИНГЭЖ БАЙЖ Л МОНГОЛ АВИЛГАЛЫН ТОРНООС САЛАХ, РИО ТИНТО БОЛОН БУСАД ГАДНЫХНЫ ГАРААС МУЛТРАХ БОЛНО. ҮГҮЙ БОЛ МОНГОЛД ИРЭЭДҮЙ БАЙХГҮЙ!!!
Элбэгдорж чинь аль эрт дайсны талд орчихсон байсан юм уу. Сая түймэртэй газраар явсан биш бүр их түймэр гарч Эрээн багийн төвд түймэр орж ирсэн. Гай хог юм аа.
Myy xeluuldeg Enxbayr yag unen ug xelsen baidag Bayr xumuustei niilj Oyutolgoi ,Tavan tolgoigoos mongo idsen gej ,xudlaa yum bol Bayr chi ireed naad ner xundee sergeegeej shuuxdee ch dee chadaxgui dee shivshig
novshoo chi bichsen yum taviach dee
Bayar guaigaas mash tom zuiliig huleej baisan , Uneheer ch tom shiidveruud gargasan. uuniig hen ch uguisgej chadahgui , Huuli hyanaltaar. batlaagui yumiig sensaats bolgoh hereggui
Новш
Lalariin hosnogo n ergesen bandiig haa taarsan gazar n alnaa
Ohintoigoo chatsuu ehnertei novsh ohinoo shaasnaas yalgaa yu bainaa buzariin sanjiin bayar
Ineemsegleliin ganbold gej gemgyi tsaraitai hulgaich bn.aav ni Chuluun gej bal dargyn yed moskvad nah yamny toloologch nereer baahan hulgai hiisen.odoo ganbold ni neg ih mongotei gar.neg oims zarj yzeegyi ter mongo haanaas oloo ve.ye yeeree hulgai hiij bn sh te
saikhan seheeten tsaraini ard nuugdsan hulgaich, luivarchid. huduunih ni bur ene hedees ch doloon dor amitad. ulsgulun hooson ussun hun ulun hovfog baidag ni unen uym daa huurhii.
Баярын хажууд хэн ч биш тархины тураалтангууд энд элдэвийг бичих юм хүн алах юм ярьж байгаа хүнэнцэр бол ойлгомжтой хэн бэ гэдэг нь
Энэ дэлхийд олон удирдагчид байсан бугдээрээ л эх орондоо ард тумэндээ сайн сайхан юм хийж хийх гэж явдаг гэж бид боддог билээ! Гэтэл унэн хэрэгтээ хэзээ ч тийм сэтгэлээр ард тумнээ гэж бодож байсан удирдагч нар маш цоохон богоод туунийхээ толоо алуулж байсан тохйолдол олон байсныг туух нотолдог! Тэгэхээр бид улстор бидний толоо байдаг гэдэг гэнэн мороодлоо авч хаях нь зов байж магадгуй! Тэд оорсдоо яаж хоронгоо арвижуулах уу? Гэж бодож нойр хоолгуй гуйж байгаа! Баяр ч гэсэн яалаа гэж биднийг бодохов дээ!Харин ч энэ хэртэй орхисоныг их юм гэж бод! Одоогийн энэ нохдууд харин юу ч хийж магадгуй болчихоод байна!!!
zaluuchuud mini iimerhuu ugur umhii hugshin nohodiig uchiggui ustgah chadal zorig baih l estoidoo.Bid mun ch ih doromjluulj edgeer heden hulgaich nariin tuluu ajillah umdaa.Uul us maani ch suidej duuslaa.
С.Баярыг 2017онд ерөнхийлэгчид дэвшээд гараад ирэх бий гэхээс үхтэлээ айцгааж бн даа
Ene allaga hiih geed bgaa humuusiig shalgaach . yu medej hutsastgaagaad bgaa yum bol oo ?????? Bayariig alahiig husdeg gants 2 hun bh yum , . S.BAYAR chadaltai mundag uls turch , strategich gedeg ni unen bololtoi . zarim humuus yasan ih aij bnaa ,,,,, bushuuhan l tsaash haruulahiig huseed bh yum . BAYAR S. ZORIG 2- s aidag humuus ih bnaa ??????????
С.Баярыг бүх нийтээрээ алах тухай ярьцгааж байна.С.Баярыг толгойгоо тавина гэж хэлсэнийх нь төлөө цаазлах тухай бүх нийтийн санал асуулгыг явуулаад үр дүнг нь гаргаад тэгээд алах эсэхээ шийдье.хүн алахад хүндэтгэх шалтгаан хэрэгтэй.