Өөрийнхөө тэргүүлсэн Засгийн газрыг “Шийдлийн” хэмээн тодотгож буй Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг хэтийдсэн шийдвэр хэтэрхий олныг гаргаад эхэллээ. Сөхөрч унасан эдийн засгийг сайжруулж, ядарч туйлдсан ард олноо жаргаах тухай үлгэрээ тэрбээр баахан хэмнэх, хасах, танах тухай амлалтаар эхэлсэн.
Зүдэрсэн эх орондоо тус болохын төлөө зүүсгэл чимгээ хандивла маягийн шоуны уриалга гаргаад зогсоогүй халамжийг хумих нэрээр олон айлын амьжиргааг залгуулж асан мөнгийг хэмнэхээр зүтгэв. Сүүлдээ бүр улс орны нүүр царай, хөгжил дэвшлийн илэрхийлэл болж байх учиртай шинжлэх ухааны салбараар тоглохоор шийджээ.
Тэрбээр УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд хийсэн мэдээлэлдээ ойрын үед хийж хэрэгжүүлэх ажлынхаа талаар дэлгэрэнгүй ярьсан. Ингэхдээ ирэх онд улсын төсвийн орлого нэг их наядаар буурч буй тул зарлагаа мөн тэр хэмжээгээр танахаас аргагүй гэхдээ чухам хаанаас ямар арга замаар энэ мөнгийг танахаа ч дуулгасан. Тэдгээр хэмнэлт, таналтын шуурганд Монголын шинжлэх ухааны салбарыг оруулж буйгаа ч нуугаагүй.
Өөрөөр хэлбэл, “Тоо томшгүй олон эрдэм шинжилгээний хүрээлэнгүүдийг нэгтгэн зохион байгуулах, тэдгээрийг их сургуулиудтай холбох, харьяалалд нь шилжүүлэх ажлыг хийнэ” хэмээн тов тодорхой хэлж орхисон нь өнөөдөр биеллээ олж буй аж. Бүр тодорхой хэлбэл, эрхэм Ерөнхий сайд шинжлэх ухааны салбарын үндэсний хүрээлэнгүүдийг их сургуультай нэгтгэх ажлаа нэн яаралтай хийхээр зориг шулуудсан байна.
Аль хүрээлэнг хааш нь аваачиж юутай нийлүүлэх вэ гэдгээ ч шийдчихсэн гэнэ. Цаасан дээр буусан төлөвлөгөө тун удахгүй Засгийн газрын хуралдаанаар орж албажаад шуудхан хэрэгжээд эхэлнэ гэсэн үг юм байна.
Уг нь манай улс Шинжлэх ухааны салбарт төрөөс баримтлах бодлоготой, Шинжлэх ухааны академи гэж байгууллага нь ч өөрийн гэсэн хуультай. Үүгээрээ шинжлэх ухааны салбарыг хэрхэн яаж хөгжүүлэх вэ гэдэг бодлогоо тодорхойлчихсон байдаг юм. Харамсалтай нь хэмнэх, танах, хасах, тэвчих гэсэн хэдхэн үгийг тоть адил давтах шинэ Ерөнхий сайд маань шинжлэх ухаанаас хэмнэлт хийхээр шийдсэнд л хамаг парадокс явж байна.
Засгийн газраас Шинжлэх ухааны үндэсний хэмжээний судалгааны бүх хүрээлэнг татан буулгаж их сургуулиудтай нийлүүлж нэгтгэх нь нэгэнт тодорхой болжээ. Ингэснээр Монгол Улсад шинжлэх ухааны бие даасан хүрээлэн байхгүй болно гэсэн үг. Шинжлэх ухааныг хөгжүүлэх хамгийн том статустай газар нь их сургуулиуд болох нь.
Магадгүй энэ шийдвэрээ эрхэм Ерөнхий сайд гадаад улс орнуудад хүрээлэнгүүд нь их сургуультайгаа хамт байдаг гэж цэцэрхэх байх. Гэхдээ хөгжилтэй орнуудад их сургуулиуд нь хүчтэй судалгааны багтай байдаг ч суурь шинжлэх ухаанаа чиглүүлэн зангидаж авч явдаг үндэсний хүрээлэн, төвүүдтэй байдаг гэдгийг мэддэг л байгаа даа. Хэрвээ энэ Засгийн газрын төлөвлөж буйгаар Монголд их сургуулиас өөр шинжлэх ухааны байгууллага байхгүй болбол ямар хортой үр дагавар гарахыг цөөхөн үгээр тайлбарлахыг оролдъё.
Нэгдүгээрт, шинжлэх ухаан бие даасан чанараа алдаж, зөвхөн боловсролын салбарын дайвар төдий болно. Их сургууль бол боловсролын байгууллага. Тиймээс гол анхаарах ёстой чиглэл нь мэдээж боловсрол олгох, хүмүүсийг сургах. Тэдэнд шинжлэх ухааныг тэргүүндээ залаад байгаа хөрөнгө мөнгөө судалгаанд зориулах бололцоо ч, үүрэг ч байхгүй.
Хоёрдугаарт, оюутны сургалтын тэтгэлгээр чадан ядан амь зуудан тогтолцоотой их сургууль руу судалгааны том байгууллагыг хүчээр аваачиж нэгтгэснээр шинжлэх ухаан хөгжлийн талаар ярих ч хэрэггүй болно. Энэ бол бодит үнэн.
Тиймээс чухам юуны учир ийм шийдвэр гаргахаар улайран буйн цаад язгуурыг ухаж үзэхэд гэмгүй байх. Учир нь хүрээлэнгүүдийг нэгтгэж үндэсний хэмжээний судалгааны байгууллагуудыг цомхотгосноор эдийн засгийн хувьд ямар ч хэмнэлт гарахгүй. Харин хүрээлэнгүүдийн байр байшин сулрахаас эхлээд өөр зүйл хайсан нэгэнд боломж бололцоо аль аль нь хангалттай гарах юм билээ.
Манай дарга нарын гайхуулж цэцэрхээд байдаг гадаадын өндөр хөгжилтэй орнууд шинжлэх ухааны тэргүүлэх хүрээлэнгүүдээрээ гоёдог. Тухайлбал, АНУ гэхэд НАСА-гаар, Герман Макс Планкийн гэхчилэн судалгааны том төв, үндэсний хүрээлэнгүүдээрээ нэрийн хуудас хийдэг гэдгийг захын нэгэн гадарлана.
Тиймээс эдгээр хүрээлэнгүүдээ бие даалгах, аль болохоор хөрөнгө мөнгөөр дэмжих бодлого барьдаг. Түүнээс биш манайх шиг бакалаврын сургалтын төлбөр хэдхэн төгрөгөөрөө сургалт явуулсан болж байдаг сургуулиуд нь шинжлэх ухааныг хөгжүүлээд нэрийн хуудас нь болж гялалзаад явдаг түүх ч, туршлага ч байхгүй.
Тэгээд ч Балба гэж ядуу буурайгаараа алдартай жижиг улсаас ч бага мөнгө шинжлэх ухааны салбартаа өгчихөөд үр дүн, хөгжил дэвшил нэхээд сууж байдаг манай оронд үндэсний хүрээлэнгүүдээ их сургуулийнхаа малгай дор аваачаад хийчих нь үнэндээ бол шинжлэх ухааныг мөхлийн замд л нь хурдхан хүргэж өгч буйгаас өөрцгүй юм.
Д.Содон
Эх сурвалж:
Сэтгэгдэл0
Салбарын технологи нэвтрүүлэлтийг БЯ-нд нэгтгэсэн чинь нөгөөдүүл нь өөрсдөд нь хувьдаа дураараа дурги гэж өгсөн шиг юм болоод тендео шалгаруулах нэрийдлээр оюуны өмчийг булааж авдаг болсон. Бүр ичихгүй эрээгээ алдсаны жишээ нь тэр бодлого хариуцсан нөхөр нь их дээд сургуулиудын удирдах зөвлөлд орж суугаад автоматаар мэргэжлийн, мэргэжилийн бус хүн байх нь хамаагүй 2-3р нь хавсарга ажил болгож өгдөг байхад яаж технологи нэвтрүүлэлт хөгжиж улсын дайтай байх юм. Энэ чинь эмчийн ажлаа анатомын дунд сургуулийн багшид, агрномын ажлаа түмэн бодисын багшдаа хавсарга ажил болгож өгөөд нөгөө 2оо хөөгөөд явуулсан засаг даргаас дор юм болж байна. Бодлого хариуцсан нөхрийг тэнд шу технологи хөгжүүл гэж суулгасан болохоос өөрөө тэр Авдайтайгаа ШУА-н сурвалжилагч гишүүн, бас болоогүй хоёулаа техникийн бага чуулганы гишүүн болоод юу ч мэдэхгүй нэгэндээ насаараа ажилласан аугаа хүний юмыг булааж өгч, доодх ажилтандаа төсөл 2-3р нь давхардуулж өгөөд бай гэж суулгасан уу.90 оноос өмнө харин ч тэр үеийн соц орнуудтай технологи нэврүүлэлт нэг түвшинд явж үйлдвэрлэлд ажил нэвтэрдэг байсан тулдаа аж үйлдвэрийн комбинат бүтээгдэхүүнээ экспортонд вагон вагоноор гаргаж байсан юм шүү. Дуусаагүй ажлыг дундаас булааж аваад инноваци гээд хэдэн зуун төгрөг яаран сандран зарцуулаад пракитикт нэвтрээгүй ажлыг Отгонбаяр би хийлгэчихлээ гээд ТВ-р гараад байгааг огт ойлгохгүй байна. Дахиад 90 оноос өмнө үйлдвэрлэлд нэвтрээд 1 жл болоод үр ашгаа өгсөнийх нь дараагаар эдийн засгийн үр ашигтай, борлуулалтанд өмнөхөөсөө илүүтэйгээр нийцэж байна гэдгийг санхүүгийн хүн албан ёсоор тооцоод, холбогдох стандарт, технологийн зааврыг нь боловсруулж холбогдох мэргэжлийн яам нь боловсруулсаны дараа үйлдвэрлэлд нэвтэрлээ гэж үздэг байсан чинь одоо Хятадаас тоног төхөөрөмж өндөх үнээр авчираныгаа үйлдвэр байгуулчихлаа гээд байх юм. Одоо өөрсдөө л молекул болж молекултай очж нэгдэх гээгүй юм бол тэр нано мано, молекулын түвшин ярьж дөвчигнөхөө больцгооч ээ, гоё гоё нэр томьео олж сонсчихоод мунхаруулаад мөнгө идээд байх юм. Технологи нэвтэрсэн эсэхийг сайд ч биш зах зээл үнэлдэг юм байгаа биз дээ. Энэнээс чинь болоод хойч үе тархиа угаалгаад эргүү болж гүйцлээ. тэр БЯ ямар ч мэргэжлийн хүн байхгүй, өөрсдөө төсөөлөх ч үгүй тендер шалгаруулж байна гэж бах таваа хангахаа болиоч ээ. Одоо их дээд сургуульдаа тэгвэл бүх яам, ЗГ-аа харьяалуулаад нэг багшаар нь салбарын технологи нэвтрүүлэлийг нураасан шигээ даргаар тавьж удирдуулахгүй юу.
Хэдэн зуун сая төгрөг дутуу ажилд дундаас нь булааж аваад иноваци гэж зарцуулаад нэвтрэхгүй болохоор нь хойноос нь технологи хөгжүүлэх төслийн тендерээ заралдаг тэнэг бодлоготой улс манайхаас өөр байдаг юм уу.
Технологи нэвтрүүлэлтийг хэдэн сагсуу хүмүүс шалгаруулаад, практик мэдэхгүй, технологи нэвтрүүлж үзээгүй, багш нарт 2-3-р нь хичээл заангаа удирдаж хий гэж юугаа өгч байгаа юм. Үр дүн гаргах нь байтугай юу хийнэ гэж байгааг ч уншаад ойлгохгүй Авдайд хүмүүсийн оюуны өмчийг яа гэж булааж өгч байгаа юм. Технологи нэвтрүүлэлтийг чинь мэргэжилийн биш хүн байтугай, мэргэжилтэй ч хүн бүрийн хийчихдэг ажил биш БЯ-аа.
шу-г хөгжил дэвшилийн илэрхийлэл болгохгүй цус ойртох, мөнгө идэх, бах таваа хангах хэрэгсэл болгоод үр дүн гарахгүй, тэгээд ч зүгээр байхгүй далбаа малбаа барьж гүйгээд толгой эргүүлээд байхаар нүүр буруулж байгаа юм биш үү.
ШУА-ийг татан буулгахыг дэмжиж байна. Юу ч хийдэггүй газар. Энэ олон хүрээлэн ч хэрэггүй.
Shinjlekh uhaanaar uls tur hiideg boljee...
ШУ-ны байгууллагууд, тэр тусмаа хүрээлэнгүүд юу хийж гийгүүлээд байгаа юм бэ. Дэмий л төсвөөс зулгаасан хэсэг хүмүүүсийн амьдрах арга, толгой хоргодох газар. Өөрсдөө олигтой байсан ч юм шиг гоншигоноод байх шаардлагагүй. Тийм л сүрхий юм бол улс орон хямралд ороод байгаа энэ үед ЭЗ-аа дээш нь гаргах ШУ-ны санаанууд гаргаад ирж байгаа юм байна уу.
дэлхийг байлдан дагуулах програмаа босгочихсон юм уу гэмээр л аашлаад булааж аваад байсан Авдай, Отгонбаяр,Сүхбаатар 3 одоо тэр юмаа гарга. Зурагтаар рекламдаад байхаар чинь хуйлрах өвчтэй монголчууд чинь баахан бонд авчихсан.
Одоо л гэнэт шинжлэх ухаан чухлыг мэдэрч гэнэ. Шинжлэх ухаанаа хөгжүүлэхгүй зүгээр суугаад байсан эрдэм шинжилгээний ажилтангуудтайгаа л хариуцлага тооц. Их сургуулийн эрдэмтэд хүрээлэнг авлаа гээд муудах юм юу ч байхгүй ш дээ.
хамгийн хахууль, хэл аманд өртдөг дээр нь практикаас тасархай хүмүүс чинь багш нар. тэр БЯ гэж орон тоондоо багтаж ядсан эргүү хүмүүс нь бодлогоо зөв бариад байхад жижиг улсад болох байхгүй юу :Бид монополь эрхтэй гэсэн шиг хүмүүстэй хорих лагерийн ажилтанууд шиг харьцаж юу ч мэдэхгүй мөртөлөө бахаа хангадаг хүмүүс чинь яв явсаар нийгэм хорлоод байна.
дээд сургуулийн удирдагууд хахууль өгч гаршсан юм уу хаашаа юм. Юм л бол юу ч мэдэхгүй дээд сургуульд наана гэх юм. тэр судалгаа хөгжлийн хүрээлэн, Нэхмэлийн хүрээлэн чинь тэнд наагдаад дарга нь гээд практик мэдэхгүй хүмүүс болоод 15 жил болж байна. Үр дүн гараагүй гэсэн мөртөлөө дээд сургуульд наана гээд байх юм. харин ч салгах хэрэгтэй байна.
Ter unen. Chaddag chaddag hund ni daatgah yostoi. Niiluuleh gej bish sanhuujiltee gadaadaas oloh tal deer demjine geechee.
ПАРАЗИТУУДЫГ УСТГА
Академи бол юу ч хийдэггүй, ямар ч шинэ юм гардаггүй газар. Бүх хүрээлэнтэй нь хамт татан буулгах нь зөв. Тэднийг их дээд сургуульд ч нийлүүлэх хэрэггүй. Хичээл заана гэдэг чинь бас нэг мэргэжил байдаг юм. Төсөл хэрэгжүүлж байгаа нэрээр баахан мөнгө тоншсон хүмүүс байдаг. Тэд боловсролын салбарт орж ирвэл боловсролын салбарыг бцртаглах болно.
Юм хийж чаддаг юм бол түүнийгээ патентжуулаад компани байгуулаад бүтээгдэхүүн үйлдвэрлээд юм хийж чаддаг хэрэгтэй хүмүүс гэдгээ харуулаач. Чадахгүй л дээ, та нар. Хэрэггүй гэдгийг чинь мэдчихээд татан буулга байгаа юм.
Ta nar yu hiij buteesen geed ulsaas togtmol tsalin, bair, halaalt, haluun tsever us avaad bgaa um? Ard tumnii amidrald nemertei um hiisen uu? Saihan tsaasan deer tailan bichsen humuus. Gants ch barihaar boditoi zuil buteegeegui baij bas yu yu gn e. Ariin haalgiin buun hun tsugluulsan bituu huivildaanii uur
Р.Гончигдорж: Монголын бөө 20000 хүрлээ гэж хэлсэн. Лам хэд хүрснийг би мэдэхгүй. Тэгвэл Монголын эрдэмтэн гэгчийн тоог мэдэх хүн байна уу? Лам, бөө, эрдэмтэн гурвын ялгаа ард түмэнд харагдахаа больжээ. Цэгцлэх гэхээр эсэргүүцээд байдгийн учир юу вэ? Лам, бөө, эрдэмтэн гурвын ижил тал нь бие биенээ уруу татаж сүлжээ үүсгэн үржиж байгаагаараа яг адилхан биш үү? Лам, бөө, эрдэмтэн гурвын бас нэгэн ижил тал нь хүний амьдралын идэвхтэй ажиллах насыг хий хоосон зүйлээр сүйтгэж байдгаараа адилхан биш үү? Хүн төрөлхтний хөгжил дэвшилд эргэлт гаргахуйц нээлт хийсэн жинхэнэ эрдэмтэн Монголд хэд байна вэ? Тоолж үзэх юм сан! Монгол түмний аж амьдралд үнэхээр хэрэгтэй нээлт хийсэн, тэр нь бодит амьдралд хэрэгжиж байгаа тийм шинжлэх ухаанч судлаачдыг эрдэмтний нэр зүүгсдээс тусгаарлах хэрэгтэй бус уу?
er ni hiisen ymgui sonin gazruud baidag sh dee.ah duu avgai huuhed ,hutag usniihaa humuusiig tsugluulsan
эх нь булингартай бол адаг нь булингартай гэдэг шиг зарим хүрээлэнгүүд ШУА шигээ, энэ хүмүүсийн хэлээд байгаа шиг цус ойртсон газар. тэгээд бас адилхан ШУА шигээ юу ч хийхгүй мөртөлөө төсөл аваад идээд байна. иймд шу технологийг хөгжүүлэхдээ заавал хүрээлэн гэж туйлширах хэрэг байхгүй. улсаас мөнгө авахгүй, хүрээлэнд толгой хорогдоогүй сайн сайн боловсон хүчнүүд бий ш дээ тэдэнд яагаад оюуны өмчийг нь өгөхгүй зомби харсан юм шиг БЯ-ны Сүхбаатар, ШУА-н Авдай нар айгаад нүүр өөд нь харж чадахгүй цусыг нь сороод явуулж байгаа юм бэ.
Сүхбаатар аль хэдийн халагдсан
Ядаж монгол малынхаа махыг нь элдэв өвчнөөс бүрэн эрүүлжүүлэх вакцин энэ тэрээ судлаад бүтээгээд оросоос оруулж ирдэг малын эм тариаг нь орлуулаад баяжаад явж чадахгүй байна гэдэг чинь хэрэггүй л газарууд байна ш дээ.2-3 хүрээлэн шиг хүрээлэн Монголд байхад л болно.Бусдыг нь тараавал таарна.