Монголын "Лектор" төв санаачлан Монгол" байгууллага, БШУЯ-ны "Авьяас" хөтөлбөр хамтран "Оюуны олимп" үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээнийг өнгөрсөн хавар зохион байгуулсан билээ. Монгол хүний оюуны чадварыг хөгжүүлж, үнэ цэнийг нь нэмэгдүүлэх зорилготой уг тэмцээн хоёр сарын турш долоон үе шаттай үргэлжилсэн юм.
"Оюуны олимп"-д ухаан, авхаалж самбаагаар манлайлж, аваргын цом, автомашины эзнээр тодорсон "Монгол залуу хүн" ТББ тэргүүн А.Отгонбаатар МҮЭХ-ны ажилтнуудтай уулзаж "Хүний хөгжил" сэдвээр ярилцсан юм.
-"Оюуны олимп"-ийн аварга гэхээр IQ өндөр, цээж тоо, цээжлэх тогтоохдоо гаргуун хүн гэж ойлгож байна. Энэ олимпийн тухай болон түүнд хэрхэн оролцсон тухайгаа яриач?
-Дунд сургуульд байхдаа дэмий юм ярьдаг, олон үгтэй хүүхэд байсан учраас багш нар маань намайг "Дааганаас унаад үхдэггүй, даравгараас болж үхдэг гэж үг байдаг шүү" гэж зэмлэдэг байлаа. Би 2007 онд ХААИС-д элссэн. Оюутан болоод тэр олон юм ярьдаг зангаа зөв зүйл рүү чиглүүлье гэж хичээсэн.
Гэтэл энэ нь сэтгэлээ зөв болгох гэсэн асар том ухаан руу хөтөлсөн. 2008 онд "Донж" төвийн захирал Б.Төгөлдөр агсан, Лектор төв, UB палас, УИХ-ын таван гишүүн, Монголын энхийг сахиулагчдын нийгэмлэг зэрэг байгууллага хамтран Оюуны олимп тэмцээнийг "Монголд хүн байна уу" нэртэй зохион байгуулсан юм.
Тэмцээний эхний шатанд 300 гаруй хүн оролцож, сүүлийн шатанд үлдсэн 20 залуу UB паласт лекц уншихад азаар би түүнд багтаж байлаа. Хөдөөний хүүхэд, олны өмнө гарч үзээгүй, их сандарч байсан юмдаг. 2013 онд болсон Оюуны олимп нь өмнөхөөсөө нэлээд боловсронгуй болж хүний оюуны чадамжийг олон талаас нь сорьсон.
Долоон үе шаттай энэ тэмцээнд оролцохыг хүссэн нийт залуус "Тархины тураал" сэдвээр 300-400 үгтэй эсээ бичсэн юм. Тэднээс шилдэг эсээ бичсэн 100 залуу олимпод оролцсон. Тэдний IQ-г шалгахаас эхлээд толилуулах чадвар, сэтгэлгээний бодлого, халз мэтгэлцээн, логик сэтгэлгээ, хошин мэдрэмж, сэтгэх чадвар зэрэг олон талын чадвараар өрсөлдүүлсэн юм.
Сүүлийн олимпийн шагнал нь хүртэл маш өндөр байсан. 2008 оны олимпод түрүүлсэн хүн гурван сая төгрөгний шагнал хүртэж байсан бол дараагийнх нь 20 сая төгрөгний шагналын сантай, түрүүлсэн хүнийг автомашинаар шагнасан юм.
Таны асуусанчлан оюуны хөгжил, оюуны олимп гэдэг нь тоо бодох, цээжлэхдээ мундаг байх нь нэг үзүүлэлт мөн. Гэхдээ би тоо бодохоосоо оюуны хөгжил нь хүнлэг байх, эх орноо гэсэн сэтгэл рүүгээ байгаасай гэж хүсдэг.
-Энэ нь юу гэсэн үг билээ?
-Монголчууд угаасаа IQ сайтай ард түмэн. Багадаа 500 шагайтай мөртөө айлын шагайнаас нэг орчихсон байхад би мэддэг л байсан. Эцэг эх хоёрын хүүхдийнхээ төлөө хийж чадах хамгийн том зүйл нь бие биенээ хайрлах юм. Бие биедээ хайртай байснаар хүүхэд элэг бүтэн өснө. Түүнээс илүү жаргал байхгүй.
Бид багадаа зодолдоод дийлдэхээрээ "аавдаа хэлнэ дээ" гэдэг байсан. Аавтай гэдгээс нь айлын хүүхэд айх нь байна шүү дээ. Охид болохоор "ээждээ хэлнэ дээ" гэдэг. Түүнтэй адил бид эвтэй байж улс орноо хөгжүүлж, монгол хүний сайхан чанар, Монгол эх орноо улам сайхан болгоно. Эх орноо муулах, гадаадыг сайхан гэх зэрэгт оюуны чадамжаа бүу ашиглаасай. Хүнд гэгээлэг сайхан мэдээлэл, мэдрэмж, хандлага бий болгоход ашиглаасай гэсэн үг.
-Аваргын хувьд та юу хийж байна вэ?
-Монгол хүн хүнээ хайрлах үе ирсэн. Энэ үүднээсээ бидний хэсэг нөхөд "Монгол залуу" ТББ байгуулаад монгол хүн гэсэн жишиг ойлголтыг бий болгохын төлөө зорьж яваа. Энд тэнд, залуучуудад лекц уншиж байгаа.
Би итгэлийг бий болгохыг зорьдог. Аав ээж нь хүүгээ эх орондоо хэрэгтэй, тустай сайн хүн болно гэж итгэдэг итгэл, дурласан хос бие биендээ үнэнч байна гэсэн итгэл, төрд гарсан нэгнийгээ түмний төлөө ажиллаж чадна гэж итгэдэг итгэл бидэнд хэрэгтэй байна. Монгол хүнээ дэмжих, хөгжүүлэх бодлого нэн чухал байгаа. Үүний төлөө би болоод бидний найз нөхөд явж байгаа.
-"Эв нэгдлийн хүрээ" аян өрнүүлж байгаа гэлээ. Ямар зорилготой юм бол?
-Улс орны тэргүүнд байгаа түшээдүүддээ эв нэгдлийг эрхэмлэсэн залуучууд "Эв нэгдлийн их хүрээ" уриалгын дор өөрсдийн үгээ хүргэх зорилготой. "Монголын ард түмэн хүчирхэг намыг бус хүчирхэг Монголыг хүсч байна. Эрх мэдэл, эд баялаг дутсанаас биш эв нэгдэлгүй байгаагаасаа болж төрийн дээдсүүд маань улс орноо хөгжүүлж чадахгүй байна гэдгийг хэлж байна. Гэхдээ үгээрээ төрийг муулах гэсэн юм биш.
-Муулах гэснээс дээр эх орноо бүү муулаач гэсэн санаа гарсан. Муу байгаа бол яагаад муу гэж болохгүй гэж?
-Модун шаньюйгийн "Төр ард түмний мэдэлд" гэж үг бий. Талбай дээр жагсаж төрийг ард түмний мэдэлд өг гэж хичнээн хашгираад түүнийг өгөхгүй. Харин түүний оронд өнөөдөр 20 настай байгаа залуучуудыг сайхан сургаж, хүмүүжүүлэх юм бол 20 жилийн дараа төрд эх орон ард түмнээ гэсэн зөв сэтгэлтэй хүн гараад ирнэ.
20 жилийн дараа төрийг барилцах, эх орны эздээ өнөөдөр зүхээд байх юм бол ирээдүй болно гэсэн үг. Түүнтэй адил эх орноо муулаад байх юм бол дүү нар маань "энэ эх орон чинь муухай юм байна. Тэр гадаад оронд чинь очоод амьдаръя" гэж бодно.
Гадаадын тухай гоё кино гаргаад, гадаадад аялахыг уриад байх юм бол дүү нар маань эх орондоо дургүй болчихно. Тиймээс эх орнынхоо тухай нэг ч гэсэн сайн үг хэлэхгүй бол 10 жилийн дараа эх орноо аваад явах хүмүүсийн сэтгэл буруу тийшээ эргэж байна гэж боддог.
-Бидэнтэй хүний хөгжил сэдвээр сонирхолтой яриа өрнүүллээ. Уншигчдад маань хамгийн товчоор...
-Хувь хүний хөгжил гэдэг нь хүнд гарч байгаа эерэг өөрчлөлт л юм. Тамхи татдаг хүн тамхиа хаяж чадсан бол эерэг өөрчлөлт хийж чадлаа гэсэн үг. Архи уудаг байснаа больсон бол хөгжсөн хүн. Хөгжил гэдгийг бид их алсаас харж иржээ. Хөгжинө гээд сургалтад суух уу, сургуульд суралцах уу. Гэтэл тийм биш өөрт байгаа муу зүйлүүдээсээ салах юм байна.
-Олон газар лекц уншдаг гэлээ. Ямар сэдэв их эрэлттэй байна вэ?
-Өнөөдөр би ҮЭ-ийнхэндээ олон хүнтэй уулзаж, лекц уншиж байхдаа олж анзаарсан ганц нэг зүйлийг хэлье. Та бүхэн бас л хүний сайн сайхны төлөө ажиллаж байгаа хүмүүс учраас санаа авна байх. Ажилчин хүмүүст аз жаргалын тухай ойлголтыг нь сэргээж өгөх хэрэгтэй юм байна.
Сар бүр биш юм гэхэд жилдээ хэдэн удаа сэтгэл, ухаарлын лекц унших хэрэгтэй. Тэгж байж тэдний үр хүүхдээ, ханиа, амьдралаа хайрлах нандигнах сэтгэл нь сэргэнэ. Түүнээс биш Оюутолгойд 20 хоног ажиллаад авдаг хоёр сая төгрөгт л амьдралын утга учир байгаа юм шиг.
Зөвхөн мөнгөний төлөө амьдарч байгаа юм шиг сэтгэлгээ газар авдаг. 20 хоног гэрээсээ хол зовж зовж олж ирсэн мөнгөөрөө гурван өдөр зах, дэлгүүр хэсч элдэв юм цуглуулж дуусгаад буцаад мөнгө бодсоор явдаг байж болохгүй. Энэ нь үр хүүхдээсээ илүү мөнгөнд сэтгэлээ өгөх хандлагыг бий болгож байна.
Нөгөө нэг зүйл нь байгууллага бүрт сэтгэл судлаачийг заавал ажиллуулах тухай хуульчилж өгмөөр байна. Нийгмийн ажилтан гэсэн үг л дээ. Зарим оронд ээж, аавыг нь ажлаа хийж байх хооронд гэрийг нь шалгадаг ажилтан байна. Тэд ажилтных нь хүүхэд хэнтэй үлдэж байна. Нөхцөл нь ямар байна гэдгийг судалдаг.
Тэгээд асуудлаа тавьдаг. Төрийн бодлогод тусгуулдаг байх жишээтэй. Танай байгууллагын хаалгаар орж ирээд би нэг юм хайлаа. Бизнес хөгжлийн төв. Ажилчин хүний цалингаас татвар авч байхаар бизнесийн санаанууд зараад түүнийхээ тодорхой хувийг эзэмших замаар үйл ажиллагаагаа явуулж байж болох юм.
Эх сурвалж: “Хөдөлмөр” сонин
Сэтгэгдэл0
Yasan hoorhon uhaalag zaluu ve, Mongoliin buh zaluuchuud ingej setgedeg bolchihvol ch Mongol sergeed l irne dee, Bidend oorsdiigoo oorsdiin geh yumaa hairlah setgel baij,bie bienee hairlah setgel baij, eh oronch setgel baij Mongol hogjino. Bie bienee hairlay Mongolchuudaa
Муухай юмыг муулна. сайхн юмыг сайлна. Харин муухай юмыг сайлна гэдэг утгагүй. Монголын эн харанхуй бүдүүлэг, заваан болхи байдлыг сайхан бна, мандаж бна гээд магтаад эн улс удахгүй мөхнө шүү) одоо үед ийм хэнхэгтэй эх орончид ёстой хэрэггүй. даруухан мөр мөрөө хөөгөөд ажил амьдралаа бодох хэрэгтэй
Ñàéí áàéíà Èéì çàëóóñ àõèíà ø¿¿ Ìàíàé òåëåâèçýýð õýíä ÷ õýðýãã¿é õîãèéí øîó íýâòð¿¿ëýã øèã þì ë ãàð÷ áàéäàã Èéì çàëóóñààñ ñóðàëö Ìààíàã øîó÷èí ñýòã¿¿ë÷èéí îðîíöîãóóä àà
Зуйтэй.Дэмжиж байна.Залуучууд нийгмийн амьдралд идэвхтэй оролцох цаг болсоон.
Энэ нийгмийг чинь залуусын маань тархийг ухаад хаяцан юмгэсэн чинь мунадаг бодолтой оюуны боловсрол өндөртэй үгүй тэр хэлсэн ярьсныгнээ баярлахгүй байхын арга алга.Дүү минь энэ ард түмнийг соён гэгээрүүлэх ажилдаа л амьжилт гаргаарай их дор орсон шүү!Аливаа бурангуй талруугаа үл бүтэгч хүчингүүд уусгаад авчихвийдээ гэж битүүхэндээ ахад нь харамлах сэтгэл төрчихлөө.Сайн байна амьжилт хүсэе.
Onoodor manai bagsh asuuj bna. What makes your city "Ulaanbaatar" famous? Hariulah gesen ug oldsongui. Sain saikhan buh umaa l ustgaj bgaa um shig sanagdlaa. Muu muuhai umaaraa l bid famous bolood bh shig. Saikhan baigali, gol gorhi gey geheer yum bhgui, juulchin geheer uneheer hun ireed durtai bhuu? ulamjlal geh geheer uneheer bid ulamjlalaa hadgalj bgaa biluu? Ta nar bol yu gej hariulah bv?
Tiimee muu eh oron gej yu baihav muu humuus baival muu l baina. Humuus ni sain bolchihvol sain l bolno. Gehdee olon yanziin usel sanaatai humuus olon baigaag negtgen negen uzel bodold negdmeer baina. Duu uzel bodliin negdliig hangah yamar arga uhaan baina ve tiishee bugdeeree niileh ter uhaaniig oloh heregtei.
Yag zuv xellee. Uzel bodloo bux zaluust oilguulj, tedniig xeregjuulex boltol zurgexed tani amjilt xuseye... Ingej baij ex oron maani xugjij bid sergen mandax bolno. Uxaant ard tumnii udam bid bugd sain saixnii tulee setgelee egnegt zoriulya. Xunleg setgel uurd munx orshig............
chi Mongolchyydiin setgel zeb geed yhaarch yabaa hyn yy?daanch dendyy gemeer bolchihson setgel gej deed terlehtenii bodlogiig byy zeeldej syr!!!!zygeer l 3saya hyrehtei ygyitei heseghen Mongold setgel bitgii hel hynii ynerch alga!!!!chi bol setgel bna gej boddog hyn yum aa daa!ali hediin alga bolood hycheer setgeltei dyr esgesen ardchilal ner zyyj bna!zaluu mini setgeliig gadnaas olohgyi zygeer l eersdiinhee setgeliig saijryylah yostoi!getel setgelees hereggyi yum alga!!!zebhen MENGE l setgeliig orlono geed olgoidood bna s dee!ta nariin yeiinhen?yahab?ingeed ireheer alaan haydaan yr hyyhedeen 5honogtoi deer ni hogiin saband hiigeed bagalzyyrdaj ystagj baigaa eh hyniig eh hyn geh yy?yah be?ta nariin yed aluurchid olsirson bolohoor enee yed itgeh yamarch itgel baihgyi harin hadand hasgarbal deer?....Mongoliig senej mehej baigaag yarihgyi tyynees toirch zygtaah hereggyi ee?bid hariin nytagt amidarch bna,gazar nytagiig mini lezench nereer gadaadiin damchidad egsen,yyl ys nytag ornoor els soroo tam bolgoj bna!en yynd zeb meregen ydirdlaga dytaj bna,abilgal heel hahyyl herees heterch delhiin hamgiin ender hahyyltai oronii toond zogij yabna!alan hyadlaga aimsigaaraa hamgiin auyltai ornii toond bas orson haragdsan!ingeed bodohoor dyy mini ene oron mehej senej baigaa ornii toond zyi yosoor orno?yyniig hench ygyiegej chadahaargyi boltol eneegiin ter barij baigaa hylgaich luibarchid dabtan hiij bna,yynees iluu gytamsig gej baih yy?eh orongyi ylas oron Tebdyyd sig l yabah baih daa!!!ene helj baigaa maani ynenees ogthonch hazaihgyi yag baigaa baidal maani!heden baisan barilaa zam barilaa ene hegjil gej yy?ygyi ee!!!hee;;;boloogyi bna!hegjil eh orond chini eh oron hamgiin chyhal daa!!hyn deer bodohod l ger oron heregtei sig eh oronoo hydaldsan Elbegdorj ter bariad baigaa biz dee!ard tymen ni gylagchin gydamjnii arhichin bolj dyyrlee!!!hynencher (hynees tersen anh ydaa delhiin adgyysanii toond orohoor)bolson uil yabdal haryuylaj bna!yagaad eh orondoo bid enyyniig niiteeree zasahiin telee bolon yhamsart hynees zayasan ard tymendee tys boloh echyyhench zyil hiihgyi bna be?ygyi bol hiigeed baigaag ni hyn olj harahgyi bna uu?Mongol mehej senej baihad ene darga nar chini harahgyi baigaa yum uu?neg l saighan yairsan er tabisan hydal peediisen gedes ni zatagalan hynencheryyd iis tiisee ergyy mal sig hireen medehgyi teneh dyrtai dontoi nobsnyyd yabaad baigaa yum bis yy?...yychilaaraui!!dyy mini!chi zaluu hyn bna?zaas ni zalgyylaj egeerei?...ard tymen syireliin irmeg deer bna!darga nariin delhiigeer tenedeg ikhedej bna?gej heleerei!!!yuch hiihgyi baij hydal ardiin tolgoig ygaahaan bolij ard tymeniihee arhind orson negendee tyslah chag ni irjee!!!
Eh ornoo gesen setgeltei zuw hvn shvv tanid amjilt hvsie...
Сайн байна. хөөрхөн санаа байна шүү. илүү их зүйл хийгээрэй.
dYY MINI IIM ZOW SETGELTEI ZALUUSIIG HEGTGEJ EH ORNOO HAIRLAH ULS ORNOO HOGJUULEH YILST ZUTGEEREI
Энэ хорвоогийн нэгэн төрлийн амьтан болох ухаант хүн бүрийн цус генд төрлөхийн оршмол байдаг бусадын илүү давуу байдалд атаархах,эд юмсыг нь зальлан мэхлэж хүч хэрэглэн авах,худал хуурмаг үгсээр бодит үнэн болсон үйлдлийг гуйвуулж уран зохиол, жүжиг,кино хэлбэрээр үзүүлж тархи угааж ятган итгүүлэх аргаар үнэмшүүлж шүтэж бишрүүлэн дагуулах,хувиа хичээж хар амиа бодох ,элдэв магтаал сайшаал нэр хүндэнд шунан дурлах,эд хөрөнгөөр гайхуулан тансаглах,ажил хөдөлмөрөөс залхуурч бие амар хүссэн өөрсдийн нь хүсэл сонирхолыг ашиглан хүлцэнгүй боол болгож эзэмшил газар нутаг,эд баялаг,эрх чөлөөг нь булаан авч болдгийг харуулсан туршилтын амьд нэгэн жишээ нотолгоо юмаа,Үүнээс гарах арга зам нь хүмүүний оюун тархийг тэжээн цэнэглэж өгдөг боловсрол- мэдлэг ба ухаарал -гэгээрэл хоёрын “УХААРАЛ”-ын дураар авирлаж ямарч захиргаа удирдлага , хянаж зааварлан хэлэж шаардах зүйлгүй чөлөөтэй байх,гаргасан алдаа дутагдал үүсэгсэн гэм нүгэл буруутай үйлдлээ шудрагаар хүлээж хариуцахаас зайласхийж бурууг бусадад тохох, бэлэн зүйлээр хэмжээ хязгааргүй жаргахыг хүсэх ,бие сэтэглийн зовлон жаргалаа хэн нэгэнд тоочин хэлэж санаагаа амраадаг байдал зэрэг зохисгүй чанаруудыг нь урт удаан хугацаанд ажиглан мэдээд дэлхийн 2-р дайнаас хойш барууны капиталист орнуудад улам эрчимтэй гүнгийрүүлэн судлаад эдгээр муу талуудыг нь дэвэргэн хөөргөх замаар хүн төрлөхтнийг талыг нь илүүтэй ойлгож наандаж л . Өдөр-шөнө, жаргал-зовлон, үхэл-амьдрал, баян-хоосон, хөг жил дэвшил-мөхөл сүйрэл , эрх дарх-үүрэг хариуцлага гэх мэт энэ ертөнцийн үзэгдлүүд нь нэг нь нөгөөгөө үүсгэн бүрдүүлж өгдөг болохийг.согтуурч мансуурах бодис хэрэглэх,галзуу солиорох мэдэрлийн өвчин эмгэг тусах, сэтгэл санаа хэт хөөрч гуниж гутрах зэргийн эцсийн үр дүн нь адилхан байдаг гэх мэтээс эхлээд ухаарч мэдэрч чадвал гарц нь аяндаа өөсдөөс маань олдох болно.
Zub hun bolj usuj hugjij baij mongol mn zub saihan hugjine,tiimees zaluu hun bur zub amidrahiin tuluu baij zub setgej zubiig demjih estoi bh.umiig dandaa zun talaas ni harj baij,aldaagaa olj harj zasaj baij amjiltand hurne.Aldjaagaaa olj harahgyu bysdaas haidag hun yaj yhaarah um be?toimees aldaagaaa uruusuu hai
Hamgin yhaalag ni dandaa sainiig demj gesen ug bndaa
Усан толгой минь чи Сэтгэлээрээ Хөгжүүлчихээрэй
Залуу дүү сайн ярьж сурахдаа хэнд юу заахаа мэддэг бол. ҮЭ гэдэг газрыг сайн судлаагүй очоод баахан цаг үрсэг ажил манаргажээ янз нь.
sain bna
эцэг эхийн үүрэг гэдэг эсээн дээр юу гэж бэчвэл зохомжтой вэ
эцэг орханарить\