УИХ-ын гишүүн Г.Уянгатай ярилцлаа.
-Та УИХ-ын нэр бүхий найман гишүүний хамт “Маргаашийн төлөө тунхаг” гаргасан. Тунхагийн зорилго юу юм бэ?
-Нийгэм бүхлээрээ, тэр дундаа УИХ-ын түвшинд сүүлийн 25 жилийн амьдралаа эргэн харж, дүгнэж, цаашид энэ чигээрээ явах уу, үгүй юү гэдгээ ажил хэрэгчээр ярих цаг болчихоод байна. Өөрөөр хэлбэл, бид 25 жилийн өмнө ардчилсан тогтолцоог сонгосон бол үүндээ засвар хийх ёстой.
Энэ нь огт өөр чиглэл сонгоно гэсэн үг биш. Болохгүйгээ өөрчилж, болж байгаагаа бататган цааш явах эргэлтийн үе ирснийг л хэлээд байгаа юм. Энэ ажлыг УИХ-аас эхлэх ёстой. Тунхагт таван зүйлийг хөндсөн.
Тухайлбал, Үндсэн хуулийн өөрчлөлт болон төрийн алба, сонгууль, улс төрийн намуудын гажиг тогтолцоог засаж залруулах ёстой гэсэн гол агуулга бий. Мөн шүүх, хуулийн байгууллагад улс төрөөс хараат бус, авлигаас ангид, хууль дээдэлж ажиллах хатуу шаардлага тавьж, хүний эрх, шударга ёсны тогтолцоог бэхжүүлэх ёстой гэж тусгасан.
-Та бараг үг хэлэх болгондоо Үндсэн хуулийг өөрчлөх ёстой гэдэг. Тунхагт Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг чухам ямар байдлаар хийхээр тусгасан бол?
-Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн хүрээнд гүйцэтгэх засаглалыг хууль тогтоох эрх мэдлээс салгах асуудлыг тавьж буй. Ерөнхий сайдад Засгийн газраа бүрдүүлэх бүрэн эрх олгоё, УИХ тэр томилгоонд оролцохоо больё гэж байгаа юм.
Тэгвэл төрийн алба мэргэшсэн, чадварлаг, улс төрөөс хараат бус байх нөхцөл бүрдэнэ гэж үзсэн. Энэ удаагийн парламентад Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг хийх хамгийн тохиромжтой төлөөлөл бүрдсэн.
Тухайлбал, бид олон түмний төлөөллийг хангах зарчмыг хэрэгжүүлэх хүрээнд ард нийтийн санал асуулга явуулж, түүгээрээ дамжуулан Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах,эсэхийг баталгаажуулах бололцоо бий.
-Үндсэн хуулийн дээр дурдсан өөрчлөлтийн талаар нийгэмд “давхар дээл” гэх эчнээ ойлголт хэдийнэ бий болсон. Гэвч эл санаачилгыг Ерөнхийлөгч гаргаад бүтэлгүйтсэн. Та бүхний хувьд эл асуудлыг арай өөр арга замаар шийдэх гээд байна уу?
-Арга замын талаар бид ярилцах ёстой. Ер нь янз бүрээр л үзэж байна. Тухайлбал, бүх сайдыг парламентын гаднаас томилох ёстой гэж ярих нэг хэсэг байна. Гэхдээ ийм Засгийн газар маш хэврэг байдгийг 1996-2000 оны түүх харуулдаг.
Энэ явдлыг аль нэг намд хамаатуулахаас илүү монгол төрд учирсан зовлон гэдэг талаас харах нь зүйтэй юм. Дөрвөн жилийн хугацаанд дөрвөн Засгийн газар солигдож, зарим сайдынх нь үүрэг гүйцэтгэгч байсан хугацаа Ерөнхий сайд байхаас ч удаан үргэлжилсэн шүү дээ. Үүнээс үүдэж Үндсэн хуулийн “дордуулсан долоон өөрчлөлт”-ийг хийсэн байдаг.
Нөгөө талаас МҮАН-аас Үндсэн хуулийн төсөл боловсруулаад байна. Үүнд Ерөнхийлөгч нь Засгийн газраа толгойлдог, гэхдээ парламентаас сонгогддог байхаар тусгасан. Энэ нь одоогийн Үндсэн хуулиас огт өөр агуулга бүхий хувилбар санал болгож байгаа хэрэг. Одоогийн Үндсэн хуульд “УИХ-ын гишүүн Засгийн газрын гишүүн байж болно” гэсэн тодорхойгүй нэг заалт бий.
Энэхүү байж болно, байхгүй ч байж болно гэсэн хоёрдмол утгатай заалтыг хоёр талаас зүтгүүлээд байдаг. Үндсэндээ энэ “Болно” гэсэн үг Засгийн газрыг тодорхойгүй байдалд оруулж, институт хоорондын зөрчлийн эх үүсвэр болж байна. Тунхаг гаргасан гишүүдийн зүгээс тодорхой хувилбар санал болгоогүй. Ямар ч байсан асуудлыг энэ түвшинд гаргаж тавих нь хамгийн эхний гарц гэж харсан.
Юутай ч улс төрийн намууд анхаарал хандуулж байна. Тухайлбал, МҮАН Шинжлэх ухааны академитай хамтран Үндсэн хуулийн шинэчлэлийн асуудлаар эрдэм шижилгээний бага хурал зохион байгуулсан. Маргааш (өнөөдөр) мөн эл асуудлаар МАХН хурал хийх гэж байна. Шинэ Засгийн газрыг байгуулах асуудал ч үүнтэй уялдах болов уу. Учир нь шинээр томилогдсон Ерөнхий сайд бүх улс төрийн намд хамтран ажиллах санал хүргүүлсэн байна лээ.
Бид Үндсэн хуульдаа томоохон өөрчлөлт хийж, төрийг гацаанаас гаргая гэвэл улс төрийн намууд ойлголцож, зөвшилцөх нь маш чухал. Эндээс нийгмийн зөвшилцөл болж өргөжих ёстой. Тиймээс ч МАН хамтран ажиллах саналд ямар байр суурьтай хандахыг илүү сонирхож байна.
Мөн зөвшилцөх албан бичигт Ерөнхий сайд тухайлан Үндсэн хуулийн өөрчлөлт болон Сонгуулийн болон Улс төрийн намуудын тухай хуулийг хамтарч сайжруулах талаар дурдсан нь энэ чиглэлээр өргөн яриа хэлэлцээ парламентын түвшинд өрнөх болов уу гэсэн горьдлого төрүүлж байгаа юм.
-Тунхаг бол тунхаг. “Маргаашийн төлөө тунхаг”-ийг их том ажлын удиртгал хэсэг гэж харж байна. Дараагийн арга хэмжээ юу байх вэ?
-Тунхагаа яаж бодитой арга хэмжээ болгох талаар бид өнгөрсөн долоо хоногт уулзаж ярилцсан. Энэ долоо хоногт ч уулзана. Тунхаг гаргаад хаяхгүй. Хаячихвал байдал энэ чигээрээ л үлдэнэ. Монголд олон тунхаг бий.
Юутай ч нам намын гишүүдийн гаргасан энэ тунхаг шинэ Засгийн газар юуны төлөө ажиллах вэ гэсэн чиглэлийг тодорхойлоход зохих нөлөө үзүүлсэн болов уу. Тийм ч учраас Ерөнхий сайд хамтран ажиллах саналдаа зориуд Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийн талаар дурдсан биз.
Гэхдээ бид олон нийт, хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд хандаж, дээрх тодорхой асуудлуудыг хувь улстөрчийн хаяг болгож наахаас илүүтэй бодитой ажил хэрэг болгохыг зорих болно. “Маргаашийн төл өө тунхаг” бидний найман гишүүн бус, Монголын маргаашт хамаатай.
Б.Номин
Эх сурвалж: "Өнөөдөр" сонин
Сэтгэгдэл0
ZUB TSAG NE BOLSOON. YAMARCH ZUILD TSAG HUGATSAA BDAG.
Uyangaa, chi gantsaaraa bish shuu! UYANGA MONGOLIIN ARD TUMEN=MONGOL ULS!
Za Uyanga mindee tenegleld hyazgaar heregtei shuu ! Chamd uur populizm hiichih zuil oldohgui bnuu !? . Herevee eronhiilogch davhar eronhii said hiideg baisan bol chin eronhiilogch eronhii said 2-iig salgah heregtei geedl saljiga salhiga hiigeed guij baigaashd ! Urdah ajilaa yay gej baihad chinii teneglehiig butehguign medseer baij ajilaa aldan aldan heleltseh bolj bnuu teneg min guilgachin min !
PARLAMENTAT ULSYG KHAASH NI L CHIREED BAINA DAA HUUHEE
Үндсэн хуульт, ТУСГААР ТОГТНОЛОО сэргээн мандуулсан, Ардын бүрэн эрхт Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсыг зарлан тунхагласны 90 жилийн ойн баярын мэндийг нийт Монголчууддаа хүргэе!!! Ардын бүрэн эрхт (олигархиудын бүрэн эрхт биш шүү)
Mongol ulsad tor gej bdag bol,ard tumnii itgeliig avch songogdson toriin tusheed ard tumnii toloo ajlaa hiih yostoi,..tatvar tologch minii mongoor darga gesen SETER zuuj toriin bodlogiig ulandaa gishgej bdag nohdoos salah heregtei.3-han say hurehgui hun amtai bj ,..im olon yam tamgiin gazar och tochnoon oron too tsalin hols ,hangamj geed l,... .tor deereesee tsevershih heregtei,...ERONHIILOGCH-iin tamgiin gazar,ULSIIN IH HURLIIN TAMGIIN gazar ,...gesen ui tumen sul tsalin idej bgaa tsagaan zahtanguudaa zailuulah heregtei,..eronhiilogch ooroo l asuudlaa tavi,ih hural ooroo l asuudlaa tavi,..dunduur ni guyij ajil hiisen dur esgej bgaa iluu dutuu humuus bol tosviin mongiig sul idej bgaa humuus,..ted ajil oldohgui bgaa bol hodoo garaad malaa malla,...tednii avch bgaa tsaling,.. TETGEVER -t garaad ulsdaa hiihee hiichihsen humuustee hangalttai ideh uuh mongiig ni olgoh heregtei,..200,000-han togrog-oor yaj amidar ,..geed suuj bdag tor bnaa,...tetgeveriin mongiig darui 1,000,000 bolgoj togtooh heregtei,...hogshin humuus adilhan l hool idne,tedend yalgaa erdoo ch bhgui,..tiimees tetgeveriig yalgaatai olgodog jurmaa bolih heregtei ,..onoo margaashgui ene horvoogoos butsahiin hoorond ni aav eejiigee olsooj bgaa mongol shig uls oron gej bhgui,..zaluu humuusiin tsalin nemne gej yugaa yariaad bdag yum ve? tedend bolomj ih bgaa,..tetgeveriin humuus bol bie organizm ni muudchihsan tedend ajil hiij orlogoo nemeh yamar ch bolomj bhgui ,..iim humuustee tetgeveriig ni hangalttai ogoh yostoi shuu dee,..shine eronhii said uuniig hiij chadna gej naidaj bgaa shuuu!!!!!!!!!! 2,3 zuuhan ahmad nastanguudiin tetgeveriig jigd 1,000,000 togrog bolgood tavichih mongo tord hangalttai bna ,..harin uuniig hiih husel sonirhol bhgui bna gej bhgui biz dee.
Эрх мэдлийг нэг хүнд төвлөрүүлэх бодлого барьж байх шив.
Нэг хунд тевлеруулж байж яаж ееделдгийг Сингапур харуулсан. Монголд парламент нэртэй дураараа толгойнууд байгаад юу ч бутсэнгуй. Хуйвалдаж идээд л дууслаа. 76 идсэн нь дээр уу, 1 хун идсэн нь дээр уу!!!
Үндсэн хуульт, ТУСГААР ТОГТНОЛОО сэргээн мандуулсан, Ардын бүрэн эрхт Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсыг зарлан тунхагласны 90 жилийн ойн баярын мэндийг нийт Монголчууддаа хүргэе!!! Ардын бүрэн эрхт (олигархиудын бүрэн эрхт биш шүү)
ийм намуудтэй улс хаана байсан юм. бие биенээ хянаж чадахгүй, гарчихаараа хамтарья гээд сөрөг хүчнээ дуудаад байдаг. нийлж аваад ямар ч хяналтгүй болоод улс орноо өрөнд оруулдаг. шу, технологийн бодлого нь ч уруугаа харчихсан_юм мэдэхгүй хүмүүс шалгаруулаад бас нэг юм мэдэхгүй улс төрчидөө булааж өгөөд хуваагаад идээд ард түмнийг хөөгөөд байдаг. нэг л хэд маяг ажиглагдаад байна. 76-гийн ч хэрэг байхгүй. 25 жилийн өмнөх шиг ерөнхийлөгчтэй, тэр нь яамуудаа л удирддаг ш дээ. улс төрч гэхээр л хаана бол хаана далдагнаад мөнгө идээд байдгийг жишээ лав тэр Авдай гуай байна. нэг эрдэмтэнь нэг улс төрч, нэг багш болж гүйгээд л хүмүүсийн оюуны өмчийг юу ч мэдэхгүй байж булааж аваад бахаа хангаад эрхээ гайхуулаад байдаг.
Ene huuhnii tolgoilj yavsan ard tumnii amlalt neheh hudulguunuus amiig ni asuuy, odoo uyangaas busdiinh ni amidral yamar bna, nehsen munguu avaad amidral chini saijrav uu, unuudur togoo duuren hooltoi, ur huuhduud chini mur buten huvtsastai, oron ger chini dulashan, setgel sanaa chini amgalan taivan bna uu grj asuuy daa.
уянгаа чи боддоо: бүхэл бүтэн ... бараг 25 жил улс төрд байгаад байгаа хүмүүсээс одоо юу хүлээгээд, юу горьдоод байгаа юм бэ, юун үндсэн хуулийн өөрчлөлт ...,боддоо, 25 жил нөхөртөө зодуулж, хүчирхийлүүлсэн эмэгтэй, тэр нөхөрөөсөө юу хүлээх үү, наад хүмүүсээ бүгдийг нь улс төрөөс зайлуулах л хэрэгтэй, бүх нүглийг чинь уучилж байна, монголын улс төрөөс л яваад өг гэж ... тэгээд ч үндсэн хуулийн асуудал бол та нарын ярих юм биш, бидний ярих сэдэв ...
Edgeer darhlagdaj arhag bolson buleg luivarchdiig bureldhuuneer ni hog deer gargaj hayah heregtei. 20 garui jil tsusalchaad, odoo boltol tsadaagui baidag...
yamar ch bolovsrolgui,medleggui zarim neg humuus yu durtaigaa yarij suudag bolson bna.yu yarij bgaagaa ch medehgui, huulia ch medehgui ,ene hunees arai deer uhaantai ard tumen ochnoon bgaa,iim humuusiig dahin songohgui bh heregtei.toriin hunii yos surthuun bhgui,amand orsonoo burj suudag iimerhuu humuusees buur zalhaj bna.
araich dee yamar teneg yum yarina ve
zasaglal esvel eronhiilogchiin bna, esvel parliamentiin bna oor zam baihgyi. Tolgoid n yamarch medlege alga daa hoorhii. Eronhiilogch n gyitsetgeh zasglalaa tomildog, zahirdag tegsen mortoo ard tymneer bish parliamentaar tomilogddog yamar geech holimog yum garch ireh n v dee Ene hunii bodloor bol
Сайн байцгаана уу? Уянга гэгч этгээд минь, Энхсайхан бас "хүчтэй ерөнхийлөгч, 2 үет парламеинт" хэмээсэн зүйлийг уншиж дуулсан. АХУЙГ ТӨРИЙГ АВЧ ЯВЖ ХӨДӨЛЖ ДЭГЖИЖ ДЭВШИХ ЗАСАГИЙГ ХЭРХЭН ЦУЛБУУРДАЖ ЖОЛООДОЖ ЗАЛАХ ТАЛААР ЮУ Ч ҮГҮЙ, ЗҮГЭЭР Л СУРГУУЛЬ ТЭНХИМД ЖААЛ СУУЖ ДУУЛСАН УНШЛАГА НОМООС ЦААШИД СУРСНААС СУРГАГДСНААС БИШ, ЭРДЭМД СУРАЛЦАЖ, ЭРДМИЙГ СУДЛААГҮЙНХЭЭ УЛМААС "АРГАА БАРАХАД ААВЫНХАА ТОЛГОЙГ МААЖНА" ГЭГЧЭЭР ЧАДАХГҮЙГЭЭ, МЭДЭХГҮЙГЭЭ ЯСАНДАА ТУЛТАЛ ТАНИАД МЭДЭЭД МЭДРЭЭД ИРЭХИЙН ЦАГ НАРТ БИ ГЭЭЧИЙН, НАМАЙГ ГЭЭЧИЙН АЛДАА ТАШАА, ТЭНХЭЭ, ЧАДАЛ ЯАГААД ЮУНЫ УЧИР БОЛЖ БҮТЭХГҮЙД ХҮРГЭЭД БАЙНА ГЭДГЭЭ ХАРЖ ҮЗЭХЭЭСЭЭ ӨМНӨ "БИ"-ИЙГЭЭ, "ӨӨРӨӨ"-ИЙГЭЭ СУЛ ОРХИЖ ҮЛДЭЭГЭЭД ӨРӨӨЛӨӨС БУЮУ ТУХАЙЛБАЛ, "ҮНДСЭН ХУУЛЬ" РУУ ДАЙРДАГ ГЭМ БИШ ЗАН БОЛООД УДАЖ БАЙНАДАА. "ЭРГҮҮЛЖ МӨЛЖИХӨД ХҮЗҮҮ САЙХАН" ГЭЖ,ХҮЗҮҮГ ЗАЛГААД УУРАГ ТАРХИ БҮХИЙТЭЙ ТҮҮНИЙГЭЭ ТУЛЖ ТҮШСЭН ОЮУТАЙ УХААНТАЙ БАГАНА БОЛСОН ХҮН ХҮМҮҮН ХЭМЭЭХЭЭ ТАС ОРХИОД БАЙХААР ЯАЛТАЙ Ч БИЛЭЭ. ЗА ТЭГЭЭД, НАМ ГЭГДСЭНД ХАМААРАЛТАЙ ӨНӨӨ Л ХЭДЭН БОДГАЛЬС ХУВЬГАЛС "ҮНДСЭН ХУУЛЬ"-ИЙГ ЯАХЫГ ЯРИАД ҮГЛЭЭД БАЙХААР УТГА УЧИР УЧИГ ТАЙЛГЫН ЗҮЙ НЬ ҮГҮЙРЧИХ. Маний санаж сэрдгээр бол нам гээч чинь тэрхүү намынхаа гишүүд дэмжигчидджж дөрөөлж хүн ардтайгаа ойр дөт байж, тэдэн дундаасаа оюутай ухаантай төрсөнг нь, АХУЙН ЧУХАМ ЮУГ НЬ ХӨТЛӨӨД ЯВЧИХ НЬ ХЭН НЬ, ТӨРИЙГ АЛДРУУЛАХГҮЙ НЬ ХЭН БАЙХЫГ, ЗАСАГИЙН ЯВДАЛ ХЭРГИЙГ ХЭН НЬ БАЙХЫГ ГЭХЧЛЭН ХҮН ХҮМҮҮНЭЭ МОНГОЛ ТҮМНЭЭСЭЭ СОРЧЛООД ЯВАЛТАЙ. ҮНДСЭН ХУУЛЬ ГЭДЭГ МОНГОЛЫН, МОНГОЛ ТҮМНИЙ АЖ ТӨРӨЛТИЙН ЯВДАЛ ХЭРГИЙН БИЧВЭР, ЗАН ЗАНШИЛ ЁС ЗҮЙГЭЭ ДЭЭДЭЛСЭН Л ЭД БАЙМААР ГЭВЭЭС АХУЙ ТӨР МИНЬ БҮҮ АЛДРАГ Л БОЛОХЫН БИЕТ ЭД ЮМДАА.
Хөөе чи чинь сэтгэцийн өмнөлөгт очих цаг чинь болёихсн агуу ихийн дэмийрэлтэй амьтан байна. Яг нөгөө Алтан аялгууны Нүрзэд, Бат-Отгон, бас хэн ч билээ амьтад шиг.
Энэ саналыг бүрэн дэмжиж байна. Америк бол яг ийм тогтолцоотой. Өөрөөр хэлбэл, Ерөнхийлөгчийн засгийн газартай бөгөөд ерөнхийлөгч ард түмнээр сонгогддог, сайд нараа парламентаас хамааралгүй,нам харгалзахгүй мэргэжлийн засгийн газар байгуулах бөгөөд гарсан хууль тогтоомжийг мөрдүүлэх, улс орны амь амьдралыг авч явдаг байх. Энэ тохиолдолд Ерөнхийлөгчийн болон парламентын үйл ажиллагаанд хяналт тавьж хэрэгжүүлдэг засгийн газрын гадна орших шүүх засаглалтай байх. Цөөхөн гишүүнтэй хууль тогтоох байнгын ажиллагаатай бага хуралтай байх. Шүүх, ерөнхийлөгчийн засаглал болон бага хуралд хяналт тавьдаг ИТХ-ын дарга нар, ҮЭ-ийн Ерөнхийлөгч, МХАҮТ-ын дарга, ШУА-Ерөнхийлөгч, ҮИС-ын захиралууд, Иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөлөл, Эрдэмтэн мэргэд, Хүндэт иргэд орлцсон байнгын бус ажиллагаатай Их Хуралтай байх нь зөв. Энэхүү их Хурал нь Улсын төсөв хэлэлцэж батлах, улс орны тулгамдсан аливаа асуудал, ялангуяа, үндсэн хуулийн өөрчлөлт,газар нутгийн бүрэн бүтэн байдал, улс орны тусгаар тогтнол, улсын төсөв батлах, өр зээл авах, барагдуулахтай холбогдсон асуудал,төр засгийн гацаанд орсон асуудал, засгийн газрыг огцруулах,Их хурлыг тараах зэрэг үед хуралдах байнгын бус ажиллагаатай Их хуралдаатай байх нь зөв гэж үзэж байна. Үүний тулд энэ бүхэнд тохирсон үндсэн хуулийг өөрчлөх нь зөв гэж үзэж байна.
Үндсэн хуульт, ТУСГААР ТОГТНОЛОО сэргээн мандуулсан, Ардын бүрэн эрхт Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсыг зарлан тунхагласны 90 жилийн ойн баярын мэндийг нийт Монголчууддаа хүргэе!!! Ардын бүрэн эрхт (олигархиудын бүрэн эрхт биш шүү)
Уянгааг дэмжиж байна. Чи шүү. Ард нь гарна шүү, ард түмэн дэмжиж байна. Тэр баяжсан 5% л чамайг дэмжихгүй 95% ядуус бүх шудрага Монголчууд чиний юу хийхийг хүлээж сууна шүү.
Бас нэг ийм ухаантай эмэгтэй заяадаг Монголын заяа юм байхдаа.
Монголын ирээдүйг ухаантай эх хүн л барих учиртай юм байна даа.